Η πίστη!

Παναγιά μου τι να κάνω;

Αρχιμανδρίτου Γρηγορίου, ηγουμένου Ι.Μ. Δοχειαρίου

Η Ελένη ζούσε στο Καρπενήσι και είχε παντρευτεί έναν πολύ σκληρό άνδρα ο οποίος την χτυπούσε για το παραμικρό όπως χτυπούν τα παιδιά την μπάλα στο γήπεδο. Τα βάσανα της ζωής την έκαναν να υπηρετεί στη μονή της Παναγίας της Προυσιώτισσας κάθε Δεκαπενταύγουστο. Διηγείτο η ίδια: 
Μια περίοδο δούλευα παραδουλεύτρα σε ένα γιατρό, που ήταν καλοπληρωτής αλλά και πολύ σκληρός σαν τον άνδρα μου. Μια μέρα πήρα τον κάδο των σκουπιδιών για να πάω να τα πετάξω και ξαφνικά άκουσα ένα κλαυθμύρισμα. Φθάνοντας στο σκουπιδότοπο άνοιξα το καπάκι και βλέπω ένα μωρό μέσα στα αίματα.
«Παναγιά μου τι να κάνω; Να γυρίσω στο γιατρό δε γίνεται γιατί αυτός το πέταξε, όμως αν το πάρω στο σπίτι ο άντρας μου θα με σφάξει σαν λαμπριάτικο αρνί».
Το πήρα, το φίλησα σκουπίζοντας τα αίματα και το έσφιξα στην αγκαλιά μου γιατί ήταν ο χειμώνας πολύ παγερός. Όταν έφθασα στο σπίτι δεν ήταν κανείς. Είπα μέσα μου: 
«Ο Θεός είναι μαζί μου και αφού το έπλυνα το τύλιξα σε μια παλιά μου πουκαμίσα και το σταύρωσα προσευχόμενη: 
«Παναγία μου Προυσιώτισσα, χαρίτωσέ το να μην κλάψει. Και το θαύμα έγινε. Το μωρό για δυο χρόνια δεν έκλαψε! Το τάιζα κρυφά και το κοίμιζα κάτω από το κρεβάτι μας. Όταν ερχόταν ο άνδρας μου η καρδιά μου χτυπούσε δυνατά.
Πέρασε ο καιρός και το παιδί άρχισε να μπουσουλά. Οπότε ένα μεσημέρι εκεί που τρώγαμε ξετρύπωσε το μωρό και ήρθε κάτω από το τραπέζι. Μόλις το είδε ο άνδρας μου τα μάτια του γυάλισαν σαν του λιονταριού. Τι είναι αυτό; μου λέει. Τότε έκαμα τον σταυρό μου και του είπα το μυστικό. Συγκινήθηκε και το δέχθηκε σαν να ήταν δικό του. Το παιδί αυτό τώρα έχει παντρευτεί και εργάζεται στο Καρπενήσι. Από το παιδί αυτό έχω ένα ποτήρι νερό, ενώ από τα δικά μου τίποτα.
«Μορφές που γνώρισα να ασκούνται στο σκάμμα της Εκκλησίας»

Πηγή: inagiounikolaoutouneou.gr
ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ "ΠΑΤΜΙΟ": ὁ π. Γρηγόριος εἶναι ἀπόφοιτος τῆς Πατμιάδος Ἐκκλησιαστικῆς Σχολῆς

Ο Κληρικός!!!!

Το «δυστύχημα» του να είσαι κληρικός...

Toυ π. Αντώνιου Χρήστου, εφημέριου του Ι.Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου Δικηγορικών Γλυφάδας

Είμαστε σίγουροι ότι ο τίτλος του άρθρου θα παραξενέψει τον αναγνώστη και ενδεχομένως τον σκανδαλίσει. Πριν βγάλει όμως κάποιος βιαστικό συμπέρασμα, ας κάνει τον κόπο να διαβάσει έως το τέλος το άρθρο, με δεδομένο ότι, τη Χάριτι του Θεού, τον Αύγουστο κλείνω μία δεκαετία (2006-2016) μέσα στο ράσο ως κληρικός (2 χρόνια ως διάκονος και 8 ως ιερεύς). Σε αυτό το άρθρο, με βάση αυτή την επέτειο, θα μιλήσουμε για την ιεροσύνη και τη διακονία του κληρικού, όχι όμως θεολογικά, αλλά πρακτικά και ρεαλιστικά, αναφερόμενοι στις αντιξοότητες που μπορεί να αντιμετωπίσει ένας κληρικός στην πορεία του «εντός» και «εκτός» Εκκλησίας.

α) Ανώμαλη προσγείωση από μια «εικονική πραγματικότητα» στην πραγματικότητα: Οι εκκλησιαστικές και θεολογικές σχολές, από τις οποίες αποφοίτησε και ο γράφων, αντικειμενικά προσφέρουν υψηλά εφόδια σε κάποιον κληρικό. Διαβάζεις και ερευνάς την πορεία της Εκκλησίας μέσα στους αιώνες, τους Μεγάλους Πατέρες και τη θεολογία τους, μαθαίνεις δογματική, λειτουργική, βίους αγίων και αντιλαμβάνεσαι τη θεοπνευστία και την αλήθεια της Ορθοδοξίας. Ως εδώ καλά και άριστα. Το πρόβλημα είναι ότι όλα αυτά που διαβάζεις μετά τη χειροτονία σου πας να τα ζήσεις και να τα βιώσεις στην πράξη σε μια τοπική μητρόπολη γενικότερα και ενορία ειδικότερα. Εκεί διαπιστώνεις ότι πολλές φορές απέχει πολύ η θεωρία από την πράξη!

Εχεις διδαχθεί το υψηλό υπούργημα της ιεροσύνης, το πνευματικό ανάστημα του Μ. Βασιλείου και του Ιερού Χρυσοστόμου και απότομα προσγειώνεσαι στην απαραίτητη μεν, απέραντη δε γραφική δουλειά της ενορίας ή μητροπόλεως (Πρωτόκολλο, Εισερχόμενα, Εξερχόμενα, εκδόσεις πιστοποιητικών και αδειών γάμων, βεβαιώσεις, επιστολές, συντάξεις προϋπολογισμών - απολογισμών, αποδείξεις εισπράξεων, ευχαριστήρια κ.ά.) και αντί για Μ. Βασίλειο και Ιερό Χρυσόστομο και τους διορατικούς Γεροντάδες έχεις να κάνεις με τον μπαρμπα-Θανάση, την κυρία Κατίνα και τόσους άλλους, αξιοπρεπείς ανθρώπους κατά τα άλλα, αλλά με μια δυσπιστία προς το σχήμα και το πρόσωπό σου, η οποία όσο δεν σε γνωρίζουν τόσο μεγαλύτερη είναι και εξετάζουν και σχολιάζουν την κάθε σου κίνηση και συμπεριφορά για μήνες, συνήθως πίσω από την πλάτη σου.

Φυσικά, δεν εννοώ να μην υπάρχει εκκλησιαστική οργάνωση, απλώς επισημαίνω ότι κανείς δεν φρόντισε να σε διδάξει και να σε προετοιμάσει γι’ αυτό στις σχολές από όπου αποφοιτάς (μόνο τώρα τελευταία ευτυχώς αρχίζει και διδάσκεται εκκλησιαστική διοίκηση σε κάτι επιμορφωτικά σεμινάρια από το Ιδρυμα Ποιμαντικής της Αρχιεπισκοπής Αθηνών). Δεν υποτιμώ επίσης τα ονόματα και τις ιδιότητες που προανέφερα. Κάθε πρόσωπο έχει αξία και είναι ανεπανάληπτο, απλώς η εν Χριστώ κοινωνία-πολιτεία από δεδομένο γίνεται ζητούμενο και αρκετές φορές είδος προς εξαφάνιση...!

β) Από το «Ο Χριστός εν τω μέσω ημών», στο «Αρον- άρον, σταύρωσον αυτόν»: Στις αστικές μητροπόλεις και ενορίες κατά κανόνα υπάρχουν πάνω από δύο ιερείς σε μία ενορία, ανάλογα με τον πληθυσμό. Ενδεχομένως να υπάρχουν και τρεις μέχρι και πέντε και, σε ελάχιστες περιπτώσεις, έξι. Αυτό, υπό ιδανικές συνθήκες, θα ήταν ευλογία Θεού. Ομως, στην πράξη ένας νέος κληρικός, όταν τοποθετείται σε μια ενορία, συνήθως σαν τον Στρατό, βιώνει ανάλογες καταστάσεις χάσματος μεταξύ «παλιών» και «νέων» (περισσότερες και βαρύτερες υπηρεσίες, «καψόνια», «τρικλοποδιές», πισώπλατα μαχαιρώματα, ψεύτικες κατηγορίες και σκόπιμη δυσφήμηση του προσώπου του στα μάτια του επισκόπου και του κόσμου κ.ά.).

Στη Θεία Λειτουργία, στον ασπασμό της Αγάπης μεταξύ των κληρικών, λένε ο ένας στον άλλον «Ο Χριστός εν τω μέσω ημών», όμως αυτό (ευτυχώς με αρκετές εξαιρέσεις) καταντά στην πράξη «θεατρική κίνηση», χωρίς πρακτικό αντίκρισμα, αφού συνήθως δημιουργούνται κόντρες και χάσματα μεταξύ προϊσταμένου και συνεφημερίων, «κλίκες», αντιθέσεις, φατρίες και ένα σωρό δυσάρεστες καταστάσεις, που διχάζουν και τον κόσμο και την ενορία. Υπάρχουν ταπεινοί ιερείς που τα ανέχονται και με υπομονή τα αντιμετωπίζουν ως δοκιμασίες, άλλοι όμως κληρικοί που είναι εκ φύσεως δυναμικοί χαρακτήρες αντιδρούν και μάλιστα ανοιχτά. Ως αποτέλεσμα διχάζεται η ενορία και δηλητηριάζονται η ενότητα και το ομαλό κλίμα της. Τότε επεμβαίνει η κεντρική διοίκηση (επίσκοπος, πρωτοσύγκελος, γενικός αρχιερατικός) και συνήθως γίνεται μετάθεση κάποιου εκ των κληρικών, αλλά αντί να ειρηνεύσουν τα πράγματα, πολλές φορές οξύνονται και χειροτερεύουν.

 Συνήθως δημιουργούνται κόντρες και χάσματα μεταξύ προϊσταμένου και συνεφημερίων, «κλίκες», αντιθέσεις, φατρίες και ένα σωρό δυσάρεστες καταστάσεις, που διχάζουν και τον κόσμο και την ενορία

γ) Από κληρικός-πατέρας-πρόσωπο πάντα παπαδάκι-πατριός σε σύγκριση με τον προηγούμενο ιερέα: Όταν ένας ιερέας με πολυετή διακονία σε μια ενορία συνταξιοδοτηθεί ή κοιμηθεί, αναμφισβήτητα έχει αφήσει το στίγμα του, έχει καθιερωθεί στη συνείδηση του κόσμου και συνήθως έχουν παγιωθεί κάποιες συνήθειες και πρακτικές που τον εξυπηρετούσαν. Αυτό από τη φύση του δεν είναι κακό. Το κακό ξεκινά όταν έρχεται άλλος ιερέας στη θέση του, αφού έχει καλλιεργηθεί συνειδητά ή ασυνείδητα μια προσωπολατρία. Τότε η συνεχής σύγκριση του νέου ιερέα σε σχέση με τον παλιό από το εκκλησίασμα είναι αναπόφευκτη και η «πατρότητα» του νέου ιερέα όχι μόνο δεν θεωρείται δεδομένη, αλλά αμφισβητείται συνεχώς, ιδιαιτέρως όταν εκείνος δεν συνεχίζει κάποιες παγιωμένες συνήθειες που είχε θεσπίσει ο προηγούμενος, οι οποίες πολλές φορές μάλιστα είναι αντίθετες προς τη γραμμή της μητροπόλεως και της παραδόσεως της Εκκλησίας γενικότερα (υπάρχει βέβαια ένας άτυπος κανόνας, ότι για έναν χρόνο δεν αλλάζεις τίποτα μέχρι να γνωριστείς με τον κόσμο που ποιμαίνεις. Η κεντρική διοίκηση όμως της μητροπόλεως συνήθως δεν σου πιστώνει τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα και ζητάει πιο άμεσες και ριζικές αλλαγές πολύ σύντομα).

Γενικότερα υπάρχει μια αντίδραση, μια αποχή και μια «ανυπακοή» στις νέες κατευθυντήριες γραμμές του νέου ιερέα. Αυτά που γίνονται δεκτά είναι όσα συνήθιζε ο άλλος ιερέας και ό,τι απέφευγε ή δεν χρησιμοποιούσε σκόπιμα ο παλιός ιερέας δεν τα ακολουθεί κατά κανόνα το ποίμνιο, με αποτέλεσμα οι ενέργειες του νέου κληρικού να αποδοκιμάζονται ή να αντιμετωπίζονται με έντονη κριτική και αμφισβήτηση.

δ) Ο κληρικός είναι πρόσωπο με μηδενική προσωπική ζωή, πάντα δακτυλοδεικτούμενος, με ζωή που δαπανάται ανάμεσα σε μητρόπολη-ενορία-οικογένεια: Ο κληρικός διακονεί τον Θεό. Αυτό είναι το θεολογικό πλαίσιο που συνοπτικά τα λέει και τα περικλείει όλα. Στη πράξη όμως έχει να κάνει με μια αλληλεπίδραση και εξάρτηση με τη μητρόπολη στην οποία ανήκει. Όταν ο επίσκοπος είναι πραγματικός Πατέρας, όλα κυλούν όμορφα. Το πρόβλημα είναι όταν ο επίσκοπος είναι δεσπότης, καταπιεστικός και φορτικός στους κληρικούς. Επίσης μπορεί ο επίσκοπος όντως να είναι πατέρας, αλλά τα πρόσωπα που τον περιβάλλουν στη Μητρόπολη και έχουν τις επιτελικές θέσεις να είναι «βασιλικώτεροι του βασιλέως» και να κινούνται με διάθεση εκδικητική προς κάποιον κληρικό. Όσοι κληρικοί έχουν κτυπηθεί, δικαιολογημένα ή αδικαιολόγητα, από κακή εκκλησιαστική διοίκηση πραγματικά έχουν υποφέρει και πολλές φορές καταστραφεί κυριολεκτικά.

Μετά τη μητρόπολη, η ενορία είναι ο «στίβος μάχης» του κάθε κληρικού. Στους συνειδητούς και «μη επαγγελματίες» κληρικούς, ο ιερός ναός είναι το «πρώτο σπίτι» και όχι το δεύτερο... όπως λένε σε άλλους κλάδους για κάποιον που ασχολείται με τη δουλειά του πολύ. Ακολουθίες, Θείες Λειτουργίες, αγρυπνίες, Μυστήρια, ποιμαντικές δράσεις, εκδηλώσεις, εξομολογήσεις, γραφική εργασία, προσκυνηματικές εκδρομές, συνεδριάσεις του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου και του Φιλόπτωχου Ταμείου κ.ά. δεσμεύουν τις περισσότερες ώρες του 24ώρου για έναν ιερέα. Γι’ αυτό μιλάμε για λειτούργημα και όχι για επάγγελμα.

 Μπορεί ο επίσκοπος όντως να είναι πατέρας, αλλά τα πρόσωπα που τον περιβάλλουν στη Μητρόπολη και έχουν τις επιτελικές θέσεις να είναι «βασιλικώτεροι του βασιλέως» και να κινούνται με διάθεση εκδικητική προς κάποιον κληρικό

Κάποια στιγμή ο κληρικός επιτέλους γυρνάει σπίτι. Ο κόσμος νομίζει ότι πάει για να «ξεκουραστεί». Στην πράξη αυτό διαφέρει πολύ, γιατί, ιδιαίτερα αν υπάρχουν πολλά και μικρά τέκνα, ο ιερέας είναι και ο πατέρας της οικογένειας, που πρέπει να εξασφαλίσει τα προς το ζην εξωτερικά και τις ομαλές οικογενειακές συνθήκες εσωτερικά, σε συνεργασία με την πρεσβυτέρα. Να πάει τα παιδιά στα φροντιστήρια, στους γιατρούς, αλλά και μια βόλτα, όπως όλος ο κόσμος. Εδώ έχουμε να κάνουμε όμως με τις προκαταλήψεις του κόσμου. Όσο πιο κλειστή είναι μια κοινωνία τόσο δυσκολεύεται να καταλάβει ότι ο κληρικός ανήκει επίσης στην οικογένειά του, έχει ευθύνη και πρέπει να φροντίζει και την οικογενειακή ζωή του.

Ο καθηγητής μας στο Εκκλησιαστικό Λύκειο, π. Χρήστος Μακρής, μας έλεγε χαρακτηριστικά (και όσο περνάει ο χρόνος στη διακονία μας στο ράσο διαπιστώνουμε πόσο δίκιο είχε): «Προσέξτε καλά. Η κυρία Μαρία έχει τυρί και της το τρώει ένα ποντίκι. Αν τη ρωτήσεις ποιος σου τρώει, κ. Μαρία, το τυρί, αυτή θα πει τα ποντίκια! Έτσι θα λένε και για εσάς όταν γίνετε ιερείς. Ένας ιερέας θα κάνει ένα κακό, “οι παπάδες!” θα λέει ο κόσμος πάντα...! Επίσης, σε έναν δρόμο θα έχουν κατέβει για να κάνουν την ψιλή τους ανάγκη 50 άνθρωποι και ένας ιερέας. Αυτός που θα διηγηθεί τι συνέβη θα πει “50 πήγαν προς νερού τους σε έναν δρόμο και ένας παπάς”! Ποτέ ο ιερέας δεν περνά απαρατήρητος, γι’ αυτό προσέξτε καλά τη συμπεριφορά σας...!». Πραγματικά δακτυλοδεικτούμενος ο ιερέας και πάντα γίνεται στόχος από κακοπροαίρετους ανθρώπους, ιδιαίτερα στην αντιεκκλησιαστική και αντικληρική εποχή που ζούμε.

Γι’ αυτό λοιπόν στον τίτλο του άρθρου μας μιλήσαμε για το «δυστύχημα» του να είναι κανείς κληρικός, φυσικά με καθαρά κοσμικά κριτήρια. Ένας κληρικός γνωρίζει ότι όχι μόνο θα αντιμετωπίζει όλα τα παραπάνω, αλλά και ότι πρέπει να είναι έτοιμος να δώσει ακόμη και το αίμα του για τον Χριστό. Σκοπός μας δεν είναι η εδώ καλοπέραση, η αναγνώριση και ο έπαινος των ανθρώπων, αλλά η θυσιαστική αγάπη, η κακοπέραση και ο χλευασμός, όπως έπραξε ίδιος ο Κύριος, που σταυρώθηκε για όλους εμάς και μάλιστα ως ο μόνος αναμάρτητος. Αυτός είναι το πρότυπο και αυτή τη ζωή ευαγγελίστηκε και μίλησε για στενή και τεθλιμμένη οδό. Το Συναξάρι είναι γεμάτο με άγιους κληρικούς παντός βαθμού, που πέρασαν τα πάνδεινα και εντός και εκτός Εκκλησίας. Ουαί όμως σε αυτούς που ιεροκατηγορούν συστηματικά και στοχοποιούν αδίκως κληρικούς...! Στη θέση τους θα ανησυχούσα για τη σωτηρία μου πολύ...  

ΠΗΓΗ: ikivotos.gr

Το κρασί!!!

Ο Διογένης και το κρασί: «Οι φρόνιμοι συντρίβουν το ποτήρι. Οι άφρονες το κεφάλι τους.»

Σε επίσημο γεύμα πρόσφεραν στο φιλόσοφο Διογένη ένα δοχείο γεμάτο εκλεκτό και δυνατό κρασί. Αφού παρατήρησε για λίγο το δελεαστικό περιεχόμενο, το πέταξε στο πάτωμα και το έσπασε.

Η περιέργεια των συνδαιτυμόνων φούντωσε.

– «Γιατί το έκαμες αυτό;» του είπαν.
Και εκείνος με το ήρεμο ύφος του απάντησε:
– «Αν το έπινα η ζημιά θα ήταν διπλάσια. Κάποιος έπρεπε να ζημιωθεί, ή εγώ ή το κρασί. Προτίμησα το δεύτερο. Οι φρόνιμοι συντρίβουν το ποτήρι. Οι άφρονες το κεφάλι τους.»
πηγή Το χαμομηλάκι

Η συγγνώμη..

Μια ιστορία για την αγάπη και τη συγνώμη

Είναι η ιστορία δύο φίλων που περπατούν στην έρημο.
Κάποια στιγμή τσακώθηκαν και ο ένας από τους δύο έδωσε ένα χαστούκι στον άλλο.
Αυτός ο τελευταίος, πονεμένος, αλλά χωρίς να πει τίποτα, έγραψε στην άμμο: «ΣΗΜΕΡΑ Ο ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ ΜΟΥ ΦΙΛΟΣ ΜΕ ΧΑΣΤΟΥΚΙΣΕ».
Συνέχισαν να περπατούν μέχρι που βρήκαν μια όαση όπου αποφάσισαν να κάνουν μπάνιο. Αλλά αυτός που είχε φάει το χαστούκι παρολίγο να πνιγεί και ο φίλος του τον έσωσε.
Όταν συνήλθε, έγραψε πάνω σε μία πέτρα: «ΣΗΜΕΡΑ Ο ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ ΜΟΥ ΦΙΛΟΣ ΜΟΥ ΕΣΩΣΕ ΤΗ ΖΩΗ».
Αυτός που τον είχε χαστουκίσει και στη συνέχεια του έσωσε τη ζωή, τον ρώτησε: όταν σε χτύπησα, έγραψες πάνω στην άμμο, και τώρα έγραψες πάνω στη πέτρα. Γιατί; Ο άλλος φίλος απάντησε: «Όταν κάποιος μας πληγώνει, πρέπει να το γράφουμε στην άμμο όπου οι άνεμοι της συγγνώμης μπορούν να το σβήσουν.
Αλλά όταν κάποιος κάνει κάτι καλό για μας, πρέπει να το χαράζουμε στην πέτρα, όπου κανένας άνεμος δεν μπορεί να το σβήσει».

ΜΑΘΕ ΝΑ ΓΡΑΦΕΙΣ ΤΑ ΤΡΑΥΜΑΤΑ ΣΟΥ ΣΤΗΝ ΑΜΜΟ 

ΚΑΙ ΝΑ ΧΑΡΑΖΕΙΣ ΤΙΣ ΧΑΡΕΣ ΣΟΥ ΣΤΗΝ ΠΕΤΡΑ. 

ΠΑΡΕ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΝΑ ΖΗΣΕΙΣ

ΠΗΓΗ: http://www.diakonima.gr/

Ιεροψαλτική διακονία:

 Μια πολύ σοβαρή υπόθεση

Πρωτοπρ. Βασίλειος Ι. Καλλιακμάνης, 

Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ. 

Με αφορμή το θάνατο του Αποστόλου Παπαχρήστου, Θεολόγου και Μουσικοδιδάσκαλου, αδελφό του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Κοσμά, οι συνεργάτες του αείμνηστου μου ζήτησαν να γράψω ένα σύντομο κείμενο προς τιμήν του. O εκλιπών, παρότι τυφλός, αξιοποίησε άριστα τα τάλαντα πού του έδωσε ο Θεός. Διακρίθηκε ως εκπαιδευτικός, ως διδάσκαλος της εκκλησιαστικής μουσικής, ως πρωτοψάλτης, ως υμνογράφος αλλά και ως ακριβής τυπικάρης. Κοντά του μαθήτευσαν πολλά νέα παιδιά στην ψαλτική τέχνη. Κι επειδή τα τελευταία χρόνια υπάρχει έντονο ενδιαφέρον από πολλούς νέους για την αυθεντική βυζαντινή μουσική, το αφιερωματικό αυτό κείμενο αναφέρεται στο «ήθος της βυζαντινής ψαλμωδίας».

Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική έχει μόνο ύφος και όχι ήθος. Βέβαια το ήθος άφορα τα πρόσωπα κι όχι τα πράγματα. Αλλά εδώ γίνεται λόγος για το φορέα της εκκλησιαστικής μουσικής. Όντως είναι σημαντικό το ύφος της ιεράς ψαλμωδίας, αλλά πρωτεύοντα ρόλο στον τρόπο ψαλμώδησης των ύμνων παίζει το ήθος του ιεροψάλτη με την ευρύτερη έννοια του όρου. Το ερώτημα πού αναδύεται είναι: Ο ιεροψάλτης ψάλλει με ηδυπάθεια και αυταρέσκεια ή προσευχητικά και εν μετάνοια; Εκτελεί μουσικά μαθήματα με κοσμικό τρόπο ή με ήθος συντετριμμένης και τεταπεινωμένης καρδίας; Τον αγγίζουν αυτά πού ψάλλει ή του είναι αδιάφορα; Μήπως ισχύει αυτό πού αναφέρεται σe σχετικό ύμνο της Εκκλησίας; «Πολλάκις την υμνωδίαν εκτελών, ευρέθην την αμαρτίαν εκπληρών…»; Όσα ακολουθούν μπορούν να εμπνεύσουν τούς ιεροψάλτες μας και κυρίως τα νέα παιδιά πού κοσμούν τα αναλόγια των εκκλησιών μας.

Η εκκλησιαστική υμνογραφία διδάσκει το δόγμα και το ήθος της Εκκλησίας· ερμηνεύει αυθεντικά το μήνυμα της εν Χριστώ σωτηρίας· μυσταγωγεί στην ορθόδοξη πίστη και την εν Αγίω Πνεύματι ζωή. Σημαντικό ρόλο στη λειτουργική ζωή δεν παίξουν μόνο οι κληρικοί αλλά και οι ιεροψάλτες, οι οποίοι διακονούν την εκκλησιαστική λατρεία. Το αναλόγιο είναι χώρος μύησης στα ιερά κείμενα της Εκκλησίας μας· σχολείο εντρύφησης στην εκκλησιαστική ποίηση· χώρος προσευχητικής αναφοράς στον Τριαδικό Θεό. Η ψαλμωδία δεν είναι δημοτικό τραγούδι, έστω κι αν συγγενεύει με αυτό, δεν είναι φωνή άτακτη, βίαιη και εκκωφαντική, δεν είναι επίδειξη σπάνιων λαρυγγισμών μέσω μεγαφώνων. Η ιερά ψαλμωδία είναι φωνή αύρας λεπτής, προσευχή εμμελής, διδαχή σωστική και σωτήριος, μύηση στο υπέρλογο μυστήριο της πίστεως.

Οι ύμνοι έχουν θεολογικό, μυσταγωγικό, παιδαγωγικό, εκκλησιολογικό και αναγωγικό χαρακτήρα. Η Εκκλησία μέσω της υμνολογίας υπομνηματίζει, αναδεικνύει και ερμηνεύει το υπερφυές μυστήριο της θείας οικονομίας. Συνθέτει σε θεία αρμονία λόγο και μέλος. Η εμμελής ψυχαγωγία και ηδονή γέννα αγνούς και σώφρονες λογισμούς, διδάσκει ο Μ. Βασίλειος. Και συμπληρώνει: Το Άγιο Πνεύμα, βλέποντας ότι το ανθρώπινο γένος είναι «δυσάγωγον προς αρετήν και επιρρεπές προς την ηδονήν», «το εκ της μελωδίας τερπνόν τοις δόγμασιν εγκατέμιξεν», ώστε να δέχεται χωρίς αντίδραση την ωφέλεια των λόγων που θα ακούγονται γλυκόηχα και απαλά.

Το μέλος παιδαγωγεί και συμβάλλει, στη διαρκή μνήμη των θείων αληθειών με έμμεσο τρόπο: «Δια τούτο τά εναρμόνια μέλη των ψαλμών ημίν επινενόηται (επινοήθηκαν), ίνα οι παίδες την ηλικίαν, ή και όλως νεαροί το ήθος, τω μεν δοκεί μελωδώσι, τη δε αληθεία τας ψυχάς εκπαιδεύονται», επισημαίνει ο Μ. Βασίλειος.

Η ψαλμωδία αποβλέπει στη ένωση, συνάρμοση και ενότητα του λαού του Θεού μέσω της αγάπης. Συναρμονίζει το λαό του Θεού στη συμφωνία ενός χορού. Γράφει o ιερός Πατέρας: «…το μέγιστον των αγαθών, την αγάπην, η ψαλμωδία παρέχεται, οιονεί σύνδεσμόν τινα προς την συνωδίαν επινοήσασα, καί εις ενός χορού συμφωνίαν τον λαόν συναρμόζουσα» (Ομιλία εις Ψαλμούς, 1, 2, ΕΠΕ, τομ 5, σ. 14).

Για να βρουν όμως εφαρμογή οι λόγοι του Μ. Βασιλείου χρειάζεται να κατεβούμε -κληρικοί, λαός και ιεροψάλτες-από το θρόνο της ατομικότητας και του εγωισμού, και εν ταπεινώσει να «ποιήσωμεν εαυτούς στρογγύλους» σύμφωνα με τη Φιλοκαλία. Να έχουμε ήθος όπως τα γλυκόηχα γυρίσματα της βυζαντινής μουσικής, πού μοιάζουν με τούς κουμπέδες και τους στρογγυλούς θόλους των εκκλησιών μας.

Γράφει εύστοχα ο Γέρων Παΐσιος: «Και τι γλυκά γυρίσματα έχει η βυζαντινή μουσική!… άλλα λεπτά σαν το αηδόνι, άλλα σαν απαλό κυματάκι, άλλα δίνουν μια μεγαλοπρέπεια. Όλα αποδίδουν, τονίζουν τα θεία νοήματα. Όμως σπάνια να ακούσης αυτά τα όμορφα γυρίσματα. Οι περισσότεροι πού ψέλνουν τα λένε λειψά, κουτσουρεμένα, καλουπωμένα. Αφήνουν κενά, τρύπες! Και το κυριώτερο, τα λένε χωρίς τόνο. Απορώ- δεν έχουν οξείες τα βιβλία τους; … Όλα τα πάνε ίσια, λες και πέρασε οδοστρωτήρας και τα ισοπέδωσε όλα! «πα-νη-ζω, πα-νη-ζω», πανίζουν-πανίζουν το φούρνο και ψωμί δε βγάζουν! ‘Άλλοι πάλι τονίζουν όλα δυνατά, … όλα καρφωτά, και νομίζεις ότι χτυπούν καρφιά με το σκεπάρνι».

Και συνεχίζει ο Γέροντας Παΐσιος αναφερόμενος στους σύγχρονους ψάλτες: Ναι, αλήθεια ψάλλουν «ή τελείως άτονα ή σκληρά! Δεν σε ξεσηκώνουν εσωτερικά· δε σε αλλοιώνουν. Ενώ πόσο γλυκεία είναι ή καθαρή βυζαντινή μουσική! Ειρηνεύει, μαλακώνει την ψυχή. Ή σωστή ψαλμωδία είναι ξεχείλισμα της εσωτερικής πνευματικής καταστάσεως. Είναι θεία ευφροσύνη… Όταν συμμετέχει κανείς σ’ αυτό πού ψάλλει, τότε αλλοιώνεται, με την καλή έννοια, και ό ίδιος και οι άλλοι πού τον ακούνε» (Γέροντος Παΐσιου Αγιορείτου, Λόγοι Α’, Με πόνο και αγάπη για το σύγχρονο άνθρωπο, σ. 254-55).

Όσα αναφέρθηκαν δεν εξαντλούν το θέμα. Απευθύνονται με ιδιαίτερη αγάπη προς τους άρχοντες των αναλογίων, για να διακρίνουν τον παραδοσιακό τρόπο ψαλμώδησης των ύμνων, πού γέννα δάκρυα μετανοίας αλλά και ευφροσύνη πνευματική, από την ηδυπάθεια και την εκκοσμίκευση. Παράλληλα γράφονται προς τιμήν του μακαριστού Αποστόλου Παπαχρήστου, ο οποίος διακόνησε την εκκλησιαστική λατρεία με φόβο Θεού, ιεροπρέπεια, εκκλησιαστικό ήθος, συνέπεια και τάξη. Η επί σειράν ετών έκδοση της «Τυπικής Διάταξης των Ιερών Ακολουθιών», με ιδιαίτερη φροντίδα και ζήλο για την ευταξία της λατρείας, αποδεικνύει του λόγου το αληθές.

Τούς κόπους και την προσφορά του στην Εκκλησία αλλά και την αγάπη του προς το αναλόγιο ας θυμάται ο Παντεπόπτης Κύριος και ας τον αναπαύει στη χώρα των ζώντων και των δικαίων.

ΠΗΓΗ: http://www.pemptousia.gr/

Η Κοίμηση της Θεοτόκου

Τι παραλαμβάνει ο Κύριος; 

Το σώμα ή την ψυχή της Θεοτόκου;

Κωνσταντίνος Καραγκούνης, Επίκουρος Καθηγητής Ανωτάτης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Αθηνών 

Τι παραλαμβάνει ο Κύριος; Το σώμα η την ψυχήν της Θεοτόκου; Ερμηνεύοντας την θεολογία της υμνογραφίας, σε συνδυασμό με την ιερά παράδοση, η οποία αποτυπώνεται και στην ορθόδοξη εικονογραφία, ο Χριστός έρχεται να παραλάβει την ψυχήν της Αγίας Μητρός Του. Στο προεόρτιο Δοξαστικόν των Αποστίχων βεβαιώνεται σαφώς, «εν ταίς του Υιού χερσί, σήμερον την παναγίαν παρατίθεται ψυχήν» και στο α’ Απόστιχον της εορτής, ομοίως: «Αυτού ταις αγίαις χερσί, την ψυχήν παραθεμένη». Μάλιστα, ο πολύς Ιωάννης Δαμασκηνός στον Κανόνα (β’ τροπάριον η΄ Ωδής) σημειώνει το εξής εκπληκτικό: «Ούτος το πανίερον πνεύμα σου δεξάμενος, εν εαυτώ κατέπαυσεν, ως οφειλέτης Υιός».

Εάν, όμως, ο Δεσπότης Κύριος παραλαμβάνει την ψυχήν και το πνεύμα της Παναγίας, πώς «αι υπέρταται Δυνάμεις… το θεοδόχον και ακραιφνέστατον σώμα προπέμπουσι, τω δέει κρατούμεναι»; Εδώ εννοείται η προπομπή του σεπτού σκηνώματος έως τον επίγειον τάφον, ως και ο Δαμασκηνός δέχεται: «εξ ύψους Αγγέλων πληθύς, προς την Σιών ηπείγοντο, παντοδυνάμω νεύματι, αξιοχρέως Δέσποινα, τη ση ταφή λειτουργήσοντες» (β’ τροπάριον δ’ ‘Ωδής του, Κανόνος).

Θα μπορούσε να είχε αποφύγει την ταφήν η Θεοτόκος; Όχι. Κατηγορηματικώς, πάλι, ο Δαμασκηνός αποφαίνεται: «Ει ο ακατάληπτος ταύτης καρπός… ταφήν υπέστη, εκουσίως ως θνητός, πώς την ταφήν αρνήσεται, η απειρογάμως κυήσασα;». Ούτε ο Κύριος δεν απέφυγε την ταφήν, πώς θα μπορούσε η θνητή Θεοτόκος; Αδύνατον. «Μιμουμένη τον ποιητήν της και Υιόν, υπέρ φύσιν υποκύπτει, τοις της φύσεως νόμοις», γράφει ο Κοσμάς (α’ τροπάριον α’ Ωδής), και ιδού διατί: «Έπρεπε από του τάφου να αναστηθεί το σώμα για να παραλάβει την ψυχή αυτού και να υποστεί την ακαριαία μεταβολή του σε εκείνη την καινή – ανακαινισμένη, άφθαρτη και αιώνια ψυχοσωματική υπόσταση, με την οποία θα εισήρχετο στην Βασιλεία του Θεού.

Σύμφωνα με την παράδοση, η οποία διατυπώνεται στο Συναξάριον της εορτής, η Θεοτόκος παρέμεινε στον τάφον επί τριήμερον. Όμως, το πανίερον και πάναγνον σώμα Της δεν υπέστη την παραμικρή αλλοίωση, όπως, παλαιότερα, ο τεταρταίος Λάζαρος. Το μαρτυρεί το μετά τον Πολυέλαιον Κάθισμα: «Εν τη Γεννήσει σου, σύλληψις άσπορος, εν τη Κοιμήσει σου, νέκρωσις άφθορος, θαύμα εν θαύματι διπλούν, συνέδραμε Θεοτόκε». Δεν θα μπορούσε το σώμα, που εδέχθη τον αΐδιον Θεόν και του εδάνεισε την σάρκα και το αίμα του, να υποστεί φθοράν. Έτσι, σύμφωνα με το Κοντάκιον της εορτής «Την εν πρεσβείαις ακοίμητον Θεοτόκον… τάφος και νέκρωσις ουκ εκράτησεν».

(απόσπασμα από το άρθρο του Κωνσταντίνου Καραγκούνη με τίτλο: «Η Μετάσταση της Θεοτόκου μέσα από τα υμνογραφικά κείμενα», Πληροφόρηση Ιούλιος-Αύγουστος 2015).

ΠΗΓΗ:  http://www.pemptousia.gr/

Η Εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου

Η Κοίμηση της Θεοτόκου

Ο Ομότιμος Καθηγητής Νικόλαος Ζίας μας ξεναγεί στα αριστουργήματα των ελλήνων ζωγράφων με θέμα την Κοίμηση της Θεοτόκου

Νικολάου Ζία

Ομότιμου Καθηγητού

Ιστορίας της Τέχνης

Πανεπιστημίου Αθηνών

Μέσα στον παραλογισμό της πυρπολούμενης λιτής, άλλωστε, ελληνικής χλωρίδας έρχεται γαλήνια και υπερβατική κάθε χρόνο η υπέρλογη μετάσταση εκ του θανάτου προς τη ζωή, της Μητέρας της Ζωής, της ξεχωριστά τιμημένης από τον ελληνικό λαό Παναγίας, που συναθροίζει από τα πέρατα τους διασκορπισμένους και τους ενώνει με άξονα φωτερό τον Υιόν και Θεόν της, τον Ιησού Χριστό.

Η Κοίμηση της Θεοτόκου
Σερβία, Gracanica, 1320

Η βυζαντινή Εικόνα της Κοιμήσεως, όπως διαμορφώνεται στους μέσους βυζαντινούς χρόνους, βασισμένη στην απόκρυφη διήγηση «Περί της Κοιμήσεως της Θεοτόκου» (που ψευδεπίγραφα αποδίδεται στον Ιωάννη τον Θεολόγο) και στη λαμπρή υμνολογία της Εκκλησίας, και κορυφώνεται στις μεγαλειώδεις τοιχογραφικές συνθέσεις της εποχής των Παλαιολόγων (π.χ. Sopocani 1261, Αγ. Κλήμης Αχρίδος, Περίβλεπτος Μυστρά και Αγ. Νικόλαος Ορφανός Θεσσαλονίκης 14ος αι. Gracanica, Μονή της Χώρας κ.ά.) και ντύνει με εικαστική μορφή ­ σύνθεση πολυπρόσωπη, σοφά οργανωμένη με άξονες τον κατακόρυφο Χριστό και την οριζόντια Παναγία, πλησμονή χρώματος ­ αυτή την υπέρβαση των αντιθέσεων, τη συνάντηση του κτιστού με το άκτιστον, και κυρίως την αναγωγή στη θέωση ­ κατά χάριν ­ του κτιστού.

Δεν θα μείνουμε όμως στα μεγάλα έργα της βυζαντινής περιόδου. Θα προσεγγίσουμε λίγα έργα της νεότερης εποχής. Αρχίζουμε από το αριστούργημα, που μας χάρισε η μεθοδικότητα και η ξεχωριστή ικανότητα ανάγνωσης δυσανάγνωστων υπογραφών του εκ Φιλωτίου Νάξου νεαρού  τότε, επιμελητού Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, κ. Γεώργιου Μαστορόπουλου, ο οποίος το 1983 ανακάλυψε στη Σύρο μια Εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου με την εκπληκτική υπογραφή «Δομήνικος Θεοτοκόπουλος ο δείξας». Ενα εξαιρετικό έργο της νεανικής ηλικίας του μεγάλου ζωγράφου, που δείχνει πόσο ώριμος τεχνίτης της «βυζαντινής» τεχνικής και τεχνοτροπίας (δικαιώνοντας τον Μ. Χατζηδάκη στις αποδόσεις Εικόνων ­ «Ευαγγελιστής Λουκάς», «Προσκύνησις των Μάγων» του Μουσείου Μπενάκη) ήταν ο Θεοτοκόπουλος όταν έφευγε από την Κρήτη (1567), αλλά και κοινωνός της Ορθοδόξου πνευματικότητος. Ετσι, δεν μοιάζει πια αβάσιμος ο συλλογισμός για τη σύνθεση της «Ταφής του κόμητος του Οργκάθ» με τη σύνθεση της Κοιμήσεως και τη σχέση επιγείου και επουρανίου κόσμου, που με αρκετές αναλογίες απαντά στο έργο αυτό. Και θα είναι πολύ σημαντικό να φανεί … η πνευματική ορθόδοξη καταγωγή του μεγάλου καλλιτέχνη, που ήδη υποστηρίζεται από κορυφαίους ξένους μελετητές (D. Devis) με έργα σαν την «Κοίμηση της Θεοτόκου» από τη Σύρο.

Η Κοίμηση της Θεοτόκου
έργο Δομήνικου Θεοτοκόπουλου

Η Εικόνα, που ο νεαρός Δομήνικος θα πρέπει να ζωγράφισε σε ηλικία κάτω των 25 ετών, ακολουθεί την παραδεδομένη, αποκαλυπτική, εικονογραφία της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Εχει όμως και κάποιες μικρές παραλλαγές (αντί π.χ. της αυστηρής σύνθεσης με τους δύο άξονες σε ορθή γωνία, παρουσιάζεται εδώ μια περισσότερο δυναμική σύνθεση με την ελαφρά διαγώνια τοποθέτηση της Παναγίας και τη σχεδόν ομόλογη του Χριστού, που σκύβει προς την Παναγία. Εχει ακόμη επισημανθεί η ιταλική καταγωγή του κηροπηγίου και του περιστεριού). Οι λεπτομέρειες αυτές δίνουν το στίγμα της εποχής, του τόπου, αλλά και των αναζητήσεων του μεγαλοφυούς καλλιτέχνη.

Κάνοντας ένα άλμα δύο αιώνων, σταματούμε στο τέλος του πρώτου τετάρτου του 18ου αι., όπου βλέπουμε να παίρνουν σαφή μορφή δύο καλλιτεχνικά ρεύματα ­ δύο πνευματικές στάσεις ­, που θα προσδιορίσουν με διάφορες παραλλαγές την ελληνική καλλιτεχνική ­ και όχι μόνο ­ ζωή ως τις ημέρες μας.

Στο Αγιον Ορος, ο ιερομόναχος Διονύσιος εκ Φουρνά της Ευρυτανίας γράφει (1728-33) την «Ερμηνεία της ζωγραφικής τέχνης» θέλοντας να βοηθήσει, ­ ουσιαστικά να καθοδηγήσει ­ τους «βουλομένους μαθείν την ζωγραφικήν επιστήμην» και να τους διδάξει την τεχνική, αλλά και την εικονογραφία της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Στο πέμπτο μέρος, που το επιγράφει «Αγιογραφική», γράφει για το «Πώς ιστορίζονται αι Θεομητορικαί Εορταί» περιλαμβάνοντας και την Κοίμησιν με την ακόλουθη περιγραφή, που συνοψίζει την παλαιότερη εικονογραφία και είναι συγχρόνως οδηγία:

«Σπίτια και μέσον η Παναγία κειμένη επί κλίνης νεκρά, έχουσα έμπροσθέν της σταυρωμένα τα χέρια, και πλησίον της κλίνης ένθεν και ένθεν μανουάλια με λαμπάδας αναμμένας· και εις Εβραίος έμπροσθεν της κλίνης, έχων κομμένα τα χέρια, κρεμασμένα εις την κλίνην, και έμπροσθεν αυτού εις Άγγελος με γυμνό σπαθί· και εις τους πόδας της ο Απόστολος Πέτρος θυμιών με θυμιατόν, και εις την κεφαλήν της ο άγιος Παύλος και ο θεολόγος Ιωάννης ασπαζόμενοι αυτήν· και γύροθεν οι λοιποί Απόστολοι και οι άγιοι Ιεράρχαι, Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης, Ιερόθεος και Τιμόθεος,

βαστάζοντες Ευαγγέλια και γυναίκες κλαίουσαι· επάνωθεν αυτής ο Χριστός βαστών εις τας αγκάλας Του την αγίαν Αυτής ψυχήν λευκοφόρον· και γύροθεν αυτού φως πολύ και πλήθος Αγγέλων, και άνωθεν εις τον αέρα πάλιν οι δώδεκα Απόστολοι ερχόμενοι μετά νεφελών· και εις την δεξιάν άκρην του σπιτίου ο Δαμασκηνός Ιωάννης βαστών χαρτί λέγει· «Αξίως ως έμψυχον σε ουρανόν υπεδέξαντο ουράνια» κτλ. Και εις την αριστεράν ο άγιος Κοσμάς ο ποιητής βαστών χαρτί λέγει· «Γυναίκα σε θνητήν, αλλ’ υπερφυώς και μητέρα θεού ειδότες»» κτλ.

Το ανθρώπινο στοιχείο

Η Κοίμηση της Θεοτόκου
έργο Νικολάου Δοξαρά

Οι ζωγράφοι στο Αγιον Ορος ­ αλλά και εν γένει στον Ορθόδοξο χώρο­ ακολουθούν αυτήν την εικονογραφική παράδοση. Ενδεικτικά, αναφέρω την τοιχογραφία του καθολικού της Μ. Γρηγορίου που οι καστοριανοί ζωγράφοι Γρηγόριος και Γαβριήλ ιστόρησαν το 1779. (Πρόσφατα, κυκλοφόρησε ογκώδης τόμος με το σύνολο των τοιχογραφιών του καθολικού).

Την ίδια όμως εποχή, ο Παναγιώτης Δοξαράς (1662-1729) γράφει το «Περί ζωγραφίας» (1726) μικρό βιβλίο του διδάσκοντας τους νέους να ακολουθούν την τεχνική και την τεχνοτροπία και τα μεγάλα πρότυπα (Tintoretto, Tizziano, Veronese) της ιταλικής ζωγραφικής. Ο γιος του, Νικόλαος Δοξαράς, (1700/6-1775) αναλαμβάνει το 1753-54 να ζωγραφίσει την ουρανία (σοφίτο) του Ναού της Φανερωμένης στη Ζάκυνθο, που δυστυχώς καταστράφηκε στους σεισμούς (1953) με εξαίρεση ένα μόνο διάχωρο με τη «Γέννηση της Παναγίας» (Μουσείο Ζακύνθου). Στην Εθνική Πινακοθήκη σώζονται όμως τα δείγματα εργασίας, που είχε ο Νικόλαος Δοξαράς παρουσιάσει στην επιτροπή της Φανερωμένης. Ανάμεσα σε αυτά, και η «Κοίμηση της Θεοτόκου» (προσωρινά στο Μουσείο Ζακύνθου για την ωραία έκθεση που διοργανώθηκε εκεί…). Η ζωγραφική αντίληψη είναι εντελώς διαφορετική. Μέσα σε ασαφή εσωτερικό χώρο τοποθετείται διαγώνια το σκήνωμα της γηρασμένης Παναγίας που περιβάλλεται από τους Αποστόλους, γονατιστούς με εμφατικές χειρονομίες.

Στο πρώτο επίπεδο, με τη ράχη σχεδόν γυρισμένη προς τον θεατή, ο Απόστολος Πέτρος. Ορθιοι, Ιεράρχες και διάκονοι κρατούν Ευαγγέλια και λαμπάδες. Πάνω από την Παναγία ίπτανται δύο ευτραφή αγγελάκια. Ο ιλουζιονιστικός χώρος, η κουρασμένη Παναγία, οι ογκώδεις απόστολοι με την έντονη έκφραση της λύπης, και κυρίως η απουσία του Χριστού, προσδίδουν στην παράσταση χαρακτήρα όχι απλώς αφηγηματικό, αλλά απλού συμβάντος της καθημερινής ζωής. Το ανθρώπινο στοιχείο επικρατεί του μυστηρίου. Οι πλατιές φόρμες, τα ογκώδη σώματα και η τεχνική της ελαιογραφίας συντελούν στη δημιουργία αυτής της ατμόσφαιρας.

Κατά τον 19ο αι., οι παραστάσεις της Κοιμήσεως περιορίζονται δραστικά. Οι λεγόμενοι ναζαρηνοί ζωγράφοι δεν έχουν την Εικόνα αυτή στις πρώτες επιλογές τους. Ο Χατζηγιαννόπουλος ζωγραφίζει μια φορητή Εικόνα (Ν. Κοιμήσεως στο Μαρούσι), τοιχογραφίες δεν φαίνεται να ιστορούνται.

Θα κάνουμε πάλι ένα μεγάλο άλμα, περίπου, εκατόν εβδομήντα χρόνων από την «Κοίμηση» του Ν. Δοξαρά στην εποχή που η γενιά του ’30 και οι πρόδρομοί της θα ξαναφέρουν την παραδοσιακή Εικόνα της Κοίμησης στις ελληνικές Ορθόδοξες Εκκλησίες.

Το 1927, ο πολύ σημαντικός ζωγράφος Σπύρος Παπαλουκάς (1892-1957) αναλαμβάνει την ιστόρηση του Μητροπολιτικού Ναού της Αμφισσας, έχοντας ως βάση την «βυζαντινή» αντίληψη της δισδιάστατης, πνευματικής, ζωγραφικής, μπολιάζοντάς την με την εμπειρία του από τη γνώση της μοντέρνας ζωγραφικής (τη σημασία της ζωγραφικής αυτής έγκαιρα έχει επισημάνει στη διεισδυτική μελέτη της για τον Σπ. Παπαλουκά η κυρία Μαρίνα Λαμπράκη). Στον Δ. τοίχο ζωγραφίζει την Κοίμηση. Μια σύνθεση με την παραδεδομένη εικονογραφία και τη θεολογική της σημαντική, αλλά και με την ισχυρή παρουσία των προσωπικών χαρακτηριστικών του ζωγράφου: αδρότερο σχέδιο, όπου συχνά το λευκό γράφει το σχήμα, πλατιά απλοποιημένα επίπεδα, προσωπική χρωματική κλίμακα με βαθύτονα χρώματα, αραίωση της σύνθεσης χωρίς όμως αλλοίωση του βασικού της χαρακτήρα.

Η «βυζαντινή» αντίληψη

Λίγα χρόνια αργότερα, το 1936, ο Αγήνωρ Αστεριάδης (1898-1977) επωμίζεται ένα ιδιαίτερα δύσκολο έργο: να ζωγραφίσει τον αναστηλωμένο από τον Ε. Τσίλερ (1884-88) βυζαντινό ναό της Επισκοπής στην Τεγέα. Την ίδια χρονιά, ο Σπ. Βασιλείου (1902-1985) ιστορεί τον ναό του Αγ. Διονυσίου Αρεοπαγίτου στην Αθήνα. Και οι δύο νέοι τότε ζωγράφοι εκφράζονται με αφετηρία τη «βυζαντινή» τεχνοτροπία. Ο Αστεριάδης στην Επισκοπή, ζωγραφίζοντας την Κοίμηση, ακολουθεί πιστότερα από τον Παπαλουκά την Παλαιολόγεια τεχνοτροπία και εικονογραφία με σαφές και ακριβές σχέδιο, πλούσιο διάκοσμο φανταστικών αρχιτεκτονημάτων (τα «σπίτια» του Διονυσίου), αγγέλους σε μονοχρωμία μέσα στη «δόξα» (mandorla), που περιβάλλει τον Χριστό, τους Αποστόλους που θρηνούν με συγκρατημένο τρόπο. Προσωπικό στοιχείο του Αστεριάδη είναι το φωτεινό, πλακάτο χρώμα με προτίμηση στους γαλάζιους τόνους.

Η γενιά του ’30 με την πίστη της στην αξία της βυζαντινής ζωγραφικής θα προετοιμάσει τον δρόμο για την επιστροφή της βυζαντινής τεχνοτροπίας στις ελληνικές εκκλησίες, που θα πραγματοποιηθείμε πρωτεργάτη τον Φώτη Κόντογλου (1895-1965).

Η Κοίμηση της Θεοτόκου
Ι. Ν Αγίου Ανδρέου Κάτω Πατησίων
έργο Φώτιου Κόντογλου

Η Εικόνα της Κοιμήσεως ξαναβρήκε τη θεολογούσα εικονογραφία της και τη θέση της στο εικονογραφικό πρόγραμμα των σύγχρονων Ορθοδόξων Ναών, στέλνοντας τα μηνύματα για τη μετάβαση εκ του θανάτου στη Ζωή, με τον όρο να είναι πάντα άγρυπνα τα μάτια της ψυχής…

Πηγή κειμένου: Το ΒΗΜΑ, 16/08/1998
(Επιμέλεια :agiografikesmeletes.blogspot.com)

Μια Παναγιά

Μια Παναγιά...

 22 χρόνια χωρίς τον Μάνο, 

αλλά πάντα μαζί του

Μια Παναγιά

μιαν αγάπη μου έχω κλείσει

σ’ ερημοκλήσι αλαργινό.

Κάθε βραδιά

της καρδιάς την πόρτα ανοίγω

κοιτάζω λίγο και προσκυνώ.

Πότε θα `ρθει, πότε θα `ρθει

το καλοκαίρι

πότε τ’ αστέρι θ’ αναστηθεί

να σου φορέσω στα μαλλιά

χρυσό στεφάνι

σαν πυροφάνι σ’ ακρογιαλιά.

Μια Παναγιά

μιαν αγάπη μου έχω κλείσει

σ’ ερημοκλήσι αλαργινό

κάθε βραδιά

της καρδιάς την πόρτα ανοίγω

δακρύζω λίγο και προσκυνώ.

Δεκαπενταύγουστος:

 Μία από τις σημαντικότερες μέρες της Ορθοδοξίας – Τί ακριβώς γιορτάζουμε;

Η αυριανή (σημερινή) ημέρα είναι από τις σημαντικότερες για την Ορθοδοξία. Η Εκκλησία τον Δεκαπενταύγουστο τιμά την Κοίμηση της Θεοτόκου και είναι ίσως η μεγαλύτερη από τις θεομητορικές εορτές, το Πάσχα του καλοκαιριού, όπως συνηθίζουμε να λέμε.

Τον Δεκαπενταύγουστο, η ημέρα είναι αφιερωμένη στην Παναγία, η οποία γιορτάζεται με λαμπρότητα σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Μάλιστα, προς τιμήν της Παναγίας τηρείται αυστηρή νηστεία από 1 μέχρι 14 Αυγούστου κατά την οποία νηστεύουμε και το λάδι και για αυτό πολλοί χαρακτηρίζουν την γιορτή και ως το «Πάσχα» του καλοκαιριού. Επίσης, λόγω της γιορτής, στο διάστημα αυτό δεν τελούνται γάμοι.

Σύμφωνα με το Συναξάρι, όταν ήρθε η ώρα, της εξόδου Της Παναγίας στάλθηκε και πάλι ο αρχάγγελος Γαβριήλ να της αναγγείλει την θέληση του Θεού και Υιού Της. Ενώ προσευχόταν στον οίκο Της στην Ιερουσαλήμ παρουσιάστηκε ο άγγελος και της προσέφερε ένα μικρό κλαδί φοίνικα και της είπε: «Χαίρε κεχαριτωμένη Μαρία. Σου φέρνω μήνυμα από τον Υιό Σου. Ήρθε η ευλογημένη ώρα να πας κοντά Του και να δοξαστείς όπως Σου ταιριάζει. Ετοιμάσου λοιπόν και σε τρεις ημέρες θα έρθει Εκείνος να πάρει την τίμια και αμόλυντη ψυχή Σου». Ύστερα ανέβηκε στο αγαπημένο Της Όρος των Ελαιών για να προσευχηθεί, εκεί που προσευχήθηκε για τελευταία φορά ο Υιός Της πριν από το πάθος Του.

Ανηφορίζοντας το μονοπάτι συνέβη το απροσδόκητο: Τα δένδρα και οι θάμνοι του δρόμου έγερναν και την προσκυνούσαν. Κατευθύνθηκε στο σημείο εκείνο του κήπου που είχε προσευχηθεί και ο Κύριος. Γονάτισε ταπεινά, ύψωσε τα σεπτά της χέρια και ατένισε τον ουρανό και αφού ευχαρίστησε το Θεό τον παρακάλεσε για την σωτηρία του κόσμου.

Μετά γύρισε στον οίκο Της και άρχισε να ετοιμάζει τα απαραίτητα της κηδείας Της. Μάζεψε επίσης τους συγγενείς και πιστούς φίλους και φίλες Της και τους ανακοίνωσε την θέληση του Κυρίου να την καλέσει κοντά Του. Όταν το άκουσαν ξαφνιάστηκαν και άρχισαν να θρηνούν το χωρισμό της Μητέρας του Κυρίου. Εκείνη τους παρηγόρησε λέγοντάς τους πως αυτή είναι η θέληση του Θεού και πως από την θέση Της στον ουρανό θα πρεσβεύει πάντοτε για ολόκληρο το ανθρώπινο γένος.

Την Τρίτη ημέρα μετά την επίσκεψη του αρχαγγέλου, η Κυρία Θεοτόκος αφού ντύθηκε μόνη Της τα νεκρικά Της ενδύματα, κάλεσε και πάλι τους φίλους Της και ξάπλωσε ήρεμα στην κλίνη Της. Τότε συνέβη το εξής θαυμαστό γεγονός: Μια δυνατή βοή ακούστηκε στον σπίτι Της, μια φωτεινή νεφέλη το κάλυψε. Πάραυτα μεταφέρθηκαν σε νεφέλες από τα πέρατα της οικουμένης οι άγιοι Απόστολοι προκειμένου να παραβρεθούν στην έξοδό Της. Κατά τον ίδιο τρόπο μεταφέρθηκε επίσης ο απόστολος Παύλος, ο Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης και ο άγιος Ιερόθεος, πρώτος επίσκοπος των Αθηνών, ο άγιος Τιμόθεος και άλλα σημαίνοντα πρόσωπα της Εκκλησίας. Η Κυρία Θεοτόκος, αφού χαιρέτισε και ευλόγησε όλους, παρέδωσε την αγία ψυχή Της στα χέρια του Υιού Της ο Οποίος κατέβηκε από τον ουρανό για να την παραλάβει ο Ίδιος.

Οι συγκεντρωμένοι απόστολοι, οι προεστοί της εκκλησίας των Ιεροσολύμων και ο πιστός λαός άρχισαν να ψάλλουν εξόδιους ύμνους στην Θεομήτορα. Ταυτόχρονα ακούστηκε να συμψάλλει στρατιά αγγέλων από τον ουρανό. Η ουράνια μελωδία ακούστηκε σε ολόκληρη την πόλη. Μετά σχηματίσθηκε νεκρική πομπή η οποία κατευθυνόταν στο χωριό Γεθσημανή, όπου θα θάπτονταν το τίμιο σκήνωμά Της.

πηγή: http://www.pentapostagma.gr/

Ηρωϊσμός

Ένα συγκλονιστικό περιστατικό του Γερμανοϊταλικού πολέμου…

Το αφηγήθηκε ένας στρατιωτικός γιατρός στον μητροπολίτη Χίου Παντελεήμονα Φωστίνη, με σε μια συζήτηση που είχαν για το μεγαλείο και τα χαρίσματα με τα οποία έχει προικιστεί η Ελληνική ψυχή από τον Δημιουργό της.
Είπε:
“Σ’ έναν από τους φοβερούς βομβαρδισμούς που έκανε η Γερμανική αεροπορία στην περιοχή του Πειραιώς και του Αργοσαρωνικού, χτύπησε και ένα καϊκάκι φορτωμένο με κόσμο, που έκανε την γραμμή Αίγινα- Πειραιά και αντιστρόφως.
Στοιβαγμένοι εκεί μέσα οι ταλαίπωροι άνθρωποι , τρομοκρατημένοι από τη απερίγραπτη σκληρότητα των Ναζί, προσπαθούσαν να εξυπηρετηθούν στις μετακινήσεις τους με μερικά καΐκια που ψυχωμένοι βιοπαλαιστές καπετάνιοι τολμούσαν να τα ταξιδεύουν στις επικίνδυνες εκείνες ημέρες.
Εκείνη την ημέρα του 1940, ενώ ένα από τα καϊκάκια είχε πια μπει στα νερά της Αίγινας , έγινε μια αεροπορική επιδρομή, από την οποία χτυπήθηκε και το μικρό πλεούμενο. Οι επιβάτες και το λίγο προσωπικό βρέθηκαν στην θάλασσα, οι περισσότεροι τραυματισμένοι. Αληθινή τραγωδία!
Ένας νεαρός Αιγινήτης μέσα σ’ αυτή την κατάσταση διακρίθηκε για τον ηρωισμό του. Νησιωτόπουλο άφθαστο στο κολύμπι, μπαινόβγαινε στην θάλασσα και κουβαλώντας έβγαζε και έσωζε στην ακτή τραυματισμένους και άλλους που δεν ήξεραν κολύμπι. Τους παρέδιδε στο πρόχειρο συνεργείο πρώτων βοηθειών που είχε καταφθάσει στην ακτή, μέσα στο οποίο ήμουν κι εγώ μαζί μ’ έναν άλλο χειρούργο και μερικούς νοσοκόμους.
Για μια στιγμή πρόσεξα ιδιαίτερα τον νεαρό αυτό ήρωα και τί να δω; Το χέρι του απ’ τον αγκώνα και κάτω κρεμόταν μισοκομμένο και λουσμένο στο αίμα! Συγκλονισμένος του είπα, ενώ τον έβλεπα να ξαναπέφτει στην θάλασσα για να βοηθήσει και κάποιους άλλους:
– Σταμάτησε , παιδί μου! Θα ξεματώσεις. Έλα να σου περιποιηθούμε το χέρι.
Κι εκείνος χλωμός από τον κόπο αλλά και την αιμορραγία , απάντησε ενώ ξανάπεφτε στην θάλασσα:
– Άφησέ με, γιατρέ. Για τέτοια είμαστε τώρα; Ο κόσμος χάνεται!
Καθώς κολυμπούσε , η θάλασσα γινόταν κόκκινη τριγύρω, από το αίμα που έχανε. Έκλαψα και είπα μέσα από τα δάκρυά μου: «Θεέ μου, δεν είναι δυνατόν να μην βοηθήσεις την Ελλάδα, όταν μέσα της κλείνει τέτοιες ψυχές!”
Όταν γύρισε σέρνοντας στην ακτή έναν ακόμη τραυματία, τελείωσαν πλέον οι δυνάμεις του και μπορέσαμε και ασχοληθήκαμε μαζί του σώζοντας τον απαράμιλλο αυτό σωτήρα ναυαγών.
Το περιστατικό αυτό, Μητροπολίτα μου, όσο ζω θα το θυμάμαι πάντα με συγκίνηση”.
Ο Μητροπολίτης , κι εκείνος συγκινημένος, το αποθανάτισε σ’ ένα από τα βιβλία του.
Πηγή: «ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΎ ΚΟΣΜΟΥ – Ουράνια μηνύματα – Θαυμαστά γεγονότα»

πηγή: http://www.pentapostagma.gr/