Κυριακη Τελώνου & Φαρισαίου

 Δοξαστικά Τριωδίου:

Τελώνου και Φαρισαίου

Ψάλλει ο κος Αναστάσιος Πορφυρίδης, Άρχων Μαϊστωρ της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας και Πρωτοψάλτης του Ι.Ν Αγίου Ιωάννου Προδρόμου Νεας Κρήνης, Καλαμαριάς, Θεσσαλονίκης

Κυριακή Τελώνου & Φαρισαίου)

Αρχή φόρμας

Ταπείνωση και προσευχή 

Επίσκοπος Φαναρίου Αγαθάγγελος

Η αντίθεση στην εικόνα της παραβολής είναι ισχυρότατη. «Άνθρωποι δύο ανέβησαν εις το ιερόν προσεύξασθαι, ο εις Φαρισαίος και ο έτερος Τελώνης». Στην πρώτη σκηνή της παραβολής περιγράφεται η στάση της προσευχής και το περιεχόμενο της προσευχής του Φαρισαίου.

Ο Φαρισαίος στην προσευχή του προβαίνει σε μία συγκλονιστική σύγκριση του εαυτού του με τους άλλους. Ευχαριστεί τον Θεό, γιατί δεν είναι όπως οι υπόλοιποι άνθρωποι, που είναι άρπαγες, άδικοι, μοιχοί, ή, σαν τον Τελώνη. Ο Φαρισαίος δηλαδή σύρει τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ του εαυτού του, που τον θεωρεί δικαιωματικά εντός του Ναού, ενώ οι άλλοι είναι εκτός γιατί είναι αμαρτωλοί.

Η εικόνα του Τελώνη και η προσευχή του δημιουργούν άλλο κλίμα και προκαλούν άλλα συναισθήματα. Καθόταν μακριά με τα μάτια χαμηλά, χτυπούσε το στήθος του και ζητούσε το έλεος του Θεού. Η προσευχή του ήταν προσευχή μετάνοιας. Ο Τελώνης δεν έχει να επιδείξει έργα αρετής για να ζητήσει δικαίωση, αλλά εμφανίζει, καταθέτει, ομολογεί την αμαρτωλότητά του ενώπιον του Θεού και ζητεί έλεος. Δε διαμαρτύρεται για την απόρριψή του από τους λοιπούς. Τον ενδιαφέρει η δικαιοκρισία του Θεού . Ο Όσιος Νείλος μας συμβουλεύει, στην προσευχή μας να ζητάμε τον καθαρισμό από τα πάθη μας, την απαλλαγή από την άγνοια και τη λήθη, την απαλλαγή από κάθε πειρασμό και εγκατάλειψη Θεού. Να ζητάμε μόνο τη δικαιοσύνη και τη Βασιλεία, δηλαδή την αρετή και την πνευματική γνώση, και όλα τα υπόλοιπα θα προστεθούν σ’ εμάς.

Το δίλημμα
Οι ακροατές της παραβολής τίθενται ενώπιον ενός ουσιαστικού διλήμματος. Ο Φαρισαίος είναι ο ιδανικός θρησκευτικός τύπος, ο οποίος τηρεί τα διατεταγμένα του Νόμου και των παραδόσεων. Ο Τελώνης είναι αμαρτωλός και ζητά εν μετάνοια το έλεος του Θεού. Θα αποδεχτεί ο Θεός και τους δύο ή μόνο τον ένα και ποιόν; Ο λόγος του Χριστού είναι σαφής: «Λέγω υμίν, κατέβη ούτος δεδικαιωμένος ή γαρ εκείνος». Εδώ ο Χριστός ανατρέπει την περί του τρόπου δικαιώσεως αντίληψη των ανθρώπων και αποκαλύπτει πως ο Θεός δέχεται τους ανθρώπους που μετανοούν και ζητούν το έλεός Του με ταπείνωση. Η εξαντλητική αίσθηση της πτώχειας μας είναι θεμέλιο πνευματικής προόδου. Η οντολογική επίγνωση της αμαρτωλότητάς μας είναι πηγή ενέργειας για την προσευχή και στέρεο θεμέλιο για την πνευματικότητά μας.

Τρόποι μετάνοιας
Αυτό το οποίο πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι η σωτηρία και η δικαίωσή μας είναι δώρο του Θεού και δεν είναι καρπός των έργων μας. Η οποιαδήποτε αξιομισθία δεν μπορεί να μας χαρίσει τη Βασιλεία του Θεού, αλλά μόνο η αγάπη και η φιλανθρωπία του Θεού.
Ο ιερός Χρυσόστομος εμβαθύνει στον τύπο προσευχής του Τελώνη και μας λέγει ότι υπάρχουν συνολικά πέντε τρόποι μετάνοιας:
Πρώτος τρόπος είναι η αυτογνωσία των αμαρτημάτων μας και η εξομολόγησή τους. Δεύτερος τρόπος είναι το πένθος για τις αμαρτίες μας.
Τρίτος τρόπος είναι η ταπεινοφροσύνη. Τέταρτος τρόπος είναι η ελεημοσύνη, η βασίλισσα των αρετών.
Και τέλος, πέμπτος τρόπος μετάνοιας είναι ή προσευχή.
Η προσευχή πρέπει όμως να εκφράζει όλους τους πιο πάνω τρόπους, και την αυτογνωσία και την εξομολόγηση, και το πένθος για τις αμαρτίες μας και την ταπεινοφροσύνη και την ελεημοσύνη, γιατί μόνο έτσι είναι ουσιαστική και αποτελεσματική.

«Μη προσευξώμεθα φαρισαϊκώς»
Η ίδια η Εκκλησία, τώρα που ανοίγει το Τριώδιο, μας προτρέπει:«Μη προσευξώμεθα φαρισαϊκώς»,δηλαδή με υπερηφάνεια για τα έργα μας, αλλά να ζητάμε τη χάρη της σωτηρίας από τον Θεό αναγνωρίζοντας και ομολογώντας την αναξιότητά μας. Να προσευχόμαστε με φόβο, με πόνο, προσεκτικά, στοχαστικά, άγρυπνα, με χαρά, μας συμβουλεύει ο Ευάγριος. Ρίζα όλων των κακιών είναι η υπερηφάνεια. Σ’ αυτήν υπάρχει θάνατος και σκοτάδι. Η αγία ταπείνωση, με ανερμήνευτο τρόπο, μας ανάγει υπεράνω παντός κτιστού και διατηρεί στη ζωή μας τη Χάρη του Θεού.
Ας έχουμε, λοιπόν, στη σκέψη μας μια σοφή προειδοποίηση που λέγει: «ο διάβολος δεν τρώει, δεν πίνει, και αυτός ο τυπικά πιο μεγάλος ασκητής δεν είναι γι’ αυτό λιγότερο διάβολος…». Η ταπείνωση είναι το μόνο όπλο που νικά τον διάβολο, ο απαραίτητος όρος της σωτηρίας, η μυστική θεία δύναμη, που «συγκλείει εν εαυτή πάντας».
Όπου βλαστάνει η ταπείνωση, εκεί βρύει η δόξα του Θεού (άγιος Ισαάκ ο Σύρος), εκεί ο οφθαλμός του φυτού της ψυχής ανθίζει σε άνθος αμάραντο. Ο Θεός να μας ευλογεί ώστε να περιφρουρούμε κάθε σκέψη μας με την ταπείνωση και έτσι να κατέχουμε τη γνώση της αιώνιας Αλήθειας.

(Επισκόπου Φαναρίου, Αγαθαγγέλου. «Η ζύμη του Ευαγγελίου» σ. 69- 72)

ΠΗΓΗ: https://www.pemptousia.gr/2019/02/tapinosi-ke-prosefchi-kiriaki-telon/

Κυριακη Τελωνου & Φαρισαίου

 Μη προσευξώμεθα 

Στιχηρό της Κυριακής του Τελώνου και Φαρισαίου. Ψάλλει ο αμίμητος Μανώλης Χατζημάρκος.

Μὴ προσευξώμεθα φαρισαϊκῶς, ἀδελφοί· ὁ γὰρ ὑψῶν ἑαυτὸν ταπεινωθήσεται· ταπεινωθῶμεν ἐναντίον τοῦ Θεοῦ, τελωνικῶς διὰ νηστείας κράζοντες· Ἱλάσθητι ἡμῖν ὁ Θεός, τοῖς ἁμαρτωλοῖς.

Κυριακή Τελώνου και Φαρισαίου

 Αίνοι Κυριακής Τελώνου και Φαρισαίου

Ψάλλει ο Άρχων Πρωτοψάλτης της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας Χρύσανθος Θεοδοσόπουλος από τον Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου Πολιούχου Θεσσαλονίκης

Ἦχος α'

Μὴ προσευξώμεθα φαρισαϊκῶς, ἀδελφοί· ὁ γὰρ ὑψῶν ἑαυτὸν ταπεινωθήσεται, ταπεινωθῶμεν ἐναντίον τοῦ Θεοῦ, τελωνικῶς διὰ νηστείας κράζοντες·

Ἱλάσθητι ἡμῖν ὁ Θεός, τοῖς ἁμαρτωλοῖς.

Στίχ. Ἐξομολογήσομαί σοι, Κύριε ἐν ὅλῃ καρδίᾳ μου, διηγήσομαι πάντα τὰ θαυμάσιά σου. Ἦχος γ'

Τοῦ Τελώνου καὶ τοῦ Φαρισαίου τὸ διάφορον, ἐπιγνοῦσα, ψυχὴ μου·

τοῦ μέν, μίσησον τὴν ὑπερήφανον φωνήν, τοῦ δέ, ζήλωσον τὴν εὐκατάνυκτον εὐχήν, καὶ βόησον, ὁ Θεὸς ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ, καὶ ἐλέησόν με.

 Τα Ελληνικά στα Αιγυπτιακά Πανεπιστήμια

Dr. Stake Moussa

Κατ’ αρχάς, πρέπει να σημειώσουμε ότι η εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας συμβάλλει πολύ στην επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων, και γνωρίζει ο κάθε άνθρωπος την πολιτισμική ιδιαιτερότητα του άλλου. Για να υπάρχει άμεση επικοινωνία με άτομα διαφόρων εθνοτήτων, χρειάζεται να κατέχει κανείς τον κώδικα. Για να γνωρίσει κανείς τα βασικά χαρακτηριστικά ενός λαού, την αντίληψή του, τα ήθη και έθιμά του, χρειάζεται να γνωρίζει τον κώδικά του. Για να γεφυρώσουμε το χάσμα μεταξύ μας και των άλλων χρειάζεται να γνωρίζουμε τον κώδικα αυτό, που δεν είναι άλλος από τη γλώσσα, το εργαλείο της επικοινωνίας με τον άλλον. Η διδασκαλία των ελληνικών στα αιγυπτιακά πανεπιστήμια είναι πολύ σημαντική, όχι για οικονομικούς λόγους, και η Ελλάδα κατέχει μεγάλη αγορά που μπορούν οι ελληνομαθείς να βρουν εύκολα ευκαιρίες για εργασίες, αλλά η εκμάθηση αυτή συμβάλλει στην καλλιέργεια της πνευματικής ζωής. Η σχέση της Ελλάδα με τον Μεγάλο Αραβικό κόσμο δεν σταματάει ποτέ και με την Ελλάδαέχουμε φιλικούς δεσμούς. Επίσης τα ελληνικά αρχεία βρίσκονται παντού στην Αίγυπτο και σ’ άλλα μέρη του Αραβικού Κόσμου. Όπου και αν πάει κανείς στην Αίγυπτο, και αναφέρει την λέξη «Γιουνάν», αμέσως ανταποκρίνεται ο κόσμος με χαρά.

Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι τα αρχαία ελληνικά διδάσκονται στα διάφορα τμήματα των αιγυπτιακών πανεπιστημίων, επίσης τα αρχαία ελληνικά θεατρικά έργα, η αρχαία ελληνική ιστορία κ.λπ. οι φοιτητές γνωρίζουν την αρχαία Ελλάδα, την Ελλάδα του Πλάτωνα του Αριστοτέλη, και όχι του Σολωμού και του Ρίτσου. Η προσπάθεια που κάνουμε τώρα στο Πανεπιστήμιο Αλ Άζχαρ επικεντρώνεται σ’ αυτό, δηλαδή να διδάσκουμε στα παιδιά μας την Νέα Ελληνική γλώσσα και την σύγχρονη ελληνική ιστορία. Να τους κάνουμε να γνωρίσουν ότι πέρα από την αρχαία Ελλάδα και τους αρχαίους Έλληνες, υπάρχει και μια Ελλάδα σύγχρονη που αξίζει να την γνωρίζουν και να την αγαπήσουν. Υπάρχει και σύγχρονη ελληνική λογοτεχνική παραγωγή, που δεν είναι καθόλου λιγότερη σε αξία από την αρχαία. Μια λογοτεχνία που αφηγείται διάφορα θέματα που αφορούν στην ελληνική ιστορία και τα μεγάλα γεγονότα.

Προσπαθούμε να υποστηρίξουμε την διδασκαλία των ελληνικών στα αιγυπτιακά πανεπιστήμια, και χρειαζόμαστε την βοήθεια των Ελλήνων και των αρμόδιων ελληνικών φορέων, να μας τροφοδοτήσουν με υλικό και με υποτροφίες για τα παιδιά μας. Να συνεργαστούμε για να επιτευχθεί αυτός ο σκοπός, διότι αυτό θα βοηθήσει αναμφίβολα στην εμβάθυνση των σχέσεων μας.

Dr. Shaker Moussa

Lecturer of Modern Greek philology & Comparative Literature

Al-Azhar University

Faculty of Languages &Translation

Το άρθρο του Dr Shaker Moussa δημοσιεύθηκε στο «Νέο Φως στις 11 Φεβρουαρίου 2019.

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ: https://ekkairo.org/2019/02/13/dr-shaker-moussa-ta-ellinika-sta-aigiptiaka-panepistimia/?

+Αρχιμ. Γεράσιμος Σμυρνάκης

Οφειλόμενο χρέος στον Αρχιμ. Γεράσιμο Σμυρνάκη

 Ο Σύλλογος Πατμίων Ρόδου Ο ΟΣΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ με την ευλογία του νέου Καθηγουμένου του Ι.Μονής του Πανορμίτη της Σύμης Πανοσ. Αρχιμ. κ. Αντωνίου Πατρού προσέφερε την πινακίδα – ετικέτα αντικατάστασης στην φωτογραφία που κοσμεί το Υδραϊκό της Μονής όπου αναγραφόταν εκ παραδρομής ότι ο ηγούμενός της (1924-1925 ) Αρχιμ Γεράσιμος Σμυρνάκης καταγόταν απ΄τη Σάμο ενώ γεννήθηκε στο Ναύπλιο. Στον Γεράσιμο Σμυρνάκη η Πάτμος οφείλει πολλά, στον τομέα της καταγραφής της πλούσιας ιστορίας και λαογραφίας αφού συγκέντρωσε σε 6 τόμους, ανέκδοτους ακόμα, τον θησαυρό της.Ο Γ. Σμυρνάκης, το 1887 φθάνει στον ιερό Άθωνα. Το 1902 χειροτονείται διάκονος και πρεσβύτερος, αφού πριν είχε καρεί μοναχός στη μονή Εσφιγμένου. Το 1906 αναλαμβάνει καθήκοντα ηγουμένου της μονής, και παραμένει στη θέση αυτή ως το 1908. Κατόπιν διαμένει στη Νέα Σκήτη επί διετία. Από το 1910-1913 βρίσκεται σ’ ελληνορθόδοξες κοινότητες της Αμερικής. Το 1913 γίνεται αδελφός της μονής του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου της Πάτμου «ως καταθελχθείς εκ της ιερότητος της νήσου, της ευσεβείας των πατέρων της μονής και της νήσου». Τα έτη 1920-1923 τοποθετείται προϊστάμενος του Ιερού Σπηλαίου της Αποκαλύψεως. Από το 1923-1925 αναπτύσσει διδακτική και πνευματική δράση στη Ρόδο και καθίσταται πρόεδρος των εκκλησιαστικών δικαστηρίων. Τα έτη 1924-1925 εκλέγεται, ενθρονίζεται και ηγουμενεύει στην ιερά μονή Πανορμίτη Σύμης. Εισήγαγε στη μονή το αγιορείτικο τυπικό κι έκανε απαραίτητα οικοδομικά έργα. Αναφέρεται ότι «διά παλλαϊκής ψήφου του συμαϊκού λαού εξελέγη καθηγούμενος». Τον χαρακτηρίζουν ως «ρηξικέλευθον» «και διά τα αυστηρά αυτού ήθη διακρινόμενον ιερόν άνδρα».

Σπουδαιότερο έργο του θεωρείται αυτό που έγραψε για την ιστορία του Αγίου ’Όρους και πρόλαβε να το δεί εκτυπωμένο, σ΄αντίθεσή με αυτό της Πάτμου, κι έχει πλήθος χρήσιμων πληροφοριών. Υπάρχει και ενδιαφέρον ανέκδοτο έργο του. Κατά τον φιλοαθωνίτη συγγραφέα βιογράφο του, Ι.Μ. Χατζηφώτη, υπήρξε ευγενική ψυχή, ωραίος άνθρωπος, δραστήριος λόγιος, ενάρετος μοναχός, αγαθός Γέροντας, ασκητικός, απλός, απέριττος, καλωσυνάτος και πνευματικός σπορέας.

Το «Βραβείον» της μονής του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου αναφέρει περί αυτού: «1935 Μαρτίου 22. Εκοιμήθη εν Κυρίω ο εν Χριστώ ημών αδελφός Γεράσιμος Σμυρνάκης Αρχιμανδρίτης ετών 73 εκ Ναυπλίου καταγόμενος, με θάνατον συγκοπή της καρδίας, καθήμενος εις το θρανίον του Νάρθηκος παρέδωκε το πνεύμα. Εχρημάτισε και ηγούμενος της εν Αγίω Όρει Μονής του Εσφιγμένου και της εν Σύμη Ι. Μονής του Πανορμίτου. Τάξαι Κύριος την ψυχήν αυτού μετά των δικαίων αμήν». Στις φωτό η παλιά και η νέα ετικέτα.

Πηγή:www.dimokratiki.gr

Τροχαία δυστυχήματα|

 «Ο χρόνος δεν γυρίζει πίσω» 

Το συγκλονιστικό βίντεο μαθητών δημοτικού για τα τροχαία δυστυχήματα

Με ένα βίντεο «γροθιά στο στομάχι» αποφάσισαν να ευαισθητοποιήσουν τους πολίτες, αναφορικά με τα τροχαία δυστυχήματα, οι μαθητές της Γ’ τάξης του 2ου Δημοτικού Σχολείου, στη Σκάλα Λακωνίας.

Τα παιδιά, με τη βοήθεια του δασκάλου τους, δημιούργησαν ένα συγκινητικό κοινωνικό σποτ, με σκοπό την ευαισθητοποίηση όλων σε σχέση με τους κινδύνους στην άσφαλτο.

Πολλές φορές, απερισκεψίες όπως η προσοχή στο κινητό, η μη τήρηση κανόνων ασφαλείας -όπως η ζώνη, το κράνος και τα όρια ταχύτητας- καθώς και η αλόγιστη κατανάλωση αλκοόλ, οδηγούν σε μοιραία δυστυχήματα.

Δυστυχήματα που είτε μπορούν καταστήσουν κάποιον πολυτραυματία και ανάπηρο είτε να κοστίσουν την ίδια του τη ζωή.

«Ο χρόνος δεν γυρίζει πίσω», είναι ο τίτλος του βίντεο και αυτό πρέπει να το σκέφτονται όλοι, πριν πιάσουν το τιμόνι στα χέρια τους.

ΠΗΓΗ: http://www.diakonima.gr/

Χιόνη

Χιόνη - Ελληνική Μυθολογία

Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Χιόνη 

είναι γνωστά τα παρακάτω 4 πρόσωπα:

1. Θυγατέρα του ποτάμιου θεού Νείλου και της Ωκεανίδας Καλλιρρόης. 

Η Χιόνη ζούσε στους αγρούς και κάποτε κακοποιήθηκε από κάποιο γεωργό. 

Για το λόγο αυτό, η Χιόνη μεταμορφώθηκε από το θεό Ερμή, μετά από εντολή του θεού Δία, σε νεφέλη χιονιού, το οποίο πέφτοντας καταστρέφει τα σπαρτά.

2. Θυγατέρα του Βορέου και της Ωρειθυίας (της κόρης του βασιλιά των Αθηνών Ερεχθέως). 

Αδέλφια της Χιόνης ήταν ο Ζήτης, ο Κάλαϊς και η Κλεοπάτρα. Η Χιόνη αυτή γέννησε ένα παιδί θεού, τον Εύμολπο από το θεό Ποσειδώνα, και για να το κρύψει (από φόβο να μην το μάθει ο πατέρας της), το πέταξε στη θάλασσα. Παρόλα αυτά ο Ποσειδώναςέσωσε το παιδί και το μεγάλωσε.

3. Θυγατέρα του Αρκτούρου που την άρπαξε ο Βορέας, με τον οποίο απέκτησαν τρεις γιους, που έγιναν ιερείς του θεού Απόλλωνα στη χώρα τωνΥπερβορέων.

4. Στις «Μεταμορφώσεις» του Ρωμαίου ποιητή Οβιδίου (ΧΙ 339) η Χιόνη ήταν η πανέμορφη κόρη του Δαιδαλίωνα. Με δύο θεούς, το θεό Απόλλωνακαι το θεό Ερμή, κοιμήθηκε την ίδια νύχτα και έκαναν παιδιά μαζί της. Με τονΑπόλλων γέννησε το Φιλάμμωνα, ο οποίος μετέπειτα έγινε βασιλιάς και μουσικός στη Φωκίδα και με τον Ερμή (κατά μία εκδοχή) τον Αυτόλυκο, ο οποίος είχε την ικανότητα να μεταμορφώνει ό,τι κλέβει. 

Έχοντας κάνει δύο θεούς να την ερωτευτούν μέσα σε μία μέρα, η Χιόνη μην μπορώντας να κρύψει την υπερηφάνειά της, άρχισε να καυχιέται για την ομορφιά και τα γυναικεία της προσόντα, τολμώντας να πει ότι είναι ομορφότερη από τη θεά Άρτεμη. Ακούγοντάς το αυτό η θεά, έστειλε τα βέλη της να της πάρουν τη ζωή.

ΠΗΓΗ:https://hamomilaki.blogspot.com/

Κωνσταντίνος Δασκαλάκης

''Είμαστε ήδη... Cyborg''

Συνέντευξη: Σωτήρης Σκουλούδης

Ο Δρ. Κωνσταντίνος Δασκαλάκης αποτελεί ίσως το πιο εμβληματικό παράδειγμα Έλληνα επιστήμονα ο οποίος μεγαλουργεί στο εξωτερικό, ενώ γεννήθηκε, μεγάλωσε και σπούδασε στη χώρα μας. Εκεί δηλαδή όπου ως δια... μαγείας οι συνθήκες γίνονται κατάλληλες ώστε να αναδειχτούν τα ταλέντα και να προσφέρουν «στην προώθηση της γνώσης της ανθρωπότητας», που αποτελεί και το όραμα ζωής του Κρητικού καθηγητή.

Θιασώτης και απτό παράδειγμα ο ίδιος, θεωρητικά αλλά και πρακτικά, της Αριστείας, ο 38χρονος ερευνητής αφού ολοκλήρωσε με τον απόλυτο βαθμό τις σπουδές του στο Πολυτεχνείο, σήμερα είναι βραβευμένος καθηγητής στο φημισμένο MIT των ΗΠΑ, όπου ασχολείται και καθοδηγεί με την ομάδα του τις εξελίξεις στο αυριανό στοίχημα της ανθρωπότητας: Την Τεχνητή Νοημοσύνη. 

Αυτό ήταν και το κυρίαρχο θέμα συζήτησης μας, στο καφέ της Αθήνας όπου τον συναντήσαμε πρόσφατα κατά τη διάρκεια των διακοπών του, όπως και οι προεκτάσεις των εφαρμογών της σε μια κοινωνία που αλλάζει... Μας αποκάλυψε μάλιστα ότι πολύ σύντομα θα ηγηθεί μιας πρωτοβουλίας για την ίδρυση ερευνητικού ινστιτούτου διεθνούς κύρους στην Αθήνα, προκειμένου να βοηθήσει στην αντιστροφή του brain drain αλλά και στην -αναγκαία όπως λέει- προσέγγιση, επιτέλους, της χώρας μας με τις νέες τεχνολογικές εξελίξεις.

Ποιο είναι το μυστικό της επιτυχίας του; Σε ποιο επίπεδο βρίσκεται η τεχνολογία της Τεχνητής Νοημοσύνης αυτή τη στιγμή και ποια είναι τα επόμενα βήματα που θα δούμε; Πώς συνεργάζεται με τον αδερφό του, ο οποίος είναι Ψυχίατρος στο Χάρβαρντ; Και τελικά... θα «υπερισχύσουν» οι μηχανές επί των ανθρώπων; 

Τελείωσες το Πολυτεχνείο με απόλυτο σχεδόν άριστα, βαθμό 9,98, ένα επίτευγμα ανήκουστο. Στη συνέχεια έγινες ένας από τους νεότερους καθηγητές του ΜΙΤ, σε ηλικία 27 ετών. Ποιο είναι το μυστικό σου;

Από μικρός είχα πολλά και ευρεία ενδιαφέροντα, και αυτό το οφείλω στους γονείς μου. Ο πατέρας μου είναι μαθηματικός και η μητέρα μου φιλόλογος, και έτσι το οικογενειακό μου περιβάλλον προσέφερε έναν συνδυασμό ουμανιστικού και επιστημονικού εύρους.Τα ερεθίσματα στο σπίτι ήταν αφενός μεν η λογοτεχνία,η φιλοσοφία, ο κινηματογράφος, και το θέατρο που ενεργοποιούνταν από τη μητέρα μου, αφετέρου δε οι μαθηματικοί γρίφοι και οι επιστημονικές συζητήσεις που ενεργοποιούνταν από τον πατέρα μου, ενώ και οι δύο έδιναν μεγάλη έμφαση στην ιστορία.

Ο λόγος του πατέρα μου είναι αινιγματικός, όπως είναι και τα μαθηματικά άλλωστε, κι αυτό ενεργοποιούσε τη σκέψη μου. Με τη μητέρα μου κάναμε βαθιές συζητήσεις για την παράσταση, θεατρική ή κινηματογραφική, που μόλις παρακολουθήσαμε, και το κείμενο που μόλις διαβάσαμε.

​«Οι γονείς μου δεν μου έκαναν μάθημα με αυστηρή δομή. Αντίθετα έδιναν σε εμένα και τον αδερφό μου πολλών ειδών ερεθίσματα. Κι αυτό θεωρώ ότι είναι πολύ έξυπνο από την πλευρά τους»Οι γονείς μου δεν μου έκαναν μάθημα με αυστηρή δομή. Αντίθετα έδιναν σε εμένα και τον αδερφό μου πολλών ειδών ερεθίσματα. Κι αυτό θεωρώ ότι είναι πολύ έξυπνο από την πλευρά τους. Τα παιδιά έχουν ανάγκη να ενεργοποιείς τα ενδιαφέροντα τους, να ασχολείσαι και να συζητάς μαζί τους, να διεγείρεις τη σκέψη τους.

Το «μυστικό» μου τελικά είναι το πάθος για αυτό που κάνω. Πήγα στους ηλεκτρολόγους του Πολυτεχνείου γιατί με ενδιέφεραν εκτός από τα μαθηματικά κι οι υπολογιστές. Στο Πολυτεχνείο βρήκα και τα δυο. Το 9,98 του πτυχίου μου είναι ίσως υπερβολικό, όμως θεωρώ πως ο βαθμός από μόνος του δεν σημαίνει πολλά. Δείχνει ότι με ενδιέφεραν τα μαθήματα. Ο βαθμός δεν έγινε ποτέ ο σκοπός. Έτυχε. Το πραγματικά σημαντικό ήταν το ενδιαφέρον και το πάθος για αυτό που έκανα.

Επέλεξα να κάνω διδακτορικό κι έρευνα στην επιστήμη των υπολογιστών γιατί με ενδιέφερε να αποκτήσω μεγαλύτερο βάθος σε αυτόν τον τομέα. Τελειώνοντας το σχολείο ένιωθα ότι τα μαθήματα δεν μου είχαν δώσει το βάθος που έψαχνα. Τελειώνοντας το Πολυτεχνείο έψαχνα ακόμα μεγαλύτερο βάθος. Αλλά και όταν πήρα το διδακτορικό μου από το Μπέρκλεϋ δεν κορέστηκε η δίψα μου. Για αυτό έγινα καθηγητής και συνεχίζω να κάνω έρευνα. Αναζητώ πάντα μεγαλύτερο βάθος.

Τι σημαίνει για έναν τόσο νέο άνθρωπο να έχει τιμηθεί με το βραβείο Nevanlinna (σ.σ. απονέμεται κάθε τέσσερα χρόνια στο Διεθνές Συνέδριο Μαθηματικών μαζί με το βραβείο Fields για εξαιρετική συνεισφορά στις μαθηματικές πλευρές των επιστημών της πληροφορίας); Ποια είναι η επόμενη κατάκτηση και στόχος της ζωής σου;

Το βραβείο που πήρα είναι τεράστια αναγνώριση και τιμή. Ο πλούτος που θέλω να αποκτήσω όμως είναι οι γνώσεις. Και ο λόγος που ακολουθώ αυτή την καριέρα είναι για να προωθήσω και να εξελίξω την ανθρώπινη σκέψη.

«​Η γνώση δεν έχει τέλος. Είναι σαν τη Λερναία Ύδρα. Να εξερευνάς τον ορίζοντα της ανθρώπινης γνώσης είναι σαν να εξερευνάς με ένα λυχνάρι ένα απέραντο σκοτεινό δωμάτιο»Η γνώση όμως δεν έχει τέλος. Είναι σαν τη Λερναία Ύδρα. Να εξερευνάς τον ορίζοντα της ανθρώπινης γνώσης είναι σαν να εξερευνάς με ένα λυχνάρι ένα απέραντο σκοτεινό δωμάτιο. Έχεις την αίσθηση ότι κάπου στο δωμάτιο κρύβεται κάτι ενδιαφέρον. Πας εκεί και φωτίζεις αλλά τότε συνειδητοποιείς ότι το δωμάτιο είναι μεγαλύτερο από αυτό που πίστευες και αναλογικά το λυχνάρι σου μικρότερο. Αλλά επιμένεις.

Ακολουθείς το ένστικτο σου και συνεχίζεις. Φωτίζεις κάπου αλλού, και συνεχίζεις. Η διαδικασία αυτή είναι αέναη και ο χρόνος σου λίγος.

Τελικά οι άνθρωποι δεν είμαστε μονάδες, είμαστε μέρος μιας κοινωνίας γνώσης που θέλει να προχωρήσει την ανθρώπινη σκέψη ένα βήμα πιο πέρα. Αυτό κάνουμε όλοι οι άνθρωποι της επιστήμης των γραμμάτων και της τέχνης.

Ασχολείστε και διακρίνεστε στην «επιστήμη του μέλλοντος», την Τεχνητή Νοημοσύνη. Που ακριβώς στρέφεται το ενδιαφέρον σας αυτή την εποχή;

Στην τεχνητή νοημοσύνη το μεγάλο στοίχημα είναι η κατασκευή υπολογιστικών συστημάτων των οποίων οι γνωστικές ικανότητες θα είναι αντίστοιχες με αυτές του ανθρώπινου εγκεφάλου, συστήματα που όχι απλά εκτελούν γρήγορα πράξεις που τις έχουμε προγραμματίσει εμείς οι άνθρωποι, αλλά παράγουν σκέψη όπως εμείς!

​«Στην τεχνητή νοημοσύνη το μεγάλο στοίχημα είναι η κατασκευή υπολογιστικών συστημάτων των οποίων οι γνωστικές ικανότητες θα είναι αντίστοιχες με αυτές του ανθρώπινου εγκεφάλου, συστήματα που όχι απλά εκτελούν γρήγορα πράξεις που τις έχουμε προγραμματίσει εμείς οι άνθρωποι, αλλά παράγουν σκέψη όπως εμείς»Παραδοσιακά ο υπολογιστής εκτελούσε κώδικα στον οποίο ο άνθρωπος του περιέγραφε με εξονυχιστική λεπτομέρεια ποια ακολουθία απλών βημάτων (πρόσθεση, αφαίρεση, ανάκληση από τη μνήμη, αποθήκευση στη μνήμη κ.ο.κ.) πρέπει να ακολουθήσει για να φέρει εις πέρας έναν υπολογισμό. Ο κλασικός υπολογιστής δεν ήταν παρά ένα σύστημα που κάνει πολύ γρήγορα και με μεγάλη ακρίβεια πράξεις. Το να αποκτήσει ο υπολογιστής γνωστικές ικανότητες αντίστοιχες με του ανθρώπου είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Θα πρέπει να αφομοιώνει παρατηρήσεις και δεδομένα και από αυτά να διαμορφώνει μόνος του έναν σχεδιασμό, ο οποίος θα του επιτρέπει να ενεργεί αυτοβούλως σε καινούριες συνθήκες.

Σκεφτείτε, τι κάνει τον άνθρωπο ξεχωριστό; Το γεγονός ότι ενώ κατά τη γέννησή μας οι ικανότητες είναι πολύ περιορισμένες, έπειτα από παρατηρήσεις του κόσμου γύρω μας και πειραματισμούς με αυτόν, αναπτύσσουμε την ικανότητα να λειτουργούμε σε καινούριες συνθήκες που δεν έχουμε βιώσει στο παρελθόν.

Για να δώσω ένα απλό παράδειγμα, οι περισσότεροι από εμάς μαθαίνουμε να οδηγούμε στη χώρα που ζούμε. Αξιοποιώντας αυτή την εμπειρία όμως, είμαστε ικανοί να προσαρμοστούμε και να οδηγήσουμε αν χρειαστεί, με διαφορετικό τρόπο, σε άλλες χώρες, υπό διαφορετικές οδικές και καιρικές συνθήκες και κανόνες. Και ίσως αυτό δεν είναι τόσο εντυπωσιακό καθώς μιλάμε για οδήγηση και στις δύο περιπτώσεις.

Ακόμα πιο εντυπωσιακή είναι η ικανότητα του ανθρώπου να «μεταφέρει γνώση» μεταξύ ετερογενών γνωστικών λειτουργιών. Για παράδειγμα, όταν μαθαίνει ο άνθρωπος να περπατάει αυτόματα έχει διανύσει, χωρίς να το ξέρει, το μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής που χρειάζεται για να μάθει ποδήλατο ή σκι. Πράγματι για να περπατήσει κανείς μαθαίνει να χειρίζεται το σώμα του και αντιλαμβάνεται, τουλάχιστον διαισθητικά, τους νόμους της φυσικής, και μετά είναι ικανός να χρησιμοποιήσει αυτή τη γνώση ως θεμέλιο για να αναπτύξει άλλες κινητικές λειτουργίες.

Αυτή είναι ακριβώς η μαγεία του ανθρώπινου εγκεφάλου, η ικανότητα του να κάνει αφαιρέσεις, να διυλίζει γνώση που είναι εφαρμόσιμη σε διαφορετικές συνθήκες και διαφορετικά γνωστικά αντικείμενα από αυτά στα οποία αποκτήθηκε. Οι μηχανές δεν μπορούν ακόμα να κάνουν αυτή τη «μεταφορά γνώσης» σε ικανοποιητικό βαθμό. Ωστόσο γίνονται ολοένα και καλύτερες σε συγκεκριμένες γνωστικές λειτουργίες μετά από αρκετή εκπαίδευση. Μερικές φορές μας εντυπωσιάζουν.

Σε ποιο στάδιο βρίσκεται η τεχνολογία αυτή τη στιγμή;

Πέρα από την ικανότητα τους να εκτελούν πράξεις με μεγαλύτερη ακρίβεια και ταχύτητα από αυτή του ανθρώπου, οι ανώτερες γνωστικές λειτουργίες των υπολογιστών είναι παρόμοιες σε γενικές γραμμές με αυτές που ο ανθρώπινος εγκέφαλος μπορεί να εκτελέσει σε μερικά δευτερόλεπτα και, κατά περιπτώσεις, μερικά λεπτά σκέψης. Συγκεκριμένα οι υπολογιστές έχουν γίνει πλέον εξαιρετικοί στην κατανόηση εικόνας και φωνής. Μπορούν να αναγνωρίσουν με καλή ακρίβεια τα περιεχόμενα μιας εικόνας, και να καταγράψουν με ακρίβεια προφορικό λόγο ακόμα και αν ομιλητής έχει προφορά ή πρόβλημα ομιλίας.

​ «Οι ανώτερες γνωστικές λειτουργίες των υπολογιστών είναι παρόμοιες σε γενικές γραμμές με αυτές που ο ανθρώπινος εγκέφαλος μπορεί να εκτελέσει σε μερικά δευτερόλεπτα και, κατά περιπτώσεις, μερικά λεπτά σκέψης»Το άλμα που έχουν κάνει οι αλγόριθμοι σε αυτές τις εφαρμογές είναι πασιφανές: Εφαρμογές όπως το Siri, το Google Assistant, το Amazon Alexa, και το Microsoft Cortana είναι μερικές μόνο από τις σύγχρονες εφαρμογές που χρησιμοποιούν τεχνολογία καταγραφής φωνής.

Πολλές είναι και οι εφαρμογές που χρησιμοποιούν αλγορίθμους κατανόησης εικόνας όπως η δυνατότητα που μας δίνει πλέον το Google να κάνουμε αναζήτηση με βάση κάποια εικόνα. Οι αλγόριθμοι της Google καταλαβαίνουν και το περιεχόμενο και τη σκηνοθεσία και τη τεχνοτροπία της εικόνας που εισάγουμε και να κάνουν αναζήτηση με βάση αυτά τα στοιχεία.

Αυτό αν το σκεφτείτε, είναι εκπληκτικό! Για έναν υπολογιστή, μια φωτογραφία δεν έχει εγγενές νόημα. Δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια συστάδα από pixel στη μνήμη του, και δεν είναι καθόλου προφανές τι σε αυτά τα pixel συνιστά περιεχόμενο, σκηνοθεσία, τεχνοτροπία, κλπ. Πριν από μια δεκατία, το επίπεδο των τωρινών αλγορίθμων στην κατανόηση εικόνας φάνταζε επιστημονική φαντασία.

​«Εκτός από το να παίζουν κάποια πολύ συγκεκριμένα παιχνίδια, να εξάγουν περιεχόμενο από εικόνες και να καταγράφουν προφορικό λόγο, οι αλγόριθμοι δεν είναι σε θέση να εξάγουν και να συνθέτουν νόημα που έχει εύρος πολλών εικόνων ή πολλών προτάσεων»Η άλλη κατηγορία γνωστικών λειτουργιών στην οποία οι αλγόριθμοι έχουν πλέον δείξει εξαιρετική επίδοση είναι στο να παίζουν κάποια περίπλοκα παιχνίδια, όπως το σκάκι, το Go και το πόκερ με δύο παίκτες, σε επίπεδο ανταγωνιστικό ή ανώτερο από το επίπεδο των καλύτερων ανθρώπων. Ωστόσο, τα παιχνίδια που μπορούν να «λύσουν» προς το παρόν οι υπολογιστές ανήκουν σε μια πολύ συγκεκριμένη κατηγορία. Είναι μεν περίπλοκα αλλά έχουν πολύ συγκεκριμένη δομή που κάνει πιο εύκολη την επίλυσή τους με τη χρήση αλγορίθμων.

Εκτός από το να παίζουν κάποια πολύ συγκεκριμένα παιχνίδια, να εξάγουν περιεχόμενο από εικόνες και να καταγράφουν προφορικό λόγο, οι αλγόριθμοι δεν είναι σε θέση να εξάγουν και να συνθέτουν νόημα που έχει εύρος πολλών εικόνων ή πολλών προτάσεων.Δεν είναι σε θέση να καταλάβουν μια ταινία, ένα θεατρικό έργο ή ένα μυθιστόρημα σε ικανοποιητικό βαθμό. Και ούτε μπορούν να συνθέσουν νόημα που διατρέχει εύρος χρόνου όπως να γράψουν ένα μυθιστόρημα, να κάνουν παραγωγική συζήτηση κλπ. Αυτές είναι από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει το πεδίο της τεχνητής νοημοσύνης στην εποχή μας. Είναι κάτι στο οποίο εργάζομαι – και σχετίζεται άμεσα με την κατάκτηση της γενικής τεχνητής νοημοσύνης.

Η Ελλάδα δυστυχώς βρίσκεται σε δεύτερη κατηγορία, όσον αφορά στην τεχνολογική έρευνα και ανάπτυξη. Πώς θα μπορούσε η χώρα μας να αδράξει τις νέες ευκαιρίες στον τομέα αυτό, αλλά και να επιτύχει το πολυπόθητο, που αφορά και εσάς προσωπικά, brain gain;

Η ερώτηση σου είναι πολύ καίρια. Διότι θεωρώ ότι είναι αναγκαίο για την Ελλάδα να προλάβει αυτό το τρένο. Χαρακτηριστικά σας λέω πως η παγκόσμια επένδυση στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης εκτιμάται να είναι πάνω από 200 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2025. Οι ΗΠΑ, η Κίνα, ο Καναδάς και άλλες χώρες έχουν βάλει «στοίχημα» να γίνουν ηγέτες στις εξελίξεις.

​«Έχουμε τεράστια ανάγκη από εξαγωγές και κατά τη γνώμη μου πρέπει να βάλουμε στοίχημα σε αυτόν τον ταχέως αναπτυσσόμενο τομέα. Μην ξεχνάμε ότι δεν μπορούμε όλοι να έχουμε iPhone, Samsung ή Huawei αν δεν παράγουμε και εμείς κάτι χρήσιμο»Σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία, όμως, εάν η Ελλάδα χάσει αυτό το τρένο, διατρέχει θεωρώ μεγάλο κίνδυνο. Έχουμε τεράστια ανάγκη από εξαγωγές και κατά τη γνώμη μου πρέπει να βάλουμε στοίχημα σε αυτόν τον ταχέως αναπτυσσόμενο τομέα. Μην ξεχνάμε ότι δεν μπορούμε όλοι να έχουμε iPhone, Samsung ή Huawei αν δεν παράγουμε και εμείς κάτι χρήσιμο!

Για να αναπτυχθούμε στον τομέα αυτό πρέπει πρώτα από όλα να βάλουμε φρένο στο brain drain, να εκμεταλλευτούμε το ταλέντο μέσα στη χώρα μας, αλλά και το ταλέντο μας που διαπρέπει στο εξωτερικό. Για να υπάρχει αποτέλεσμα όμως θα πρέπει να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες για επιστημονική και τεχνολογική καινοτομία και επιχειρηματικότητα. Πρέπει να δοθούν σημαντικά κίνητρα για επενδύσεις, και πρέπει να καλλιεργήσουμε υψηλής ποιότητας τεχνογνωσία που θα μας επιτρέψει να γίνουμε ηγέτες στις νέες τεχνολογίες.

Προφανώς για να το πετύχουμε αυτό είναι κρίσιμο να στηριχθούμε σε υψηλής ποιότητας πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα. Αν αυτά δεν παράγουν έρευνα κορυφαίου επιπέδου και δεν προσφέρουν άριστη κατάρτιση στους αποφοίτους τους, τότε ποιος θα καινοτομήσει εξαγώγιμη τεχνολογία και ποιανού οι καινοτομίες θα αξιοποιηθούν επιχειρηματικά;

«​Αυτή τη στιγμή τα πανεπιστήμια μας αντιμετωπίζουν αρκετά προβλήματα. Υπάρχει το κλασικό αμάρτημα του νεποτισμού στις προσλήψεις καθηγητών, υπάρχει δυσλειτουργία που πολλές φορές συνδέεται με ανήθικα πάρε-δώσε μεταξύ του φοιτητικού, καθηγητικού και πολιτικού κόσμου»Αυτή τη στιγμή τα πανεπιστήμια μας αντιμετωπίζουν αρκετά προβλήματα. Υπάρχει το κλασικό αμάρτημα του νεποτισμού στις προσλήψεις καθηγητών, υπάρχει δυσλειτουργία που πολλές φορές συνδέεται με ανήθικα πάρε-δώσε μεταξύ του φοιτητικού, καθηγητικού και πολιτικού κόσμου, και υπάρχει κακός σχεδιασμός από το κράτος που αυξάνει τον αριθμό των εισακτέων για να ικανοποιήσει ψηφοφόρους, χωρίς ωστόσο αυτή η αύξηση να καθοδηγείται από μια ορθολογική θεώρηση των αναγκών της οικονομίας και της κοινωνίας και χωρίς να συνοδεύεται με τους απαραίτητους πόρους για να αντέξουν τα πανεπιστήμια τον όγκο των φοιτητών.

Υπό αυτές τις συνθήκες δυσχεραίνονται τα πανεπιστήμια στο να επιτελέσουν το έργο τους. Συνδυαστικά με την δυσλειτουργία της οικονομίας αυτό οδηγεί πολλούς νέους στο εξωτερικό, προς αναζήτηση μεταπτυχιακών σπουδών, και καλύτερων ευκαιριών απασχόλησης. Κι αν ξενιτευτεί κανείς, τότε δύσκολα γυρίζει πίσω. Τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά ιδρύματά της χώρας μας πρέπει να στηριχθούν για να γίνουν οι καταλύτες της καινοτομίας στη χώρα μας.

Θα μου πείτε πώς να «παίξει μπάλα» μια μικρή χώρα σαν την Ελλάδα στο παγκόσμιο επιστημονικό και επιχειρηματικό γίγνεσθαι. Για να απαντήσω θα σας δώσω το παράδειγμα του Ισραήλ που τα πηγαίνει εξαιρετικά σε αυτόν τον τομέα.Τα πανεπιστήμια τους είναι παγκόσμιου κύρους, παράγουν εξαιρετικούς επιστήμονες και με τη βοήθεια κεφαλαίων έχουν καταφέρει να παράγουν εξαγώγιμη τεχνολογία.

Εσείς προσωπικά θα επιστρέφατε στην Ελλάδα, ή θα αναλαμβάνατε κάποιες πρωτοβουλίες για την τεχνολογική αναβάθμιση της χώρα μας;

​ «Σχεδιάζω τη δημιουργία ενός ερευνητικού κέντρου διεθνούς κύρους στην επιστήμη των υπολογιστών, στοχεύοντας στις τεχνολογίες της τεχνητής νοημοσύνης, αλγορίθμων και στατιστικής»Για κάποιο καιρό τώρα σχεδιάζω τη δημιουργία ενός ερευνητικού κέντρου διεθνούς κύρους στην επιστήμη των υπολογιστών, στοχεύοντας στις τεχνολογίες της τεχνητής νοημοσύνης, αλγορίθμων και στατιστικής. Το κέντρο θα είναι ανοιχτό σε ακαδημαϊκούς, ερευνητές και φοιτητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό, θα δημιουργεί ευκαιρίες συνεργασίας Ελλήνων επιστημόνων με επιστήμονες από κορυφαία πανεπιστήμια του εξωτερικού, και θα αναβαθμίσει την έρευνα στην Ελλάδα σε αυτούς τους τομείς.

Το κέντρο θα είναι ένας πόλος αριστείας και θα δρα ως ανάχωμα στο brain drain. Φιλοδοξώ ότι γύρω από το κέντρο θα αναπτυχθεί ένα οικοσύστημα καινοτομίας και επιχειρηματικότητας. Ο στόχος είναι να ξεκινήσει τη λειτουργία του μέσα στο 2020 και να έχω ενεργό ρόλο σε αυτό.

Να επιστρέψουμε στην τεχνητή νοημοσύνη, που αποτελεί την πρόκληση του 21ου αιώνα, ίσως και των επόμενων. Πώς βλέπετε την εξέλιξη της, δεδομένου ότι το ζήτημα ήδη προκαλεί ανησυχίες; Απειλούνται, για παράδειγμα, οι θέσεις εργασίας από τα ρομπότ; Κάποτε, στην αρχή της βιομηχανικής επανάστασης, εργάτες πέταγαν πέτρες στις μηχανές…

Κάθε μεγάλη τεχνολογική πρόοδος φέρνει αλλαγές στην αγορά εργασίας. Άνθρωποι εκτοπίζονται από τις εργασίες τους όταν οι μηχανές μπορούν να τις κάνουν εξίσου καλά ή με οικονομικότερο τρόπο. Σε γενικές γραμμές η ανθρωπότητα θέλει να μετατοπίζονται οι άνθρωποι από πιο τετριμμένες σε πιο δημιουργικές εργασίες. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι από τα πιο συναρπαστικά προϊόντα της εξέλιξης. Αυτόν τον εγκέφαλο γιατί να μη τον αξιοποιούμε σε πιο δημιουργικούς τομείς;

​«Σε γενικές γραμμές η ανθρωπότητα θέλει να μετατοπίζονται οι άνθρωποι από πιο τετριμμένες σε πιο δημιουργικές εργασίες. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι από τα πιο συναρπαστικά προϊόντα της εξέλιξης. Αυτόν τον εγκέφαλο γιατί να μην τον αξιοποιούμε σε πιο δημιουργικούς τομείς»;Ενόσω συντελούνται μεγάλες αλλαγές στην αγορά εργασίας πρέπει ωστόσο να μεριμνούμε για τους συνανθρώπους μας που χάνουν τις δουλειές τους. Έχουμε ευθύνη να τους επανεκπαιδεύουμε και να τους υποστηρίζουμε όσο αναζητούν καινούρια εργασία.Επειδή οι νέες τεχνολογίες θα φέρουν ραγδαίες αλλαγές στη δομή της οικονομίας θεωρώ ότι γρήγορα θα χρειαστούμε ένα κοινωνικό συμβόλαιο για το πώς θα μοιραστούν τα οικονομικά οφέλη που θα φέρει η αντικατάσταση ανθρώπων από μηχανές και πώς θα προστατευτούν αυτοί που θα μετατοπιστούν από τις εργασίες τους.

Δε νομίζω όμως ότι είναι γόνιμο να βάλουμε φρένο στην τεχνολογική εξέλιξη. Το «κίνημα των λουδιτών» (σ.σ. κίνημα που ξεκίνησε τον 19o αιώνα στην Αγγλία, από υφαντουργούς οι οποίοι εξεγέρθηκαν κατά των νεοκατασκευασθέντων μηχανημάτων της βιομηχανικής επανάστασης) στο οποίο αναφερθήκατε μας φαίνεται σήμερα γραφικό. Το ίδιο γραφικοί θα μείνουμε κι εμείς στα βιβλία της ιστορίας αν εναντιωθούμε στις καινούριες τεχνολογίες επειδή θίγουν στενά οικονομικά συμφέροντα. Η πρόοδος δεν σταματάει.

Ποιες είναι οι σημαντικότερες αλλαγές που θα δούμε, χάρη στην Τεχνητή Νοημοσύνη, το επόμενο διάστημα;

Στο άμεσο μέλλον θα δούμε σημαντικές εφαρμογές στην υγεία -σε συστήματα διάγνωσης, ιατρικές  απεικονίσεις, σχεδιασμό φαρμάκων και προσωποποιημένη ιατρική, στις μεταφορές με την επέλαση των αυτό-οδηγούμενων οχημάτων, στον χρηματοπιστωτικό τομέα,στην πολιτική, στη δημοσιογραφία, ακόμα και στην τέχνη.

«​Υπάρχει εκεί έξω ένας τεράστιος όγκος ακατέργαστης πληροφορίας. Οι αλγόριθμοι της τεχνητής νοημοσύνης θα συνδυάζουν αυτή τη χύμα πληροφορία και θα την μετατρέπουν σε πληροφορία που θα καθοδηγεί τη λήψη αποφάσεων»Υπάρχει εκεί έξω ένας τεράστιος όγκος ακατέργαστης πληροφορίας. Οι αλγόριθμοι της τεχνητής νοημοσύνης θα συνδυάζουν αυτή τη χύμα πληροφορία και θα την μετατρέπουν σε πληροφορία που θα καθοδηγεί τη λήψη αποφάσεων.Μπορεί για παράδειγμα οι συζητήσεις που γίνονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να χρησιμοποιούνται ως πολιτικό βαρόμετρο ή για τη λήψη επενδυτικών αποφάσεων.

Οι αναζητήσεις που κάνουμε στο Ίντερνετ μπορεί να συνδυάζονται με το ιατρικό μας ιστορικό για να κάνουν διάγνωση κάποιας ασθένειας. Το σπίτι μας θα παραγγέλνει μόνο του ψώνια και θα βελτιστοποιεί τη χρήση ενέργειας. Το κινητό μας θα λειτουργεί ως γραμματέας μας. Θα απαντάει τις κλήσεις μας, θα αγοράζει εισιτήρια, θα κλείνει ξενοδοχεία και θα κάνει κρατήσεις σε εστιατόρια ανάλογα με τις προτιμήσεις μας που θα μαθαίνει αυτόματα, κ.ο.κ.

Θα δούμε ασφαλώς και πολλές στρατιωτικές εφαρμογές, καθώς και εφαρμογές ασφάλειας και πληροφοριών. Όπως καταλαβαίνετε θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί ώστε οι δυνατότητες που μας προσφέρει η τεχνολογία να χρησιμοποιηθούν με θεμιτό τρόπο.

Θα έχετε δει την ταινία Matrix… Θα μπορούσαν οι μηχανές να μας οδηγήσουν σε ένα τέτοιο μέλλον, κυριαρχίας των μηχανών -οποιουδήποτε τύπου- επί του ανθρώπου;

​«Όλες οι συζητήσεις περί μέλλοντος θα πρέπει να γίνονται στο πλαίσιο ότι δεν θα είναι σαφής ο διαχωρισμός ανθρώπου και μηχανής και επομένως δεν θα είναι σαφές το ποιος θα κυριαρχεί επί ποίου»Κοιτάξτε, ακόμα και σε γνωστικές λειτουργίες στις οποίες οι αλγόριθμοι νικάνε τον άνθρωπο, όπως στο σκάκι και το Go, έχει παρατηρηθεί ότι ο άνθρωπος συνεπικουρούμενος από αλγορίθμους μπορεί να νικήσει τους αλγόριθμους!

Ο διαχωρισμός μεταξύ ανθρώπου και μηχανής είναι ήδη ασαφής στην εποχή μας και θα γίνει πολύ πιο ασαφής στο μέλλον. Εγώ για παράδειγμα τώρα που χρησιμοποιώ το κινητό μου που έχει πρόσβαση στο Ίντερνετ δεν έχω προσαυξήσει τις δυνατότητες μου σε σχέση με έναν άνθρωπο του παρελθόντος; Έτσι και στο μέλλον ο άνθρωπος με τη χρήση της τεχνολογίας θα προσαυξάνει τις δυνατότητες του. Και θα είναι, πώς να το πω, πιο «cyborg» από εμάς.

Επομένως όλες οι συζητήσεις περί μέλλοντος θα πρέπει να γίνονται στο πλαίσιο ότι δεν θα είναι σαφής ο διαχωρισμός ανθρώπου και μηχανής και επομένως δεν θα είναι σαφές το ποιος θα κυριαρχεί επί ποίου.

Όμως, ποιος θεωρείτε ότι μπορεί να θέσει ένα όριο στη χρήση και την ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης, και πιστεύετε ότι θα χρειαστεί αυτό;

Οι προβληματισμοί για τη χρήση και την ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης είναι πραγματικά καίριοι. Γίνεται μεγάλη συζήτηση γύρω από αυτά τα θέματα, και είναι ευθύνη όλων μας να συμμετέχουμε σε αυτή τη συζήτηση και να καθορίσουμε ποια τροπή θα πάρει το ορμητικό ποτάμι της τεχνολογίας. Πράγματι πολλά από τα ερωτήματα που προκύπτουν δεν είναι τεχνικής υφής αλλά ηθικής, νομικής ή φιλοσοφικής υφής. Αντί λοιπόν να δώσω απαντήσεις σε αυτά τα δισεπίλυτα ερωτήματα προτιμώ να θίξω επιγραμματικά μερικά από τα ζητήματα που έχουν ανακύψει και να τροφοδοτήσω με αυτό τον τρόπο τη δική σας σκέψη.

​«Οι αλγόριθμοι αναγνώρισης εικόνας είναι τόσο περίπλοκοι στη δομή τους που δύσκολα μπορεί να χαρακτηρίσει κανείς μαθηματικά το επίπεδο αξιοπιστίας τους. Τι κάνουμε λοιπόν; Επιτρέπουμε στην Tesla να βγάλει τα αυτό-οδηγούμενα αυτοκίνητά της στους δρόμους μας χωρίς να έχουμε εγγυήσεις για την αξιοπιστία τους»;Ένα μεγάλο ζήτημα που έχει προκύψει έχει να κάνει με την αξιοπιστία των τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης. Αν αυτές οι τεχνολογίες πρόκειται να χρησιμοποιηθούν για τη λήψη σημαντικών αποφάσεων τότε θα πρέπει να είναι κοντά στο 100% αξιόπιστες. Φανταστείτε πόσα ατυχήματα θα γίνονται στους δρόμους του μέλλοντος αν οι αλγόριθμοι που οδηγούν τα αυτοκίνητα είναι 99% αξιόπιστοι, αλλά αποτυγχάνουν μίζερα στο 1% των περιπτώσεων.

Ένα σημαντικό συστατικό των αλγορίθμων που οδηγούν αυτοκίνητα είναι οι αλγόριθμοι αναγνώρισης εικόνας. Αυτοί είναι υπεύθυνοι για την αναγνώριση των συνθηκών του δρόμου, των σημάτων οδικής κυκλοφορίας κλπ. Και δυστυχώς αυτοί οι αλγόριθμοι δεν έχουν φτάσει σε ικανοποιητικό επίπεδο αξιοπιστίας. Ακόμα χειρότερα, μπορούν να χειραγωγηθούν από κακοπροαίρετους χρήστες και να αποτύχουν δραματικά, π.χ. να εκλάβουν ένα σήμα ΣΤΟΠ του οποίου η μπογιά είναι ελαφρώς πειραγμένη ως «έχετε προτεραιότητα».

Οι αλγόριθμοι αναγνώρισης εικόνας είναι τόσο περίπλοκοι στη δομή τους που δύσκολα μπορεί να χαρακτηρίσει κανείς μαθηματικά το επίπεδο αξιοπιστίας τους. Τι κάνουμε λοιπόν; Επιτρέπουμε στην Tesla να βγάλει τα αυτό-οδηγούμενα αυτοκίνητά της στους δρόμους μας χωρίς να έχουμε εγγυήσεις για την αξιοπιστία τους;

Μια άλλη μεγάλη συζήτηση έχει αρχίσει γύρω από τα ηθικά διλήμματα που θα αντιμετωπίζουν οι μηχανές του μέλλοντος όταν αναπόφευκτα βρίσκονται μπροστά από επιλογές ζωής και θανάτου. Με βάση ποιον ηθικό κώδικα θα λαμβάνουν τέτοιες αποφάσεις;

​«Οι άνθρωποι λειτουργούν πολλές φορές ενστικτωδώς. Οι μηχανές όμως λαμβάνουν αποφάσεις ζυγίζοντας τις καταστάσεις. Ωστόσο κάποια πράγματα δύσκολα ζυγίζονται»Οι άνθρωποι λειτουργούν πολλές φορές ενστικτωδώς. Οι μηχανές όμως λαμβάνουν αποφάσεις ζυγίζοντας τις καταστάσεις. Ωστόσο κάποια πράγματα δύσκολα ζυγίζονται. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, ένα αυτό-οδηγούμενο αυτοκίνητο που βρίσκεται προ αναπόφευκτου ατυχήματος. Αν πάει αριστερά θα σκοτώσει μια ηλικιωμένη γυναίκα με το εξάχρονο εγγόνι της. Αν πάει δεξιά θα σκοτώσει μια 30χρονη έγκυο γυναίκα. Τι απόφαση να λάβει; Και με ποιο κριτήριο... Δεν υπάρχουν καθαρές απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα. Δεδομένου αυτού, πώς θα προγραμματίσουμε τον αλγόριθμο του αυτοκινήτου μας;

​«Αν δεν ξέρουμε πως θα χρησιμοποιηθούν τα δεδομένα μας τι νόημα έχει να μας ζητάνε να δώσουμε τη συγκατάθεσή μας να χρησιμοποιηθούν»;Τέλος, μεγάλο θέμα προκύπτει από την χρήση των δεδομένων μας από μεγάλες εταιρείες όπως η Google, η Amazon κλπ. που χρησιμοποιούν τα δεδομένα μας από τη χρήση των πλατφορμών τους ως εκπαιδευτικό υλικό για να εξελίξουν τους αλγορίθμους τους. Πολλά από τα δεδομένα αυτά,όπως η αλληλογραφία μας με τους φίλους μας, είναι όμως πολύ προσωπικά. Σε ποιο σημείο η χρήση τους ως εκπαιδευτικό υλικό παραβιάζει την ιδιωτικότητά μας; Ακόμα και αν δώσαμε τη συγκατάθεση μας να χρησιμοποιηθούν τα δεδομένα μας ως εκπαιδευτικό υλικό, είναι πολύ λεπτό το ζήτημα του πως οι αλγόριθμοι θα αφομοιώσουν αυτά τα δεδομένα.

Δεν θα θέλαμε ένας αλγόριθμος που εκπαιδεύτηκε με τα προσωπικά μας δεδομένα να τα αφομοιώσει με τρόπο που στο μέλλον θα μας προκαλέσει βλάβη. Εδώ πρέπει να παρέμβει ο νομοθέτης και να θέσει όρια. Επίσης ο τρόπος που χρησιμοποιούνται τα δεδομένα μας θα πρέπει να είναι «open source». Αν δεν ξέρουμε πως θα χρησιμοποιηθούν τα δεδομένα μας τι νόημα έχει να μας ζητάνε να δώσουμε τη συγκατάθεσή μας να χρησιμοποιηθούν;

Μάθαμε για ένα κοινό project που έχετε αναλάβει με τον αδελφό σας, ο οποίος είναι καθηγητής Ψυχιατρικής σε ένα άλλο κορυφαίο πανεπιστήμιο, στο Χάρβαρντ. Για τι ακριβώς πώς πρόκειται και πως συνδέονται οι υπολογιστές με τον ανθρώπινο εγκέφαλο;

Ο αδελφός μου, ο Νίκος Δασκαλάκης, μελετάει τη βιολογία του στρες και συγκεκριμένα την αλληλεπίδραση μεταξύ στρες και εγκεφάλου σε μοριακό και νευροβιολογικό επίπεδο. Μαζί χρησιμοποιούμε αλγορίθμους για να αποκρυπτογραφήσουμε την πληροφορία που περιέχει το γονιδίωμα του ανθρώπου για την ευαισθησία του στο μετατραυματικό στρες.

Η επιστημονική πρόκληση που αντιμετωπίζουμε είναι ότι η προδιάθεση του ανθρώπου στο μετατραυματικό στρες είναι μια περίπλοκη συνάρτηση πολλών παραγόντων στο γονιδίωμα του. Μας ενδιαφέρει το κατά πόσο καινούριες μέθοδοι από το πεδίο της τεχνητής νοημοσύνης μπορούν να ανακαλύψουν την γονιδιακή βάση άγνωστων και πολύ περίπλοκων νευροβιολογικών μηχανισμών,εκεί όπου πιο κλασικές στατιστικές μέθοδοι δεν έχουν δώσει καρπούς.

Ποια η σχέση σου με την Κρήτη, τόσο στα παιδικά και εφηβικά σου χρόνια, όσο και σήμερα; Θεωρείς ότι σε έχει επηρεάσει αυτή η σχέση;

Νιώθω βαθιά Κρητικός. Πρώτα απ’όλα γιατί η Κρήτη είναι ο τόπος καταγωγής μου.Ο πατέρας μου είναι από τις Βουκολιές Χανίων και η μητέρα μου από την Ιεράπετρα Λασιθίου. Ενώ εγώ μεγάλωσα στην Αθήνα, στα παιδικά μου χρόνια πήγαινα περίπου τρεις μήνες κάθε χρόνο στην Κρήτη, συνήθως το καλοκαίρι. Έτσι τόσο λόγω καταγωγής και οικογενειακού περιβάλλοντος όσο και μέσα από τις εμπειρίες μου η Κρήτη έχει αφήσει ένα δυνατό αποτύπωμα πάνω μου.

Είμαι υπερήφανος για την Κρητική ιστορία και την Κρητική παράδοση, τους χορούς, τη μουσική, τη λογοτεχνία, την ποίηση και το θέατρο.Και με εμπνέει βαθιά το φυσικό τοπίο της Κρήτης, αυτός ο μοναδικός συνδυασμός των αγέρωχων βουνών και της θάλασσας. Μικρός πήγαινα σε πανηγύρια, άκουγα κρητική λύρα και ριζίτικα τραγούδια, και μάθαινα κρητικούς χορούς. Θαύμαζα τα βουνά και τη θάλασσα, έπαιζα στα σοκάκια της Ιεράπετρας και ψάρευα στην παραλία το ηλιοβασίλεμα.

Μεγάλη πηγή έμπνευσης είναι για μένα και η κρητική γλώσσα.Τη βρίσκω πολύ όμορφη και ανάγλυφη. Ακόμη και σήμερα χρησιμοποιώ κρητικές λέξεις, αφού πολλές φορές κρίνω ότι είναι ικανότερες να μεταφέρουν το νόημα.

Τέλος θαυμάζω τους μεγάλους της Κρήτης, τον Βενιζέλο, τον Καζαντζάκη, τον Κορνάρο, τον Ξυλούρη, τον Δασκαλογιάννη... Είναι μεγάλη παρακαταθήκη η Κρητική κουλτούρα και ιστορία και αισθάνομαι τυχερός για αυτές.
ΠΗΓΗ: https://www.zougla.gr/epistimi/sinentefksis/article/daskalakis

Θεολογική Σχολή της Χάλκης!

 Η ευκταία επαναλειτουργία

                                 Από τον π. Γεώργιο Δ. Μεταλληνό

Η Ιερά Θεολογική Σχολή της Χάλκης (1844-1971) υπήρξε το σημαντικότερο και περιφανέστερο πνευματικό φυτώριο της Ρωμηοσύνης και περίλαμπρο «Σπορείον», όπως μετέφραζαν οι διδάσκαλοι και οι μαθητές της τον όρο «Σεμινάριο» τον 19ον αιώνα. Είναι όμως συνάμα επαινετοί και συγκινητικοί οι αγώνες του Οικουμενικού μας Πατριαρχείου για την επαναλειτουργία του ιστορικού αυτού πνευματικού ιδρύματος της «Πονεμένης Ρωμηοσύνης».

Η επαναλειτουργία όμως της σχολής συνιστά τεράστιο και πολύπλοκο πρόβλημα, διότι συνδέεται, ως μη ώφελε, με τους λαβυρίνθους της πολιτικής. Απαιτείται δε, ακριβώς, αλλαγή της πολιτικής της γείτονος, αλλά και της Ελλάδος, για τη δυναμική διεκδίκηση εκ μέρους μας της επαναλειτουργίας της σχολής και της αναθεωρήσεως της μέχρι τώρα στάσεως της «συμμάχου» χώρας.

Εφόσον όμως όλοι, όπως πιστεύω, ζούμε με την ελπίδα και το όνειρο της επαναλειτουργίας της σχολής για τη συνέχιση της μεγαλειώδους προσφοράς της στο Γένος, στην Ορθοδοξία και στον κόσμο, θα μου επιτραπεί να σταθώ σε ένα καίριο ερώτημα: Τι καλείται να προσφέρει σήμερα η σχολή μέσα στον κόσμο της «Νέας Εποχής» (New Age) και της «Νέας Τάξης Πραγμάτων»; Και, κυρίως, πώς μπορεί να ανταποκριθεί, μαζί με κάθε άλλη Ορθόδοξη Θεολογική Σχολή, στις απαιτήσεις του «νέου κόσμου» της παγκοσμιοποίησης (Globalization), διαμετρικά αντίθετου προς τον παραδοσιακόν κόσμο της ορθόδοξης «παγκοσμιότητας» και «οικουμενικότητας»; Την απάντηση θα αναζητήσουμε στη σκοποθεσία της ιδρύσεώς της το 1844, που καθόρισε και την πνευματική ταυτότητά της.

Δεν πρέπει να παραθεωρείται καταρχάς το γεγονός ότι η Θεολογία, σ’ όλες τις εκφάνσεις της, είναι λειτουργία εκκλησιαστική. Φυσικός χώρος αναπτύξεώς της είναι η Εκκλησία, το εκκλησιαστικό σώμα. Οχι μόνο ως πνευματική λειτουργία, αλλά και ως επιστήμη, η Θεολογία διακονεί την Εκκλησία, όχι φυσικά μόνον ως Ιεραρχία, αλλ’ ως σώμα, τον Λαό του Θεού για τον οποίον υπάρχει και ασκείται. Ο σύνδεσμος, εξάλλου, θεολογικής παιδείας και Εκκλησίας επεκράτησε σ’ όλη τη βυζαντινή περίοδο ως κάτι το αυτονόητο.

Μ’ αυτή την προϋπόθεση ιδρύθηκαν τον 19ον αιώνα η Θεολογική Σχολή της Ιονίου Ακαδημίας (1824) και η φυσική συνέχειά της, η Ιερά Θεολογική Σχολή της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας (1844). Και η μεν πρώτη μετά την αποχώρηση του Κωνσταντίνου Τυπάλδου – Ιακωβάτου (1839) εμαράζωσε, για να σβήσει τελικά, όπως και όλο το Ιόνιο Πανεπιστήμιο, για χάρη του Πανεπιστημίου Αθηνών (1837). Η Θεολογική Σχολή της Χάλκης όμως ανεδείχθη σε περίλαμπρο πνευματικό φάρο της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας σ’ όλη την ελληνορθόδοξη Ανατολή, σαφής έκφραση της ορθοδοξοπατερικής θεολογίας και φυτώριο ακραιφνώς ορθόδοξων διδασκάλων της «καθ’ ημάς Ανατολής». Κατά τον μεγάλο Γερμανό ιστορικό Hans Lietzmann (+1942) απέβη το «απώτατον προπύργιον ελληνικού πολιτισμού εις την Ανατολήν». Η εξέλιξη αυτή τροχιοδρομήθηκε από τη στιγμή της ιδρύσεώς της.

Η ίδρυση της σχολής απέβλεπε στη «σύμπηξη ενός πόλου συσπείρωσης των Ορθοδόξων […] για να προπαρασκευάζει στρατιώτες […] ιεροκήρυκες, που θα συντελούσαν στην ανάσχεση των αιρετικών ρευμάτων», στα όρια μιας ενιαίας πανορθοδόξου κοινότητος. Τα ρεύματα αυτά έρχονταν από τη Δύση, απότοκα της Γαλλικής Επανάστασης και της ιδεολογίας του Διαφωτισμού.

Οι δυτικές θρησκευτικοπολιτικές προπαγάνδες, άλλωστε, με την ανεξέλεγκτη δράση τους στην καθ’ ημάς Ανατολή, υποστασίωναν τον κίνδυνο που απειλούσε το Γένος, ως εκδυτικισμός ή εκφράγκευση. Η «κατ’ Ανατολήν Δύσις», κατά έναν προσφυέστατο χαρακτηρισμό, απαιτούσε ισχυρά οργανωμένη αντίδραση και τα κατάλληλα για τον αγώνα αυτό ηγετικά πρόσωπα, τα οποία, πέρα από το ανεπίληπτο ήθος και την πνευματικότητα, έπρεπε να διαθέτουν και υψηλής ποιότητος παιδεία. Αυτό επιβεβαιώνεται από το ανύστακτο ενδιαφέρον της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας για την επιλογή ηγετικών μορφών στη σχολή, πατερικού ύψους, και αυτός ήταν ο κύριος λόγος για την ανάδειξη του Κεφαλλήνος ιερομονάχου Κωνσταντίνου Τυπάλδου (1795-1867) σε πρώτο σχολάρχη.

Κατά τον Μανουήλ Γεδεών, «η Ιεραρχία προήγεν υλικώς, προήγεν ηθικώς την Σχολήν, θέλουσα να παρασκευάση δούρειόν τινα ίππον, όπως εξ αυτού προέλθωσιν αγωνισταί δόκιμοι, δογμάτων και θεσμών θεοδιδάκτων, απόστολοι και διδάσκαλοι». Το πατερικό φρόνημα του Τυπάλδου ήταν εγγύηση για την εκπλήρωση αυτού του σκοπού.

Ο Κωνσταντίνος Τυπάλδος και οι συστρατευθένες μαζί του πρώτοι διδάσκαλοι της Σχολής, όπως ο Ιωάννης Τάξης (φιλόλογος) ή ο ποιητής Ηλίας Τανταλίδης (1818-1876), άνθρωποι όλοι πιστοί στην πνευματική παράδοση του Γένους, εγγυώνταν την αποτελεσματική ανταπόκριση σ’ αυτήν την κλήση. Δεν είναι εξάλλου χωρίς σημασία ότι κυρίαρχη πατερική Μορφή στη Σχολή ήταν ο Οικουμενικός Πατριάρχης Φώτιος ο Μέγας (περ. 820-891), που αναγνωριζόταν έτσι ως ο πνευματικός ηγέτης και καθοδηγητής του φρονήματος και των στόχων της σχολής.

Είναι όμως γεγονός ότι μετά την τύφλωση του Τυπάλδου (1863) και τη μετάβαση της διευθύνσεώς της σε άλλα πρόσωπα, ταυτισμένα με το δυτικο-ευρωπαϊκό πνεύμα, επήλθε κάποια σύγχυση στα κριτήρια και στη στοχοθεσία της σχολής. Μια νοοτροπία διαμετρικά αντίθετη προς εκείνη του πρώτου σχολάρχου κάνει την εμφάνισή της όσον αφορά τη σχέση με την παράδοση της Ρωμηοσύνης, αν όχι σχετικά με το «δόγμα», τουλάχιστον ως προς τις καθιερωμένες πρακτικές και στάσεις. Η αλλοτριωμένη πνευματικά Ευρώπη, έναντι της οποίας αγωνιζόταν να διακρατήσει τις αναγκαίες ισορροπίες ο πρώτος σχολάρχης, εισβάλλει στη σχολή και σ’ όλη την «καθ’ ημάς Ανατολή», συνεπεία και της αναπροσαρμογής των πολιτικών και διεθνών σχέσεων στη νοτιοανατολική Ευρώπη. Ο Τυπάλδος εκπροσωπούσε μια περασμένη ήδη εποχή, που έσβηνε μαζί με την εκπνοή του εθναρχικού θεσμού. Το σημείο αναφοράς δεν θα είναι πια η Ανατολή (κυρίως από το 1917), αλλά η Δύση. Το πρόβλημα όμως που αναδύεται τώρα είναι οι εύθραυστες ισορροπίες και η δυνατότητα διάσωσής τους στις συνεχείς μεταλλαγές της οθωμανικής ή αργότερα, από τον 20όν αιώνα, τουρκικής πολιτικής.

Εδώ ακριβώς εντοπίζεται και το σημείο συναντήσεως της τότε Νέας Εποχής, ως παγκόσμιας Ηγεσίας, με τη σημερινή. Τα μεταξύ τους παράλληλα είναι πολλά και δεν μπορούν να περιγραφούν εδώ. Ενας κόσμος που ανανοηματοδοτεί τα πάντα και στην ουσία τους, μέσα από την προοπτική της μετανεωτερικότητας, θα προετοιμάσει τη δική μας Νέα Εποχή, που κατεργάζεται την αποδόμηση και αναδόμηση των πάντων. Το τραγικό είναι ότι μέσα σ’ αυτές τις αδυσώπητες εξελίξεις τα κριτήρια όλου του ορθοδόξου κόσμου, κατά την κρίση πολλών, έχουν αλλοιωθεί και οι διαμορφούμενες νέες νοοτροπίες παράγουν αναπόφευκτα και νέες συμπεριφορές. Η Δύση, που επί χίλια χρόνια ήταν το φραγκικό μας κατέναντι, δεν θεωρείται πια αντίπαλος αλλά σύμμαχος και τροφοδότης, και μάλιστα όχι μόνο πολιτικά, αλλά και πνευματικά.

Γεννάται το ερώτημα, λοιπόν, ποιες δυνατότητες θα είχε υπό τις συνθήκες αυτές η σχολή, και πόσο ελεύθερα θα μπορούσε να καταρτίσει θεολόγους, μέσα στο πλαίσιο της πατερικής Ορθοδοξίας, υπερβαίνοντας τους εξωτερικούς και εσωτερικούς μηχανισμούς που η Νέα Εποχή επιβάλλει για την εξυπηρέτηση των δικών της συμφερόντων. Πρέπει δε να ληφθεί υπόψη ότι όταν ιδρύθηκε η σχολή η ορθόδοξη και αντιρρητική γραμμή της δεν ενοχλούσε την οθωμανική εξουσία, διότι εξυπηρετούσε, ως ένα σημείο, την πολιτική της. Σήμερα όμως; Το πολιτικό κλίμα είναι πολύ διαφορετικό. Από την άλλη πλευρά μια Θεολογική Σχολή του Οικουμενικού Πατριαρχείου θα αναγκαζόταν, κατά τις κυκλοφορούμενες φήμες, να λειτουργήσει στο πλαίσιο μιας ισλαμικής πανεπιστημιακής μονάδας. Τι θα μπορούσε να προσφέρει στη ελληνορθόδοξη παράδοσή μας και στην ανά τον κόσμο Ορθοδοξία;

Πώς θα μπορούσε να αποφύγει τους άνωθεν και έξωθεν επιβαλλόμενους συμβιβασμούς και υποχωρήσεις χάριν των πάσης μορφής διαλόγων, για να μπορεί να συνεχίσει την καθιερωθείσα από τον ιδρυτή της Οικουμενικό Πατριάρχη Γερμανό Δ’ (1842-1845, 1852-1853) και τον πρώτο σχολάρχη της πορεία;
Η στάση της Ορθοδοξίας και των θεολόγων της δεν μπορεί να εμπλακεί στις διεργασίες της διεθνούς πολιτικής της Νέας Τάξης και στις γνωστές επιδιώξεις της. Αυτό θα ισοδυναμούσε με νέκρωση της Θεολογίας μας, κατά τον χειρότερο μάλιστα τρόπο! Το Οικουμενικό μας Πατριαρχείο έχει ανάγκη ικανών θεολόγων και σήμερα, που θα αντιμετωπίσουν, μέσα όμως στο πνεύμα της ακραιφούς πατερικής μας παραδόσεως, τις νέες προκλήσεις προς όλες τις κατευθύνσεις.

Στο σημείο ακριβώς αυτό αναδύεται ευεργετικό το παράδειγμα της αρχικής φάσεως της Σχολής της Χάλκης. Η ιδρυτική περίοδος έδωσε το καταστατικό και προγραμματικό πρότυπο λειτουργίας της Θεολογίας της Σχολής, καθαρά πατερικό και ελληνορθόδοξο και ιεραποστολικά ευεργετικό προς όλο τον κόσμο. Το χρησιμοποιούμενο, κατά κόρον μάλιστα στους οικουμενιστικούς κύκλους επιχείρημα, ότι οι συνθήκες της πολιτικοκοινωνικής πραγματικότητας έχουν ριζικά αλλάξει και επιβάλλονται νέες στάσεις και συμπεριφορές, δεν ευσταθεί. Η κακία και πονηρία του κόσμου μένουν αμετάβλητες στην παρατεινόμενη πτώση και αποστασία. Γι’ αυτό και οι επιδιώξεις της θεολογικής μαρτυρίας οφείλουν να προσφέρουν τον ίδιο Χριστό – Ορθοδοξία, που μένει «χθες και σήμερον ο αυτός και εις τους αιώνας» (Εβρ. 13,8). Ο Μέγας Φώτιος είναι αδήριτη ανάγκη να μένει και σήμερα στο επίκεντρο της σπουδής και δράσης και των σημερινών σπουδαστών και αποφοίτων της σχολής, ως μέγας ορθόδοξος θεολόγος και πνευματικός ηγέτης της Ρωμηοσύνης, ανυπέρβλητος και γι’ αυτό αναντικατάστατος.

ΠΗΓΗ: https://www.vimaorthodoxias.gr/