Ο Χορός του Ζαλόγγου

Αί άγνωσται Ηρωίδες

(23 Δεκεμβρίου 1803)

Τὴν 23ην Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 1803 ἡ ἑλληνικὴ ἱστορία ἔχει νὰ παρουσιάσῃ μοναδικὸν εἰς ὅλον τὸν κόσμον γεγονός.

Ἄγριος καὶ παγερὸς βορρᾶς μὲ ἄφθονον χιόνα ἐμάστιζε τὰ ἠπειρωτικὰ βουνά˙ ψυχὴ δὲν ἐτόλμα νὰ ἐξέλθῃ τῆς θύρας. Καὶ ὅμως ὀλίγοι  ἀνδρεῖοι Σουλιῶται μὲ τὰς οἰκογενείας των ἐμάχοντο ἀπηλπισμένοι εἰς τὸ Ζάλογγον τῆς Ἠπείρου ἐναντίον τῶν στρατευμάτων τοῦ Ἀλῆ ὑπὲρ  τῆς ἐλευθερίας των. Φεύγοντες ἀπὸ τὴν ἡρωϊκὴν πατρίδα των, κατόπιν συνθήκης, δὲν ἐπρόφθασαν νὰ ἀσφαλισθοῦν εἰς ἔδαφος φιλικὸν καὶ  δολίως καταδιώκονται. Κλεισμένοι λοιπὸν εἰς τὴν ὁμώνυμον μονὴν τοῦ ἀποτόμου ἠπειρωτικοῦ ὄρους Ζαλόγγου προσπαθοῦν νὰ ἀντιστοῦν.  Ὀλίγοι μόνον ἐσώθησαν κατόπιν ἡρωϊκῆς ἐξόδου.

Ἀλλ’ ἑξήκοντα γυναῖκες ἐξ αὐτῶν εἶχον ἀποχωρισθῆ τῶν ἄλλων καὶ εἶχον ἀποκλεισθῆ εἰς ἕνα ἀπότομον βράχον, ὁ ὁποῖος σήμερον καλεῖται  «Στεφάνι». Τὰ ὀνόματά των δὲν τὰ γνωρίζομεν, ἀλλ,’ εἶναι ὅλαι ἀπὸ ἐκείνας, αἱ ὁποῖαι ἐπολέμησαν καὶ μὲ λίθους ἀκόμη εἰς τὸ Σούλι τοὺς  Τούρκους. Δὲν ἐδειλίασαν λοιπόν· μὲ ξύλα καὶ μὲ λίθους προσεπάθουν νὰ ἀναχαιτίσουν τὴν ὁρμὴν τῶν ἀγρίων Τουρκαλβανῶν. Οἱ ἄνδρες των ἦσαν μακρὰν καὶ δὲν ἠδύναντο νὰ τὰς βοηθήσουν.

Οἱ ἄπιστοι μὲ τὰ ξἰφη εἰς τὰς χεῖρας ὁρμοῦν˙ σχεδὸν ἔχουν ἀνέλθει ἐπὶ τοῦ βράχου.

Αἱ ἄγνωστοι ἡρωΐδες τῆς ἐλευθερίας δὲν ἔχουν πλέον οὐδεμίαν ἐλπίδα σωτηρίας˙ ἡ σκλαβιὰ καὶ ἡ ἀτίμωσις θὰ ἀκολουθήσῃ τὴν παράδοσίν  των. Ἀλλ’ ὄχι! Εἰς τὰ στόματα ὅλων ἀναβαίνει φωνὴ ἀπελπισίας: «καλύτερα νὰ πεθάνωμε καὶ ὄχι νὰ σκλαβωθοῦμε».

Ἔχουν ἤδη σχεδιάσει τὸ παράτολμον σχέδιόν των. Καὶ αἱ ἑξήκοντα Σουλιώτισσαι, ἄλλαι παρθένοι νεαραί, ἄλλαι τρυφεραὶ μητέρες μὲ τὰ τέκνα εἰς τὴν ἀγκάλην, ἄλλαι γυναῖκες ὥριμοι καὶ ἄλλαι γερόντισσαι σεβασταί, συμπλέκουν τὰς χεῖρας εἰς πρωτάκουστον ἡρωϊκὸν χορόν. Αἱ Σουλιώτισσαι γνωρίζουν νὰ ἀποθνήσκουν χαρούμενοι καὶ ὄχι λυπημέναι.

Ἡ πρώτη ἔχει φθάσειἤδη εἰς τὴν ἄκραν τοῦ βράχου· φιλεῖ τὴν δευτέραν καὶ μὲ τὸ τέκνον εἰς τὴν ἀγκάλην ρίπτεται εἰς τὴν ἄβυσσον, ἐνῶ τὸ  τραγούδι ἀντηχεῖ εἰς τοὺς γύρω βράχους.

Μὲ τὸ φίλημα τῆς ἀγάπης καὶ τῆς συγγνώμης ἐκρημνίσθησαν ἡ μία μετὰ τὴν ἄλλην κατὰ τὴν σειρὰν τοῦ χοροῦ ὅλαι κάτω εἰς τὸ βάραθρον.  Ὁ κρότος τοῦ πίπτοντος σώματος τῆς τελευταίας ἐσφράγισε τὸν χορὸν τοῦ θανάτου τῶν ἡρωΐδων. Ἡ ἱστορία δὲν μᾶς παρέδωσε τὰ ὀνόματά των. Κρῖμα νὰ μὴ τὰ ἔχωμεν.

Ἀλλ’ ἂν ἡ ἱστορία δὲν μᾶς διέσωσε τὰ ὀνόματα τῶν ἡρωΐδων τοῦ Ζαλόγγου, ἡ δημοτικὴ ὅμως Μοῦσα μᾶς ἀπηθανάτισε μίαν ἄλλην  Σουλιώτισσαν, τὴν Δέσπω:

Ἀχὸς βαρὺς ἀκούεται, πολλὰ τουφέκια πέφτουν.
-Μήνα σὲ γάμο ρίχνονται, μήνα σὲ χαροκόπι;
-Οὐδὲ σὲ γάμο ρίχνονται κι οὐδὲ σὲ χαροκόπι˙
ἡ Δέσπω κάνει πόλεμο μὲ νύφες καὶ μ’ ἀγγόνια.
Ἀρβανιτιὰ τὴν πλάκωσε στοῦ Δημουλᾶ τὸν πύργο.
-Γιώργαινα, ρίξε τ’ ἄρματα˙ δὲν εἶν’ ἐδῶ τὸ Σούλι,
ἐδῶ εἶσαι σκλάβα τοῦ πασᾶ, σκλάβα τῶν Ἀρβανίτων.
-Τὸ Σούλι κι ἂν προσκύνησε κι ἂν τούρκεψεν ἡ Κιάφα,
ἡ Δέσπω ἀφέντες Λιάπηδες δὲν ἔκανε, δὲν κάνει.
Δαυλὶ στὸ χέριν ἅρπαξε, κόρες καὶ νύφες κράζει:
-Σκλάβες Τουρκῶν μὴ ζήσωμε, παιδιά μου, ἀγκαλιαστῆτε.
Καὶ τὰ φουσέκια ἀνάψανε - κι ὅλες φωτιὰ γινῆκαν.

Δημοτικὸν

Πηγή : Αναγνωστικό ΣΤ΄Δημοτικού 1943

 ΠΗΓΗ:http://www.kapodistrias.info/index.php?option=com_content&view=article&id=488:ai-agnostai-iroides&catid=106:25-martioy