Σάββατο 16 Δεκεμβρίου 2023
«Γράμματα σπουδάγματα, του Θεού τα πράγματα».
Μελετώντας τα ιερά γράμματα
Καταρχάς οφείλουμε να κάνουμε μια διευκρίνιση: Ποια είναι τα ιερά γράμματα. Για να σας δώσω μια πρώτη ιδέα, θα σας θυμίσω τί λέγανε οι παλιοί για τα γράμματα: «Γράμματα σπουδάγματα, του Θεού τα πράγματα». Τί άραγε εννοούσαν οι παλιοί με αυτήν την φράση; Ασφαλώς πρόκειται για μάθηση γραφής και ανάγνωσης. Όμως αυτή η μάθηση γινόταν με τα εκκλησιαστικά βιβλία, στηρίζονταν δηλαδή στα ιερά βιβλία, στα ιερά γράμματα. Αυτά τα ιερά γράμματα στο κρυφό σχολειό, τότε που «όλα τά ‘σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά», τα μάθαιναν από το «οκτωήχι», δηλαδή την Οκτώηχο, κοινώς Παρακλητική.
Στο βιβλίο αυτό υπάρχει όλη η εκκλησιαστική υμνολογία των οκτώ ήχων της βυζαντινής μουσικής και γι’ αυτό λέγεται Οκτώηχος. Βλέπετε δεν υπήρχαν σχολικά βιβλία, δεν υπήρχε υπουργείο Παιδείας, εφόσον δεν υπήρχε κράτος. Κι όμως τα μικρά παιδιά δεν έμεναν αγράμματα. Μάθαιναν τα γράμματα, μάθαιναν δηλαδή να διαβάζουν από το Οκτωήχι. Παράλληλα όμως με τα ιερά γράμματα υπήρχαν και τα ιερά νάματα της εκκλησίας. Οι μικροί μαθητές, μαζί με τα γράμματα που μάθαιναν με πολλή ευλάβεια από τους κληρικούς, μάθαιναν και τα ιερά γράμματα, δηλαδή εισάγονταν στα θέματα της πίστεως.
Μα θα μου πείτε θα γυρίσουμε πίσω στα μαύρα χρόνια της σκλαβιάς; Όχι βέβαια, αλλά αυτή η αναφορά έχει στόχο να μας θυμίσει τον ρόλο που πρέπει να παίζουν τα γράμματα και γενικότερα η γλώσσα στη ζωή του ανθρώπου. Με τα γράμματα λαμβάνουμε μηνύματα, εκπέμπουμε μηνύματα και ερχόμαστε σε επικοινωνία κι έτσι αναπτύσσεται ο πολιτισμός. Ποιος όμως πολιτισμός; Μήπως ο πολιτισμός που ανάπτυξαν οι μεγάλοι τεχνίτες που έχτισαν τον Πύργο της Βαβέλ; Βαβέλ σημαίνει ασυνεννοησία. Μήπως τα πολλά γράμματα που μαθαίνουμε μας οδηγούν στην σύγχυση και στην ασυνεννοησία; Μήπως μας οδηγούν στην οίηση της ανθρώπινης γνώσης που δεν οδηγεί πουθενά. Μάλλον ναι. Γιατί όμως γίνεται αυτό;
Αυτό γίνεται, γιατί τα γράμματά μας δεν είναι ιερά και δεν εκπέμπουν σωτήρια μηνύματα αλλά μηνύματα καλοπέρασης και χλιδής, καταναλωτισμού και πλεονεξίας, φιλαυτίας και φιλαργυρίας και γενικότερα υποκίνηση σε πάθη. Ζητάμε λοιπόν με λαχτάρα αυτά τα γράμματα που θα μας σώσουν και θα μας βγάλουν από αυτό το τέλμα του αδιέξοδου τεχνολογικού μας πολιτισμού. Οι άνθρωποι που έχτιζαν τον Πύργο της Βαβέλ ήταν καλοί τεχνίτες και γνώριζαν πολλά από οικοδομική. Εκείνο που τους έλειπε ήταν ο φόβος του Θεού, διότι η οίηση και το θράσος τους τους οδήγησε σε αντιπαλότητα με τον Θεό, συναγωνιζόμενοι την σοφία του Θεού, που παρατηρείται στην κτίση, και θέλησαν να αποδείξουν ότι και αυτοί μπορούσαν να φτάσουν μέχρι τον ουρανό. Έτσι πίστεψαν και οι Πρωτόπλαστοι, ότι θα γίνονταν και αυτοί θεοί τρώγοντας από το δένδρο της γνώσεως του καλού και του κακού, χωρίς ακόμη να έχουν την ικανότητα να διακρίνουν το καλό από το κακό.
Με αυτά που λέμε δεν θέλουμε να πούμε ότι απαξιώνουμε τα ανθρώπινα επιτεύγματα ακόμη και τα τεχνολογικά. Όμως το ηθικό στοιχείο πρέπει να ακολουθεί σε όλη την διαδρομή του ανθρώπου από την γνώση και την κατασκευή έως την χρήση. Εξηγούμαι: η γνώση, στην οποία έδωσαν μεγάλη βαρύτητα οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς και στην οποία στηρίχτηκε και όλη η Αναγέννηση της Δύσης, δεν αποτελεί αλάνθαστο οδηγό στην ζωή. Ο Πλάτων επισημαίνει: «πάσα επιστήμη χωριζομένη αρετής, πανουργία ού σοφία φαίνεται», δηλαδή κάθε γνώση αν δεν στηρίζεται στην ηθική, μετατρέπεται σε πανουργία, δηλαδή ικανότητα για κάθε πράγμα όχι μόνο καλό αλλά και κακό. Σοφία για τους αρχαίους ήταν κάθε γνώση που προήγε τον άνθρωπο, είχε δηλαδή ανθρωπιστικό χαρακτήρα. Δεν πρόκειται για συσσώρευση γνώσεων όπως στην περίπτωση των σοφιστών, αλλά για γνώσεις που κρύβουν μέσα τους την σοφία της ζωής, δηλαδή την ενάρετη ζωή. Την σοφία αυτή την υπηρέτησαν πολλοί στην αρχαία Ελλάδα, φιλόσοφοι, νομοθέτες και ακέραιοι στρατιωτικοί. Αυτή η κεκαλυμμένη σοφία του Θεού αποκαλύφτηκε σε φιλοσόφους και συγγραφείς που την έψαχναν παντού, όπως ο Σωκράτης στους Πλατωνικούς Διαλόγους, ο Αριστοτέλης στην Ηθική του, ο Περικλής στην πολιτική και στην καλλιτεχνική του δραστηριότητα. Την προφητική αλήθεια των Εβραίων προφητών την διαλεύκανε και την φώτισε η αλήθεια του Χριστού, ο οποίος διακήρυξε: «Εγώ ειμί το φως, η αλήθεια και η ζωή».
Η κατασκευή είναι το δεύτερο επίπεδο στην πολιτιστική ανάπτυξη των ανθρώπων. Οι πολεμικές κατασκευές που σκοτώνουν ανθρώπους ιδίως σε χέρια ιμπεριαλιστών είναι κακές κατασκευές. Για παράδειγμα: Μπορεί η ατομική ενέργεια να έλυσε σε μεγάλο βαθμό το ενεργειακό πρόβλημα των ανθρώπων, αλλά μια ζημία μπορεί να φέρει τον θάνατο πολλών ανθρώπων. Πολύ περισσότερο η ατομική βόμβα, της οποίας τα ολέθρια αποτελέσματα τα είδαμε στην Χιροσίμα και το Ναγκασάκι κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Τέλος η χρήση της τεχνολογίας είναι το τρίτο επίπεδο, το οποίο είναι και ευλογία και κατάρα. Καλές είναι οι ανέσεις και οι απολαύσεις του τεχνολογικού πολιτισμού, όμως αυτά στοίχισαν την τρύπα του όζοντος και τα ακραία φυσικά φαινόμενα. Η σωστή και επωφελής χρήση της τεχνολογίας επαφίεται στο χέρι των ανθρώπων.
Καιρός λοιπόν να συνέλθουμε και τρέξουμε στις πηγές των υδάτων που ζωογονούν την ανθρωπότητα. Το κενό αυτό έρχονται να το αναπληρώσουν τα ιερά γράμματα της εκκλησίας, τα βιβλία της Παλαιάς και Καινής Διαθήκης, τα πατερικά συγγράμματα και η εκκλησιαστική υμνογραφία. Με την τελευταία θα ασχοληθούμε ιδιαίτερα, για να πάρουμε σωτήρια μηνύματα και να είμαστε συνετοί και σώφρονες άνθρωποι. Τέτοια μηνύματα δεν μπορώ να πω πως δεν υπάρχουν και σε άλλα βιβλία, ιδίως των αρχαίων Ελλήνων, αλλά εδώ είναι συσσωρευμένη όλη η αλήθεια του Θεού, καταγεγραμμένη με την βιωματική εμπειρία των ανθρώπων της εκκλησίας. Ένας από αυτούς είναι ο Δαυίδ και οι ψαλμοί του. Αυτοί δεν είναι τυχαίο ότι δεν λείπουν από καμιά ακολουθία εκκλησιαστική και αποτελούν έναν πλούτο όχι μόνο θεολογικό αλλά και γλωσσικό. Από αυτόν την αδαπάνητο πλούτο θα προσπαθήσουμε να γευτούμε τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας.
8ος Ψαλμός ψαλμὸς τῷ Δαυΐδ. –
2 ΚΥΡΙΕ ὁ Κύριος ἡμῶν, ὡς θαυμαστὸν τὸ ὄνομά σου ἐν πάσῃ τῇ γῇ·
ὅτι ἐπήρθη ἡ μεγαλοπρέπειά σου ὑπεράνω τῶν οὐρανῶν.
3 ἐκ στόματος νηπίων καὶ θηλαζόντων κατηρτίσω αἶνον ἕνεκα τῶν ἐχθρῶν σου τοῦ καταλῦσαι ἐχθρὸν καὶ ἐκδικητήν.
4 ὅτι ὄψομαι τοὺς οὐρανούς, ἔργα τῶν δακτύλων σου, σελήνην καὶ ἀστέρας, ἃ σὺ ἐθεμελίωσας·
5 τί ἐστιν ἄνθρωπος, ὅτι μιμνῄσκῃ αὐτοῦ; ἢ υἱὸς ἀνθρώπου, ὅτι ἐπισκέπτῃ αὐτόν;
6 ἠλάττωσας αὐτὸν βραχύ τι παρ᾿ ἀγγέλους, δόξῃ καὶ τιμῇ ἐστεφάνωσας αὐτόν,
7 καὶ κατέστησας αὐτὸν ἐπὶ τὰ ἔργα τῶν χειρῶν σου· πάντα ὑπέταξας ὑποκάτω τῶν ποδῶν αὐτοῦ,
8 πρόβατα, καὶ βόας ἁπάσας, ἔτι δὲ καὶ τὰ κτήνη τοῦ πεδίου,
9 τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ καὶ τοὺς ἰχθύας τῆς θαλάσσης, τὰ διαπορευόμενα τρίβους θαλασςῶν.
10 Κύριε ὁ Κύριος ἡμῶν, ὡς θαυμαστὸν τὸ ὄνομά σου ἐν πάσῃ τῇ γῇ!
Ερμηνεία Ψαλμού
2 ΚΥΡΙΕ ὁ Κύριος ἡμῶν, ὡς θαυμαστὸν τὸ ὄνομά σου ἐν πάσῃ τῇ γῇ·
ὅτι ἐπήρθη ἡ μεγαλοπρέπειά σου ὑπεράνω τῶν οὐρανῶν.
Ερμηνεία
Ξενίζει το «Κύριε, ο Κύριος ημών» από πρώτη ματιά αλλά οι Ιουδαίοι γνώριζαν τον Θεό ως Κύριο, ποιητή ουρανού και γης, όμως οι προφητείες που μιλούν για το πρόσωπο του Χριστού ονομάζουν τον Χριστό και αυτόν Κύριο, όχι μόνο διότι και αυτός είναι Θεός, αλλά γιατί με την ενσάρκωσή του και την εν γη ενδημία του έγινε ο βασιλιάς των ανθρώπων, τους οποίους αναβάθμισε σε υιούς του Θεού και κληρονόμους της βασιλείας του. Το όνομα του Χριστού έγινε ξακουστό και θαυμαστό σε όλη τη γη όχι μόνο με τα θαύματά Του αλλά και για τον θαυμαστό τρόπο που νίκησε τον θάνατο και έδωσε την ζωή στους ανθρώπους.
Η μεγαλοπρέπεια του Χριστού ξεπέρασε την γη και έφτασε μέχρι τους ουρανούς, αφού ο Χριστός φώτισε τους ανθρώπους να θαυμάζουν τα θαυμαστά δημιουργήματά του αλλά και τον ίδιο τον Δημιουργό. Δεν χρειάζεται πολύ παρά να ρίξει μια ερευνητική ματιά στον μικρόκοσμο της φύσης αλλά και τον μεγαλόκοσμο του ουρανού με τους άπειρους αστέρες και γαλαξίες, για να αναφωνήσει με θαυμασμό! «2 ΚΥΡΙΕ ὁ Κύριος ἡμῶν, ὡς θαυμαστὸν τὸ ὄνομά σου ἐν πάσῃ τῇ γῇ», αλλά καλύτερα ας αναφωνήσουμε μαζί με τον προφήτη Αββακούμ «εκάλυψεν ουρανούς η αρετή Σου, Κύριε, και της αινέσεως αυτού πλήρης η γη».
3 ἐκ στόματος νηπίων καὶ θηλαζόντων κατηρτίσω αἶνον ἕνεκα τῶν ἐχθρῶν σου τοῦ καταλῦσαι ἐχθρὸν καὶ ἐκδικητήν.
Ερμηνεία
Δεν πρόκειται για τα παιδιά, που έφερε ως παράδειγμα ο Χριστός και είπε στους μαθητές: «αν δεν γίνετε όπως τα παιδιά, δεν θα κληρονομήσετε την βασιλεία των ουρανών», αλλά για νήπια και βρέφη που θηλάζουν και που κι αυτά αναπέμπουν δοξολογία όχι μόνο στην ένδοξη πορεία του προς Ιεροσόλυμα ή την θυσιαστική τους μαρτυρία σε πείσμα του βρεφοκτόνου Ηρώδη αλλά και για κάθε νήπιο και για κάθε βρέφος που η παρουσία τους και μόνο είναι μια ζωντανή δοξολογία για τα θαυμαστά δημιουργήματα του Θεού. Αυτά θα μας δικάσουν, αυτά θα καταλύσουν την δύναμη του Πονηρού, που με πείσμα και εκδικητικότητα επιτίθεται στον άνθρωπο σε όλη του την ζωή και «ζητεί ως λέων ωρυόμενος να τον κατασπαράξει» και ενώ ο ίδιος είναι αυτός που μας σπρώχνει στην αμαρτία και την παρανομία, εμφανίζεται ως τιμητής και κατήγορος και ζητάει την τιμωρία μας. Το ίδιο έκαναν και οι Γραμματείς και Φαρισαίοι, τους οποίους ο Χριστός τους αποκάλεσε υποκριτές, διότι οι ίδιοι τους έσπρωχναν στις τυπικές παραβάσεις του Νόμου και οι ίδιοι τους δίκαζαν και τους καταδίκαζαν, Ο εμπνευστής τους Διάβολος ξέρει καλά από «υποκριτική τέχνη».
4 ὅτι ὄψομαι τοὺς οὐρανούς, ἔργα τῶν δακτύλων σου, σελήνην καὶ ἀστέρας, ἃ σὺ ἐθεμελίωσας·
Ερμηνεία
Όταν ο προφήτης Δαυίδ μιλάει για ουρανούς αναφέρεται στον ουρανό που έπλασε ο Θεός την πρώτη φορά αλλά και το ουράνιο στερέωμα με τα εκατομμύρια των εκατομμυρίων αστέρια, με πρώτη την Σελήνη που βλέπουμε εμείς από την γη με γυμνό οφθαλμό σαν το μαγαλύτερο αστέρι. Όλα αυτά αλλού (Ψαλμ.101,26) λέει ότι είναι έργα των χειρών του, εδώ όμως λέει ότι δεν έβαλε καν όλο το χέρι του αλλά απλώς με τα δάκτυλά του, για να τονίσει πόσο μεγάλα μπορεί να κάνει ο Θεός, αν βάλει και τα δυο του χέρια και όλη του την δύναμη. Όλα αυτά ανθρωπομορφικά, αλλά ενδεικτικά για την διάσταση που θέλει να δώσει στην δημιουργία, η οποία είναι άξια θαυμασμού. Με το «εθεμελίωσας» θέλει και πάλι να τονίσει ότι όλα τα δημιουργήματα του Θεού, επίγεια και ουράνια, τα θεμελίωσε καλά και είναι απαρασάλευτα και έτσι οι φυσικοί νόμοι, οι οποίοι διέπουν την φύση, ρυθμίζουν όλα τα όντα της φύσης, εκτός αν ο άνθρωπος τους απορρυθμίσει, αλλά τότε έχουμε τα ακραία φυσικά φαινόμενα, που φέρνουν την καταστροφή.
5 τί ἐστιν ἄνθρωπος, ὅτι μιμνῄσκῃ αὐτοῦ; ἢ υἱὸς ἀνθρώπου, ὅτι ἐπισκέπτῃ αὐτόν;
Ερμηνεία
Ο άνθρωπος έτσι, που κατάντησε μετά την παρακοή, έγινε ένα τίποτα. Εμείς για να δείξουμε την περιφρόνησή μας για έναν άνθρωπο, που υποκύπτει σε πιέσεις, δωροδοκείται, δουλεύει για άλλους, έχει αφεντικά, τον λέμε «ανθρωπάκι» ή «ανθρωπάριο». Με τις εκφράσεις αυτές θέλουμε να τονίσουμε ότι αν αξίζει κάτι στον άνθρωπο είναι η αξιοπρέπεια, η τιμιότητα, η ευγένεια, η συνέπεια κλπ. Δυστυχώς είναι πολλοί αυτοί που υποκύπτουν σε αυτούς τους πειρασμούς και έτσι χάνουν την ανθρωπιά τους, χάνουν την αξία τους, γίνονται ένα τίποτα, έστω κι αν ο κόσμος τους θαυμάζει και τους ζηλεύει. Ο άνθρωπος πλάστηκε «κατ’ εικόνα» του Θεού, δηλαδή είναι ένας «δυνάμει θεός» αλλά δυστυχώς υποσκάπτει την ελευθερία του και γίνεται δούλος του Διαβόλου. Αμαυρίζουμε το πρόσωπό μας και δεν έχουμε πρόσωπο να αντικρύσουμε τον Θεό. Και ο υμνωδός βάζει στο στόμα του κεκοιμημένου να παρακαλεί τον Θεό και να του θυμίζει το «κατ΄εικόνα» «Εικών ειμί της αρρήτου δόξης σου, ει και στίγματα φέρω πταισμάτων». Όλοι ξεχνούν έναν τέτοιο εξαχρειωμένο άνθρωπο, μόνο ο Θεός δεν τον ξεχνάει. Έγινε άνθρωπος, όπως και αυτός, για να τον σώσει. Το επισκέπτεται συχνά, χτυπάει την θύρα της καρδιάς του να μπει μέσα κι εμείς δεν του ανοίγουμε. Κι όμως, κι έτσι που είναι, ακόμη αξίζει περισσότερα. Ο θεός τον τίμησε με πολλά χαρίσματα.
6 ἠλάττωσας αὐτὸν βραχύ τι παρ᾿ ἀγγέλους, δόξῃ καὶ τιμῇ ἐστεφάνωσας αὐτόν,
Ερμηνεία
Τον άνθρωπο ο Θεός τον έπλασε μετά από την δημιουργία των νοερών δυνάμεων, των αγγέλων, κι όμως είναι ανώτερος από τους αγγέλους, διότι και προσωπική φροντίδα κατέβαλλε και τον πλούτισε με σώμα που δεν έχουν οι άγγελοι. Ο άνθρωπος μετέχει και της φυσικής και της νοερής κτίσεως. Και το σπουδαιότερο ο Χριστός έγινε άνθρωπος όχι άγγελος για να σώσει τον άνθρωπο. Μπορεί λοιπόν να φαίνεται ότι είναι κατά τι λιγότερο από τους αγγέλους, όμως τον στεφάνωσε με δόξα και τιμή. Την υπέρτατη θυσία του Χριστού σε κάθε Θεία Λειτουργία δεν την επιτελούν άγγελοι αλλά άνθρωποι, οι ιερείς, ενώ οι άγγελοι απλώς παρίστανται και παρακολουθούν την θυσία. Ο Χριστός τίμησε όχι μόνο το δικό του το σώμα αλλά και των αγίων, οι οποίοι ολόκληροι, ψυχή τε και σώματι, «μετέστησαν» κοντά στη δόξα του Θεού, όπως η Παναγία, ο προφήτης Ηλίας, ο Ενώς, ο ευαγγελιστής Ιωάννης.
7 καὶ κατέστησας αὐτὸν ἐπὶ τὰ ἔργα τῶν χειρῶν σου· πάντα ὑπέταξας ὑποκάτω τῶν ποδῶν αὐτοῦ,
8 πρόβατα, καὶ βόας ἁπάσας, ἔτι δὲ καὶ τὰ κτήνη τοῦ πεδίου,
9 τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ καὶ τοὺς ἰχθύας τῆς θαλάσσης, τὰ διαπορευόμενα τρίβους θαλασσῶν.
Ερμηνεία
Ο Θεός δημιούργησε πρώτα τα ζώα, τα κτήνη, τα θηρία και τα ερπετά και ύστερα με την συνεργία και των άλλων δύο προσώπων της Αγίας Τριάδος έπλασε τον άνθρωπο, τον άνδρα και την γυναίκα, και τους έδωσε εντολή να αυξάνονται, να πληθύνονται και να κατακυριεύσουν την γη. Ο Δαυίδ εμπνεύστηκε από το χωρίο της Γένεσης του Μωυσή, το οποίο έχει ως εξής:«καὶ ἐποίησεν ὁ Θεὸς τὸν ἄνθρωπον, κατ᾿ εἰκόνα Θεοῦ ἐποίησεν αὐτόν, ἄρσεν καὶ θῆλυ ἐποίησεν αὐτούς. 28 καὶ εὐλόγησεν αὐτοὺς ὁ Θεός, λέγων· αὐξάνεσθε καὶ πληθύνεσθε καὶ πληρώσατε τὴν γῆν καὶ κατακυριεύσατε αὐτῆς καὶ ἄρχετε τῶν ἰχθύων τῆς θαλάσσης καὶ τῶν πετεινῶν τοῦ οὐρανοῦ καὶ πάντων τῶν κτηνῶν καὶ πάσης τῆς γῆς καὶ πάντων τῶν ἑρπετῶν τῶν ἑρπόντων ἐπὶ τῆς γῆς (Γεν.1,27-28). Τον άνθρωπο ο Θεός τον έκανε βασιλιά της φύσης, αφού όλα τα ζωντανά είτε στη στεριά είτε στον ουρανό είτε στη θάλασσα ήταν υποταγμένα σε αυτόν. Ο άνθρωπος είναι κυρίαρχος της φύσης, αφού αυτήν ο Θεός την έπλασε για τον άνθρωπο. Και προ της παρακοής η φύση ήταν φιλική μαζί του, όμως μετά την παρακοή η φύση αγρίεψε, όπως αγριεύει κάθε φορά που ο άνθρωπος απομακρύνεται από τον Θεό. Ο άνθρωπος πρέπει να παραμείνει διαχειριστής όχι εκμεταλλευτής της φύσης. Η φύση έγινε για να τον εξυπηρετεί στην ζωή αλλά ο άνθρωπος φέρεται με βαρβαρότητα απέναντί της και δημιουργεί διάφορα οικολογικά προβλήματα. Η μόνη συνταγή και η μόνη λύση είναι ο άνθρωπος να σέβεται όλα τα όντα της φύσης και να τα βλέπει ως δημιουργήματα του Θεού.
10 Κύριε, ὁ Κύριος ἡμῶν, ὡς θαυμαστὸν τὸ ὄνομά σου ἐν πάσῃ τῇ γῇ!
Ερμηνεία
Ο ψαλμωδός αρχίζει και τελειώνει με τον ίδιο στίχο σε σχήμα κύκλου, για να τονίσει το θαυμαστό όνομα του Θεού όχι μόνο στη γη αλλά και στην θάλασσα και στον ουρανό. «Ο Θεός πάντα όσα ηθέλησε εποίησε» από αγάπη για τον άνθρωπο, ώστε να συμμετέχει και αυτός στη δόξα του μεγαλείου της φύσης και αυτό αποτελεί σοφία, είναι η σοφία του Θεού, που αποκτά ο άνθρωπος πάλι με την φώτιση του Θεού.
ΠΗΓΗ:https://www.pemptousia.gr/
Νάξιοι Μελιστές: Ψαλτικό Κυριακοδρόμιο! Κυριακή Αγίων Προπατόρων! 1...
Παρασκευή 15 Δεκεμβρίου 2023
Τα .... παιδιά μας....
10 τρόποι να καλλιεργήσουμε στα παιδιά μας σωστές ηθικές αρχές και αξίες
15 Δεκεμβρίου 2023Στη σημερινή κοινωνία που προάγει αξίες, πρότυπα και αρχές, ενδεχομένως, διαφορετικές από αυτές με τις οποίες έχουμε γαλουχηθεί και που, πιθανόν, να μην συμφωνούν με τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε, σας προτείνουμε μερικές ιδέες που μπορεί να σας φανούν χρήσιμες.
1. Ας θυμηθούμε τα προσωπικά μας βιώματα και εμπειρίες και ας τα εξιστορήσουμε στα παιδιά μας. Τα παιδιά τρελαίνονται να ακούνε ιστορίες από την δική μας παιδική ηλικία. Με αυτόν τον τρόπο θα έχουμε μία μοναδική ευκαιρία να τους διδάξουμε τις αξίες που θέλουμε…
2. Ας μείνουμε πιστοί στη προσωπικές μας αξίες και ας προσπαθήσουμε να ζήσουμε ακολουθώντας τες. Τα παιδιά μαθαίνουν μέσα από την μίμηση ειδικά σε μικρές ηλικίες. Είναι πολύ καλοί στο να μας παρατηρούν, να αφομοιώνουν και ν’ αξιολογούν αυτά που πράττουμε.
3. Ας τους μιλήσουμε ανοιχτά για τα δικά μας πιστεύω και κυρίως για την αξία της οικογένειας. Είναι σημαντικό, στη σημερινή εποχή τα παιδιά να γνωρίζουν ότι δεν είναι μόνα τους και πως η πίστη στην οικογένεια, βοηθάει να είμαστε όλοι μαζί ενωμένοι.
4. Ας κάνουμε στα παιδιά μας ερωτήσεις που θα πυροδοτήσουν έναν υγιή διάλογο περί αξιών και στάσης ζωής. Φυσικά αυτή η διαδικασία δεν είναι απλή ειδικά στις μεγαλύτερες ηλικίες. Καλό είναι λοιπόν να διατυπώνουμε ερωτήσεις του τύπου «τι πιστεύεις για τον καβγά που έγινε σήμερα στο σχολείο;» και όχι κατηγορηματικές δηλώσεις του τύπου «Κακώς ο Νίκος ξεκίνησε αυτόν τον καβγά».
5. Ας επιλέξουμε με σοφία τον τρόπο και τον χρόνο για μία ουσιαστική συζήτηση. Η επιλογή του χρόνου είναι ιδιαίτερα σημαντική. Για παράδειγμα, αν τους μιλήσουμε τη στιγμή που υπάρχει ένταση, τ’ αποτελέσματα δεν θα είναι τα επιθυμητά. Ενώ, αν ακούσουμε πρώτα με προσοχή αυτό που έχουν να μας πουν, οι πιθανότητες να προσέξουν και αυτά με τη σειρά τους τα λεγόμενά μας είναι πολύ περισσότερες.
6. Διαβάστε τους παραμύθια όταν είναι μικρότερα. Τα παραμύθια έχουν συνήθως θεραπευτικό χαρακτήρα αφού καλλιεργούν τη φαντασία τους και οδηγούν συχνά σε διάλογο. Τα παιδιά διδάσκονται μέσα από τα παραμύθια σημαντικές αξίες, ειδικά όταν το θέμα που διαπραγματεύονται τους ενδιαφέρει.
7. Κατευθύνετε τα παιδιά σας σε δραστηριότητες κινητικές και καλλιτεχνικές. Περιορίστε όσο μπορείτε την τηλεόραση και το DVD, Η επαφή με την φύση, η βιωματική γνώση και η απελευθέρωση των συναισθημάτων τους, τους βοηθάνε να ιεραρχήσουν σωστά τις αξίες της ζωής
8. Μάθετε στα παιδιά σας να βοηθούν άλλους ανθρώπους και να αντλούν χαρά μέσα από αυτό. Δώστε τους να καταλάβουν ότι όλοι οι άνθρωποι, αν και διαφορετικοί, μοιραζόμαστε τα ίδια συναισθήματα.
9. Μοιραστείτε τα πιστεύω σας με συγγενείς και φίλους. Να θυμάστε πάντα ότι τα παιδιά ακούνε και αντιλαμβάνονται τα πάντα. Με αυτόν τον τρόπο θα λάβουν διττό μήνυμα: αφενός μεν ότι αυτά που λέτε τα εννοείτε και αφετέρου ότι δεν τα διατυπώνετε μόνο όταν τα παιδιά σας έχουν κάνει κάτι λάθος.
10. Να τοποθετείτε ψηλά τον πήχη όσον αφορά στα ηθικά ζητήματα. Να ξέρετε ότι τα παιδιά προσπαθούν να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις που έχετε γι’ αυτά κι έτσι χωρίς να το καταλάβουν υιοθετούν τις δικές σας αξίες και αρχές.
faneromenihol.gr
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ: https://www.pemptousia.gr/
Πέμπτη 14 Δεκεμβρίου 2023
Η έννοια του μέτρου στην ζωή μας
Ο Ισοκράτης τονίζει: «μήτε ευτυχών ίσθι περιχαρής, μήτε δυστυχών περίλυπος αλλά μέτριος γίγνου εφ΄εκατέρας της τύχης», δηλαδή ούτε όταν πάνε καλά τα πράγματα να δείχνεις υπερβολική χαρά, ούτε όταν πάνε άσχημα να δείχνεις υπερβολική λύπη. Αυτό σημαίνει αυτοσυγκράτηση, αυτοκυριαρχία και αυτογνωσία. Στην ζωή θα υπάρξουν και καλές στιγμές και κακές και καλούμαστε να διαχειριστούμε σωστά όχι μόνο τις κακές αλλά και τις καλές. Έτσι εξασφαλίζεται η ηρεμία, η οποία είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση αυτών που συμβαίνουν στην ζωή.
Το θέμα είναι πού θα βρούμε αυτήν την ηρεμία και την νηφαλιότητα, όταν ξεσπούν τα γεγονότα σαν λαίλαπες. Αυτό εξαρτάται από τον τρόπο αντιμετώπισης των προβλημάτων της ζωής. Εφόσον δεν είναι δυνατόν να μην υπάρχουν είτε κακές είτε καλές στιγμές, μένει να μάθουμε να τις αντιμετωπίζουμε σωστά συμβουλευόμενοι την λογική, την συνείδησή μας, την κοινωνική και ευαγγελική ηθική.
Το μέτρο κατά τον Αριστοτέλη
Η αρετή κατά τον Αριστοτέλη είναι το μέτρο, δηλαδή η μεσότητα π.χ. αν το θράσος, που είναι το παράλογο θάρρος, και ο φόβος , που είναι η έλλειψη θάρρους, είναι υπερβολές, το θάρρος , που είναι «λελογισμένο» είναι η μεσότητα, το μέτρο.
Και για μεν τα πράγματα είναι εύκολο να προσδιοριστεί η μεσότητα, που είναι το κέντρο που έχει ίση απόσταση από τα δύο άκρα. Το μέσο σε σχέση με μας δεν είναι αυτό που απέχει εξίσου από τα δύο άκρα, όπως γίνεται για τα πράγματα, όπου υπάρχει κάτι εντελώς αντικειμενικό και παραδεκτό από όλους. Για παράδειγμα, αν κάποιος τρώει δέκα μερίδες φαγητό και ένας άλλος τρώει δύο μερίδες, το κανονικό, το μέσο, δεν είναι έξι μερίδες, γιατί και πάλι οι έξι μερίδες για κάποιον μπορεί να είναι λίγο, ενώ για έναν άλλο να είναι λίγο. Το μέσο επομένως σε σχέση με μας είναι υποκειμενικό και άλλος το ορίζει έτσι κι άλλος το ορίζει αλλιώς, όλοι όμως ως μέσο παίρνουν αυτό που δεν είναι πολύ ούτε λίγο.
Ανάμεσα όμως στο όχι πολύ και όχι λίγο υπάρχει μια μεγαλύτερη ελευθερία προσδιορισμού του μέσου απ’ ό,τι στον προσδιορισμό του μέσου ενός πράγματος. Στο ίδιο παράδειγμα ανάμεσα στο 2 και στο 10, το 3 και το 4 θα ήταν λίγο, το 8 και το 9 πολύ. Τι μένει τότε; Το 5 το 6 και το 7 είναι τα μέσα για διαφορετικούς ανθρώπους. Αν τη δειλία τη βαθμολογούσαμε με 2 , 3 και 4 , ενώ τη θρασύτητα με 8, 9 και 10, τότε τη ανδρεία θα τη βαθμολογούσαμε σε άλλον με 5, σε άλλον με 6, σε άλλον με 7, ανάλογα με το προς τα πού κλίνει, είτε προς τη δειλία είτε προς το θρασύτητα. Πάντως αυστηρά αντικειμενικά κριτήρια προσδιορισμού του μέσου σε σχέση με μας, δηλαδή του υποκειμενικού, δεν υπάρχουν. Τα μόνα κριτήρια είναι η υπερβολή και η έλλειψη, αλλά αυτά οριοθετούνται στα άκρα και αφήνουν ένα μεγάλο περιθώριο προσδιορισμού του μέσου.
Η διαφορά του μέσου των πραγμάτων και του μέτρου των ανθρώπων
Το μέσο σε σχέση με το ίδιο το πράγμα (αντικειμενικό) είναι ένα και παραδεκτό από όλους χωρίς καμιά αμφισβήτηση, γιατί είναι μετρήσιμο, με οποιαδήποτε μέτρα κι αν μετρηθεί. Αντίθετα το μέσο σε σχέση με μας δεν είναι ένα αλλά περισσότερα κατά μερικούς, ενώ κατά άλλους όχι, κι αυτό γιατί υπεισέρχονται πολλοί άλλοι παράγοντες στην υποκειμενική κρίση του ανθρώπου. Απόλυτη ταύτιση στις κρίσεις των ανθρώπων δεν μπορούμε να έχουμε. Μόνο κατά προσέγγιση μπορούμε να ορίσουμε το μέσο, το κανονικό. Έτσι το κανονικό για άλλους είναι αυτό, για άλλους άλλο. Σίγουρα όμως υπάρχουν κάποια όρια προσδιορισμού του κανονικού και αυτά είναι το υπερβολικό και το ελάχιστο. Κανονικό λοιπόν είναι ό,τι δεν είναι υπερβολικό και ό,τι δεν είναι ελάχιστο, πράγμα που δίνει μεγάλα περιθώρια να κινηθεί ο άνθρωπος για να θεωρείται κανονικός.
Ποιος ορίζει το μέτρο στη ζωή του ανθρώπου κατά τον Αριστοτέλη
Υπάρχει, βέβαια, ένα ακόμη θέμα ή και πρόβλημα: ποιος ορίζει και ποιος καθορίζει την έννοια του κέντρου, της μεσότητας, επομένως και του μέτρου. Υπάρχει κάποια αρχή, ένα είδος ηθικής εξουσίας που θεσπίζει, δυναμικά ή αυθαίρετα, πού ακριβώς βρίσκεται αυτή η περίφημη έννοια της μεσότητας, επομένως και του μέτρου;
Αυτονόητο ότι δυναμικά κα αυθαίρετα δεν ορίζονται έννοιες ηθικής τάξεως. Δε θα είχαν τότε την γενική αποδοχή. Θα έμοιαζαν με κελεύσματα κάποιας εξουσίας. Οι ηθικές, όμως, συμπεριφορές του ανθρώπου δεν καθορίζονται εξουσιαστικά.
Ο Αριστοτέλης μας έχει δώσει την απάντηση. Οι άνθρωποι που έχουν φρόνηση, οι νουνεχείς, οι στοχαζόμενοι, όσοι δηλαδή έχουν μυαλό, αυτοί ορίζουν την έννοια της μεσότητας. Παράλληλα, για να διασφαλιστεί η έννοια μιας αντικειμενικής και αποδεκτής μεσότητας, υπάρχουν και λειτουργούν ως όρια οι δύο έννοιες των άκρων, δηλαδή η υπερβολή και η έλλειψη. Είναι οι ορίζουσες έννοιες, αυτές που καθορίζουν το νοητικό τοπίο, το σημείο δηλαδή στο οποίο βρίσκεται η μεσότητα.
Επομένως οτιδήποτε ταυτίζεται με το υπερβολικό, το διογκωμένο, το πληθωρικά ακραίο που δεν αυτοπεριορίζεται και δεν περιστέλλεται, όχι μόνο δεν περιέχει την έννοια του μέτρου αλλά την καταργεί ολοσχερώς.
Απ’ την άλλη πλευρά, οτιδήποτε ανήκει στο άλλο άκρο, δηλαδή στην έλλειψη, είναι κι’ αυτό ένδειξη υπερβολής. Και η έλλειψη ακυρώνει και καταργεί την έννοια του μέτρου και της μεσότητας. Για παράδειγμα, η σπατάλη, ως έννοια υπερβολής και ως κακή διαχείριση, είναι ακραία κατάσταση, δεν περιέχει το μέτρο. Επίσης, η τσιγγουνιά ως μια έλλειψη, καταργεί και αυτή το μέτρο. Ανάμεσά τους, ως κέντρο και μεσότητα, είναι το μέτρο: η λογική, η συγκρατημένη, η σωστή διαχείριση της ιδιωτικής και της δημόσιας οικονομίας.
Η αποφυγή της υπερβολής στα λόγια
Αυτός που λέει πολλά και περιττά είναι «αμετροεπής» κατά τους αρχαίους, φλύαρος για εμάς. Και δεν είναι θέμα υπομονής του ανθρώπου αυτού από τους συνομιλητές του αλλά ενέχει τον κίνδυνο να προσβάλλει κάποιον, να εκθέσει όχι μόνο αυτόν αλλά και τον ίδιο. Επίσης υπάρχει κίνδυνος να αποκαλύψει διάφορα μυστικά που του εμπιστεύτηκαν οι φίλοι του αλλά αυτός με την πρώτη ευκαιρία τα αποκαλύπτει. Θα πρέπει κανείς να σκέφτεται τί θα πει, όταν ανοίξει το στόμα του να μιλήσει. «Θου, Κύριε, φυλακήν τω στόματί μου και θύραν περιοχής περί τα χείλη μου» παρακαλεί τον Θεό ο ψαλμωδός.
Από την σοφία των προγόνων μας
- » Μη εν πολλοίς ολίγα λέγε, αλλ’ εν ολίγοις πολλά »
Να μη λες με πολλά λόγια λίγα πράγματα, αλλά με λίγα λόγια πολλά.
Το να λες πολλά δεν σημαίνει ότι αυτά τα πολλά είναι και περιττά, όταν το απαιτούν οι περιστάσεις. Το να λες πάλι λίγα και να μην εξηγείς αυτό που θέλεις να πεις πάλι δημιουργείς πρόβλημα. Το θέμα είναι για θέματα που θέλουν λίγα λόγια να μην λέμε πολλά και αποσυντονίζουμε τον συνομιλητή μας. Γενικώς πρέπει να λέμε τα απαραίτητα, τα οποία έχουν μέσα τους το μέτρο.
- » Χρη σιγάν ή κρείσσονα σιγής λέγειν »
Πρέπει να σιωπάς ή να λες λόγια ανώτερα απ’ τη σιωπή.
Εδώ τονίζεται το θέμα της σιωπής και του λόγου. Όπου πρέπει να σωπάσουμε, να σωπάσουμε και όπου πρέπει να μιλήσουμε. Να μιλήσουμε, όμως πρέπει να πούμε σημαντικά και απαραίτητα πράγματα και όχι αερολογίες, που δεν έχουν μέτρο και πρέπει να τις αποφεύγουμε.
- » Εν οργή μήτε λέγειν μήτε πράττειν »
Όταν είσαι οργισμένος ούτε να λες ούτε να ενεργείς.
Η οργή, ο θυμός είναι κακός συμβουλάτορας, διότι δεν λειτουργεί η λογική αλλά το πάθος της οργής και του θυμού. Όταν υπάρχουν αυτά και παραπανίσια θα πούμε και κάποια υλική ζημιά. μπορεί να προκαλέσουμε.
- » Λάλει α δει και ό, τι δει και ούκ ακούσει α μη δει »
Λέγε εκείνα που πρέπει και όπως πρέπει και μην ακούς
εκείνα που δεν πρέπει.
Πρέπει να λέμε αυτά που πρέπει και όχι όσα δεν πρέπει. Το θέμα όμως είναι ποιος θα μας πει τί πρέπει να πούμε και τί όχι. Αυτό θα μας το πει η λογική και οι ηθικές αρχές μας. Αν αγαπάμε τους άλλους, αν τους εκτιμούμε, αν τους σεβόμαστε, δεν θα τους προσβάλλουμε, δεν θα τους πληγώσουμε, δεν θα τους στενοχωρήσουμε. Το να μην ακούς πάλι αυτά που δεν πρέπει, θα πρέπει να αποφεύγουμε εκεί που λέγονται αυτά και να μην προκαλούμε με τα λόγια μας τους άλλους, διότι θα ακούσουμε αυτά που θα θέλαμε να ακούσουμε.
- δει σώφρων, δίκαιος, αγαθός ανήρ σιγάν ή λαλείν τα καίρια
Πρέπει ένας σώφρων, ένας δίκαιος και ένας καλός άνθρωπος να σιωπαίνει ή να λέει καίρια πράγματα.
Το να λέμε καίρια πράγματα δείχνουμε ότι είμαστε σώφρονες, δίκαιοι και καλοί άνθρωποι. Η σωφροσύνη θα μας προφυλάξει από τα άκαιρα και ανεπίτρεπτα λόγια, η δικαιοσύνη θα μας οδηγήσει στη σωστή κρίση και η καλοσύνη θα μας κάνει να δείξουμε κατανόηση.
Η αποφυγή γενικά της υπερβολής
Η υπερβολή πρέπει να αποφεύγεται πάντοτε και παντού. Σε όλες δηλαδή τις περιπτώσεις, στο φαγητό, στην ενδυμασία, στην διακόσμηση του σπιτιού, στην διαχείριση των χρημάτων κλπ. πρέπει να αναζητούμε το μέτρο, την χρυσή τομή, για να πετυχαίνουμε τον στόχο μας. Παρακάτω αναφέρουμε μερικές από αυτές, για τις οποίες οι σοφοί μας πρόγονοι μας δίνουν τις κατάλληλες συμβουλές.
- «ΜΕΤΡΟΝ ΑΡΙΣΤΟΝ» (Κλεόβουλος ο Ρόδιος)
Συνήθως λέμε παν μέτρον και το γενικεύουμε, ενώ το μέτρο είναι κατά περίπτωση καλό και όχι σε όλες τις περιπτώσεις. Το μέτρο κατά τον Αριστοτέλη είναι υποκειμενικό ανάλογα με την συγκρότηση του καθενός από την άλλη κάθε κοινωνία έχει και τα δικά της μέτρα, άλλα στην αρχαία εποχή και άλλα σε νεότερες εποχές.
- «ΠΑΝ ΤΟ ΠΟΛΥ ΤΗ ΦΥΣΕΙ ΠΟΛΕΜΙΟΝ» (Ιπποκράτης)
«Κάθε τι το υπερβολικό δεν το ανέχεται η φύση»
Ο Ιπποκράτης που μελέτησε πολύ καλά την ανθρώπινη φύση από ιατρική άποψη γνωρίζει ότι το υπερβολικό επιβαρύνει τον άνθρωπο και του δημιουργεί διάφορα ιατρικά προβλήματα για παράδειγμα τα πολλά γλυκά προκαλούν ζάχαρο του διαβήτη.
- «ΜΗΔΕΝ ΑΓΑΝ» (Σόλωνο Αθηναίος)
«Τίποτα να μην είναι υπερβολικό»
Θα περιμέναμε να λέει «μηδέν άγαν λέγε ή «μηδέν άγαν πράττε», όμως ο Σόλωνας δεν το περιορίζει μόνο σε αυτές τις δυο περιπτώσεις αλλά αναφέρεται γενικά σε όλες. Η υπερβολή είναι η έλλειψη του μέτρου. Ούτε πολύ ούτε λίγο αλλά αυτό που πρέπει.
- «Αγαπώ το σπίτι, όπου δεν βλέπω τίποτε το περιττό, και όπου βρίσκω ό,τι χρειάζεται»( Πιττακός o Μυτιληναίος)
Ο Πιττακός δεν έζησε σε εποχές όπου δεν υπήρχαν πολυτελή σπίτια αλλά κρίνει ότι, όταν η οικοσκευή περιέχει τα απαραίτητα, τότε και λιγότερα χρήματα απαιτούνται και λιγότερος κόπος καταβάλλεται, για να συντηρηθούν, και περισσότερο χρόνο μας εξασφαλίζουν, για να ασχοληθούμε με άλλα πράγματα που είναι πολύ πιο απαραίτητα.
- «Αν κάποιος ξεπεράσει το μέτρο, τα πιο ευχάριστα πράγματα θα μπορούσαν να γίνουν τα πιο δυσάρεστα» (Δημόκριτος).
Το ευχάριστο είναι ευχάριστο, όταν το απολαμβάνουμε με μέτρο, κάθε υπερβολή στην απόλαυση των ευχάριστων οδηγεί στον κορεσμό, στην πλησμονή και τελικά στην δυσαρέσκεια.
- «Όταν ένα ζώο χρειάζεται κάτι, ξέρει πόση είναι η ανάγκη του, ενώ ο άνθρωπος δεν ξέρει» (Δημόκριτος).
Τα ζώα έχουν αναπτυγμένο το ένστικτο της αυτοσυντήρησης και ωθούνται στην απλή ικανοποίηση του, ενώ ο άνθρωπος υπερβαίνει το ένστικτο του κορεσμού και γίνεται χειρότερος από τα ζώα. Φτάνει να θυμηθούμε τον Καλιγούλα και τους ομοτράπεζούς του, που μετά από τρελό φαγοπότι, έκαναν εμετό, για να ξαναφάνε.
- «Όπως από όλες τις αρρώστιες το χειρότερο είναι ο καρκίνος, το ίδιο και στην περιουσία το χειρότερο είναι η ανώφελη και αδιάκοπη σπατάλη» (Δημόκριτος).
Όσο μεγάλη περιουσία και να έχει κανείς, αν είναι σπάταλος, θα την ξοδέψει όλη και θα ζητιανεύει. Η ελάχιστη περιουσία σίγουρα δημιουργεί πολλά προβλήματα αλλά και η μεγάλη θέλει χρηστή και συνετή διαχείριση, όχι μόνο για να διατηρηθεί αλλά και να αυξηθεί. Αλλιώς θα είναι μπροστά σε αδιέξοδο και βρεθεί σε πολύ δύσκολη θέση, όπως όταν έχει καρκίνο.
- «Πρέπει να αποφεύγεται με κάθε τρόπο από το σώμα η ασθένεια , από την ψυχή η αμάθεια , από την κοιλιά η πολυτέλεια, από την πόλη η εξέγερση, από την οικογένεια η διχόνοια και από όλα η έλλειψη μέτρου» (Πυθαγόρας).
Αν η ασθένεια, η αμάθεια, η πολυτέλεια, η εξέγερση και η διχόνοια είναι μεγάλα κακά και πρέπει όσο μπορεί κανείς να τα αποφεύγει, μεγαλύτερο κακό από όλα αυτά είναι η έλλειψη του μέτρου, η οποία συσσωρεύει πολύ περισσότερα κακά.
- Πραγματικό μεγαλείο έχουν μόνο όσοι δεν αυτοδιαφημίζονται και δεν θεωρούν τον εαυτό τους σπουδαίο. (Λέων Τολστόι).
Όσο σπουδαίος κι αν είναι κανείς δεν πρέπει να αυτοδιαφημίζεται, διότι πάντοτε υπάρχουν άλλοι πολύ ανώτεροι από αυτόν κι ακόμα συνέβαλαν και άλλοι, για να φτάσει να γίνει σπουδαίος. Εξάλλου οι άλλοι έχουν μάτια και βλέπουν και έτσι συχνά τον αναγνωρίζουν και αυτό έχει μεγαλύτερη αξία.
- Αν θες οι άλλοι να λένε καλά πράγματα για σένα, μη λες εσύ καλά πράγματα για τον εαυτό σου (Πασκάλ).
Το να λέμε καλά πράγματα για τον εαυτό μας και πιο εύκολο πράγμα είναι και μας κάνει εγωιστές, ενώ αντίθετα το να αναγνωρίζουμε το καλό στους άλλους είναι πιο δύσκολο αλλά μας κάνει ταπεινούς και συνεργάσιμους με όλους.
Η έννοια του μέτρου κατά την ορθόδοξη πίστη
Το μέτρο διατρέχει όλη την ορθόδοξη πίστη, διότι σύμφωνα με αυτήν ο χριστιανός με το να αγωνίζεται κατά των παθών επιδιώκει το μέτρο στην ζωή του. Τα πάθη είναι ο ορισμός της υπερβολής. Στο πάθος απουσιάζει η Θεία Χάρη αλλά δεν λειτουργεί και η απλή λογική. Πρόκειται για μια «παρά φύσιν» λειτουργία, η οποία απορυθμίζει και αποσυντονίζει τον άνθρωπο και τον οδηγεί σε παράλογες καταστάσεις, στις οποίες δεν υπάρχει το μέτρο. Όλα τα πάθη π.χ. η φιληδονία, η φιλοδοξία, η φιλαρχία, η φιλαργυρία κλπ. είναι αφύσικες καταστάσεις , που δεν συνάδουν με τον λογικό άνθρωπο.
Αντίθετα η επιδίωξη των αρετών οδηγεί τον άνθρωπο στην σύνεση και την σωφροσύνη. Η αρετή κατά Χριστό δεν είναι μεσότητα, όπως υποστηρίζει ο Αριστοτέλης, αλλά είναι η έλλειψη του πάθους, που είναι η προσωποποίηση της υπερβολής. Έτσι η ταπείνωση είναι η έλλειψη του εγωισμού, η αγάπη είναι η έλλειψη του μίσους. Η υπερβολή επιτρέπεται μόνο στις αρετές, τις οποίες άλλος τις κατακτά σε μεγάλο βαθμό κι άλλος σε μικρότερο.
Οι αρετές κατά τους πατέρες της εκκλησίας είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος. Η κατάκτηση αυτών των αρετών εξαρτάται από τον βαθμό καθαρότητας της ψυχής και την ταπείνωση του φρονήματος. Υπάρχει διαβάθμιση ως προ το ύψος των αρετών που θα αποκτήσει ο πιστός χριστιανός. Επομένως το μέτρο δεν είναι το ίδιο για όλους αλλά διαφορετικό, διότι εξαρτάται από παράγοντες, που είναι διαφορετικοί στον ένα και διαφορετικοί στον άλλο. Το ίδιο συμβαίνει και με την κακία. Άλλος είναι λίγο κακός και άλλος πολύ. Η κακία, όπως και τα πάθη, έχει αρνητικό πρόσημο, αλλά και σε αυτήν υπάρχει η έννοια της υπερβολής, δηλαδή της μεγάλης κακίας. Η μετοχή και κοινωνία με τον Θεό εξασφαλίζει την φώτιση του Θεού, η οποία είναι η εγγύηση της «κατά το μέτρον των δωρεών του Χριστού», κατάκτησης των αρετών. Μία βασική αρετή είναι η διάκριση, σύμφωνα με την οποία ο χριστιανός βρίσκει το μέτρο σε κάθε περίπτωση και κρίνει το τί πρέπει να κάνει. Η σωφροσύνη, η οποία κινείται και αυτή μέσα στα όρια του μέτρου, μπορεί είναι «ο μπούσουλας» στο ταξίδι για τον ουρανό μέσα στην τρικυμισμένη θάλασσα της ζωής. Η ειρήνη του Θεού εξασφαλίζει στον πιστό την νηφαλιότητα και την αποφυγή από ακραίες ενέργειες. Το «κατ’ εικόνα» τον οδηγεί στο «καθ’ ομοίωση» Θεού, ο οποίος κυριαρχεί αλλά και ρυθμίζει τα πάντα, ώστε παντού να υπάρχει το μέτρο και η αρμονία.
Επιλογικά
Το μέτρο των αρχαίων Ελλήνων, όταν συμπληρωθεί με την κατά Χριστό ζωή δημιουργεί τις προϋποθέσεις για μια πετυχημένη και ευτυχισμένη ζωή, που όλοι την ποθούμε.
ΠΗΓΗ: https://www.pemptousia.gr/
Τετάρτη 13 Δεκεμβρίου 2023
Καλάβρυτα!!!
To Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων 13.12.1943
Οι Γερμανοί μπήκαν στα Καλάβρυτα στις 09/12. Δημιούργησαν έναν ασφυκτικό κλοιό γύρω από την πόλη, προκειμένου να μην μπορεί κανείς να ξεφύγει. Την έντονη ανησυχία των κατοίκων κατάφερε, παραπλανώντας τους, να κατευνάσει ο Γερμανός Διοικητής, ο οποίος τους διαβεβαίωσε ότι δεν πρόκειται κανείς να πάθει τίποτε και ότι ο στόχος τους ήταν η εξόντωση των ανταρτών.
Προχώρησαν αρχικά στην πυρπόληση σπιτιών που ανήκαν σε αντάρτες και αναζήτησαν την τύχη των Γερμανών τραυματιών της Μάχης της Κερπινής.
Στις 12/12, οι Γερμανοί άρχισαν να ετοιμάζονται για να αποχωρήσουν την επομένη. Το πρωί στις 13/12, ημέρα Δευτέρα, πριν καλά καλά ξημερώσει, χτύπησαν τις καμπάνες της κεντρικής εκκλησίας και Γερμανοί αξιωματικοί και στρατιώτες διέταξαν να συγκεντρωθούν όλοι οι κάτοικοι στο Δημοτικό Σχολείο, αφού πάρουν μαζί τους μια κουβέρτα και τρόφιμα μιας ημέρας.
Στο κτίριο του σχολείου έγινε ο χωρισμός και ο αποχωρισμός. Τα γυναικόπαιδα κλείστηκαν στο σχολείο και οι άνδρες από 14 χρονών και πάνω οδηγήθηκαν σε φάλαγγες στην κοντινή Ράχη του Καππή. Ο χώρος ήταν προσεκτικά επιλεγμένος. Η αμφιθεατρική του διαμόρφωση δεν θα επέτρεπε σε κανένα να γλιτώσει. Οι Καλαβρυτινοί ήταν αναγκασμένοι να βλέπουν τις περιουσίες τους, τα σπίτια και ολόκληρη την πόλη, να καίγονται και, μαζί τους, να παραδίδονται στη φωτιά οι γυναίκες και τα ανήλικα παιδιά τους έγκλειστα στο κτίριο του Σχολείου, το οποίο φρουρούσαν πάνοπλοι στρατιώτες.
Ο Γερμανός Διοικητής, για να καθησυχάσει και να παραπλανήσει τους συγκεντρωμένους, έδωσε το λόγο της στρατιωτικής του τιμής ότι δεν πρόκειται να τους σκοτώσουν. Ολόκληρη η πόλη παραδόθηκε στις φλόγες.
Την ίδια στιγμή ο Οδοντωτός κατηφόριζε κατάφορτος με τις σοδειές από το πλιάτσικο των Γερμανών στα σπίτια, στα μαγαζιά και τις αποθήκες, απ΄ όπου άρπαξαν ότι πολύτιμο υπήρχε. Μαζί και τα χρήματα και τα αποθέματα των Τραπεζών και των Δημοσιών Υπηρεσιών, αφού προηγουμένως ανάγκασαν τους Διευθυντές να τα παραδώσουν.
Από το ξενοδοχείο «Μέγας Αλέξανδρος», με μια πράσινη και ύστερα μια κόκκινη φωτοβολίδα, δόθηκε το σύνθημα της εκτέλεσης. Τα πολυβόλα θέρισαν τους Καλαβρυτινούς. Ακολούθησε η χαριστική βολή που ολοκλήρωσε το έγκλημα. Διασώθηκαν 13 άτομα.
Στο δημοτικό σχολείο, τα γυναικόπαιδα έζησαν στιγμές αγωνίας και τρόμου, καθώς οι φλόγες έζωναν το κτίριο του σχολείου. Σπάζοντας πόρτες και παράθυρα κατάφεραν τελικά να ξεφύγουν τρέχοντας μακριά από τα σπίτια που φλέγονταν, άρχισαν να αναζητούν τους δικούς τους, Μία από τις γυναίκες, η ηλικιωμένη Κρίνα Τσαβαλά, ποδοπατήθηκε από το πανικόβλητο πλήθος των γυναικόπαιδων και ξεψύχησε πριν αντικρίσει το αποτρόπαιο έγκλημα.
Ύστερα, οι γυναίκες ανηφόρισαν προς το μέρος που είχαν οδηγήσει τους άνδρες και βρέθηκαν μπροστά στο πιο φρικιαστικό και απάνθρωπο θέαμα. Άνδρες, πατεράδες, γιοι και αδελφοί κείτονταν νεκροί πλημμυρισμένοι στο αίμα.
Το μεγάλο Δράμα των Καλαβρύτων είχε ξεκινήσει. Τα νιάτα, οι δημιουργικές δυνάμεις της πόλης, περιουσίες και κόποι χρόνων αφανίστηκαν στις 2:34΄ της 13ης Δεκεμβρίου 1943, όπως δείχνουν οι δείκτες του σταματημένου ρολογιού της εκκλησίας.
Η συνέχεια του δράματος βρήκε τις γυναίκες να προσπαθούν με τα νύχια να σκάψουν πρόχειρους τάφους στην παγωμένη γη του Δεκέμβρη, για να θάψουν τους νεκρούς τους. Με τις κουβέρτες που είχαν κοντά τους, μετέφεραν τους σκοτωμένους στο νεκροταφείο και άλλους έθαψαν εκεί στο λόφο, μια τραγική σκηνή που κράτησε μέρες.
Ακολούθησε η προσπάθεια της επιβίωσης μέσα στα χαλάσματα, που έμελλε για χρόνια να στεγάσουν τις απορφανισμένες οικογένειες.
Το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων «συγκίνησε και συνένωσε τους Έλληνες – δυνάμωσε τον αγώνα τους κατά του κατακτητή», ομολογεί ο τότε γενικός στρατιωτικός διοικητής των Γερμανών στην Ελλάδα.
Οι Καλαβρυτινές Γυναίκες, οι Καλαβρυτινές Μανάδες, μορφές ηρωικές, παλεύοντας κάτω από δύσκολες συνθήκες, κατάφεραν να αναθρέψουν τα παιδιά τους και να ξαναχτίσουν την πόλη μέσα από τα ερείπια.
Στον Τόπο της Εκτέλεσης, ο Λευκός Σταυρός και η Πετρωμένη Καλαβρυτινή Μάνα, αιώνια σύμβολα του μαρτυρίου, εξακολουθούν να στέλνουν μηνύματα ειρήνης και συναδέλφωσης των λαών του κόσμου.
1943 – «Επιχείρηση Καλάβρυτα»
Η Κατοχή αποτελεί μια οπό τις πιο συγκλονιστικές περιόδους της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Ο λαός μας, εξαντλημένος από την πολεμική εποποιία του 1940, υποχρεώθηκε να αντιμετωπίσει πολλαπλές περιπέτειες και κακουχίες. Την εισβολή των κατακτητών, το πρόβλημα της επιβίωσης, την οδυνηρή περιπέτεια της πείνας, εκτελέσεις, βασανιστήρια και καταστροφές.
Η ευρύτερη περιοχή των Καλαβρύτων, τόπος με μακραίωνη ιστορική διαδρομή και επαναστατικό παρελθόν, υπέστη την περίοδο της Κατοχής τεράστιες απώλειες σε έμψυχο δυναμικό, με μαζικές εκτελέσεις αμάχων και ολοκληρωτικές καταστροφές.
Το καλοκαίρι του 1943, άρχισαν εκτελέσεις, βομβαρδισμοί και καταστροφές χωριών:
• Ιούλιος 1943 (29/07): Βομβαρδισμός των χωριών Λαπάτα, Τρεχλό, Μάνεσι. Μεταξύ των 16 θυμάτων και μικρά παιδιά.
• Αύγουστος 1943 (31/08): Πυρπόληση του χωριού Άνω Λουσοί. Εκτέλεση 4 κατοίκων. Απαγχονισμός στην πλατεία του Χελμού των Καλαβρύτων του νεαρού Ντίνου Παυλόπουλου.
• Νοέμβριος 1943 (29/11): Βομβαρδισμός του χωριού Βυσωκά. 13 νεκροί, τραυματίες και καταστροφή οικιών.
Οι εγκληματικές πράξεις των Γερμανικών στρατευμάτων Κατοχής κορυφώθηκαν το Δεκέμβριο του 1943, σε μια οργανωμένη εκκαθαριστική επιχείρηση της περιοχής των Καλαβρύτων, γνωστή ως «Επιχείρηση Καλάβρυτα» («Unternehmen Kalawrita», από 5 έως 15 Δεκεμβρίου 1943). Μια από τις πιο σκληρές επιχειρήσεις της Βέρμαχτ, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη, γενικότερα.
Από τις αρχές του 1943, στο χώρο της Αιγιαλείας και των Καλαβρύτων συνέβησαν σημαντικά αντιστασιακά γεγονότα, μεταξύ των οποίων η Μάχη Ρογών-Κερπινής (16-17/10/1943), η οποία είχε σαν αποτέλεσμα τη συντριβή του Γερμανικού λόχου και τη σύλληψη 86 Γερμανών αιχμαλώτων. Μετά τη διαμόρφωση ενός γενικότερου κλίματος ανησυχίας για την αντιστασιακή δράση στην περιοχή των Καλαβρύτων, η 117 Μονάδα Κυνηγών αποφασίζει να δράσει.
Τα Γερμανικά στρατεύματα, που ξεκίνησαν από Τρίπολη, Αίγιο, Πάτρα, ακολούθησαν ακτινωτή πορεία σύμφωνα με τους γερμανικούς χάρτες, με κατεύθυνση την επαρχία Καλαβρύτων και κατάληξη τα Καλάβρυτα.
Οι Γερμανικές δυνάμεις, μηχανοκίνητες και πεζοπόρες, που ξεκινούν από την Πάτρα, στις 05/12/1943 με κατεύθυνση τα Καλάβρυτα, είχαν επικεφαλής τον αντισυνταγματάρχη Γιούλιους Βόλφιγκερ (G. Wolfinger) και ακολούθησαν το δρόμο Πάτρα – Χαλανδρίτσα – Καλάβρυτα, απόσταση 77 χιλιομέτρων.
Στο ξεκίνημά τους λεηλάτησαν και πυρπόλησαν τη Μονή Ομπλού, σε μικρή απόσταση νότια της Πάτρας.
• Στις 06/12, μετά από ένα ατύχημα του Wolfinger, διοικητής ορίστηκε ο Εμπερσμπέργκερ (Ebersberger), διοικητής του συντάγματος Αιγίου.
• Στις 07/12, τα πεζοπόρα τμήματα χτένισαν στο πέρασμά τους όλα τα χωριά και σκόρπισαν τη φωτιά και το θάνατο. Στην Κάτω Βλασία σκότωσαν 3 άνδρες και 1 γυναίκα και στον Κάλανο 3 βοσκούς από τα Καλάβρυτα και έναν ακόμη πολίτη. Μετά χωρίστηκαν σε δύο ομάδες: η μία πήγε προς Λεχούρι – Τριπόταμα – Δίβρη και επέστρεψε από Μορόχοβα – Λειβάρτζι και η άλλη συνέχισε προς Καλάβρυτα.
• Στις 08/12, πέρασαν από το Μάνεσι και το Σαραδί, σκότωσαν 1 άνδρα.
• Στις 09/12, έφταοαν στη διασταύρωση του δρόμου Σκεπαστού-Κλειτορίας. Στο εκκλησάκι της Αγίας Άννας, συγκέντρωσαν όλο τον ανδρικό πληθυσμό του χωριού Βυσωκά και, μετά από μια σύντομη ομιλία, τους άφησαν ελεύθερους. Την ίδια μέρα, μπήκαν στα Καλάβρυτα.
• Στις 10/12, εκτέλεσαν στο χωριό Συρμπάνι (Πριόλιθος) 5 άνδρες.
Οι Γερμανικές δυνάμεις από Αίγιο προς Καλάβρυτα, με επικεφαλής τον αντισυνταγματάρχη Εμπερσμπέργκερ (Ebersberger), εφόρμησαν στα Καλάβρυτα, με 3 πεζοπόρα τμήματα.
• Στις 06/12 άλλη πεζοπόρο ομάδα, από το Αίγιο, προχώρησε με πορεία από τον Κερενίτη ποταμό προς Πλατανιώτισσα, Βιλιβίνα και Μαμουσιά, στην οποία, αφού εγκαταστάθηκε, έστησε ενέδρα.
• Στις 07/12 , πεζοπόρες φάλαγγες από το Αίγιο προχωρούν κάνοντας εκκαθαριστικές επιχειρηθείς και αφού κατέβηκαν από την οροσειρά Σταυριά πάνω από το χωριό Ρογοί, τοποθέτησαν μυδράλια και όλμους.
• Στις 08/12, ο Ebersberger χώρισε το στρατό σε δύο ομάδες και μπήκαν το πρωί στους Ρογούς. Έκαψαν ολοσχερώς το χωριό και εκτέλεσαν 65 άνδρες και παιδιά.
• Άλλη ομάδα μπήκε την ίδια ημέρα στην Κερπινή, έβαλαν φωτιά και εκτέλεσαν 38 άνδρες και παιδιά,
• Στη συνέχεια, έκαψαν την Άνω και Κάτω Ζαχλωρού και σκότωσαν 19 άνδρες. Ακολούθως έφτασαν στη Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου και σκότωσαν 16 άτομα, μοναχούς, επισκέπτες και υποτακτικούς, ενώ εκτέλεσαν και 9 μοναχούς, στη θέση Ψηλός Σταυρός.
• Στις 09/12, έφτασαν στο χωριό Σούβαρδο, όπου έβαλαν φωτιά και σκότωσαν 5 άνδρες, το ίδιο και στο χωριό Βραχνί, όπου σκότωσαν 6 άνδρες.
Στη στάση της Κερπινής εγκαταστάθηκε Γερμανική διμοιρία. Στη θέση αυτή εκτελέστηκαν 4 άνδρες.
• Στις 09/12, περνώντας από τις Αυλές των Καλαβρύτων, Γερμανικές δυνάμεις, με επικεφαλής τον Ebersberger, μπήκε στα Καλάβρυτα, όπου είχαν φτάσει και οι δυνάμεις από την Πάτρα.
• Στις 13/12, ολοκλήρωσαν την επιχείρηση, πυρπόλησαν και κατέστρεψαν ολοκληρωτικά την πόλη των Καλαβρύτων, λεηλάτησαν ό,τι πολύτιμο υπήρχε και εκτέλεσαν όλο τον ανδρικό πληθυσμό της πόλης από 14 χρονών και πάνω, στη Ράχη του Καππή.
• Στις 14/12, ανέβηκαν στο Μοναστήρι της Αγίας Λαύρας, το λεηλάτησαν, το πυρπόλησαν και εκτέλεσαν 6 άνδρες, μοναχούς, επισκέπτες και υποτακτικούς. Την ίδια ημέρα, λεηλάτησαν το χωριό Βυσωκά, σκότωσαν 3 άνδρες και έφυγαν για την Πάτρα. Επίσης πέρασαν από το Μοναστήρι του Μεγάλου Σπηλαίου και το έκαψαν.
Τα γερμανικά στρατεύματα που κινήθηκαν από Τρίπολη με επικεφαλής τον ταγματάρχη Gnass, κατευθύνθηκαν προς Δημητσάνα και Λαγκάδια Αρκαδίας.
• Στις 07/12, δόθηκε διαταγή στην ομάδα μάχης ΚΟΚΕΡΤ να προχωρήσει από τα Παγκρατέϊκα Καλύβια μέσω του χωριού Φίλια και Τσορωτά στα Μαζέϊκα (Κάτω Κλειτορία). Την ίδια ημέρα τα Γερμανικά στρατεύματα μπήκαν στα Μαζέϊκα αναζητώντας την τύχη των Γερμανών αιχμαλώτων της Μάχης Ρογών-Κερπινής, χτενίζοντας όλα τα γύρω χωριά και τη νύχτα της 07/12 προς 08/12 έφτασαν στο Μάζι. Το ίδιο ίδιο απόγευμα, οι αντάρτες είχαν ήδη προβεί στην εκτέλεση των αιχμαλώτων.
• Οι Γερμανοί μετέφεραν τους διασωθέντες στα Μαζέϊκα και κατέθεσαν τα γεγονότα στον Συνταγματάρχη Le Suir, ο οποίος είχε ήδη φτάσει στην περιοχή.
• Οι Γερμανοί, με 12 έλληνες οδηγούς, το Σάββατο το βράδυ στις 11/12, κατευθύνθηκαν προς το χωριό Μάζι και στη συνέχεια στη θέση Μαγέρου στις 12/12, όπου βρήκαν τους εκτελεσθέντες Γερμανούς. Εκεί εκτέλεσαν 10 Μαζαίους.
• Στις 14/12, λεηλάτησαν και έκαψαν το μεγαλύτερο μέρος των Μαζεϊκων και μετά έφυγαν προς την Τρίπολη.
Στο απόρρητο ραδιογράφημα της 117 Jager Division (Αρ.1595/43), καταγράφεται ο τελικός απολογισμός της Επιχείρησης Καλάβρυτα: “…(1) Κατεστράφησαν ολοκληρωτικά τα χωριά: Ρογοί, Κερπινή, Στάση Κερπινής, Άνω Ζαχλωρού, Κάτω Ζαχλωρού, Σούβαρδο, Βραχνί, Καλάβρυτα, Μοναστήρια Μεγάλου Σπηλαίου και Αγίας Λαύρας, Αγία Κυριακή, Αυλές, Βυσωκά, Φτέρη, Πλατανιώτισσα, Πυργάκι, Βάλτσα, Μελίσσια, Μοναστήρι Ομπλού, Λαπαναγοί, Μάζι, Μαζέικα, Παγκράτι, Μορόχωβα, Δερβένι, Βάλτος, Πλανητέρου, Καλύβια. (2) 696 Έλληνες εκτελέστηκαν…”.
Πηγή: http://www.kalavrita.gr
Δευτέρα 11 Δεκεμβρίου 2023
Ιωάννης Τσιγάντες:
Το αίμα του πότισε το δένδρο της Λευτεριάς
Παναγιώτης
Μυργιώτης, Μαθηματικός
11
Δεκεμβρίου 2023
Ένδοξο και ηρωικό το κεφάλαιο της Εθνικής Αντιστάσεως
του Ελληνικού Λαού εναντίον των κατακτητικών δυνάμεων του άξονα Γερμανίας του
Χίτλερ και τηςΙταλίας του Μουσολίνι. Δεν έσκυψε το κεφάλι ο φιλελεύθερος Λαός
μας. Αγνόησε και το γεγονός ότι ο γερμανοϊταλικόςάξονας είχε συνάψει συμμαχία
με τη Σοβιετική Ένωση του Στάλιν.
Πολλές αντιστασιακές ομάδες δημιουργηθήκανε και
αντιστάθηκαν εις τους κατακτητάς. Μικρή ομάδα Ελλήνων ανταρτών υπήρξε και ο
Μίδας 614 με αρχηγό τον Τσιγάντες Ιωάννη,ο οποίος με το αίμα του πότισε το
δένδρο της Λευτεριάς, πρόσφερε τη ζωή του για τη Δημοκρατία και την Ελλάδα.
Ο Ιωάννης γεννήθηκε εις την πόλη Τούλτσα της Ρουμανίας
το 1897 και πατέρας του ήταν ο Γεράσιμος Σβορώνος-Τσιγάντες και ήταν αδελφός
του ήρωα Στρατηγού Χριστόδουλου Τσιγάντε.
Το 1933 με συνεργάτες τον Υποστράτηγο Κ. Βλάχο, τον
Συνταγματάρχη Στ. Σαράφη και τον Πλοίαρχο Α. Κολιολέγη πρωτοστατεί και
συμμετέχει εις το κίνημα της 1ης Μαρτίου 1935, της μυστικής οργάνωσης «Ελληνική
Στρατιωτική Οργάνωση» (ΕΣΟ). Είναι αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού με τον
βαθμό του Λοχαγού και μετά την ενέργεια αυτή αποτάσσεται από το σώμα. Πολεμά
εις τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο ως απλός στρατιώτης.
Κατά την κατοχή διέφυγε εις την Μέση Ανατολή,
αποκαταστάθηκε με πρόταση του διαδόχου Παύλου εις τον βαθμό του Ταγματάρχη και
από τα 1942 υπηρετεί εις τις μυστικές υπηρεσίες με αποστολή την οργάνωση
αντίστασης και τις δολιοφθορές των δυνάμεων του κατακτητή εις την Ελλάδα.
Το καλοκαίρι του 1942 το στρατηγείο της Μέσης Ανατολής
βρίσκεται σε δύσκολη θέση και θέλει να αποκόψει τον ανεφοδιασμό του Ρόμελ.
Αποφασίζεται να σταλεί μια ομάδα υπό τον Τσιγάντες εις την Ελλάδα με στόχο τον
αποκλεισμό της διώρυγας της Κορίνθου, τη συλλογή πληροφοριών, την ίδρυση ενός
συμβουλίου το οποίο θα συντόνιζε την αντίστασηκαι την οργάνωση ένοπλου αγώνα.
Γράφει ο τότε Αντιπρόεδρος και Υπουργός Εθνικής Αμύνης Παναγιώτης Κανελλόπουλος
εις το ημερολόγιόν του.:«Την 5η Ιουνίου 1942 πληροφορούμαι την απόφαση να
σταλεί ομάδα εις την Ελλάδα υπό τον Τσιγάντες για να δράσει». Ο Κανελλόπουλος
συζητά, θέτει όρους και προϋποθέσεις και συμφωνεί για την αποστολή. Διαβάζουμε
εις το ημερολόγιο «σκέφθηκα ότι ήταν χρήσιμο και αναγκαίο να μην εκτελέσει μόνο
την αποστολή που του ανέθεσαν οι Άγγλοι, αλλά να χρησιμεύσει ως σύνδεσμος με
τον Τσέλλο και μ’ άλλα πρόσωπα στην Αθήνα για τον συντονισμό του αγώνα εκεί,
συγκεκριμένα για την ίδρυση ενός υπερκομματικού “Κέντρου Συντονισμού”, που
ύστερα από μια δική μου εισήγηση είχαν υιοθετήσει οι Άγγλοι». Λίγο μετά,
συνεχίζει ο Κανελλόπουλος «γι’ αυτό παράδωσα στον Τσιγάντε – μου το ζήτησε
άλλωστε επίμονα ο ίδιος – και μιαν έγγραφη βεβαίωσή μου ότι είναι απεσταλμένος
του ελληνικού υπουργείου Εθνικής Αμύνης». «Ο Τσιγάντες, με μια βαθύτατη
συγκίνηση, μου είπε και μου έδωσε το λόγο του ότι θα εκτελέσει όσα του
αναθέσαμε οι Άγγλοι και εγώ».
Εις τα τέλη Ιουλίου 1942 φθάνει η 9μελής αποστολή εις
την Ελλάδα, σε ένα όρμο της Μάνης. Ο Τσιγάντες δίδει προτεραιότητα εις την
ανάπτυξη της Οργάνωσης «Μίδας 614» και αρχίζει τις επαφές του με όλουςτους
πολιτικούς χώρους και με αντιστασιακές οργανώσεις με στόχο να πετύχει
συντονισμό και συνεργασία. Ο ίδιος ήλθε σε επαφή με 37 ανθρώπους και οι
συνεργάτες του με 300 περίπου. Συνάντησε επιστήμονες, καθηγητέςπανεπιστημίου
και τον εκδότη Λαμπράκη. Τα αποτελέσματα δεν ήταν τα αναμενόμενα. Ο πρώην
συνεργάτης του Σαράφης Στ.αρνήθηκεχαρακτηρίζοντάς τον προδότη γιατί υπηρετεί
την πατρίδα η οποία έχει βασιλέα. Ενημερώνει τους Βρεττανούς με έκθεσή του για
το ΕΑΜ. Η έκθεση αυτή περιέχεται εις το βιβλίο «Μίδας 614» του συναγωνιστή του
Σπύρου Κώτση.
Τον παρέλαβε ο Άγγελος Έβερτ και τον εφοδίασε με
πλαστή ταυτότητα αστυνομικού. Ένας ακόμη αγωνιστής της Αντίστασης, πραγματικός
πατριώτης, δέχεται την βοήθεια του Έβερτ.Μεγάλη η προσφορά του εις την
Αντίσταση.Κινδύνευε η ζωή του ιδίου και της οικογενείας του. Ο Τσιγάντες γράφει
έκθεσηγια την προσφορά του Έβερτ, την οποία ο Κανελλόπουλος περιλαμβάνει σε
βιβλίο του.
Την 14η Ιανουαρίου 1943 ο Ιωάννης Τσιγάντες σε
συμπλοκή με Ιταλούς στρατιώτες σκοτώνεται αφού προηγουμένως έκαψε έγγραφα
στοιχεία της Οργάνωσης και με το περίστροφό του σκότωσε Ιταλούς. Πέρασε εις την
χορεία των αγωνιστώνπατριωτών οι οποίοι πότισαν με το αίμα τους το δένδρο της
Λευτεριάς. Οι περισσότεροι οι οποίοι ασχολήθηκαν με τον θάνατο του Τσιγάντες
υποστηρίζουν ότι υπήρξε τηλεφώνημα εις τους Ιταλούς κατά το οποίο γυναικεία
φωνή τους πληροφόρησε το σημείο εις το οποίο ευρίσκετοοΤσιγάντες. Ο Ιταλός στρατιωτικός
διοικητής, στρατηγός Τζελόζο, σε συνέντευξή του εις τον δημοσιογράφο Ελευθέριο
Κοτσαρίδα, κατά την διάρκεια μάλιστα του Εμφυλίου, διαφωνεί.
Η συνέντευξη αυτή κυκλοφόρησε ως βιβλίο, με τίτλο
«Ανταποκρίσεις, άρθρα και συνεντεύξεις» από τις εκδόσεις «Ερμής» το 1972. Σ’
αυτήν, ο Ιταλός στρατηγός διαψεύδει κατηγορηματικά τις φήμες περί κατάδοσης του
Τσιγάντε και διαβεβαιώνει πως η σύλληψή του οφείλεται σε καθαρή τύχη. Αυτή
υπήρξε η ενημέρωσή του, τόσο γραπτώς, όσο και προφορικώς.
Έχει γραφτεί σε εμπιστευτικό δελτίο ελληνικής
οργάνωσης της εποχής ότι μέλη αυτής σκότωσαν τον Τσιγάντες.
Θα κλείσομε το παρόν πόνημα με τα γραφόμενα της
Ιωάννας Τσάτσου εις το βιβλίο της «Φύλλα κατοχής» σχετικά με τον Τσιγάντες.
15 Σεπ. 1942: «Τηλεφώνησε ο Αρχιεπίσκοπος πως έφθασε
στην Ελλάδα ο Γιάννης Τσιγάντες, με μεγάλα σχέδια, πολλά μέσα και πολλά
χρήματα. Πρώτος σκοπός του Τσιγάντε είναι ο συντονισμός της αντίστασης και η
αποτελεσματική συμπαράστασή της από μέρους της ελεύθερης Κυβέρνησης. Το γεγονός
είναι αξιόλογο. Νοιώθομε πως η επίσημη ελεύθερη Ελλάδα μάς στεγάζει. Δεν θα
είμαστε πια σκόρπιοι, αντιμαχόμενοι, ανοργάνωτοι».
15 Οκτ. 1942: «Ο λοχαγός Στέφανος Δούκας κοντά στ’
άλλα είναι και σύνδεσμος του Γιάννη Τσιγάντε. Έρχεται ταχτικά και βλέπει τον
Κωστάκη. Ο Τσιγάντες θέλει να οργανώσει το Ανώτατο Εθνικό Συμβούλιο με Πρόεδρο
το Δεσπότη. Είναι δύσκολο. Χρειάζονται πρόσωπα εμπιστοσύνης και γενικού κύρους.
Ο Κωστάκης δίνει ονόματα και ιδέες στον Στέφανο Δούκα και ο Δούκας τα μεταφέρει
στον Τσιγάντε».
23 Νοε. 1942: «Οι συνεννοήσεις του Τσιγάντε με τον
Κωστάκη συνεχίζονται. Σ’ όλα τα κύρια σημεία έχουν συμφωνήσει. Τώρα ήρθε η ώρα
να συναντηθούν με τον Αρχιεπίσκοπο».
8 Ιαν. 1943: «Αλλοιωμένος, κατάκοπος, ο Μακαριότατος
ήρθε χτες αργά στο σπίτι, όπου τον περίμενε ο Γιάννης Τσιγάντες. Οι εικόνες που
είχε ζήσει όλη μέρα τον παρακολουθούσαν και τον βασάνιζαν. Σιγά σιγά άρχισε να
μιλάει κι αυτόν ήταν μια ανακούφιση, μια διέξοδος. Έπειτα με τον Γιάννη
Τσιγάντε και τον Κωστάκη έβαλαν τις βάσεις του Εθνικού Συμβουλίου».
12 Ιαν. 1943: «Ο Κωστάκης πήγε να συναντήσει τον
Τσιγάντε σ’ ένα σπίτι πίσω από το Θέατρο Περοκέ. Είχαν ακόμη πολλά να
συζητήσουν. Στη συζήτηση παρευρίσκονταν κι οι συνεργάτες του Τσιγάντε Κ.17 και
Κ.18 (Ιωαννίδης και Λιναράς)».
14 Ιαν. 1943: «Απίστευτο σαν παραμύθι. Ο Στέφανος
Δούκας αλλοιωμένος μάς έφερε την είδηση. Ο Γιάννης Τσιγάντες είναι νεκρός. Μια
γυναίκα, λένε από ζήλεια, τηλεφώνησε στους Ιταλούς: “Πηγαίνετε Πατησίων 86, θα
συλλάβετε Άγγλο”. Οι Ιταλοί πολιόρκησαν την πολυκατοικία. Έγινε σωστή μάχη».
15 Ιαν. 1943: «Σήμερα έγινε η κηδεία του. Θάψαμε το
παλληκάρι, θάψαμε και την ιδέα μιας πανεθνικής αντίστασης. Το βραδάκι ήρθε ο
Στέφανος και μας είπε περισσότερα νέα. Οι Ιταλοί μετά το τηλεφώνημα άρχισαν
συστηματική έρευνα σ’ όλα τα πατώματα της πολυκατοικίας. Στην γκαρσονιέρα του
Τσιγάντε ήταν δυο δικοί μας αξιωματικοί. Όταν δοκίμασαν να βγουν εμποδίστηκαν
από τον Ιταλό φρουρό. Τότε γύρισαν πίσω και πληροφόρησαν τον Τσιγάντε πως είναι
πολιορκημένοι. Εκείνος ψύχραιμος άρχισε να καίει το αρχείο του. Ήταν μεγάλο,
δεν πρόφταινε να τα κάψει όλα. Έσχιζε και έριχνε τα χαρτιά στη φωτιά. Έριχνε
και μέσα στη λεκάνη της τουαλέτας. Οι Ιταλοί είδαν καπνό και μπήκαν στην
γκαρσονιέρα. Ο Τσιγάντες έβγαλε το πιστόλι του, πυροβόλησε τον ιταλό και
δοκίμασε να φύγει. Στην εξώπορτα όμως τον εμπόδισε ο σκοπός. Πυροβόλησε κι
αυτόν και τον πλήγωσε. Μα ο λαβωμένος τού τράβηξε από πίσω και το παλληκάρι
έπεσε νεκρό».
24 Ιαν. 1943: «Πάρα πολλοί αξιωματικοί και πολίτες
είναι ανακατεμένοι στην υπόθεση Τσιγάντε. Όλους αυτούς τους μήνες που
βρίσκονταν στην Ελλάδα είχε ατελείωτες επαφές. Όπως συνήθιζε να κρατά
σημειώσεις, κανείς δεν γνωρίζει αυτή τη στιγμή αν το όνομά του δεν είναι στα
χέρια των Ιταλών. Όλοι κρύβονται. Ο Στέφανος Δούκας είναι σ’ επαφή μ’ ένα
δίχτυο αντικατασκοπείας. Περνά ταχτικά από το σπίτι και μου λέει τα τελευταία
νέα. Εγώ πάλι τα μεταδίδω στον Κωστάκη κι αυτός στον Αρχιεπίσκοπο. Οι Ιταλοί
έχουν σπάσει τη λεκάνη και έχουν πολλά χαρτιά στα χέρια τους».
Ο Δημήτρης Γυφτόπουλος, στενός συνεργάτης του
Τσιγάντε, δίνει μια άλλη εκδοχή, που ουσιαστικά μηδενίζει την πιθανότητα
προδοσίας:
«Όμως, αν το θάρρος και κυρίως η πλαστή ταυτότητα του
έδωσαν άδεια εξόδου από τον κλοιό των καραμπινιέρων, η δύναμη της συνήθειας και
το κάψιμο των χαρτιών πρόδωσαν την ταυτότητά του και αποκάλυψαν την αντρειοσύνη
του. Από την παιδική του ηλικία ο Γιάννης Τσιγάντες φεύγοντας από το σπίτι του
άφηνε πάντοτε την πόρτα ανοιχτή. Η κακή αυτή συνήθεια που δεν μπόρεσε να
αποβάλει, στάθηκε ρυθμιστής του ριζικού του. Μετά το Ο.Κ. από τον επικεφαλής
αξιωματικό των καραμπινιέρων, ενώ κατευθύνεται προς την έξοδο της πολυκατοικίας,
ακούει την φωνή του Ιταλού που κρατάει το Μήκη ως ύποπτο: “Σινιόρε, σινιόρε, λα
πόρτα”. Γυρίζει να κλείσει την πόρτα, από την οποία έβγαινε καπνός, που
αντιλαμβάνονται οι Ιταλοί και σπεύδουν προς το διαμέρισμα μαζί με τον Τσιγάντε.
Ο Τσιγάντες αιφνιδιάζει τους Ιταλούς. Τράβηξε το περίστροφό του και πυροβόλησε
στο ψαχνό. Κάποιος του έπιασε το χέρι. Τον βγάζουν στο διάδρομο και τον
καρφώνουν στον τοίχο με το οπλισμένο χέρι ψηλά.
Δεν έμαθε κανείς, ποιος ήταν ο καταδότης, αν υπήρξε,
που οδήγησε τους Ιταλούς εις το κρησφύγετο του Τσιγάντες και εις τον θάνατο.
Έληξε, έτσι,μοιραία, η ζωή και η αποστολή του εις τον αντιστασιακό πατριωτικό
αγώνα. Πρόσφερε εις την αντίσταση. Το δένδρο της ελευθερίας ποτίστηκε από το
αίμα του. Του χρωστάμε ευγνωμοσύνη και να ανάβομε ένα κεράκι εις την μνήμη του,
όπως σε όλους τους αγνούς πατριώτες μαχητές οι οποίοι πρόσφεραν τον εαυτό τους
και τη ζωή τους για την Λευτεριά
ΠΗΓΗ: https://www.pemptousia.gr/2023/12/ioannis-tsigantes-to-ema-tou-potise-to-dendro-tis-lefterias/και τη Δημοκρατία.