Σάββατο 6 Αυγούστου 2022
Μητροπολίτης Γερμανός Καραβαγγέλης:
κλάδος ελαίας στο λιοντάρι του Πόντου
και της Μακεδονίας
Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, M.Sc Δ/χος Μηχανικός Ε.Μ.Π.
5 Αυγούστου 2022
Στην μακραίωνη και κοπιώδη πορεία του ελληνισμού στην αχανή λεωφόρο του χρόνου, η εξωτερική επιβουλή υπήρξε κεντρικό στοιχείο της ιστορικής παρουσίας του. Μπόρεσε όμως πάντα ο ελληνισμός να υπερκεράσει όλα τα εμπόδια και να ανακτήσει την ελευθερία του όσες φορές παρέστη ανάγκη, αρδεύοντας δυνάμεις απο τις ακένωτες πηγές των ηθικών του εφοδίων, αλλά και απο την τιμαλφή πολιτιστική μας μήτρα της Ορθοδοξίας.
Παράλληλα όμως με την διαρκή ηθική και πνευματική στήριξη του γένους στους δαιδάλους της ιστορίας, η Ορθοδοξία προικοδότησε τον ελληνισμό με ακατάβλητους ρασοφόρους μαχητές της, που με τους πολυδύναμους και πολύτροπους αγώνες τους, κραταίωσαν την ελληνική ελευθερία. Απο την ενεγερσία του ΄21 όπου η Ορθοδοξία έθρεψε πνευματικά τις ρίζες του σκλαβωμένου γένους, μέσα στο έρεβος της οθωμανικής δουλείας, την έξοχη ηθικά συμβολή της στο έπος του Μακεδονικού αγώνα, μέχρι και την εποποιΐα της εθνικής αντίστασης, την έναρξη της οποίας στην Πελοπόνησο κήρυξε ο απαράμιλλος Μητροπολίτης Ηλείας Αντώνιος, η εκκλησία μας σφράγισε τους διαρκεις αγώνες για την ελληνική ελευθερία. Κεντρικό ρόλο σ΄αυτή την πολυδύναμη συμβολή και προσφορά της εκκλησίας μας στους εθνοαπελευθερωτικούς αγώνες, έχει ο ακατάβλητος ρασοφόρος Μητροπολίτης Καστορίας Γερμανός Καραβαγγέλης. Ένας γιγάντιος έλληνας που με τα εμπνευσμένα και ιδεοφόροα βήματά του στιγμάτισε ανεξίτηλα την ιστορική εκπόρευση του ελληνισμού, απο όλες τις επάλξεις τις οποίες υπηρέτησε την ελληνική πατρίδα. Για να γνωρίσει πάραυτα την αχαριστία, την ηθική αμνησία του πολυεπίπεδου έργου του και την βάναυση ιστορική περιθωριοποίηση.Τόσο απο την ελληνική πολιτεία, όσο και απο αυτή την ελλαδική εκκλησία, την οποία επίσης με θερμουργό πάθος και αυταπάρνηση υπηρέτησε.
Ο Γερμανός Καραβαγγέλης πέρα απο την τεράστια συμβολή του στους εθνοαπελευθερωτικούς αγώνες του ελληνισμού του Πόντου και της Μακεδονίας, υπήρξε συνάμα μια ακαταδάμαστη ευφυΐα, ένας γίγαντας του πνεύματος, αναγορευόμενος με τις λαμπρές θεολογικές του σπουδές και Δ/ρας της Φιλοσοφίας στη Λειψία, με αποτέλεσμα πολλές φορές να προσκρούσει στους μικρόψυχους και αρτηριοσκληρωτικούς μηχανισμούς της ελλαδικής πολιτείας και της εκκλησίας και να αποσπάσει έτσι την μήνιν και το ανελέητο κυνηγητό τους. Δυο φορές του στέρησαν τον πατριαρχικό θρόνο, μια φορά την έδρα της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, ενώ τον κυνήγησαν ανηλεώς με εκδικητικές παράλογες και ανεδαφικές μεταθέσεις, κορύφωση των οποίων ήταν η μετάθεσή του στην Επισκοπή Κεντρώας Ευρώπης – σήμερα Αυστρίας– για να κλείσει ο κύκλος αυτής της ηθικής ασχημίας και ιστορικής απρέπειας, με την άρνηση !!! της ελληνικής πολιτείας να πληρώσει τα έξοδα της κηδείας του, ενώ η διαμετακομιδή των λειψάνων του, θα γίνει εφικτή το 1959, μόλις 24 χρόνια μετά απο τον άδοξο θάνατό του. Ας είναι λοιπόν το σημερινό τούτο κείμενός μας, ευλαβικό μνημόσυνο στην άχραντη ηθικά μορφή του ακατάβλητου ρασοφόρου πατριώτη και ας αποτελέσει συνάμα ένα ταπεινό συγνώμη, στις απαράδεκτες παραλείψεις της πολιτείας απέναντί του.
Ο Γερμανός Καραβαγγέλης είδε το φως της ζωής στις 16 Ιουνίου του 1866 στη Στύψη της Λέσβου, σε μια φτωχή και πολυμελή οικογένεια. Προικοδοτημένος με σπουδαία πνευματικά τάλαντα αποφοίτησε με άριστα απο την Θεολογική Σχολή της Χάλκης το 1888. Και αμέσως μόλις έλαβε το πτυχίο του χειροτονήθηκε διάκονος απο τον οικουμενικό Πατριάρχη Διονύσιο τον Ε΄, που του προσέδωσε και το όνομα Γερμανός, πρός τιμήν του Ιδρυτή της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης Πατριάρχη Γερμανού του Α΄ (1842-1853). Το φυσικό όνομά του ήταν Στυλιανός. Η πνευματική υπεροχή του νεαρού Γερμανού ήταν έκδηλη και βεβαίως δεν μπορούσε να περάσει απαρατήρητη απο τον μεγαλοπαράγοντα και ομογενή επιχειρηματία Παύλο Σκυλίτση Στεφάνοβιτς (αποτελούσε θείο της Έλενας Βενιζέλου, συζύγου του εθνάρχη Ελυθερίου Βενιζέλου) όταν επεσκέφθη τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Ο τότε Σχολάρχης της Χάλκης αρχιμανδρίτης Γερμανός Γρηγοράς, είχε ζητήσει την οικονομική του στήριξη για την κάλυψη των μεταπτυχιακών σπουδών του νεαρού Καραβαγγέλη στην Ευρώπη. Και ο ομογενής με γεναιοδωρία, ανέλαβε τα έξοδα του φερέλπιδος ρασοφόρου. Με την συγκατάθεση και του Πατριάρχη που συνιστούσε τον πνευματικό μέντορά του, ο Γερμανός αναχώρησε για την Λειψία της Γερμανίας, όπου και παρακολούθησε για τρία χρόνια μαθήματα φιλοσοφίας. Παράλληλα για ένα εξάμηνο παρακολούθησε μαθήματα εκκλησιαστικής ιστορίας, απο Καθολικούς, Προτεστάντες και Παλαιοκαθολικούς καθηγητές στη Βόννη. Το 1891 ο Γερμανός αποπεράτωσε την Διδακτορική του διατριβή, έχοντας ως θεματικό αντικείμενο «Την περί Θεού διδασκαλία του Θεόφιλου Αντιοχείας». Και την ίδια χρονιά μετακαλείται απο τον Πατριάρχη Διονύσιο τον Ε΄στην Κωνσταντινούπολη, προκειμένου να αναλάβει καθήκοντα καθηγητή εκκλησιαστικής ιστορίας, καθώς και άλλων μαθημάτων στην χηρεύουσα θέση του επίσης Λέσβιου Αρχιαδιακόνου Φωτίου Αλεξανδρίδη, που εν τω μεταξύ έχει αναλάβει καθήκοντα Σχολάρχη στην Θεολογική Σχολή Τιμίου Σταυρού στα Ιεροσώλυμα. Για πέντε χρόνια ο Γερμανός θα μείνει στην Σχολή διδάσκοντας μέχρι το 1896, Ομιλητική Εκκλησιαστική Ιστορία και Εβραϊκή Αρχαιολογία. Και στις 6 Μαρτίου του 1894, ο Καραβαγγέλης λαμβάνει τον τίτλο του πρεσβύτερου απο τον Πατριάρχη Νεόφυτο τον Η΄(1891-1894).
Τον Οκτώβριο του 1894 κάνει την επίσκεψή του στο Περιβόλι της Παναγίας -Άγιο Όρος- και επιχειρεί μια πρώτη προσέγγιση με την μοναστική ζωή. Όμως η ζωή και ο στατικός χαρακτήρας ίσως του Αγίου Όρους, δεν ήταν συμβατοί με τον δυναμικό και ανυπόταχτο χαρακτήρα του, που αποζητούσε εναγωνίως τα δύσκολα πεδία κοινωνικής δράσης. Δυο χρόνια αργότερα στις 20 Φεβρουαρίου του 1896 αποπερατώνεται η θητεία του Γερμανού ως καθηγητή της Χάλκης, δοθέντος ότι εκλέγεται Επίσκοπος Χαριουπόλεως, αρχιερατικός προϊστάμενος Σταυροδρομίου, της αριστοκρατικής συνοικίας «Πέραν» της Κωνσταντινουπόλεως πλησιάζοντας στην ηλικία των 30 χρονών. Θα περάσουν τέσσερα χρόνια και στις 21 Οκτωβρίου του 1900, ο Γερμανός ανέρχεται στο πολυπόθητο αξίωμα της Ιεραρχίας του Μητροπολίτη. Εκλέγεται Μητροπολίτης στην εθνικά ευαίσθητη περιοχή της Καστοριάς, που ήδη έχει αρχίσει να αποτελεί κεντρικό στόχο του Βουλγαρικού κομιτάτου. Προκειμένου να εκβουλγαρίσει τους ελληνικούς πληθυσμούς και να τους προσαρτήσει στην Βουλγαρική Εξαρχία. Απο τη θέση του Μητροπολίτη Καστοριάς, ο Καραβαγγέλης θα αποδυθεί σε έναν πολυδύναμο αγώνα, για να προστατεύσει τους ελληνικούς πληθυσμούς, απο την ηθική τρομοκρατία, τις ληστρικές επιδρομές, τους απαγχονισμούς, τους φόνους, τους βιασμούς, τις φωτιές και τα ανελέητα χτυπήματα των αδίστακτων κομιτατζήδων. Χαλυβδώνει ηθικά και τονώνει την παρουσία του καθημαγμένου και εγακαταλελειμμένου ελληνικού στοιχείου, αποκρούντας σθεναρά τις επιθέσεις των Βούλγαρων Εξαρχικών και συγκροτεί συνάμα με τις αριστοτεχνικές διοικητικές του ικανότητες, αντάρτικα σώματα, που θα αποτελέσουν ανάχωμα στα δολερά σχέδια εκβουλγαρισμού των ελληνικών πληθυσμών της Μακεδονίας.
Στην κυριολεξία με την κατακλυσμιαία παρουσία του, τον ανένδοτο πατριωτισμό του, το φλογερό πάθος του για την απελευθέρωση της Μακεδονίας μας, την ηθική ευτολμία του, αλλά και αυτό το φυσικό του παράστημα, που τον προσομειώνει με Ακρίτα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, θα αναγορευτεί στην ψυχή του Μακεδονικού απελευθερωτικού αγώνα. Συνεργαζόμενος ακόμα και παράσχοντας πολυσχιδή στήριξη στον απαράμιλλο μακεδονομάχο Παύλο Μελά, στον οργανωτικό νού του αγώνα, τον Πρόξενό μας στην Θεσσαλονίκη Λάπρο Κορομηλά – τον «Δεσπότη» όπως συνωμοτικά για λόγους ασφαλείας τον αποκαλούσαν – και σε όλους τους ντόπιους αρχηγούς, που στρατεύονται στην απελευθέρωση της Μακεδονίας μας. Ήδη απο την οδυνηρή έκβαση του ελληνοτουρκικού πολέμου το 1897, οι Βούλγαροι εστιάζουν στρατηγικά στην Μακεδονία. Και απο το 1900 οι επεκτατικές τους βλέψεις, εκδηλώνονται ωμά, συγκροτώντας τα αντάρτικα σώματα των αδίστακτων κομιτατζήδων. Η πελώρια πατριωτική παρουσία του Καραβαγγέλη στην Καστοριά, παράλληλα με το πολυεπίπεδο κοινωνικό του έργο στην ευρύτερη περιοχή της, θα ξεπεράσει τις προσδοκίες όσων είχαν επενδύσει ηθικά στην τοποθέτησή του στην Μακεδονία και θα αποτελέσει την πρώτη κύρια αντίσταση στα σχέδια των Βούλγαρων. Αντίπερα κιόλας στην επίσημη γραμμή της κυβέρνησης των Αθηνών, που για να μην θραυστούν λεπταίσθητες διπλωματικές ισορροπίες, αποφεύγει ανοικτά να οργανώσει αντάρτικο.