Ὅσιος Χριστόδουλος ὁ ἐν Πάτμῳ

 Ἡ Εὐλογία τῶν Ἀποθηκῶν 

Μετά τό πέρας τῆς Θείας Λειτουργίας, σήμερα, 16 Μαρτίου 2019, ὁ Ἡγούμενος καί Πατριαρχικός Ἔξαρχος Πάτμου Ἀρχιμ. κ. Κύριλλος, εὐλόγησε τίς ἀποθῆκες ("σταριοῦ καί λαδιοῦ") τοῦ Μοναστηριοῦ, κατά τήν ἔκπαλαι κρατοῦσαν τάξη. 

«Υπάρχει Θεός»!!!!

 11χρονος Γιος-Ιδιοφυΐα Έλληνα Ιερέα Απαντά Στον Χόκινγκ Και Αποδεικνύει Ότι

 «Υπάρχει Θεός»

Ο 11χρονος Γουίλιαμ-Βασίλειος Μαϊλης «σπάει» το ηλιακό φράγμα καθημερινά.

Μπορεί ν’ ακούγεται σαν ψέμα είναι όμως πέρα για πέρα αληθινό. Ο 11χρονος Γουίλιαμ-Βασίλειος Μαϊλης «σπάει» το ηλιακό φράγμα καθημερινά.

Σε μια εποχή που τα περισσότερα παιδιά επικεντρώνονται στο να κερδίσουν το επόμενο επίπεδο σε ένα βιντεοπαιχνίδι ή να παίζουν μπάλα με τους συνομήλικούς τους, ο William “αναλώνεται” στην προσπάθεια να γίνει αστροφυσικός.

Τα περισσότερα παιδιά σε αυτήν την ηλικία ονειρεύονται να γίνουν πυροσβέστης, γιατρός, ίσως ακόμη αστροναύτης ή δάσκαλος, αλλά ο William το μόνο που ονειρεύεται είναι να γίνει αστροφυσικός.

Το αγόρι από την Πενσυλβάνια των ΗΠΑ, αποφοίτησε από το γυμνάσιο τον Μάιο του 2016, στην ηλικία των 9! Αφού ακολούθησε κάποια κολεγιακά μαθήματα έγινε δεκτός στο πανεπιστήμιο Carnegie Mellon το περασμένο φθινόπωρο.

Σύμφωνα με τον Ελληνορθόδοξο ιερέα πατέρα του, Peter Maillis, ο William ξεκίνησε να μιλά στους επτά μήνες από την γέννησή του. Έκανε πρόσθεση 21 μηνών μωρό και πολλαπλασιασμό από την ηλικία των δύο ετών. Μια φορά μάλιστα επηρεασμένος από τα παιδικά βιβλία που του διάβαζαν έγραψε σε αυτήν την ηλικία το δικό του βιβλίο εννέα σελίδων με τίτλο «Happy Cat.»

Στα τέσσερα χρόνια, έμαθε άλγεβρα, τη νοηματική γλώσσα και τον τρόπο ανάγνωσης της ελληνικής γλώσσας, και όταν ήταν πέντε, διάβασε ένα ολόκληρο βιβλίο γεωμετρίας 209 σελίδων σε μία νύχτα και ξύπνησε την άλλη μέρα λύνοντας περίπλοκα προβλήματα.

“Αυτό το παιδί είναι κυριολεκτικά ιδιοφυϊα”, αναφέρει η ψυχολόγος του Πανεπιστημίου του Οχάιο, Joanne Ruthsatz.

Η επιθυμία του William να γίνει αστροφυσικός έχει τις ρίζες του στις ισχυρές πεποιθήσεις του. Διαφωνεί με μερικές από τις θεωρίες του Αϊνστάιν και του Χόκινγκ για τις μαύρες τρύπες και έχει τις δικές του ιδέες για να αποδείξει την ύπαρξη του σύμπαντος.

Ο γιος του Έλληνορθόδοξου ιερέα, θέλει να αποδείξει ότι μια εξωτερική δύναμη είναι το μόνο πράγμα που μπορεί να δημιουργήσει το σύμπαν, πράγμα που σημαίνει ότι «ο Θεός υπάρχει».

Ωστόσο, ο Stephen Hawking, ο οποίος απεβίωσε προ ημερών σε ηλικία 76 ετών, διατύπωσε ένα πολύ διαφορετικό επιχείρημα. «Πριν καταλάβουμε την επιστήμη, ήταν φυσικό να πιστεύουμε ότι ο Θεός δημιούργησε το σύμπαν, αλλά τώρα η επιστήμη προσφέρει μια πιο πειστική εξήγηση», είπε κάποτε ο γνωστός φυσικός.

Οι γονείς του William λένε ότι ποτέ δεν τον ώθησαν προς τις σπουδές του.

«Είμαστε φυσιολογικοί άνθρωποι», εξήγησε ο πατήρ Πέτρος.

«Και είναι ένα κανονικό παιδί. Δεν μπορείτε να τον διακρίνετε από άλλα 11χρονα. Του αρέσουν τα αθλήματα, οι τηλεοπτικές εκπομπές, ο υπολογιστής και τα βιντεοπαιχνίδια όπως όλοι οι άλλοι».

Όμως, όταν ο 11χρονος ρωτήθηκε τι είναι το «όνειρο» του, το παιδί θαυμα δεν είχε κανένα δισταγμό στην απάντησή του.

«Θέλω να είμαι αστροφυσικός ώστε να μπορώ να αποδείξω στον επιστημονικό κόσμο ότι ο Θεός υπάρχει», δήλωσε ο Ουίλιαμ σε πρόσφατη συνέντευξη.

Όταν ρωτήθηκε γιατί αισθάνθηκε την ανάγκη να το αποδείξει στους επιστήμονες, η απάντησή του ήταν ακόμη πιο βαθιά:

«Λοιπόν επειδή υπάρχουν αυτοί οι αθεϊστές που προσπαθούν να πουν ότι δεν υπάρχει Θεός, όταν στην πραγματικότητα χρειάζεται περισσότερη πίστη για να πιστέψει κανείς ότι δεν υπάρχει Θεός από ό, τι πως υπάρχει Θεός … Επειδή είναι πιο λογικό ότι κάτι δημιούργησε το σύμπαν από ότι το σύμπαν δημιουργήθηκε από μόνο του. Χρειάζεται περισσότερη πίστη για να πούμε ότι το σύμπαν αυτοδημιουργήθηκε από το να πει κανείς πως κάτι άλλο δημιούργησε το σύμπαν, επειδή αυτό είναι πιο λογικό».

ΠΗΓΗ: https://viralgreece.eu/

Τα μικρόβια

Δεν πρέπει να ζούμε με το φόβο των μικροβίων!

Κάθε παιδί γνωρίζει ότι ο παιδίατρός είναι ο φύλακας άγγελός του, έτοιμος κάθε στιγμή να το βοηθήσει με τις οδηγίες του, να το προστατεύσει με τα εμβόλια και να το θεραπεύσει από κάθε αρρώστια. 

Θα μπορούσε, άραγε, να διανοηθεί ότι υπάρχει ένας παιδίατρος έτοιμος και πρόθυμος, εκτός από τα παραπάνω να του πει κι ένα διδακτικό παραμύθι; 

Κι όμως υπάρχει! 

Ο Καθηγητής Παιδιατρικής, Παναγιώτης Σπυρίδης, άφησε για λίγο στην άκρη το στηθοσκόπιο και έπιασε την πένα, προσαρμόζοντας τις ιατρικές του γνώσεις και την πολυετή του πείρα στα μέτρα των μικρών του αγαπημένων –των παιδιών– χαρίζοντάς τους ένα παραμύθι με εκπαιδευτικό στόχο!

Ο τίτλος του παραμυθιού που γράψατε κ.Καθηγητά, έχει τίτλο «Ποιός φοβάται τα μικρόβια;». 

Θεωρείτε ότι η γενική στάση μικρών και μεγάλων απέναντι στα μικρόβια είναι λανθασμένα φοβική;
Από τη μακρόχρονη πείρα μου έχω διαπιστώσει ότι τα άγχη, οι προκαταλήψεις, οι φοβίες, ακόμα και η λανθασμένη ενημέρωση των προηγούμενων γενεών μεταβιβάζονται από γενιά σε γενιά μέχρι και στις μέρες μας. 

Ο φόβος και ο πανικός, αποτελούν τους χειρότερους συμβούλους των γονιών, που δυστυχώς τους μεταβιβάζουν άθελά τους και στα παιδιά.

Ξέρουμε ότι το παραμύθι είναι ο πιο ευχάριστος αλλά και φιλικός τρόπος για να περάσουμε σπουδαία μηνύματα και μαθήματα ζωής στα παιδιά. Αυτό το στόχο έχει και το δικό σας παραμύθι;

Η ιστορία περιγράφει πώς και γιατί το πάρτι ενός μικρού κοριτσιού αναβλήθηκε προς απογοήτευση των φίλων της, επειδή προσβλήθηκε από έναν ιό. 

Ο πατέρας, της μικρούλας Νίκης όμως που είναι παιδίατρος, ξεπηδά από τις σελίδες του βιβλίου προκειμένου να ξεναγήσει τους μικρούς αναγνώστες στον μικρόκοσμο των μικροβίων. 

Με απλό και κατανοητό τρόπο, εξηγεί γιατί δεν πρέπει να φοβόμαστε τα μικρόβια, αφού αυτά βρίσκονται παντού, αποτελούν μέρος του σύμπαντος, του οικοσυστήματος που μας περιβάλλει και συμβάλλουν με τον τρόπο αυτό στη διατήρηση της παγκόσμια ισορροπίας. Κάποια εκατομμύρια από αυτά τα κουβαλάμε πάνω μας –στο δέρμα, στο λαιμό, στο έντερο– και ζουν μαζί μας αρμονικά και γιατί όχι, ρυθμίζουν σε σημαντικό βαθμό την λειτουργία του πολύπλοκου ανθρώπινου οργανισμού. 

Όλο και περισσότερο, τελευταία, αποδεικνύεται ο σημαντικός ρόλος της εντερικής χλωρίδας, του μικροβιακού γονιδιώματος του εντέρου, στην προστασία όχι μόνο από λοιμώξεις , αλλά και από νοσήματα πέρα από αυτές, όπως είναι αυτά που ονομάζουμε αυτοάνοσα. 

Στο φάρυγγά μας, υπάρχει μεγάλη ποικιλία από βακτηρίδια και ιούς, που η σχέση τους μεταβάλλεται ανάλογα με την εποχή του έτους, ζουν αρμονικά μεταξύ τους και μας προστατεύουν διότι εμποδίζουν την ανάπτυξη παθογόνων που μας απειλούν. 

Το ίδιο συμβαίνει και με την άλλη «τεράστια αποθήκη», το δέρμα μας. Δισεκατομμύρια μικρόβια το σκεπάζουν και λειτουργούν προστατευτικά.

Και πότε τα μικρόβια δημιουργούν πρόβλημα;
Όλα τα παραπάνω ισχύουν, μέχρι να παρουσιασθεί κάποιο πιο «ζωηρό», που έχει βάλει στόχο με τη γέννηση απογόνων –τον πολλαπλασιασμό του, δηλαδή– να συνεχίσει να υπάρχει. Τότε οι συσχετισμοί αλλάζουν, επικρατεί έναντι των άλλων, ο οργανισμός αιφνιδιάζεται, αντιδρά με κινητοποίηση του αμυντικού συστήματος και αυτή η κινητοποίηση είναι που προκαλεί τα συμπτώματα της λοίμωξης, που είναι η κεφαλαλγία, η ανορεξία, η υπνηλία, η καταρροή, ο βήχας, ο πυρετός και ό,τι άλλο μπορεί να εμφανίσει ένα παιδί ή ένας ενήλικος. 
Με λίγα λόγια, το μικρόβιο έρχεται για να κάνει απογόνους και όχι για να μας αφαιρέσει τη ζωή, για τον απλούστατο λόγο ότι αν μας εξοντώσει, εξοντώνεται και το ίδιο. Εμείς δεν είμαστε μερικές φορές έτοιμοι να το φιλοξενήσουμε χωρίς να αναστατώσουμε τον οργανισμό μας. 
Τα πολλά προβλήματα τα δημιουργεί το ανοσοποιητικό μας σύστημα, που για διάφορους λόγους, δεν είναι πάντοτε επαρκές ή αντιδρά υπερβολικά στον πολλαπλασιασμό και στις τοξίνες των μικροβίων. Συχνά βέβαια η αντίδραση αυτή είναι απαραίτητη, γιατί το μικρόβιο και οι τοξίνες του γίνονται ιδιαίτερα απειλητικές.

Το ότι τα μικρόβια όταν πολλαπλασιάζονται μας «αρρωσταίνουν», δεν είναι αρκετό για να τα φοβόμαστε;
Όχι, γιατί στην πραγματικότητα, όπως είπα παραπάνω, δεν προκαλούν πάντοτε τα μικρόβια τα συμπτώματα της ασθένειας αλλά ο οργανισμός μας. 
Για παράδειγμα τα τυπικά συμπτώματα μιας ίωσης όπως ο βήχας, το συνάχι, ο πυρετός, προκαλούνται από τον οργανισμό, από ουσίες του μηχανισμού άμυνας . Όλα αυτά τα συμπτώματα, ακόμα κι ο πυρετός –ή θα έλεγα ακόμα καλύτερα κυρίως ο πυρετός– είναι αμυντικά μέσα του οργανισμού μας. Όλος, λοιπόν, αυτός ο μικρόκοσμος και ο τρόπος που λειτουργεί το αμυντικό μας σύστημα, παρουσιάζεται μέσα στο βιβλίο με τη μορφή παραμυθιού, έτσι ώστε το παιδί ακόμα κι αν είναι μικρής ηλικία να μπορέσει να καταλάβει τι του συμβαίνει όταν είναι άρρωστο.

Είπατε ότι ο πυρετός είναι βασικό όπλο άμυνας του οργανισμού. Τότε γιατί παλεύουμε κάθε φορά να τον… ρίξουμε;
Η αλήθεια είναι ότι υπάρχει ένας γενικός φόβος για τον πυρετό που πολλές φορές φτάνει και στον πανικό από πλευράς των γονιών. Στην πραγματικότητα, όμως, ο πυρετός είναι φίλος και σύμμαχος, θα έλεγα, στην αντιμετώπιση της λοίμωξης. 
Το ύψος του, κάθε φορά, καθορίζεται από έναν θερμοστατικό μηχανισμό που βρίσκεται καλά προστατευμένος μέσα στον εγκέφαλο του ανθρώπου. Αυτός λοιπόν ο θερμοστάτης δίνει την εντολή για αύξηση της θερμοκρασίας και ο οργανισμός με διάφορους τρόπους αρκετά σύνθετους, ανεβάζει τη θερμοκρασία έως το σημείο που έλαβε την εντολή.
Στην υψηλή θερμοκρασία τα μικρόβια δυσκολεύονται να πολλαπλασιασθούν, η καρδιά δουλεύει γρήγορα και στέλνει «πολεμοφόδια» στο πεδίο της μάχης, τα αγγεία της κυκλοφορίας ανοίγουν και μετακινούνται μεγαλύτερες ποσότητες αίματος και γενικά ξεδιπλώνεται μια «πανστρατιά» άμυνας, όπου ο ρόλος του πυρετού είναι πρωτεύων.

Εσείς οι παιδίατροι, όμως, δεν μας συμβουλεύετε συνήθως στο 38,2 να δίνουμε αντιπυρετικό στο παιδί;
Προσωπικά, η συμβουλή μου είναι να δίνουμε αντιπυρετικό στο παιδί στο 38,5 και πάνω με στόχο να βελτιώσουμε τη διάθεση και όχι για να ρίξουμε τον πυρετό. 
Αν ένα άρρωστο παιδί έχει θερμοκρασία 39 βαθμούς και αισθάνεται καλά, θα συνιστούσα να αφήσουμε όσο μπορούμε την υψηλή θερμοκρασία να παίξει τον ευεργετικό ρόλο της και να μην βιαστούμε να δώσουμε αντιπυρετικό. 
Σε κάθε περίπτωση οι γονείς πρέπει να εμπιστεύονται τον παιδίατρο και τις οδηγίες που τους δίνει χωρίς να βιάζονται να δώσουν αντιπυρετικό και πολύ περισσότερο να μην τον πιέζουν να χορηγήσει αντιβιοτικό, αν το παιδί δεν το χρειάζεται. Και στις δύο περιπτώσεις, πολύ συχνά θεραπεύουμε το άγχος του περιβάλλοντος του παιδιού και όχι το παιδί.

Μέσα στο βιβλίο υπάρχει και μία ενότητα με βασικές συμβουλές που αφορούν την πρόληψη. Θεωρείτε την αγωγή υγείας των παιδιών σημαντική;
Φυσικά! Η αγωγή υγείας πρέπει να ξεκινά από νωρίς με απλούς κανόνες που μπορεί να υιοθετήσει το παιδί από νωρίς π.χ. να μάθει βήχει στο εσωτερικό του αγκώνα κι όχι στην παλάμη του. 
Είναι όμως σημαντικό όχι απλά να το παροτρύνουμε να υιοθετήσει έναν κανόνα, αλλά να του εξηγήσουμε και γιατί πρέπει να τον υιοθετήσει. 
Έτσι το παιδί μαθαίνει από μικρό τις αρχές τις πρόληψης δηλαδή πώς να προστατεύει όχι μόνο τον εαυτό αλλά και τους άλλους γύρω του. Προσωπικά πάντως πιστεύω ότι η αγωγή υγείας θα έπρεπε να είναι μάθημα που διδάσκεται στα σχολεία.

Θεωρείτε ότι ο παιδίατρος θα πρέπει να κερδίζει εκτός από την εμπιστοσύνη των γονιών και την εμπιστοσύνη του παιδιού;
Αναμφισβήτητα και η σχέση αυτή θεωρώ ότι πρέπει να χτίζεται πάνω στις αρχές της αμοιβαίας εμπιστοσύνης. Είναι σημαντικό ο παιδίατρος να μην έχει απλά το ύφος του επιστήμονα που ξέρει τι κάνει, αλλά να εξηγεί και να πείθει γι’ αυτό που κάνει. Ακόμα και ο εμβολιασμός, που αποτελεί μια παρέμβαση ρουτίνας, έχει και αυτός την τέχνη του.
Με λίγα λόγια, ο παιδίατρος είναι φίλος, σύμβουλος, σύμμαχος. Δεν είναι ο «κακός κύριος» που πονάει το παιδί και χρησιμοποιείται ως απειλή για να φάει όλο το φαγητό του.

Ας αφήσουμε λοιπόν τους μπαμπούλες, την κακιά μάγισσα και τον πεινασμένο λύκο για τα παραμύθια. Αλήθεια, θα υπάρξει και συνέχεια, ετοιμάζετε κάτι άλλο διδακτικό;
Ναι! Ήδη έχω έτοιμα άλλα δύο, πάντα με την ίδια φιλοσοφία, διδακτικά και πάντα αφιερωμένα με πολύ αγάπη στα παιδιά και σε γονείς που αναζητούν κάτι το διαφορετικό για την ενημέρωσή τους!

Συνέντευξη του Αν. Καθηγητή Παναγιώτη Σπυρίδη
στη Φλώρα Κασσαβέτη και στην ιστοσελίδα www.happymom.gr

paidiatriki.gr

Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι

Η Γλώσσα μου!

Angie Hobbs: «Διδάξτε Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία στα Δημοτικά Σχολεία» - 'Teach philosophy in primary schools,'

Η Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία 

είναι μια κοινή πολιτιστική πηγή και ανήκει σε όλους μας

Η καθηγήτρια Angie Hobbs θεωρεί ότι μόνο ένα μάθημα φιλοσοφίας την εβδομάδα θα μπορούσε να ωφελήσει την πνευματική και κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών.
'Teach philosophy in primary schools,' says academic Angie Hobbs

«Αν αφήσουμε τα παιδιά να αμφισβητήσουν τα μοντέλα τα οποία τους διδάσκουμε αργότερα στη ζωή τους, ίσως να είναι πολύ αργά» προειδοποιεί η Angie Hobbs. 

«Για αυτό το λόγο χρειάζεται να ξεκινήσουμε να διδάσκουμε φιλοσοφία στο δημοτικό σχολείο.»

Με τη συγκεκριμένη δήλωση της η Καθηγήτρια μάς καθιστά σαφές πως τα παιδιά θα έπρεπε να διδάσκονται από νεαρή ηλικία ότι υπάρχουν και άλλοι τρόποι να αντικρύσει κανείς τον κόσμο, εκτός από αυτούς τους τρόπους στους οποίους εκτίθενται από την οικογένεια τους και τον στενό κοινωνικό τους κύκλο. 

Πρόκειται για ένα εύστοχο και επίκαιρο ζήτημα, κυρίως λαμβάνοντας υπ’ όψη τον σύγχρονο προβληματισμό γύρω από τη ριζοσπαστικοποίηση την οποία αντιμετωπίζουν οι νέοι.

Η Hobbs είναι η μόνη Καθηγήτρια η οποία ασχολείται σήμερα με τη δημόσια κατανόηση της Φιλοσοφίας στον κόσμο.

Το τμήμα της στο Πανεπιστήμιο του Sheffield- μαζί με οργανώσεις, όπως το Ίδρυμα Φιλοσοφίας- τελευταία προάγουν την διδασκαλία της Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας στα Δημοτικά Σχολεία του Ηνωμένου Βασιλείου. 

Η Hobbs έχει διδάξει Πλάτωνα και Ηράκλειτο σε τάξεις 7χρονων παιδιών και διαπιστώνει ότι τα παιδιά αποκρίνονται πολύ καλά σε θεμελιώδη ερωτήματα, όπως:
«Τι είναι αυτό που κάνει εμένα;», 

«Τι είναι ο Χρόνος;», 

«Υπάρχει το τίποτα;». 

Μας λέει ότι τα παιδιά αγαπούν το παράδοξο του Ζήνωνα: 

«Το κινούμενο βέλος, είναι ακίνητο» 

ή το παράδοξο του Ψεύτη Κρητικού: 

«Εγώ λέω πάντα ψέματα -τους λέω-, τώρα ψεύδομαι;».

Μαθαίνοντας την αρχαία ελληνική φιλοσοφία στα μικρά παιδιά διεισδύει μέσα στη «φυσική τους περιέργεια, τη φαντασία και την πνευματική ουσία τους». 

Η Hobbs αναφέρει πως τα παιδιά έχουν τη φυσική ικανότητα να φαντάζονται άλλους κόσμους και να κάνουν άλματα μέσα στο χρόνο – ο λόγος για τον οποίον αγαπούν βιβλία, όπως ο Χάρι Πότερ και ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών – είναι η ίδια δεξιότητα η οποία απαιτείται για να συλλάβουν και να αγαπήσουν τον Πλάτωνα.

Η Hobbs θεωρεί επίσης πως η φιλοσοφία είναι «μία πηγή που έχει αξιοποιηθεί ελάχιστα στο Ηνωμένο Βασίλειο» ασκώντας κριτική στην πολιτική της κυβέρνησης για την εκπαίδευση.

«Κάποιοι από αυτούς της κυβέρνησης – και όχι μόνο ο Michael Gove στον πρώτο ρόλο του – έχουν πει ότι η πρωτοβάθμια εκπαίδευση θα πρέπει να φορά κατά κύριο λόγο την κατάκτηση γεγονότων και γνώσεων.

Το ενδιαφέρον σχετικά με τη φιλοσοφία διευρύνεται, όμως και σε μια χώρα με τάξεις ολοένα και περισσότερο διαφορετικές, η Hobbs θεωρεί ότι ανοίγοντας συζητήσεις σχετικά με την ελληνική φιλοσοφία στα δημοτικά σχολεία, αυτό θα βοηθήσει στην οικοδόμηση σχέσεων κατανόησης μεταξύ παιδιών που προέρχονται από διαφορετικά πολιτισμικά υπόβαθρα:

«Η αρχαία ελληνική φιλοσοφία είναι μια κοινή πολιτιστική πηγή και ανήκει σε όλους μας. Είναι υπέροχο να τη χρησιμοποιείς με παιδιά δημοτικού σχολείου, διότι, αν και μερικοί Έλληνες φιλόσοφοι ήταν θρησκευόμενοι, δεν ενστερνίζονταν σύγχρονες θρησκευτικές ιδεολογίες, με αποτέλεσμα να μπορούμε να πάρουμε μία ομάδα παιδιών διαφορετικής θρησκείας και να αντιμετωπίσουμε αυτές τις σημαντικές ερωτήσεις με έναν περιεκτικό τρόπο.

Η μελέτη της ελληνικής φιλοσοφίας θα τους δείξει από πολύ μικρή ηλικία ότι είναι καλό να κάνουν ερωτήσεις. Αυτό βοηθά στην προστασία τους από κάθε είδους κατήχηση – από θρησκευτικούς και πολιτικούς εξτρεμιστές, από τις συμμορίες, ακόμα και από τους ίδιους τους δασκάλους τους», τονίζει.

Μελετώντας τις εν λόγω φιλοσοφικές έννοιες μπορεί επίσης τα παιδιά να βοηθηθούν στην αντιμετώπιση των επιλογών και των προκλήσεων που θα τους εμφανίσει η ζωή, ισχυρίζεται η Hobbs.

«Μελετώντας τη φιλοσοφία μπορεί τα παιδιά να καταλάβουν ότι υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τρόποι σκέψης, ύπαρξης, ζωής και προσέγγισης του κόσμου», αναφέρει.

Για την Hobbs είναι σίγουρο ότι μπορεί να υπάρχουν ακόμα και διακριτά θεραπευτικά οφέλη στη μελέτη της φιλοσοφίας. 

Για παράδειγμα, εξετάζοντας τις θεωρίες των αρχαίων Ελλήνων Στωικών, σχετικά με την αποδοχή της απώλειας του ελέγχου και της αλλαγής μπορεί τα μικρά παιδιά να αποκτήσουν «μία ανθεκτικότητα» και μια αίσθηση ότι είναι φυσιολογικό να μην είναι ευτυχισμένα όλη την ώρα.

netakias
Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι

Τα ϊερά Ἄμφια

Τα χρώματα των αμφίων του ιερέα

Ποίου χρώματος άμφια πρέπει να φέρει ο ιερεύς και με τί χρώματος καλύμματα θα έχουν επιστρωθεί η αγία πρόθεση και η αγία τράπεζα κατά την τέλεση των μυστηρίων της Ορθοδόξου Εκκλησίας, ως και κατά την περίοδον της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και τας λοιπάς εορτάς του έτους και κατά την τέλεση κηδείας ή μνημοσύνου;

Θα πρέπει κατ’ αρχήν να τονίσουμε ότι το χρώμα έχει τον λόγο του στην θεία λατρεία. Η αρμονία του βοηθεί αισθητικά τον παριστάμενο να συγκεντρωθεί καλλίτερα και να αφοσιωθεί στην τέλεση του μυστηρίου, ενώ η έλλειψις αρμονίας διασπά την προσοχή και δεν γεννά στην ψυχή το αίσθημα της ουρανίου τάξεως που εικονίζεται στην θεία λατρεία. Είναι βεβαιωμένη από την ψυχολογία η επίδρασις που ασκούν ορισμένα χρώματα στην ψυχική διάθεσή του ανθρώπου. Τα σεμνά και αισθητικώς ωραία χρώματα προκαλούν ανάλογα συναισθήματα. Έξ άλλου κάθε χρώμα κρύβει και ένα συμβολισμό, όχι μόνο στην θεία λατρεία, αλλά και στην καθημερινή ζωή. Το μαύρο δεν σημαίνει το πένθος και την συντριβή; Το λευκό την χαρά και την αγνότητα; Το κόκκινο δεν είναι το χρώμα που θυμίζει το αίμα και την θυσία; Όλα αυτά οφείλει να τα χρησιμοποιήσει η Εκκλησία για να επιτύχει καλλίτερα ο σκοπός των ιερών ακολουθιών. Όλες οι αισθήσεις όρασις, ακοή, όσφρησις, αφή, ακόμη και η γεύσις συνεργάζονται στην δοξολογία του Θεού και στον εξαγνισμό του ανθρώπου.

Το ζήτημα του χρώματος των αμφίων δεν έχει ιστορικά μελετηθεί και δεν γνωρίζουμε αν υπήρχαν σχετικές παραδόσεις και ποιές ήσαν αυτές κατά την βυζαντινή έποχή. Ούτε πάλι αν υπήρχε ενιαία παράδοσις ή αν κατά τύπους επικρατούσαν διάφορα έθιμα.

Μόνο από σπάνιες μαρτυρίες εκκλησιαστικών συγγραφέων ή μαρτυρίες λειτουργικών χειρογράφων μπορούμε να βγάλωμε μερικά συμπεράσματα. Όσο όμως φαίνεται ότι δεν υπήρχαν αυστηροί κανόνες που να καθορίζουν το χρώμα των άμφιων, όπως μεταγενέστερα στην Δύσι, άλλο τόσο φαίνεται ότι υπήρχε μια σχετική παράδοσις χρωμάτων.

Έτσι κατά την τέλεσι του βαπτίσματος ο επίσκοπος ή οι ιερείς έφεραν λευκά άμφια. Κατά την περίοδο πάλι της Τεσσαρακοστής φορούσαν άμφια με σκούρα χρώματα. Ωρισμένα έξ άλλου άμφια είχαν ωρισμένο χρώμα, όπως το στιχάριο των διακόνων, που ήταν λευκό, το στιχάριο των επισκόπων, που ήταν κόκκινο ή λευκό με ερυθρούς ποταμούς κλπ.

Στην Δυτική Εκκλησία υπάρχουν τυπικές διατάξεις, που καθορίζουν επακριβώς το χρώμα των αμφίων του ιερέως ανάλογα με τον συμβολισμό του κάθε χρώματος, που συνδυάζεται με τον χαρακτήρα κάθε μιας εορτής. Έτσι λευκά άμφια φορούν στις εορτές του Χριστού, της Θεοτόκου και αγίων μη μαρτύρων, κόκκινα στις εορτές των παθών του Κυρίου, του αγίου Πνεύματος, των αποστόλων και των μαρτύρων, πράσινα στις Κυριακές προ των Χριστουγέννων και μετά τα Φώτα, μωβ κατά τις νηστείες και τις λιτανείες και μαύρα κατά την Μεγάλη Τεσσαρακοστή, τις κηδείες και τα μνημόσυνα.

Στην δική μας Εκκλησία δεν υπάρχουν σήμερα ωρισμένοι κανόνες, που να καθορίζουν το χρώμα των αμφίων.

Στο σημείο αυτό μπορεί να πει κανείς πως μάλλον μας διακρίνει μία αναρχία, που επιτείνεται στα συλλείτουργα, κατά τα οποία κάθε ιερεύς φορεί ό,τι χρώμα του άρέσει. Έτσι γινόμαστε μάρτυρες των πιο απιθάνων πολλές φορές πολυχρωμιών, χωρίς κανένα συνδυασμό ή χωρίς ίχνος αρμονίας. Άλλο χρώμα έχουν τα άμφια της αγίας τραπέζης, άλλο της προθέσεως, άλλο τα καλύμματα των τιμίων δώρων, άλλο τα άμφια του αρχιερέως, άλλο τα άμφια καθ’ ένός από τους ιερείς και άλλο των διακόνων. Αφήνω πως πολλές φορές η ίδια η ιερατική στολή αποτελείται από ένα μωσαϊκό χρωμάτων και αποχρώσεων. Ασφαλώς θα προβληθούν λόγοι οικονομικοί, που εμποδίζουν τους ιερείς μας να έχουν πολλές στολές διαφόρων χρωμάτων, και τους αναγκάζουν να ντύνονται, στα φτωχά ιδίως μέρη, όπως – όπως. Χωρίς να θέλει κανείς να παραβλέψει την ορθότητα της αντιρρήσεως αυτής δεν μπορεί να μη παραδεχθεί ότι τις περισσότερες φορές είμαστε ένοχοι αμελείας μάλλον και ελλείψεως προσοχής παρά θύματα τής φτώχειας μας. Μας βαρύνει και η κληρονομιά της δουλείας, που τα ίχνη της μένουν ακόμη σε πολλές εκδηλώσεις της θείας λατρείας μας.

Οφείλομε βέβαια να ομολογήσουμε ότι η κατάστασις έχει κάπως βελτιωθεί. Στους μεγάλους ιδία ναούς γίνεται από πολλούς ιερείς προσπάθεια να υπάρχουν πολλές ομοιόμορφες ιερατικές και διακονικές στολές, που να βρίσκονται σε αρμονία με τα καλύμματα της αγίας τραπέζης και οι νέοι ιερείς αποφεύγουν την πολυχρωμία και κατασκευάζουν τις στολές των με περισσότερο γούστο από τους παλαιοτέρους.

Παρ’ όλα αυτά υπάρχει και σήμερα μία σχετική παράδοσις, που καθορίζει το χρώμα των αμφίων και που, ως φαίνεται, έχει τις ρίζες της στην παλαιά πράξι της Εκκλησίας μας.

Κατά την τέλεσι, επί παραδείγματι, του βαπτίσματος διασώζεται κατά το πλείστον η παλαιά πράξις και πολλοί ιερείς ενδύονται λευκά άμφια.

Τα λευκά πάλι επικρατούν και κατά την περίοδο του Πάσχα, ενώ κατά τις καθημερινές τής Τεσσαρακοστής σ’ όλα τα μέρη χρησιμοποιούνται μαύρες στολές. Μαύρα επίσης ή λευκά έπιτραχήλια και φελώνια φέρουν οι ιερεις και κατά τις νεκρώσιμες ακολουθίες, ανάλογα με την τοπική παράδοσι ή την ηλικία των κηδευομένων. Στο Άγιον Όρος, που με μεγάλη ευλάβεια διαφυλάχθηκαν οι αρχαίες παραδόσεις, λευκά φορούν οι ιερείς κατά την ανάγνωσι του αναστασίμου εωθινού εύαγγελίου των Κυριακών και κόκκινα κατά τις θεομητορικές εορτές. Κατά την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και του Πάσχα η ενδυτή της αγίας τραπέζης και τα καλύμματα της ιεράς προθέσεως ακολουθούν τα χρώματα των αμφίων των ιερέων, είναι δηλαδή μαύρα ή λευκά άντιστοίχως.

Για τας άλλας μεγάλας εορτάς και τας άλλας περιόδους του λειτουργικού έτους δεν υπάρχει παράδοσις, που να καθορίζη το χρώμα των αμφίων. Ούτε κατά την τέλεσι μυστηρίων ή άλλων άκολουθιών αλλάζει το χρώμα των αμφίων του θυσιαστηρίου. Μόνον οι ιερείς φέρουν ανάλογα με την περίστασι λαμπρά ή πένθιμα άμφια. Το ίδιο ισχύει και για την τέλεσι νεκρωσίμων ακολουθιών ή μνημοσυνών.

Ουδέποτε πρέπει να διακοσμήται με πένθιμα χρώματα ο ναός και το θυσιαστήριο, όσο σπουδαίος κατά κόσμον και αν ήτο ο αποθανών. Τέτοιες διακρίσεις δεν πρέπει να γίνωνται μέσα στον χριστιανικό ναό, όχι μόνο γιατί είναι αντίθετες προς το ευαγγελικό πνεύμα της ισότητος, αλλά και γιατί το υπερβολικό πένθος δεν είναι σύμφωνο προς το νόημα που δίνει ο χριστιανισνός στον θάνατο, που τον θεωρεί “κοίμηση”, “έξοδο” και “μετάσταση εκ των λυπηροτέρων επί τα χρηστότερα και θυμηδέστερα και ανάπαυση και χαρά” (ευχή της γονυκλισίας της Πεντηκοστής). Από τον ναό οι πενθούντες έρχονται να αντλήσουν παρηγοριά και ελπίδα και όχι πένθος και απελπισία.

Του καθηγητή Ιωάννου Φουντούλη

(Απαντήσεις εις λειτουργικάς απορίας, τόμος Α, εκδ. Αποστολική Διακονία, 1991, σελ. 56-60)

Πηγή: www.orthodoxianewsagency.gr

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ: http://www.diakonima.gr/῁

Λειτουργία τῶν Προηγιασμένων Δώρων!

Ο οίνος στη Λειτουργία

 των Προηγιασμένων Δώρων

Παναγιώτης Σκαλτσής, Καθηγητής, Πρόεδρος Τμήματος Θεολογίας Α.Π.Θ.

Ένα από τα κύρια θέματα που απασχόλησαν την έρευνα ως προς τη Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων είναι και αυτό του τρόπου καθαγιασμού και τελειώσεως του ποτηριού. Είναι δηλαδή ευχαριστιακός ο οίνος τη στιγμή που ως κοινός δεν έχει προηγιασθεί, όπως ακριβώς ο προτέλειος άρτος; Και αν δεχθούμε την άποψη ότι υπάρχει πρόβλημα ως προς το ζήτημα αυτό τότε πως εξηγείται ότι στον μαρτυρούμενο από τον 7ο αι. Χερουβικό ύμνο της Προηγιασμένης «Νύν αι δυνάμεις των ουρανών…»[1] γίνεται λόγος για «θυσία μυστική τετελειωμένη» που την ώρα της Μεγάλης Εισόδου δορυφορείται, προκειμένου οι πιστοί να προσέλθουν στη θεία κοινωνία και να γίνουν «μέτοχοι ζωής αιωνίου»; Είναι δυνατόν σε τελική ανάλυση να υπάρξει ευχαριστιακή θυσία τετελειωμένη χωρίς οίνο και θεία Λειτουργία μόνο με καθαγιασμένο άρτο;

Οι ιστορικές μαρτυρίες και τα κειμενικά δεδομένα ως προς τον καθαγιασμό του εν τω ποτηρίω οίνου της Προηγιασμένης έχουν ως εξής. Η «συνεσκιασμένως και πενθηρώς»[2] τελούμενη κατά την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων[3] μαρτυρείται μέν από τον 7ο αι.[4], αλλά έχει τις ρίζες της στα αρχαϊκά ευχαριστιακά πρότυπα της διατήρησης τόσο από τους απλούς πιστούς, όσο και από τους ερημίτες μοναχούς, καθαγιασμένου άρτου για την κατ’ ιδίαν κοινωνία στο σπίτι ή στο χώρο της ασκήσεως. Το έθος αυτό της συνεχούς μεταλήψεως σε συνδυασμό με την απαγόρευση της τέλεσης θείας Λειτουργίας κατά τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή «ει μη εν Σάββασι και Κυριακαίς μόνον»[5], οδήγησε την Εκκλησία στη διαμόρφωση νέου λειτουργικού πλαισίου μεταλήψεως των πιστών κατά την περίοδο της εκτενούς προσευχής και της γονυκλισίας. Λόγω του ότι κατά την περίοδο αυτή, που υπάρχει μονοφαγία, τον όρο της νηστείας τον διαφυλάττει η ενάτη ώρα[6], γι’ αυτό και η κοινωνία από προηγιασμένα δώρα γίνεται εντός της εσπερινής Ακολουθίας.

Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι παλαιότερα, προ του 11ου αι., με τον προηγιασμένο άρτο διετηρείτο και προηγιασμένος οίνος. Και τούτο λόγω των φράσεων που υπάρχουν στο αρχαιότερο χειρόγραφο βυζαντινό Ευχολόγιο, το Βαρβερινό κώδικα 336 (τέλη 8ου αι.)· «ιδού γάρ το άχραντον αυτού σώμα και ζωοποιόν αίμα…»[7] «Ο τρώγων μου την σάρκα και πίνων μου το αίμα…»[8], «Ευχαριστούμέν σοι… επί τη μεταλήψει του αγίου σώματος και αίματος του Χριστού σου»[9] κ.ά. Αυτό,γράφει ο μακαριστός καθηγητής Δημήτριος Μωραΐτης, «είναι δυνατόν και άλλως να ερμηνευθή, ήτοι διά της επιχρίσεως των άρτων διά της λαβίδος (από της καθιερώσεως ταύτης ως λειτουργικού σκεύους), ή διά της κατασταλάξεως τιμίου αίματος επί του διατηρουμένου άρτου, περί της οποίας ομιλεί η Διάταξις της Προσκομιδής κ.λπ.»[10].

Πράγματι σε κάποιες εκ των πηγών γίνεται λόγος περί ενσταλάξεως αγιασμένου οίνου στον άρτο ή χρίσεως με τη λαβίδα ή ακόμη και εμβαπτίσεως του άρτου στον οίνο. Η πράξη αύτη πρωτομαρτυρείται από τα τέλη του 12ου αί.[11], αλλά επικρατεί και γενικεύεται μετά τον 15° αι.[12]. Αυτό ακριβώς δείχνει και η μαρτυρία του Κωνσταντίνου Αρμενόπουλου (14ος αι.), ότι δηλαδή «το μη χρίειν τα προηγιασμένα διά της λαβίδος εν τω Δεσποτικώ αίματι, εν τω μέλλειν ταύτα φυλάττειν, ακριβέστερόν φησιν ο μακάριος Ιωάννης (πρόκειται για τον Ιωάννη Κίτρους), ως και εν τη καθ’ ημάς Μεγάλη Εκκλησία γινόμενον[13].

Με βάση την ως άνω πληροφορία, αλλά και αντίστοιχη του Μιχαήλ Οξείτου (12°ς αι.), φαίνεται ότι στη λειτουργική παράδοση της Κωνσταντινουπόλεως ο καθαγιασμός του οίνου της Προηγιασμένης αρχικά γινόταν όχι με ενστάλλαξη διά της λαβίδος ή εμβαπτισμού του άρτου στο άγιο αίμα, αλλά με την ένωση του ιερουργηθέντος άρτου και του κοινού οίνου κατά τη θεία μετάληψη[14]. Διετηρείτο δηλαδή ξηρός άρτος, όπως γινόταν και στην αρχαϊκή Εκκλησία κατά την κατ’ ιδίαν κοινωνία των πιστών στο σπίτι[15], αν και για την κατ’ ιδίαν μετάληψη «των αναχωρητών εν όρεσι» σύμφωνα με την παλαιότερη Διάταξη της Προσκομιδής (12ος αι.), «βάπτεται θείος άρτος εν αίματι… ούτως εν πυξίω τινί καθαρώ ο θείος κομιζόμενος άρτος εμβεβαμμένος εστί και τω θείω αίματι»[16].

Φαίνεται όμως, προφανώς κάποιας αμφισβήτησης του ευχαριστιακού χαρακτήρα του οίνου της Προηγιασμένης, ότι από ενωρίς, ότι δημιουργήθηκε διπλή πράξη. Έτσι, σύμφωνα με απόκριση του Ηλιού Κρήτης (12ος αι.), «οι μεν γάρ, ίνα και του προηγιασμένου οίνου και αοράτως εις αίμα μεταβεβλημένου λείψανόν τι φυλάττηται, διά της του άρτου επιχρίσεως τούτο οικονομούσιν οι δε, ως αρκούντος του άρτου, εις σώμα του Χριστού ήδη μεταβεβλημένου, και τον συμμεταβαλλόμενον τούτω οίνον εν καιρώ της μεταλήψεως εις αίμα μεταποιείν και τους μεταλλαμβάνοντας αγιάζειν, ουδέ τοιούτο ποιούσιν, αλλ’ αρκούνται τη των προηγιασμένων άρτων φυλακή»[17].

Η γνώμη βεβαίως του Ηλιού Κρήτης συμφωνεί με το έθος της Μ. Εκκλησίας, κατά το οποίο δεν επιχέεται θείον αίμα στον καθαγιασμένο άρτο[18], αλλά «του ιερέως λέγοντος «Ευλογητός ο Θεός ημών, πάντοτε» εμβάλλεται ο προαγιασθείς και προτελειωθείς άγιος άρτος εις το μυστικόν ποτήριον, και μεταβάλλεται και πιστεύεται μεταβάλλεσθαι…»[19]. Κατά την παλαιότερη Διάταξη της Προσκομιδής (12ος αι.), οι προηγιασμένοι άρτοι διαφυλάσσονται «ου κατασταλαζομένου τιμίου αίματος εν εκείνοις∙ διόπερ ποτήριον καθεκάστην των νηστίμων ημερών ετοιμάζεται και αγιάζεται Προηγιασμένης επιτελούμενης· εις ο και ο προτέλειος άρτος υψούμενός τε και κατακλώμενος εμβάλλεται. Και τις η χρεία αίμα προεμμιγήναι άγιον τω θείω άρτω; Η γάρ Προηγιασμένη υπέρ της τελειώσεως μόνον του αγίου γίνεται ποτηριού»[20]. Το εν λόγω κείμενο παραπέμπει προφανώς σε αρχαϊκή πιθανή συνήθεια, κατά την οποία «τα δύο ευχαριστιακά είδη είχαν δύο ξεχωριστές και διαστελλόμενες καθαγιαστικές ευχές, μία επί του ποτηριού και μία επί του άρτου»[21]. Σχετική μαρτυρία μας δίδει και ο άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης: « Εν ποτηρίω δε υαλίνω αφωρισμένω πρόβαλαν οίνον και ευξάμενος τα συνήθη μετέχω ο ανάξιος του δώρου»[22].

Σε κάθε περίπτωση η πράξη που επικράτησε ως ακριβέστερη κατά τη βυζαντινή περίοδο είναι αυτή της Μ. Εκκλησίας, η διατήρηση δηλαδή μόνο ξηρού άρτου. Σύμφωνα και με τον άγιο Συμεών Θεσσαλονίκης ο άγιος άρτος ως ιερουργηθείς είναι ενωμένος με το θείο αίμα. «Τα προηγιασμένα αγιώτατα δώρα ουδέν διά των επιγινομένων ευχών προσλαμβάνουσι. τέλεια γάρ είσι»[23]. Στον άρτο δηλαδή, το σώμα, ενυπάρχει και το αιμα∙ «και γάρ τετελεσμένα είσι τα μυστήρια, και αυτό το σώμα και αίμα του Χριστού»[24]. Ο κοινός λοιπόν οίνος στην Προηγιασμένη, κατά τον άγιο Συμεών, δεν καθαγιάζεται με κάποια ξεχωριστή ευχή, αλλά μετά το μελισμό και την είσοδο της άνω μερίδος στο ποτήριο, αγιάζεται «τη μετοχή και ενώσει του ζωοποιού άρτου, σώματος αληθώς όντος του Χριστού και ηνωμένου τω αίματι»[25].

Στις μέρες μας, όπως σημειώνεται και στα σύγχρονα λειτουργικά βιβλία, ο διατηρούμενος καθαγιασμένος άρτος είναι εμβαπτισμένος στο αίμα, όπως ακριβώς συμβαίνει, κατά αρχαίο μάλιστα έθος, στην περίπτωση διατήρησης προηγιασμένου άρτου για τις ανάγκες κοινωνίας των ασθενών. Πρόβλημα αμφισβήτησης του ευχαριστιακού χαρακτήρα του κοινού ποτηριού δεν τίθεται[26]. Τέτοιο ζήτημα δημιουργήθηκε στη ρωσσική λειτουργική πράξη το 17° αι. προφανώς από επίδραση των επί του θέματος απόψεων και μεταρρυθμιστικών θέσεων Πέτρου του Μογίλα[27]. Στην ελληνική όμως ορθόδοξη παράδοση υπάρχει βαθιά πεποίθηση ότι η Προηγιασμένη είναι «μικρά τις ευχαριστία και ανάμνησις των εις ημάς ευεργεσιών του Θεού»[28]. Ξεχωριστή ευχή ασφαλώς για τον αγιασμό του ποτηριού, όπως πιθανόν σε κάποιες περιπτώσεις συνέβαινε στην αρχαϊκή εποχή, δεν υπάρχει. Με βάση τα όσα αναφέραμε και δή και όσα γράφει ο άγιος Συμεών Θεσσαλονίκης, το πρόβλημα είναι λυμένο εφόσον ο οίνος καθαγιάζεται κατά την μίξη-ένωση με τον καθαγιασμένο άρτο.

Ανάλογη περίπτωση έχουμε όταν υπάρχουν προς κοινωνία των πιστών πολλά ποτήρια. Τουλάχιστον σήμερα ο καθαγιασμός των γίνεται με τον μερισμό του άρτου εντός αυτών μετά το μελισμό βεβαίως του αμνού και την κοινωνία των ιερέων[29]. Όταν επίσης, την ώρα της θείας κοινωνίας, υπάρχει έλλειψη οίνου είναι δυνατή η πρόσθεσή του, και ο καθαγιασμός του γίνεται πάλι με τη μίξη[30]. Το ποτήριο λοιπόν της Λειτουργίας των Προηγιασμένων Δώρων είναι ευχαριστιακό, όπως ευχαριστιακός είναι και ο άρτος. Οι ευχές άλλωστε της ίδιας της Λειτουργίας αποτυπώνουν με σαφήνεια την αλήθεια αυτή, ότι δηλαδή οι πιστοί στη μυστική και τετελειωμένη θυσία κοινωνούν και μεταλαμβάνουν του αγίου σώματος και αίματος του Χριστού.

Υποσημειώσεις

1. Chronicon Paschale. PG 92, 989B.
2. Θεοδώρου του Στουδίτου (ψευδ.). Ερμηνεία της θείας Λειτουργίας των Προηγιασμένων, PG 99. 1688Α.
3. Αρχικά η εν λόγω Λειτουργία ετελείτο και εκτός Μ. Τεσσαρακοστής (Chronicon Paschale, PG 92, 989Β) Τετάρτες δηλαδή και Παρασκευές όλου του έτους (βλ. Τυπικόν της Μ. Εκκλησίας, εκδ. J. Mateos, Le Typicon de la Grand e Eglise, τόμ. Β’, Ρώμη 1963. σ. 188) η Τετάρτη και Παρασκευή της Τυροφάγου κατά μαρτυρία του Νικηφόρου Κωνσταντινουπόλεως (Γ. Α. Ράλλη – Μ. Ποτλη, Σύνταγμα των θείων και ιερών κανόνων, τόμ. Δ’, σ. 430). Ετελείτο επίσης και «εν πάσαις ταις της αγίας Τεσσαρακοστής των νηστειών ημέραις. παρεκτός Σαββάτου και Κυριακής» (52 Κανών της Πενθέκτης. Γ. Α. Ράλλη – Μ. Πότλη,δ.π.,τόμ. Β’. σ. 427. Βλ. και Συμεων Θεσσαλονίκης, Αποκρίσεις προς τινας ερωτήσεις Αρχιερέως, ΝΣΤ’, PG 155. 904C.
4. Chronicon Paschale. PG 92. 989ΑΒ.
5. ΜΘ’ Κανών της εν Λαοδικεία Συνόδου. Υπάρχουν βεβαίως και μαρτυρίες, σύμφωνα με τις οποίες η πλήρης Θ. Λειτουργία ετελείτο και καθ’ όλη τη διάρκεια της Μ. Τεσσαρακοστής. Βλ. σχετικά Χ. Ναςςη (Διακόνου), Η τελεσιουργία του Μυστηρίου της Ευχαριστίας. Κανονική διδασκαλία και λειτουργική τάξη [Κανονικά και Λειτουργικά 5]. έκδ. «Μυγδονία», Θεσσαλονίκη 2007. σσ. 455-465.
6. Συμεων Θεσσαλονίκης, Αποκρίσεις…, ΝΕ’, PG 155. 904Β.
7. S. Parenti – Ε. Velkovska, V Eucologjo Barberini 336, Roma 1995, σ. 44.
8. S. Parenti – Ε. Velkovska. ο.π., σ. 45.
9. S. Parenti – Ε. Velkovska. ο.π., σ. 47.
10. Η Λειτουργία των Προηγιασμένων, Θεσσαλονίκη 1955, σσ. 47-48.
11. Ν. Ουςπενςκυ, Η αντίθεση των δύο θεολογικών τάσεων κατά την αναθεώρηση των ρωσικών λειτουργικών βιβλίων το δέκατο έβδομο αιώνα. μετάφραση-εισαγωγή-σχόλια-επιμέλεια Μ. Πρω-τ/ρου Δημητρίου Βακάρου, Θεσσαλονίκη 1999. σ. 38.
12. J. Goar, Euchologion sive Rituale Graecorum, Graz 1960. σ. 161. Π. Ν. Τρεμπελα. Αι τρεις Θείαι Λειτουργίαι κατά τους εν Αθήναις κώδικας. Αδελφότης Θεολόγων «Ο ΣΩΤΗΡ». Αθήναι 2 1982.σ. 196.
13. PG 150, 97.
14. Mιχαηλ Οξειτου (12ος αι.), Δήλωσις προς τον βασιλέα περί της των Προηγιασμένων μυσταγωγίας, εν L. Allatius, De missa praesancuficato-rum apud Graecos. Dissertatio, De Ecclesia Occi-dentalis atque orientalis perpetua consensione libri tres. Κολωνεία 1648 (άνατ. 1970).
15. Τερτυλλιανου. Περί Προσευχής. 19, The Anti-Nicene Fathers Series 3.687.
16. Mιχαηλ Γ΄ (Πατριάρχη Κων/λεως), 1170-1178. Διάταξη της Προσκομιδής τω κύρ Παύλω υποψηφίω Καλλιπόλεως, εν Α. Jacob, «La lettre patriarcale du Typicon de Casole et Γ eveque Paul de Gallipoli», Rivista di studi bizantini e neoellenia 24 (1987) 143-163. Βλ. και Ν.Ουσπένσκυ . ο.π.. σσ. 34-35.
17. Μ. Ιω. Γεδεων, «Συλλογής κανονικής εφόλκιον». εν Εκκλησιαστική Αλήθεια 40 (1916) 18.
18. Μ. Ιω. Γεδεων, «Συλλογής κανονικής εφόλκιον»,ο.π., 40 (1916) 18: « Επεί και ορώμεν εν τη μεγάλη εκκλησία το δεύτερον τούτων γινόμενον, δει και ημάς ως ακριβεστέρω τούτω, μάλιστα κατακολουθείν». Δ. Βακαρου, Νικολάου Ουσπένσκυ. Η Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων. Ιστορία και πράξη, μετάφραση, σχόλια, βελτιωμένη έκδοση. Θεσσαλονίκη 1998, σ. 78.
19. Μιχαηλ Οξειτου (12ος αι.). Δήλωσις προς τον βασιλέα περί της των Προηγιασμένων μυσταγωγίας, δ.π.,σ. 1587.
20. Μιχαηλ Γ΄ (Πατριάρχη ΚωνΑεως), 1170-1178. Διάταξη της Προσκομιδής τω κύρ Παύλω υποψηφίω Καλλιπόλεως, ο.π.
21. Για την προϊστορία αυτή βλ. Χ. Ναςςη (Διακόνου). Η τελεσιουργία του μυστηρίου της Ευχαριστίας…σσ. 481-483. Ν. Ουσπένσκυ. Η αντίθεση των δύο θεολογικών τάσεων κατά την αναθεώρηση των ρωσικών λειτουργικών βιβλίων…, σσ. 34-38.
22. Επιστολή 554. 48-56· G. Fatouros, Theodori Studitae epistolae [Corpus Fontium Historiae Byzantinae XXXI], ,τόμ. II. Βερολίνο 1992. σ. 849.
23. Αποκρίσεις…. NZ’.PG 155, 909Β.
24. Αποκρίσεις…. ΝΕ’. PG 155. 904Β.
25. Αποκρίσεις…. NZ’,PG 155, 909D.
26. Λεπτομέρειες περί του θέματος αυτού βλ. Χ. Ναςςη (Πρεσβυτέρου). «Είναι ευχαριστιακός ο χαρακτήρας των Προηγιασμένων Δώρων;» εν Γυθόσυνον Σέβασμα. Αντίδωρον τιμής και μνήμης εις τον Καθηγητήν Ιωάννην Φουντούλην (υπό έκδοσιν).
27. Α. Raes. «La communion au calice dans l’office byzantine des presanctifies». εν Onentalia Christiana Periodica 20 (1954) 116- 174.
28. Α. κορακιδη. Ιωάσαφ Εφέσου († 1437) (Ιωάννης Βλαδύντερος), βίος-έργα-διδασκαλία. Αθήνα 1992, σ. 214.
29. Περί του θέματος βλ. Π. I. Σκαλτςη, «Οι πολλοί άρτοι και τα πολλά ποτήρια στη Θεία Λειτουργία», εν Εις μαρτύριον τοις έθνεσι. Τόμος χαριστήριος εικοσαετηρικός εις τον Οικουμενικόν Πατριάρχην κ.κ. Βαρθολομαίον, Θεσσαλονίκη 2011,σσ. 779-781.
30. I. Μ. Φουντουλη. Απαντήσεις εις Λειτουργικάς Απορίας, τόμ. Α’. Αθήνα 1991. σσ. 84-85.

Πηγή: Μηνιαίο περιοδικό Ιεράς Συνόδου Εκκλησίας της Ελλάδος «Εφημέριος», έτος 61,τ. 3, Μάρτιος 2012.

ΠΗΓΗ: https://www.pemptousia.gr/2019/03/o-inos-sti-litourgia-ton-proigiasmenon-doron/