Ἑορτή Ἁγ. Κωνσταντίνου & Ἑλένης

 '' Πλουσίων δωρεών '' . 

Δοξαστικό του εσπερινού των Αγίων Κων/νου & Ελένης. ΠΕΤΡΟΥ του ΛΑΜΠΑΔΑΡΙΟΥ

Νεροῦτσος Νίκος

Κυριακή τοῦ Τυφλοῦ

Ἡ θεραπεία τοῦ ἐκ γενετῆς τυφλοῦ

Τὸ εὐαγγέλιο τῆς Κυριακῆς του Τυφλοῦ, ἀποτελεῖ μία ἀδιάψευστη ἀπόδειξη ὅτι ὁ Χριστὸς δὲν ἦταν μόνο τέλειος ἄνθρωπος ἀλλὰ καὶ τέλειος Θεός.
Ὅπως διαβάζουμε στὸ Κατὰ Ἰωάννη Εὐαγγέλιον (κεφ. θ, 1 – 38), ὁ Χριστός, περνώντας μέσα ἀπὸ τὴν Ἱερουσαλήμ, συναντάει ἕναν ἐκ γενετῆς τυφλό. Ὁ Κύριος, ἔκανε πηλό, ἀφοῦ ἔφτυσε στὸ χῶμα, τοῦ ἄλειψε τὰ μάτια καὶ τὸν ἔστειλε στὴν κολυμβήθρα τοῦ Σιλωάμ. Ὁ τρόπος αὐτὸς θεραπείας, μᾶς ὑπενθυμίζει τὸν τρόπο ποὺ ὁ Θεὸς δημιούργησε τὸν ἄνθρωπο, πλάθοντάς τον. Ὁ Θεὸς στὴν Παλαιὰ Διαθήκη, πλάθει τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ χῶμα, τώρα ὁ Χριστός, πλάθει τὰ μάτια τοῦ ἐκ γενετῆς τυφλοῦ πάλι ἀπὸ χῶμα. Ὁ ἴδιος Θεός! Δοκιμάζει τὴν πίστη τοῦ τυφλοῦ καὶ τὸν στέλνει στὴν κολυμβήθρα τοῦ Σιλωάμ. Σέβεται τὴν ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου, καὶ ζητάει τὴ δική του ἑκούσια καὶ ἐλεύθερη συμμετοχή του στὸ θαῦμα. Ὁ τυφλὸς ὅμως μὲ πίστη, ὑπακούει στὴν ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ, πηγαίνει καὶ πλένεται καὶ ἐπιστρέφει βλέποντας.

Ὅμως, ἡ ζωὴ τοῦ θεραπευμένου τυφλοῦ, δὲ ἔγινε εὐκολότερη. Γίνεται στόχος τῆς κακίας καὶ τοῦ μίσους τῶν Φαρισαίων, τῶν ἀνθρώπων ἐκείνων ποὺ μὲ ζῆλο πίστευαν στὸ Θεὸ καὶ στὴν τήρηση τοῦ Νόμου Του. Ἀνακρίνουν τὸν τυφλὸ καὶ ἀντὶ νὰ πιστέψουν καὶ ἐκεῖνοι βλέποντας ζωντανὸ τὸ θαῦμα μπροστά τους, κλείνουν τὰ μάτια τῆς ψυχῆς τους. Ὁ θρησκευτικὸς φανατισμός τους, ὄχι μόνο τοὺς κλείνει τὰ μάτια τῆς ψυχῆς καὶ ἐξαφανίζει ἀπὸ τὴν ψυχή τους τὴ διάκριση ἀλλὰ τοὺς ἀπομακρύνει τελικὰ καὶ ἀπὸ τὸ Θεό.
Οἱ γονεῖς τοῦ τυφλοῦ, φοβοῦνται νὰ ὁμολογήσουν τὸ θαῦμα ποὺ ἔγινε στὸ παιδί τους ποὺ γεννήθηκε τυφλό, γιὰ νὰ μὴν γίνουν ἀποσυνάγωγοι. Τόση ἦταν ἡ πίστη τους καὶ ἡ χαρά τους ποὺ ἀπέκρυψαν ἀποφεύγοντας μὲ μαεστρία νὰ ὁμολογήσουν ἕνα ἀληθινὸ γεγονός. «Ἔχει ἡλικία αὐτὸν νὰ ρωτήσετε»! Ἴσως ὁ Χριστὸς νὰ τοὺς χάλασε τὰ σχέδια, ἀφοῦ ὁ ἐκ γενετῆς τυφλὸς γιός τους ζητιάνευε. Ἴσως τοὺς χάλασε τὴν ἡσυχία τους ἀφοῦ ἔπρεπε νὰ παρουσιαστοῦν στὴ συναγωγὴ καὶ νὰ ἀνακριθοῦν μὲ τὸν κίνδυνο νὰ γίνουν ἀποσυνάγωγοι. Καὶ ἐμεῖς οἱ χριστιανοὶ ποὺ εὐεργετούμαστε καθημερινὰ ἀπὸ τὸ Θεό, ντρεπόμαστε ἢ φοβόμαστε νὰ ὁμολογήσουμε τὸ Θεὸ ἀπὸ τὴν ὀλιγοπιστία μας. Βάζουμε τὰ συμφέροντά μας πάνω ἀπὸ τὸ Θεό, πιστεύοντας ἐνδόμυχα πὼς Ἐκεῖνος θὰ μᾶς καταλάβει! Ἐκεῖνος θὰ μᾶς καταλάβει ἀλλὰ θὰ δεῖ καὶ τὴν πίστη μας καὶ τὶς προτεραιότητες ποὺ ἔχουμε βάλλει στὴ ζωή μας. Θὰ δεῖ ποιοὺς θεοὺς ἔχουμε βάλλει στὴ θέση Του καὶ μὲ τὸ δικό του τρόπο δὲ θὰ πάψει νὰ μᾶς ὑπενθυμίζει πὼς Ἐκεῖνος εἶναι τὸ φῶς τοῦ κόσμου.
Ὁ τυφλός, τελικὰ δὲ θεράπευσε μόνο τὰ μάτια τοῦ σώματός του ἀλλὰ καὶ τῆς ψυχῆς του. Ἀναγνωρίζει καὶ προσκυνεῖ τὴ θεότητα τοῦ Ἰησοῦ καὶ δὲ διστάζει νὰ τὸ ὁμολογήσει στοὺς θρησκευτικοὺς ἄρχοντες μὲ θάρρος ποὺ θὰ τὸ ζήλευαν πολλοὶ ἀπὸ μᾶς. Δὲν ἀρκεῖ μόνο ἡ πίστη, χρειάζεται καὶ ἡ ὁμολογία πίστεως γιὰ νὰ γίνουμε γνήσια παιδιὰ τοῦ Ἰησοῦ. Ὅταν ὁμολογήσουμε τὸ Χριστὸ μπροστὰ στοὺς ἀνθρώπους, θὰ μᾶς ὁμολογήσει καὶ Ἐκεῖνος μπροστὰ στὸν Πατέρα Του, μᾶς ἔχει ὑποσχεθεῖ ὁ Κύριος.

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος πλ. α’.

Τὸν συνάναρχον Λόγον Πατρὶ καὶ Πνεύματι, τὸν ἐκ Παρθένου τεχθέντα εἰς σωτηρία ἡμῶν, ἀνυμνήσωμεν πιστοὶ καὶ προσκυνήσωμεν· ὅτι ηὐδόκησε σαρκί, ἀνελθεῖν ἐν τῷ Σταυρῷ, καὶ θάνατον ὑπομεῖναι, καὶ ἐγεῖραι τοὺς τεθνεῶτας, ἐν τῇ ἐνδόξῳ Ἀναστάσει αὐτοῦ.

Κοντάκιον. Ἦχος δ’. Ἐπεφάνης σήμερον.

Τῆς ψυχῆς τὰ ὄμματα πεπηρωμένος, σοὶ Χριστὲ προσέρχομαι, ὡς ὁ τυφλὸς ἐκ γενετῆς, ἐν μετανοίᾳ κραυγάζων σοι· Σὺ τῶν ἐν σκότει τὸ φῶς τὸ ὑπέρλαμπρον.

Μεγαλυνάριον.

Ἤνοιξας Σωτήρ μου τοὺς ὀφθαλμούς, τοῦ τυφλοῦ ἐκ μήτρας, ὡς φιλάνθρωπος πλαστουργός, τοῦ πηλοῦ τῇ χρήσει, καὶ Σιλωὰμ τῇ νίψει· διό σε ὡμολόγει, Θεὸν καὶ Κύριον.

Πηγή: http://www.synaxarion.gr/gr/index.aspx

ΟΙ ΡΩΜΙΟΙ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

                            ΟΙ ΡΩΜΙΟΙ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

Οι Ρωμιοί της Πόλης στην Χαρά Θεού. Οι κοινότητες που αναπτύχθηκαν γύρω από τις Ιστορικές Ορθόδοξες Εκκλησίες και τα Ελληνικά Σχολειά της Πόλης. Ένα Παρόν που δοκιμάζεται, που αντλεί δύναμη από την Ιστορία 17 αιώνων. Ζωγράφειο, Μεγάλη του Γένους Σχολή, Παναγία η Μουχλιώτισσα, Φανάρι, Νιχώρι, Θυρανοίξια με παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχη στο Φερίκιοϊ.

Σκηνοθέτης: Δημήτρης Μουρτζόπουλος
Διεύθυνση Παραγωγής: Γιάννος Αιόλου
Παρουσιαστής: Γιάννης Μελισσίδης, Ευαγγελία Βόλνα

Κατηγορία: ΕΡΤ3, ΧΑΡΑ ΘΕΟΥ

Βυζαντινή Μουσική

ΜΟΥΣΙΚΟΣ ΠΑΝΔΕΚΤΗΣ 

 ΚΑΛΕΣΜΕΝΟΣ ΤΟΥ ΕΛΠΙΔΟΦΟΡΟΥ ΡΑΙΣΑΚΗ ΣΤΟΝ ΜΟΥΣΙΚΟ ΠΑΝΔΕΚΤΗ Ο ΠΡΩΤΟΨΑΛΤΗΣ ΙΑΛΥΣΟΥ ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΑΝΤΕΡΙΣΚΟΣ

Έμμηνος Ρύσις ....

Έμμηνος Ρύσις και Εκκλησία 

Συντάκτης  π.Παναγιώτης Βαρδουνιώτης  

Η έμμηνος ρύση των γυναικών απασχολεί, εκκλησιαστικώς, πολλούς χριστιανούς και ειδικά τις χριστιανές γυναίκες. Υπάρχουν διάφορες απορίες πάνω στο θέμα. Μπορούν οι γυναίκες, κατά την χρονική διάρκεια της έμμηνου ρύσης, να μπαίνουν στον ναό, να προσκυνούν τις εικόνες, να παίρνουν αντίδωρο, να μετέχουν στη θεία λατρεία, να αξομολογούνται και να κοινωνούν του Σώματος και του Αίματος του Χριστού; Θα προσπαθήσουμε να φωτίσουμε το θέμα, μέσα από τους κανόνες της Εκκλησίας και την διδασκαλία των αγίων Αποστόλων και Πατέρων.

Ας δούμε κατ’ αρχάς τον Β’ κανόνα του αγίου Διονυσίου Αλεξανδρείας, ο οποίος είναι και ο μόνος κανόνας που ασχολείται ειδικώς με το θέμα και συμπεριλαμβάνεται στο Πηδάλιο. Γράφει στο Πηδάλιο: «Ερωτηθείς ο άγιος, αν οι γυναίκες κατά την έμμηνο ρύση μπορούν να μπαίνουν στον ναό του Θεού, απάντησε ότι αυτό δεν είναι ανάγκη μήτε να το ερωτούν, επειδή εκείνες οι γυναίκες αν έχουν την πρέπουσα ευλάβεια στα θεία, από μόνες τους δεν θα θέλουν να τολμήσουν ποτέ να πλησιάσουν την Αγία Τράπεζα και να μεταλάβουν του Σώματος και του Αίματος του Χριστού, όσο βρίσκονται ακόμη στη κατάσταση της έμμηνου ρύσης. Διότι μπορούν να ενθυμηθούν την αιμορροούσα εκείνη γυναίκα, η οποία διά την ρύση του αίματός της, δεν τόλμησε από πολλή ευλάβεια να πιάσει το σώμα του Χριστού, αλλά μόνο την ποδιά των ιματίων Του. Μπορούν όμως να προσεύχονται είτε στο σπίτι τους , είτε ευρισκόμενες στον πρόναο του Ναού και να παρακαλούν τον Θεό ζητώντας  βοήθεια και  σωτηρία, από Αυτόν. Κωλύεται όμως να πλησιάζει τα άγια των αγίων, δηλαδή, να μεταλάβει του Σώματος και του Αίματος του Χριστού, εκείνος που είναι ακάθαρτος στη ψυχή και στο σώμα, όπως ακάθαρτη στο σώμα είναι και η γυναίκα που βρίσκεται στην κατάσταση της έμμηνου ρύσης». (Πηδάλιο σελίς 445-446). 

Ας δούμε τι γράφει ο άγιος Διονύσιος και να καταλάβουμε τι μας λέει όχι κατά το γράμμα αλλά κατά το πνεύμα του κανόνα. Το πρώτο που όλοι καταλαβαίνουμε είναι ότι ο κανόνας αυτός, μας λέει ότι οι γυναίκες που βρίσκονται στην διάρκεια της έμμηνου ρύσης, δεν μπορούν να μεταλαμβάνουν του Σώματος και του Αίματος του Χριστού, λόγω ευλάβειας (δύο φορές επαναλαμβάνει την λέξη ευλάβεια) και όχι λόγω αμαρτίας ή πνευματικής ακαθαρσίας.  Η έμμηνος ρύση είναι φυσική κατάσταση καθαρισμού του γυναικείου σώματος. Έτσι ως φυσική κατάσταση, δεν είναι κακό. Οι Αποστολικές Διαταγές στο στ’ βιβλίο γράφουν: « Ούτε η ερωτική συνεύρεση μέσα στον νόμιμο γάμο, ούτε η κατάσταση της λοχείας, ούτε η ρύση του αίματος των γυναικών, ούτε η ονείρωξη (αθέλητη εκσπερμάτωση κατά τον ύπνο), μπορούν να μολύνουν την ανθρώπινη φύση ή να την χωρίσουν από την χάρη του Αγίου Πνεύματος, παρά μόνο η ασέβεια και η παράνομος πράξη». Ο άγιος Αθανάσιος στο έργο του «περί ενανθρωπήσεως, γράφει: «ου γαρ ήλθεν την φύσιν ανήλεν, αλλά την προαίρεσιν διορθώσαι». Ο Υιός δεν ενανθρώπησε για να καταργήσει την ανθρώπινη φύση, η οποία δεν ευθύνεται για την πτώση, αλλά ενανθρώπησε για να θεραπεύσει την ελευθερία της θέλησης, αφού αυτή ευθύνεται για την πτώση στην αμαρτία. Ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός γράφει στο έργο του «Ακριβής έκδοσης της Ορθοδόξου πίστεως»; «Δημιούργησε λοιπόν ο Θεός τον άνθρωπο ως φύση αναμάρτητη και θέληση αυτεξούσια. Αναμάρτητο τον θεωρώ όχι γιατί δεν επιδέχεται αμαρτία (μόνο το θείο δεν επιδέχεται αμαρτία), αλλά γιατί δεν έχει στη φύση του την τάση προς την αμαρτία, ενώ φυσικά την έχει στην προαίρεση, στην ελευθερία της θέλησης». Ο ιερός Χρυσόστομος, αναφερόμενος στην έμμηνο ρύση λέει: «Ούτε αληθινή αμαρτία είναι αυτά, ούτε ακαθαρσία».  Ο όσιος Θεοδώρητος γράφει: « Αυτά που γίνονται φυσικώς ούτε ακαθαρσία είναι». Και ο όσιος Διόδωρος λέει: «Τίποτα δεν είναι ακάθαρτο, παρά μόνο η πονηρή διάθεση». Είναι ξεκάθαρο για τους Αποστόλους και τους Πατέρες ότι η αμαρτία και η πνευματική ακαθαρσία αναφαίρεται στην προαίρεση και όχι στη φύση. Έτσι και η έμμηνος ρύση, η οποία είναι φυσική κατάσταση του σώματος ούτε αμαρτία είναι, ούτε ακαθαρσία. Λέγεται καταχρηστικώς ακαθαρία σωματική, μόνο σε σύγκριση με τις άλλες φυσικές ακαθαρσίες, όπως είναι οι μίξες, οι κυψελίδες των αυτιών, οι τσίμπλες, τα φλέματα, τα ούρα και τα απορίματα. Έτσι λοιπόν μόνο από θέμα ευλάβειας, δεν μπορεί η γυναίκα με έμμηνο ρύση να μετέχει στο μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Όπως δηλαδή, κάποιος δεν θα πάει να κοινωνήσει το Σώμα και το Αίμα του Χριστού, τρέχοντας από τη μύτη του μίξες, αλλά αφού πρώτα θα καθαρίσει το σημείο του σώματός του, γύρω από τη μύτη του και το στόμα του, θα προσέλθει στην θεία Κοινωνία, έτσι και η γυναίκα με έμμηνο ρύση, θα περιμένει να καθαρισθεί από την έμμηνο ρύση και μετά θα προσέλθει να κοινωνήσει το Σώμα και το Αίμα του Χριστού. Εκτός αν υπάρχει σοβαρή ασθένεια και κίνδυνος θανάτου, κοινωνεί το Σώμα και το Αίμα του Χριστού και με έμμηνο ρύση, όπως γράφει ο άγιος Νικόδημος, στις υποσημειώσεις του κανόνα του αγίου Διονυσίου.

Υπάρχει μία πρόταση στον κανόνα αυτόν του αγίου Διουνυσίου, η οποία έχει επιφέρει σύγχυση σε πολλούς. Γράφει ο άγιος Διονύσιος: «Οι γυναίκες με έμμηνο ρύση μπορούν να προσεύχονται είτε στο σπίτι τους, είτε στον πρόναο του Ναού». Αυτό «στον πρόναο του ναού», κάνει πολλούς να πιστεύουν ότι οι γυναίκες με έμμηνο ρύση, δεν μπορούν να εισέλθουν στον κυρίως ναό και να μετέχουν στη θεία λατρεία. Να δούμε τι σημαίνει «να προσεύχονται στον πρόναο». Στους χρόνους που ζει ο άγιος Διονύσιος, 3^ος  αιώνας μ.Χ, η κοινή λατρεία αναφέρεται μόνο ως προς την σύναξη των πιστών, της τέλεση δηλαδή της Θείας Λειτουργίας. Η Θεία Λειτουργία διαιρείται σε δύο μέρη. Πρώτον στο θεολογικό μέρος, το οποίο αρχίζει με την εκφώνηση «Ευλογημένη η βασιλεία του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος..» και τελειώνει με την ανάγνωση του ευαγγελίου και το κήρυγματου θείου λόγου. (Η θέση του κηρύγματος είναι μετά την ανάγνωση του ευαγγελίου) Μετά το κήρυγμα ο διάκονος εκφωνεί: «Όσοι κατηχούμενοι προέλθετε, οι κατηχούμενοι προέλθετε. Όσοι κατηχούμενοι προέλθετε, μη τις των κατηχουμένων. Όσοι πιστοί έτι και έτι του Κυρίου δεηθώμεν», Δηλαδή εντέλει ο διάκονος λέγοντας: «Όσοι είναι στην τάξη των κατηχουμένων, αβάπτιστοι δηλαδή, βγείτε έξω από τον κυρίως ναό στον πρόναο, κανείς αβάπτιστος δεν μπορεί να μείνει και να συμμετέχει στο δεύτερο μέρος της Θείας Λειτουργίας και να κοινωνήσει του Σώματος και του Αίματος του Χριστού». Και αφού έβγαιναν όλοι οι αβάπτιστοι, ο διάκονος λέει: «Όσοι λοιπόν μείναμε που είμαστε βαπτισμένοι, ας προσευχηθούμε στον Κύριο». Και: «Τας θύρας τας θύρας εν σοφία πρόσχωμεν». Η ερμηνεία των αισθητών είναι: «κλείστε καλά τις πόρτες για να μην εισέλθει κανείς από αυτούς που δεν πρέπει στο δεύτερο μέρος της Θείας Λειτουργίας», και η πνευματική ερμηνεία είναι: «Ας κλείσουμε τις θύρες των αισθήσεων και μέσα στην καρδιά μας ας τελέσουμε την αναίμακτη λατρεία». Μαζί με τους αβάπτιστους έβγαιναν από τον κυρίως ναό και στέκοταν στον πρόναο και αυτοί οι οποίοι ήσαν βαπτισμένοι, αλλά είχαν πέσει σε αμαρτήματα τέτοια, τα οποία τους εμπόδιζαν από την κοινωνία του Σώματος και του Αίματος του Χριστού. Αυτοί αποτελούσαν την τάξη των προσκλαιόντων, γιατί παρακαλούσαν κλαίγοντας τον Θεό και αυτούς τους οποίους έμεναν στη Θεία Λειτουργία, να προσευχηθούν γι αυτούς, να τους συγχωρήσει ο Θεός. Έτσι από το σημείο αυτό αρχίζει το δεύτερο μέρος της Θείας Λειτουργίας, το θεουργικό, στο οποίο παρέμεναν όλοι αυτοί που θα συμμετείχαν στη Θεία Κοινωνία. Μόνο αυτοί οι οποίοι θα κοινωνούσαν, έμεναν μέσα στη Θεία Λειτουργία. Τώρα καταλαβαίνουμε γιατί ο άγιος Διονύσιος αναφέρει ότι οι γυναίκες με έμμηνο ρύση, μπορούν να προσεύχονται στον πρόναο. Γιατί αυτές οι γυναίκες δεν θα κοινωνούσαν,  και δεν είχαν λόγο να παραβρίσκονται μέσα στον κυρίως ναό, στο θεουργικό μέρος της Θεία Λειτουργίας. Γιατί μέσα στη Θεία Λειτουργία έμεναν όσοι μπορούσαν να κοινωνήσουν, όπως λέει ο 9^ος Αποστολικός κανόνας, ο οποίος αφορίζει όποιον πιστό, που δεν έχει κώλυμα, δεν παραμένει στη Θεία Λειτουργία και δεν κοινωνεί των Αγίων Μυστηρίων.

Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι η γυναίκα που βρίσκεται σε έμμηνο ρύση, μπορεί να συμμετέχει σε όλα τα εκκλησιαστικά, εκτός της συμμετοχής στην κοινωνία του Σώματος και του Αίματος του Χριστού, καθώς ο άγιος Διονύσιος είναι συγκεκριμμένος, «δεν θα τολμήσουν να πλησιάσουν την Αγία Τράπεζα και να κοινωνήσουν του Σώματος και του Αίματος του Χριστού», και αυτό όχι γιατί είναι ανάξια πνευματικά, αλλά λόγω ευλάβειας. Καθότι και ο άγιος Διονύσιος γράφει στο τέλος του κανόνα, ότι κανένας, άνδρας ή γυναίκα δεν μπορεί να συμμετέχει στη κοινωνία του Σώματος και του Αίματος του Χριστού, αν είναι ακάθαρτος στη ψυχή ή στο σώμα. 

π.Παναγιώτης Βαρδουνιώτης

Εφημέριος Ι. Ναού Αγίου Σπυρίδωνος Ν. Ιωνίας. Ιερά Μητρόπολης Ν. Ιωνίας και Φιλαδέλφειας Αττικής.

Email pan.vardouniotis@gmail.com

ΠΗΓΗ:http://euxh.gr/politismos/paradoseis/emminos-rysis-kai-ekklisia

Η τέχνη της ξερολιθιάς

Ι. Σύντομη παρουσίαση του στοιχείου Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (ΑΠΚ)

1. Όνομα: Η τέχνη της ξερολιθιάς

Άλλη/-ες ονομασία/ες Για τις αναβαθμίδες: σέτια και ποδόμες στη Λέσβο, αρμάκες στην Κεφαλονιά, δέσες στην Ήπειρο, αιμασιές στην Άνδρο, σκάλες στην Τήνο· παραβόλια, τράφοι, λουρίδες και λουρίδια, τάβλες, δεσές, δαμάκια, άσπες, αρμάκια και αρμιά στην Κρήτη· δαμάκια στην Πάτμο, Λέρο, Κάλυμνο και Κω· βαστάδια ή βασταοί και τάβλες στη Νίσυρο, δαμάκια και λούροι στους Λειψούς, βασταοί και λουριά στη Β. Κάρπαθο και στην Κάσο (από το υπό έκδοση βιβλίο της Θεοδώρας Πετανίδου Αναβαθμίδες του Αιγαίου. Το παράδειγμα των Δωδεκανήσων, Επιστημονικές Εκδόσεις Παρισιάνου ΑΕ., σελ. 14 και πίνακας σελ. 190. Η αναφορά γίνεται μετά από προφορική άδεια της συγγραφέως). Επιπλέον, χτιά ή οχτία στην Αμοργό, σκάλες στην Κύθνο, χαλάκια στη Νάξο και, τέλος, οι κοινές ονομασίες σε πολλά μέρη της Ελλάδας αναβαθμοί, πεζούλες και λαχίδια. 

Για τα βοηθητικά κτίσματα γεωργοκτηνοτροφικής χρήσης ή/και κατοίκησης: μιτάτα στην Κρήτη, βόλτοι στη Λευκάδα, κύφες στη Χάλκη, κελιά και καλυβάρες στην Κύθνο, κατοικιές στις Νάξο, Δήλο, Ρήνεια, Μύκονο και Τήνο.

2. Ταυτότητα: Η τέχνη της κατασκευής κτισμάτων με λίθους χωρίς κανένα συνδετικό υλικό.

3. Πεδίο ΑΠΚ:

□   προφορικές παραδόσεις και εκφράσεις

□  επιτελεστικές τέχνες

Χ  κοινωνικές πρακτικές –τελετουργίες –εορταστικές εκδηλώσεις:

Η ξερολιθιά συνδέεται με έθιμα και πρακτικές που σχετίζονται με την παραδοσιακή οργάνωση του χώρου, καθώς και με τον ιδιαίτερο χαρακτήρα κάθε τόπου (αγροτικός/αστικός, ιδιωτικός/δημόσιος). Η ξερολιθιά χαρακτηρίζει τον χώρο που θεωρείται φυσικός και μη κατοικήσιμος (όλα τα κτίσματα αυτού του χώρου είναι γεωργοκτηνοτροφικά, επαγγελματικά ή έχουν σχέση με δραστηριότητες, όπως το κυνήγι). Η τεχνική δεν προσφέρεται για τον αστικό κατοικήσιμο χώρο, όπου η δόμηση είναι πιο επεξεργασμένη, μνημειωδέστερη και θεωρείται διαρκέστερη. Στον αστικό χώρο η ξερολιθιά χρησιμοποιείται σε έργα υποδομών (δίοδοι νερού, αντιστηρίγματα οδών, κλπ) ή αναπτύσσεται σε τόπους που παραπέμπουν στη φύση (πάρκα, πλατείες, υπαίθρια θέατρα, κλπ).

Διαχωριστικοί τοίχοι με χαρακτηριστικές επιστέψεις και σωροί λίθων χρησιμοποιούνται στην ύπαιθρο για την οριοθέτηση της γης και για τη διάκριση ιδιωτικού/δημόσιου χώρου. Με αυτό το σκεπτικό, η χρήση της ξερολιθιάς αποτελεί πολιτισμική επιλογή και η παρουσία των ξερολιθικών κτισμάτων κοινωνικοποιεί τον χώρο. Η πολιτισμική αξία των κτισμάτων αυτών σχετίζεται και με την αναπτυσσόμενη στις μέρες μας συνείδηση ότι η συγκεκριμένη τεχνογνωσία και τα έργα της αποτελούν μέρος της πολιτισμικής κληρονομιάς των τοπικών κοινωνιών του ελλαδικού χώρου.

Χ  γνώσεις και πρακτικές που αφορούν τη φύση και το σύμπαν

Οι ξερολιθικές κατασκευές συνδέονται άμεσα με τη γνώση των πετρωμάτων και των φυσικών υλικών, και γενικά με τη γνώση του περιβάλλοντος χώρου (κατεύθυνση και ένταση των ανέμων και της βροχής, κίνδυνοι διάβρωσης, κατολισθήσεων, πλημμύρας κλπ.). Κατά την κατασκευή των ξερολιθικών κατασκευών λαμβάνονται υπ’ όψιν αυτοί οι παράγοντες, οι οποίοι διαμορφώνουν και βελτιώνουν τις τοπικές φυσικές συνθήκες.

Χ  τεχνογνωσία που συνδέεται με την παραδοσιακή χειροτεχνία

Οι γνώσεις για την κατασκευή των ξερολιθικών κτισμάτων αποτελούν μέρος των δεξιοτήτων που χρησιμεύουν στην άσκηση κάθε αγροτοποιμενικής δραστηριότητας.

Χ  άλλο

Η δημιουργία ξερολιθικών κατασκευών αποτελούσε αντικείμενο παραδοσιακών παιχνιδιών (π.χ. η αγωνιστική κατασκευή βόλτων στην Εγκλουβή Λευκάδας, που έβαζε σε δοκιμασία την ικανότητα και την ταχύτητα του παίκτη, καθώς και την τεχνική αρτιότητα της κατασκευής του). Σήμερα το παραδοσιακό αυτό παιχνίδι έχει εγκαταλειφθεί, ζουν όμως πολλοί από όσους συμμετείχαν σε αυτό, αποτελώντας φορείς μιας συλλογικής μνήμης που σχετίζεται με τις ξερολιθικές κατασκευές.

4. Τόπος (διοικητική περιφέρεια, νομός, δήμος) :

Ξερολιθιές απαντώνται στο σύνολο του αγροτικού χώρου. Σχετικά πρόσφατα (μετά τις δεκαετίες 1960-1970) η τεχνική μεταφέρθηκε και στον αστικό χώρο (οδικό δίκτυο, πάρκα, θέατρα, περίπατοι, αποθήκες) κλπ.

5. Λέξεις-κλειδιά: ξερολιθιά, δόμηση χωρίς κονίαμα, οργάνωση του χώρου, πολιτισμικό τοπίο, παραδοσιακή τεχνογνωσία.

ΙΙ. Ταυτότητα του φορέα του στοιχείου ΑΠΚ

Πρόσωπο, ομάδα, οργανισμός

Πρόσωπα: Τεχνίτες της ξερολιθιάς

• Παρασκευαΐδης Σταύρος Γ., Συριτέλης Βασίλης (Λέσβος)
• Φέγγαρος Αντώνης (Πάτμος)
• Αυγούλης Μιχάλης, Χαλάς Τάσος, Δραμουντανής Διαμαντής (Κως)
• Πιπεράκης Μανόλης (Αμοργός)
• Γαβαλάς Γιώργος (Φολέγανδρος)
• Κλώνος Δημήτρης, Κοντραφούρης Δημήτρης, Μαλτέζος Γιώργος (Αίγινα)
• Ψάλτης Γιάννης, Μαραβέλιας Μηνάς, Γεροδήμος Βασίλης (Τήνος)
• Νταγιαντάς Ζαχαρίας και Νταγιαντάς Γιάννης (Κρήτη)
• Κασσιανή και Διονύσης Κούρτης, Γιώργος Βανδώρος (Λευκάδα)
• Νάκος Αποστόλης και Νάκος Σπύρος (Πελοπόννησος και Στερεά Ελλάδα)

Ομάδα: ΟΡΑΜΑ: Ομάδα Ριζοσπαστικής Αποκατάστασης Μονοπατιών Αμοργού, με έδρα το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, αποτελούμενη από διδάσκοντες, φοιτητές και τεχνίτες, που ασχολούνται συστηματικά από το 2012 με την αποκατάσταση των μονοπατιών της Αμοργού (Υπεύθυνη: Βιβιάννα Α. Μεταλληνού, Αρχιτέκτων-Ιστορικός Περιβάλλοντος, SΜ in Architecture Studies MIT).

Οργανισμός: Μέλη της ΔΕΕΞ: Διεθνής Ένωση για τη διΕπιστημονική μελέτη της Ξερολιθιάς / SPS.: Société scientifique internationale pour l’ étude pluridisciplinaire de la Pierre Sèche (Maison de l’Archéologie, 21 rue République, 83143 Le Val, France–τηλ. 0033494863924,                  fax 0033494864812, contact@pierreseche-international.org), συνεπικουρούμενα από την εθελοντική συμμετοχή ενδιαφερόμενων πολιτών (τεχνιτών, ερευνητών, χρηστών) που αναγνωρίζουν την αξία των ξερολιθικών κτισμάτων).

Ταυτότητα:

□ ΟΤΑ (κοινότητα, δήμος, περιφέρεια)

□ σύλλογος

□ σωματείο

□ ενορία

Χ ένωση ενδιαφερομένων

□ συντεχνία

Χ πρόσωπο

□ άλλο

Έδρα/τόπος:

Ειδικές πληροφορίες για το στοιχείο:

Αρμόδιο/α πρόσωπο/α:

1. Όνομα: Αδαμαντία Ακοβιτσιώτη-Hameau

Ιδιότητα: Δρ Αρχαιολόγος και Δρ Πολιτισμική Ανθρωπολόγος, Γενική Γραμματέας ΔΕΕΞ / SPS

Διεύθυνση: 14 avenue Frederic Mistral, Forcalqueiret ΤΚ: 831 36

Τηλ. 003349867021

FAX…………………………….

e-mail: aser2@wanadoo.fr

2. Όνομα: Ιουλία Κ. Παπαευτυχίου

Ιδιότητα: Δρ Αρχιτέκτων ΕΜΠ, Αντιπρόεδρος της ΔΕΕΞ / SPS, Υπεύθυνη του Τομέα Ελλάδας-Αιγαίου

Διεύθυνση: Ξάνθου 10    ΤΚ: 853 00 Κως

Χώρα: Ελλάδα

Τηλ. 2242026754   Κιν. 6973693259

FAX…….—-……………………….

e-mail: ioulia955@gmail.com

3. Όνομα: Μαριγώ Αποστόλου

Ιδιότητα: Δρ Αρχιτέκτων, Καθηγήτρια Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου

Διεύθυνση : Ρούμελης 7, ΤΚ: 151 27 Μελίσσια

Χώρα: Ελλάδα

Τηλ.  2108030860   Κιν. 6972338294

FAX. 2106134738

e-mail: ………………………

ΙΙΙ . Περιγραφή του στοιχείου ΑΠΚ

1.    Περιγραφή:

(έως 50 λέξεις)

Με τον όρο «τέχνη της ξερολιθιάς» εννοούμε την κατασκευή κτισμάτων με λίθους χωρίς κανένα συνδετικό υλικό (εν ξηρώ). Οι ξερολιθικές κατασκευές, είναι άλλοτε έντονα ορατές, όπως εκτεταμένα εντυπωσιακά σύνολα ταρατσωτών καλλιεργειών, και άλλοτε διακριτικές και ταπεινές, όπως τα κτίσματα γεωργοκτηνοτροφικής χρήσης. Ωστόσο, είναι πάντα καλαίσθητες και φιλικές προς το περιβάλλον.

2.    Αναλυτική περιγραφή: (έως 500 λέξεις)

Οι ξερολιθικές κατασκευές συνδέονται άμεσα με την οργάνωση του παραγωγικού χώρου των αγροτικών κοινοτήτων. Οι ίδιοι οι αγρότες ενδιαφέρονται τόσο για τη δόμηση νέων ξερολιθικών κατασκευών όσο και για τη συντήρηση των υφιστάμενων. Η τεχνική αφορά απλές κατασκευές (διαχωριστικούς και αναλημματικούς τοίχους, επιστρώσεις δρόμων) ή πιο σύνθετες (ποικίλα αγροτικά κτίσματα για αποθήκευση, επεξεργασία προϊόντων, σταβλισμό ζώων, πρόχειρη στέγαση ανθρώπων). Στις μη καλλιεργούμενες ή δασώδεις περιοχές διάφοροι κλειστοί χώροι που στεγάζουν τεχνικές δραστηριότητες (εργαστήρια λατομείων, καμίνια, φούρνοι, κυνηγετικά σύνολα: τοιχάρια, στέγαστρα, καθίσματα, λάκκοι για την αναμονή ή την παγίδευση των θηραμάτων) χτίζονται με ξερολιθιά.

Η τεχνική χρησιμοποιείται επίσης για όλες τις εγκαταστάσεις που συμβάλλουν στην αποστράγγιση, την άρδευση και την ύδρευση των γαιών. Η τεχνική της ξερολιθιάς προτιμάται για τα τεχνικά πλεονεκτήματά της, που βασίζονται στις λειτουργικές ιδιότητες της δόμησης εν ξηρώ (ισοθερμία, ρύθμιση του αερισμού και της υγρασίας), αλλά και στο γεγονός ότι οι ξερολιθικές κατασκευές δεν απαιτούν ιδιαίτερα τεχνικά μέσα. Η χρήση της ξερολιθιάς αραιώνει αισθητά μετά τα μέσα του 20ού αιώνα με την παρακμή της παραδοσιακής αγροτικής κοινωνίας, τη μηχανοποίηση της γεωργίας και τη χρήση νέων μεταφορικών μέσων.

Παρ’ όλα αυτά, η συμβολή της ξερολιθιάς στην οργάνωση και τη συγκρότηση τοπίων και ταυτοτήτων υπογραμμίζεται σε διεθνές επίπεδο όλο και περισσότερο. Οι δυνατότητες για αναστηλώσεις και νέες κατασκευές αυξάνονται, ενώ η ζήτηση για τέτοιες κατασκευές επεκτείνεται σε νέους τομείς δραστηριοτήτων (πρωτογενής παραγωγή, προστασία περιβάλλοντος, πολιτισμικός και οικολογικός τουρισμός κ.ά.) που κινούνται στο μεταίχμιο παράδοσης και νεωτερισμού, τεχνικής και καλλιτεχνίας.

Όσον αφορά στην ίδια την τεχνική, τόσο οι απλές όσο και οι σύνθετες κατασκευές –κυρίως κλειστοί χώροι– παρουσιάζουν ποικιλία μεθόδων και μορφών ανάλογα με το κατά τόπους προσφερόμενο υλικό αλλά και τον χρηστικό ρόλο που επιτελούν. Οι σύνθετες κατασκευές είναι αυτές που κυρίως διαφοροποιούνται ανάλογα με τους τρόπους στέγασης. Έτσι, έχουμε κατασκευές: 1) με θόλους σφαιρικούς 2) με θόλους κυλινδρικούς 3) με δώματα που πατούν είτε σε τοίχους που συγκλίνουν προς τα πάνω είτε σε παράλληλα τόξα προκειμένου να δημιουργηθούν οι κατάλληλες αποστάσεις, για να στηριχτούν σε αυτά οι πλάκες που θα κλείσουν το άνοιγμα και θα ολοκληρώσουν τη στέγαση. Παρόμοια κατασκευή είναι τα κυκλικά κτίσματα με στύλο στο κέντρο (Τήνος).

Σήμερα, τα ξερολιθικά κτίσματα στην Ελλάδα κατασκευάζονται κυρίως από γεωργούς, κτηνοτρόφους και, ευκαιριακά, από τεχνίτες. Ειδικά στον νησιωτικό χώρο οι ξερολιθικές κατασκευές (τοίχοι, περίβολοι, κλειστά κτίσματα κ.ά.) είναι πολύ διαδεδομένες. Στην ηπειρωτική χώρα οι ξερολιθιές είναι λιγότερο ορατές, αλλά το ίδιο σημαντικές για την παραδοσιακή οργάνωση του χώρου. Η συντήρηση και επέκταση των ξερολιθικών κατασκευών είναι σήμερα προβληματική. Η μετάδοση της τεχνογνωσίας στις νεότερες γενιές είναι όλο και πιο περιορισμένη, ενώ οι ειδικοί τεχνίτες είναι συνήθως ηλικιωμένοι. Παράλληλα όμως αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο η αξία της ξερολιθιάς για το φυσικό περιβάλλον και τη συγκρότηση των τοπικών ταυτοτήτων, ενώ ταυτόχρονα προβάλλεται ο ρόλος της ξερολιθιάς ως μαρτυρίας του ανθρώπινου μόχθου στην προσπάθεια επιβίωσης του είδους.

3.    Τόπος και μέσα επιτέλεσης ή άσκησης του στοιχείου ΑΠΚ

Χώρος που συνδέεται με την επιτέλεση/πραγματοποίηση του στοιχείου ΑΠΚ:

Ξερολιθικές κατασκευές απαντώνται στο σύνολο της υπαίθρου, τόσο στους οικισμούς όσο και σε περιοχές εκτός κατοικημένου χώρου. Πολύ χαρακτηριστικό δείγμα ξερολιθικής κατασκευής απαντάται σε περιοχές με κεκλιμένα εδάφη: πρόκειται για τους τοίχους αντιστήριξης των οριζόντιων αναβαθμίδων. Άλλες κατασκευές είναι τοιχοδομίες συνδυασμένες με κλίμακες, καταφύγια, αποθηκευτικούς χώρους, στέρνες και περάσματα νερού κλπ. Επίσης, ανεξάρτητοι κλειστοί χώροι (καλύβες, καμίνια, φούρνοι, κλπ.).

Εξοπλισμός εξαρτήματα (όπως, π.χ., εργαλεία, σκεύη, στολές κ.ά.) που χρησιμοποιούνται κατά την προετοιμασία και την επιτέλεση του στοιχείου ΑΠΚ:

Για την κατασκευή των ξερολιθικών κατασκευών χρησιμεύουν όλα τα εργαλεία που χρησιμοποιεί ο αγρότης για την προετοιμασία του εδάφους και για τη μεταφορά υλικών (τσάπα, τσουγκράνα, φτυάρι, καρότσι). Για την προετοιμασία των δόμων αξιοποιούνται τα απλούστερα εργαλεία που χρησιμοποιούνται για την εξόρυξη και τη λάξευση της πέτρας:

1.      Το σφυρί για το διαχωρισμό των λίθων

2.      Ο μαστρακάς και το βελόνι, ατσάλινα εργαλεία για την πρώτη κατεργασία των λίθων

3.      Το μπικούνι, που προσομοιάζει με το σφυρί (με τη διαφορά ότι έχει μυτερές απολήξεις αντί ορθογώνιες), για τον τετραγωνισμό των ογκολίθων

4.      Η χτενιά και το καλέμι, ατσάλινα εργαλεία για τη λείανση των επιφανειών των ογκολίθων

5.      Η γωνιά για το «γώνιασμα» και το «αλφάδιασμα» των δόμων πριν από την εμφάνιση του αλφαδιού.

6.      Το αλφάδι για το αλφάδιασμα των δόμων

7.      Το μυστρί για τις μεμονωμένες περιπτώσεις χρήσης κονιάματος στην εξωτερική επιφάνεια ξερολιθικών τοίχων (π.χ. επάλειψη στέρνας)

http://5a.arch.ntua.gr/project/4247/5269 (πρόσβαση στις 20.02.2015)

Προϊόντα ή εν γένει υλικά αντικείμενα (χειροτεχνήματα, εργαλεία, λατρευτικά ή μη σκεύη, προϊόντα, φαγητά κλπ.) που προκύπτουν ως αποτελέσμα της επιτέλεσης ή της άσκησης του στοιχείου ΑΠΚ:

Η μέσω των ξερολιθικών κτισμάτων (αναβαθμίδες, κατασκευές διαχείρισης του νερού/υδραυλικά έργα, τοίχοι αντιστήριξης, περιφράξεις, έργα οριοθέτησης ιδιοκτησιών, ξερολιθικές επιστρώσεις για διόδους και κλίμακες) διευθέτηση του χώρου (διάρθρωση χωραφιών και κήπων, οδικό δίκτυο, προστασία των καλλιεργειών και των καλλιεργητών από δυσμενείς καιρικές συνθήκες, ύδρευση, αποθήκευση κλπ), συμβάλλει στη βελτίωση της γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής (σιτηρά, όσπρια, αμπελώνες, ελαιώνες, γαλακτοκομικά προϊόντα, υποπροϊόντα, όπως το μαλλί, ο ελαιοπυρήνας, τα δασικά υποπροϊόντα, κλπ.). H βελτίωση αυτή είναι το αποτέλεσμα της δημιουργίας ευνοϊκών συνθηκών (υγρασία, αντηλιά, απανεμιά κ.ο.κ.) για τις καλλιέργειες ή για την κατεργασία (στέγνωμα, ξήρανση, κ.ο.κ.) και αποθήκευση προϊόντων (μαλλί, τυρί, κηπευτικά, φρούτα κ.ο.κ.) μέσω της εύστοχης κατασκευής ξερολιθικών κατασκευών για την αντιμετώπιση των δυσμενών εδαφικών και καιρικών παραγόντων.

Σε περιοχές γεωργοκτηνοτροφικής παραγωγής, ξερολιθικά κτίσματα χρησιμεύουν για τον σταβλισμό ζώων και την ευκαιριακή ή εποχιακή στέγαση των κτηνοτρόφων. Τεχνικά κτίσματα και πρόχειρες κατοικίες από ξερολιθιά χρησιμοποιούνται επίσης για τις δασικές και άλλες συναφείς εργασίες (υλοτομία, καρβουνοποιία, ασβεστοποιία). Ξερολιθικές κατασκευές συμβάλλουν επίσης στη λειτουργία απλών ή σύνθετων προβιομηχανικών εγκαταστάσεων για την επιτόπου μεταποίηση πρωτογενών προϊόντων, όπως τα λιοτρίβια, οι ληνοί, οι ανεμόμυλοι, οι υδρόμυλοι και οι νεροτριβές.

4.    Διαδικασία μετάδοσης από γενιά σε γενιά του στοιχείου ΑΠΚ

Περιγραφή της διαδικασίας

Τρόποι και διάρκεια εκμάθησης /μαθητείας /μύησης

Η γνώση για την τέχνη της ξερολιθιάς μεταβιβάζεται με τρόπο προφορικό από γενιά σε γενιά, παράλληλα με την πρακτική της εφαρμογή στις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε τόπου. Η μετάδοση των τεχνικών διαμόρφωσης και αξιοποίησης του αγροτικού χώρου γίνεται κατά τη διάρκεια των αγροτικών εργασιών, όπου μετέχουν τα περισσότερα (νεαρά και ηλικιωμένα) μέλη της κοινότητας. Η τεχνογνωσία εφαρμόζεται κατά την προετοιμασία αυτών των εργασιών: επισκευή αλωνιών, τοιχαρίων, αναδιάρθρωση μαντριών κλπ. Η διαδικασία εκμάθησης της τέχνης της ξερολιθιάς σχετίζεται με το αίσθημα του ανήκειν σε μια κοινωνία, ενώ ταυτοχρόνως εκφράζει την οικογενειακή αλληλεγγύη και την παράδοση. Ωστόσο, η τέχνη της δημιουργίας ξερολιθικών κατασκευών περιλαμβάνεται συνήθως και στις γενικές γνώσεις του μάστορα χτίστη ή οικοδόμου.

Φορείς μετάδοσης

Οικογένεια, αγροτική κοινότητα, ειδικευμένοι χωρικοί/τεχνίτες που θεωρούνται ειδήμονες και εξασκούν την τέχνη όταν χρειαστεί.

ΙV. Ιστορικό και γενεαλογία του στοιχείου ΑΠΚ

Ιστορικές πληροφορίες ή τοπικές διηγήσεις για την εμφάνιση, τη διάρκεια, την παρουσία, και τις προσαρμογές ή και τροποποιήσεις του στοιχείου ΑΠΚ:

Η ξερολιθιά είναι τεχνική δόμησης γνωστή σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης. Τα στοιχεία που κατά περίπτωση ποικίλλουν είναι οι επιμέρους εφαρμογές της, η συχνότητα των ξερολιθικών κατασκευών και οι τρόποι μετάδοσης της γνώσης. Οι ιστορικές και αρχαιολογικές πληροφορίες είναι λίγες αλλά υπαρκτές (ομηρικά έπη, άνδηρα και αναλήμματα ανακτόρων, οικιών, ναών και δρόμων της κλασικής, ρωμαϊκής ή βυζαντινής εποχής). Το θέμα της ένταξης έργων όπως οι κυκλώπειες κατασκευές στο ρεπερτόριο των ξερολιθικών κτισμάτων είναι ανοιχτό. Οι ενδοιασμοί γι’ αυτόν τον χαρακτηρισμό βασίζονται στις διαφορές του κοινωνικού περίγυρου και της πολιτικής οργάνωσης των ομάδων που σχεδιάζουν και εκτελούν αυτά τα έργα (ύπαρξη μιας κεντρικής εξουσίας που είτε επιβάλλει εθελοντικές ή μη αγγαρείες είτε χρησιμοποιεί εργατικό δυναμικό με χαμηλή ή και καθόλου αμοιβή).

Η ανάγκη για συνεχή συντήρηση των έργων έχει ως αποτέλεσμα τη συνεχή αναδιάρθρωσή τους. Ως εκ τούτου, το στοιχείο της παλαιότητας αφορά κυρίως την τεχνογνωσία καθ’ εαυτήν και πολύ λιγότερο τις υφιστάμενες δομές και κτίσματα. Μετά τα μέσα του 20ού αιώνα, η τέχνη και η μετάδοσή της παρουσιάζουν αισθητή ύφεση, αλλά δεν εξαφανίζονται. Η τέχνη της ξερολιθιάς εξακολουθεί να χρησιμοποιείται και να μεταδίδεται, καθώς προσαρμόζεται σε πολλούς τύπους εδαφών και καλλιεργειών αναχαιτίζοντας τις καταστροφικές συνέπειες της ροής των υδάτων και της διάβρωσης. Η άμεση σύνδεση ξερολιθιάς και φυσικού/πολιτισμικού τοπίου συμμετέχει επίσης στη διαδικασία διατήρησης της τεχνικής ως στοιχείου της τοπικής ταυτότητας. Εννοούμε με αυτό, την αναδιάθρωση του φυσικού χώρου μέσω των ξερολιθικών κατασκευών, αναδιάρθρωση που δίνει νέα όψη στον ορατό χώρο, σύμφωνη με την πρόσληψη αυτού του χώρου από τους κατοίκους και χρήστες του.

Για τον ελληνικό χώρο, η τέχνη της ξερολιθιάς έχει τις καταβολές της στην αρχαιότητα, τόσο ως προς τις τεχνικά απλές δημιουργίες (διαχωριστικοί και αναλημματικοί τοίχοι στον γεωργοκτηνοτροφικό χώρο, όπως π.χ. στις αγροτικές περιοχές της Δήλου) όσο και σε πιο απαιτητικές κατασκευές, όπως τα θολωτά αγροτικά κτίσματα. Οι παλαιότερες κατασκευές που σώζονται έως σήμερα χρονολογούνται γενικά στη Βενετοκρατία, χωρίς να αποκλείονται και πρωιμότερες χρονολογήσεις (βλ. Τριανταφυλλόπουλος, Κουτελάκης, Σιγάλα κλπ.)

Στον ευρωπαϊκό χώρο μερικά ξερολιθικά σύνολα ανάγονται στην αρχαιότητα (ταρατσωτές καλλιέργειες, οδικά δίκτυα κλπ.). Όσον αφορά τις ακόμη παλαιότερες μεγαλιθικές κατασκευές, τίθεται το πρόβλημα της κοινωνικής και πολιτικής τους λειτουργίας, όπως περιγράφηκε παραπάνω. Οι ξερολιθιές πολλαπλασιάζονται τον 17ο και 18ο αιώνα, τόσο στις μεσογειακές χώρες όσο και στις πιο βόρειες περιοχές (Αγγλία, Σκωτία, Ουαλία, Σκανδιναβία). Η επίσημη καταγραφή της έγγειας ιδιοκτησίας συνέβαλε παντού σε αυτή την ανάπτυξη. Συστηματικές αποτυπώσεις δεν έχουν γίνει στην Ελλάδα, δεδομένης και της απουσίας κτηματολογίου. Η μελέτη της ξερολιθιάς εντάσσεται στην ευρύτερη μελέτη της λαϊκής αρχιτεκτονικής.

Ιστορικά δεδομένα για τον φορέα του στοιχείου ΑΠΚ:

Πρόσωπα: Συνήθως τα φυσικά πρόσωπα που ασχολούνται με την τέχνη της ξερολιθιάς είναι απόγονοι τεχνιτών. Η τέχνη αυτή καθ’ εαυτήν, αποτελεί οικογενειακή παράδοση που στις μέρες μας χρήζει προστασίας και διατήρησης.

Ομάδα: Η ομάδα ΟΡΑΜΑ δραστηριοποιείται από το 2012.

Οργανισμός: ΔΕΕΞ / SPS

Στον ευρωπαϊκό χώρο από το 1987 έως σήμερα έχουν πραγματοποιηθεί δεκατέσσερα διεθνή συνέδρια με αντικείμενο τα ξερολιθικά κτίσματα:

1.      Το 1987 στο Bari (Puglia, Ιταλία), ως αποτέλεσμα της αγάπης για το αντικείμενο μιας τριμελούς ομάδας ανθρώπων που έτυχε να έχουν γεννηθεί σε μεσογειακές χώρες (μεταξύ των οποίων και ο Έλληνας αρχιτέκτονας Γιώργης Πετράκης).

2.    Το 1990 στη Barcelona (Cataluña, Ισπανία), όπου αποφασίστηκε η ανά διετία διοργάνωση συναντήσεων.

3.      Το 1992 στα Ανώγεια (Κρήτη-Ελλάδα), στο πλαίσιο των Μεσογειακών Ολοκληρωμένων Προγραμμάτων (ΜΟΠ), με υπεύθυνο τον Γιώργη Πετράκη.

4.      Το 1994 στην Palma (Mallorca, Ισπανία), όπου διαφάνηκε η οικουμενικότητα του θέματος.

5.      Το 1996 στις Triora, Ponte Di Nava, Pontedassio (Liguria, Ιταλία), όπου αποφασίστηκε και η σύσταση της Διεθνούς Επιστημονικής Ένωσης για τη διεπιστημονική μελέτη της ξερολιθιάς (ΔΕΕΞ / SPS: Société scientifique internationale pour l’ étude pluridisciplinaire  de la Pierre Séche / Société Pierre Sèche)

6.      Το 1998 στο Le Val–Carcés (Γαλλία), όπου συστήθηκε και δηλώθηκε επίσημα η Διεθνής Ένωση με έδρα τη Γαλλία (Le Val, Προβηγκία)

7.      Το 2000 στην Peñiscola (Castelló, Ισπανία)

8.      Το 2002 στην Viege (Visp–Valaiς, Ελβετία)

9.      Το 2004 στη Μυτιλήνη (Λέσβος, Ελλάδα)

10.  Το 2006 στο Montalbán (Aragon, Ισπανία)

11.  Το 2008 στο Locorotondo (Puglia, Ιταλία)

12.  Το 2010 στο Ambleside (Cumbria, Ουαλλία)

13.  Το 2012 στην Ogliastra (Σαρδηνία-Ιταλία)

14.  Το 2014 στην Al Jadida (Μαρόκο, Αφρική)

Το 15ο διεθνές συνέδριο θα πραγματοποιηθεί το 2016 στο Αργοστόλι (Κεφαλονιά, Ελλάδα).

Επικαιροποίηση των δεδομένων (τουλάχιστον ανά 5ετία):

V. Σημασία του στοιχείου για την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά

1.                  Τρόποι αξιοποίησης

Η εγγραφή του στοιχείου στον Εθνικό Ευρετήριο ΑΠΚ θα συμβάλει στην ανάδειξη της πολιτισμικής αξίας της τέχνης της ξερολιθιάς, της σημασίας της για την οικολογική ισορροπία, ειδικά των περιοχών που μαστίζονται από την εδαφική διάβρωση και άλλες δυσμενείς κλιματικές και εδαφικές συνθήκες. Κυρίως όμως θα βοηθήσει στην ανάδειξή της ως τεκμήριο του τρόπου που συγκροτήθηκε ιστορικά η σχέση ανθρώπου και περιβάλλοντος στον ελλαδικό χώρο.

2.    Μέτρα διαφύλαξης (σε τοπικό, περιφερειακό ή εθνικό επίπεδο):

Πολλά μέτρα θα μπορούσαν να ληφθούν προκειμένου να ενισχυθεί η διατήρηση της τέχνης της ξερολιθιάς. Κατ’ αρχάς, είναι αναγκαία η δημιουργία τοπικών καταλόγων όπου θα καταγράφονται τα κατά τόπους ξερολιθικά κτίσματα, ώστε να δημιουργηθεί ένα εθνικό αρχείο αυτών των μνημείων. Παρ’ όλα αυτά, το σημαντικότερο δεν είναι η προστασία των ξερολιθικών κτισμάτων αυτά καθ’ εαυτά, δεδομένου ότι πολλά από αυτά είναι από τη φύση τους εφήμερα.

Κάποια σύνολα ξερολιθικών κατασκευών σε άλλες χώρες έχουν ήδη εγγραφεί στον Κατάλογο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς (World Heritage List) της UNESCO. Αναφέρουμε ενδεικτικά τους τρούλους του Alberobello στη Ν. Ιταλία (1996), την περιοχή των Cinque Terre και τα νησιά Palmaria, Tino and Tinetto στο Portovenere στην ιταλική Λιγυρίας (1997), το πολιτισμικό τοπίο Sukur στη Νιγηρία (1999), την παραποτάμια περιοχή οινοποιίας Alto Douro στην Πορτογαλία (2001), το πολιτισμικό τοπίο οινοποιίας στη νήσο Pico στην Πορτογαλία (2004), το πολιτισμικό τοπίο της οροσειράς Serra de Tramuntana στην ισπανική Μαγιόρκα (2011), το πολιτισμικό τοπίο στο Konso στην Αιθιοπία (2011), τις ρυζοκαλλιέργειες στη νήσο Bali της Ινδονησίας (Πολιτιστικά Αξιοθέατα του Μπαλί: το Σύστημα Subak ως αντιπροσωπευτικό της Φιλοσοφίας Tri Hita Karana – 2012) και το τοπίο με τους αμπελώνες στο Piemonte: Langhe e Roero και Monferrato στην Ιταλία.

Σχολές και ομάδες χτιστών που διδάσκουν την τεχνική δραστηριοποιούνται στη Μεγάλη Βρετανία, στη Γαλλία, στην Ιταλία, στην Ελβετία, στην Ισπανία (στις Βαλεαρίδες νήσους κ.α.), στην Ελλάδα (π.χ. Κυκλάδες), στην Κύπρο, κ.α. Στην Ελλάδα απαντώνται λίγες νέες ξερολιθικές κατασκευές, ενώ οι ήδη υπάρχουσες συντηρούνται αρκετά συχνά. Η απουσία όμως συγκεκριμένου νομοθετικού πλαισίου δεν εγγυάται τη συστηματική αναδιάρθρωση των χώρων και την αποτελεσματική μετάδοση της εμπειρικής γνώσης.

Σήμερα, η μετάδοση της τεχνογνωσίας περνάει, ανάλογα με την περιοχή, από τους φορείς μετάδοσης της γνώσης στο πλαίσιο των τοπικών κοινοτήτων ή από οργανωμένους φορείς εκμάθησης και εξάσκησης. Σύλλογοι, σωματεία, τοπικές διοικήσεις απονέμουν πιστοποιητικά μετά από πρακτικές εξετάσεις, στην Αγγλία, την Ουαλία, τη Σκωτία (από τις αρχές του 20ού αιώνα), στην Ισπανία, την Ελβετία (από τη δεκαετία του 1990) και στη Γαλλία, όπου η πιστοποίηση αναγνωρίζεται από το κράτος (από το 2010). Στην Ελλάδα και στην Κύπρο διάφορες ομάδες πετράδων (πετροκόποι/λιθοξόοι) δραστηριοποιούνται περιστασιακά, συνήθως στο πλαίσιο ευρωπαϊκών προγραμμάτων.

Σημαντικό ρόλο στην ανάδειξη της τέχνης της ξερολιθιάς ως πολιτισμικού αγαθού έχει αναλάβει η Διεθνής Ένωση διΕπιστημονικής Μελέτης της Ξερολιθιάς, η οποία από το 1987-1988 και κάθε δύο χρόνια οργανώνει διεθνή συνέδρια με θέματα που σχετίζονται με τις ξερολιθικές κατασκευές. Παράλληλα, σε τοπικό ή εθνικό επίπεδο οργανώνονται συνέδρια από πολλούς φορείς, ενώ διάφορα ευρωπαϊκά προγράμματα έχουν ασχοληθεί επανειλημμένα με το θέμα. Τέλος, η διεθνής ένωση (I.T.L.A.: International Terrraced Landscapes Aliance) ασχολείται ειδικά με τις ταρατσωτές καλλιέργειες και συνεργάζεται με τη ΔΕΕΞ.

ΣΥΜΠΛΗΡΩΝΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ:

Προϋπάρχουσα τεκμηρίωση Διαθέσιμη βιβλιογραφία (ενδεικτική)

Αποστόλου Μ.–Κουτελάκης Χ., «Αγροτικά συγκροτήματα, σύνθετα μνημεία της φύσης και του ανθρώπου. Είδη υπό εξαφάνιση. Η περίπτωση των βόλτων-αλωνιών στην Εγκλουβή Λευκάδας», επιστολή στο τριμηνιαίο περιοδικό Αρχαιολογία-Τέχνες, τχ. 103, Αθήνα: Αθηναϊκά Νέα Α.Ε.- Ίδρυμα Λαμπράκη, Ιούνιος 2007, σ. 132-133.

Αποστόλου Μ., «Το συγκρότημα των βόλτων στο Βουνί Εγκλουβής Λευκάδας», Monumenta, www.monumenta.org, 02.05.2007

Κουτελάκης Χ., «Οι βόλτοι στην Εγκλουβή Λευκάδας. Αμφίδρομες επιδράσεις επί των αγροτικών κτισμάτων μεταξύ Δυτικής Ελλάδας και Κάτω Ιταλίας», ανακοίνωση στο Διεθνές Συμπόσιο Δυτική Ελλάδα – Νότιος Ιταλία. Cultural cross fertilization of Southern Italy and Western Greece through History, Πανεπιστήμιο Πατρών, Σεπτέμβριος 2007. Τεύχος με Περιλήψεις Ανακοινώσεων, σελ. 16 με τίτλο: «Οι βόλτοι της Λευκάδας και ειδικά της Εγκλουβής» (ανακοίνωση Β8).

Σιγάλα Μαρία-Ζάννε, Η Χάλκη από την παλαιοχριστιανική εποχή μέχρι και το τέλος της περιόδου της Ιπποτοκρατίας (5^ος αι- 1523): μνημεία, αρχιτεκτονική, τοπογραφία, κοινωνία, Διδακτορική Διατριβή, 26.01.2012, Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών, Φιλοσοφική Σχολή, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας.

Τριανταφυλλόπουλος Δ. (Καθ. Βυζαντινής Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Κύπρου, τ. Δ/ντής Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων), «Σεβαστείτε τα μνημεία», εφημ. Λευκαδίτικος Λόγος, Απρίλιος 2007, αρ. φύλ. 871, σελ. 1 & 3.

Διαθέσιμα δεδομένα Φορέας: Είδος έρευνας: Είδος δεδομένων: Εγγραφή του στοιχείου σε άλλα ευρετήρια 

Εθνικό Ευρετήριο – Τεχνικό δελτίο του στοιχείου Τόπος και ημερομηνία σύνταξης: Συντάκτης Ονοματεπώνυμο: Ιδιότητα: Συνοδευτικό τεκμηριωτικό υλικό Βιβλιογραφική-αρχειακή έρευνα: Επιτόπια έρευνα – συνεντεύξεις: Ηχητική καταγραφή: Φωτογραφική καταγραφή: Κινηματογραφική καταγραφή:

ΠΗΓΗ:http://ayla.culture.gr/?p=387#more-387

Ένα τρεχαντηράκι

 Ένα τρεχαντηράκι

Όμιλος ερμηνευτών δημοτικών τραγουδιών 

«ΚΡΗΤΕΣ ΑΚΡΙΤΕΣ»

Διεύθυνση χορωδίας και ορχήστρας: Κωνσταντίνος Σταυρουλάκης.

Η Κυβέρνηση!

Γέροντας Γρηγόριος: 

Ἡ πιὸ συνεπὴς κυβέρνηση

Μᾶς προανήγγειλαν πὼς ἄθεοι εἶναι· δὲν πιστεύουν στὸν Χριστό, δὲν πιστεύουν στὴν ἁγία Τριάδα, δὲν ἀναγνωρίζουν τὴν Παναγία, δὲν δέχονται τοὺς ἁγίους Ἀποστόλους, τοὺς Μάρτυρες καὶ τοὺς Ἁγίους. Αὐτὸ τὸ τήρησαν ἐπακριβῶς. Καὶ τὸ τηροῦν ἄχρι τῆς ἄρτι ὥρας. Ὅ,τι μυρίζει λιβάνι καὶ κερί, προμελετημένα τὸ μάχονται. Μάχονται τὴν Ἐκκλησία καὶ προσπαθοῦν αὐτὸν τὸν «μπελὰ» νὰ τὸν διώξουν ἀπὸ τὸν δρόμο τους. Μάχονται λυσσαλέα νὰ μὴν ὑπάρχη σταυρός, νὰ μὴ χτυποῦν καμπάνες, νὰ μὴν ἀνάβη καντήλι. Τὶς ἐρημιὲς καὶ τ᾽ ἀκρογιάλια νὰ μὴ τὰ στολίζουν ἐκκλησιδάκια, ἀλλὰ μπαράκια καὶ καφετέριες. Καὶ τὸ ράσο, τὸ φλάμπουρο τῆς πίστης καὶ τοῦ Γένους, νὰ μὴν ἀνεμίζη στοὺς δρόμους. Ἀφήνουν τὰ χωριά μας χωρὶς παπᾶ, γιατὶ δὲν φτάνουν τὰ λεφτά! Τί νὰ θέλουν τὰ γεροντάκια, οἱ ἀπόμαχοι τῆς ζωῆς; Δάσκαλο καὶ πρόεδρο; Παπᾶ γυρεύουν, λειτουργιὰ ν᾽ ἀκούσουν, καμπάνα νὰ χτυπήση.

Εἶναι φοβερὸ πρᾶγμα νὰ ζῆς σ᾽ ἕνα ὀρεινὸ χωριὸ καὶ νὰ μὴν ἀκοῦς μηδὲ ψάλτη μηδὲ παπᾶ. Γιὰ ὅλα ἔχουν χρήματα. Γιὰ νὰ βοηθήσουν ἕνα παπᾶ νὰ μείνη στὸ φτωχὸ χωριό, ἔχουν ἀνεπάρκεια, ἔχουν δυστυχία. Τοὺς τρώει ἡ ἀνέχεια καὶ ἡ κακομοιριά.

Βρέθηκα παραμονὲς ἑορτῶν στὸν νομάρχη τοῦ Καρπενησίου. Οἱ πρόεδροι, πού, δόξα τῷ Θεῷ, ὑπῆρχαν ἀκόμη τότε στὰ ὀρεινὰ χωριά, κατέβηκαν στὸν νομάρχη νὰ ζητήσουν παπᾶ.

– Δὲν θέλετε –τοὺς λέγει– δάσκαλο;
– Τὰ γράμματα ποὺ θὰ μᾶς πῆ ὁ δάσκαλος τὰ ξέρουμε. Τὰ γράμματα ποὺ θὰ μᾶς πῆ ὁ παπᾶς ζητοῦμε καὶ ἀναζητοῦμε στὰ χωριά μας. Ἡ παρουσία τοῦ παπᾶ στὸ ἐρημωμένο χωριό μας εἶναι ἡ παρηγοριά μας, ἡ παραμυθία μας, εἶναι ἡ παρουσία τοῦ Χριστοῦ. Ὅλοι ρωτᾶνε «Τί λὲς κι ἐσύ, παπᾶ;»

Τόσο ἀφορεσμὸς ἔπεσε στὸ ἑλληνικὸ κράτος ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ δώση ἕνα μικρὸ μισθὸ στὸν ἐφημέριο; Θὰ γυρίσουμε πίσω στὰ χρόνια τοῦ μεσοπολέμου κι ἀκόμα πιὸ πέρα καὶ θὰ κάνουμε τὸν παπᾶ στὸ χωριὸ καὶ ράφτη καὶ παπουτσῆ καὶ σαμαρᾶ καὶ πεταλωτή, γιὰ νὰ συντηρήση τὴν οἰκογένειά του; Τί μᾶς ἔμελλε νὰ πάθουμε καὶ ἀκόμα δυστυχῶς δὲν τὸ ἐννοήσαμε. Δὲν πίστεψε ὁ λαὸς ὅτι οἱ ἄρχοντες εἶναι ἄθεοι. Νόμισαν ὅτι αὐτὰ ποὺ λέγαν ἦταν λουκουμόσκονη, ποὺ θὰ τὴν φυσήξουν καὶ θὰ τὴν πάρη ὁ ἄνεμος. Δυστυχῶς, καίτοι μᾶς τὸ διαβεβαίωσαν ὅτι Θεὸ δὲν πιστεύουν, δύο φορὲς τοὺς ψηφίσαμε.

Τί στρίβεις, παπποῦ, τὸ μουστάκι σου στὸ καφενεῖο καὶ βρίζεις τοὺς Συριζαίους; Ἐσὺ δὲν τοὺς ψήφισες; Τί βαστᾶς, γιαγιά, τὸ ροῒ ἀδειανὸ καὶ δὲν ἔχεις λάδι ν᾽ ἀνάψης τὸ καντήλι καὶ καταριέσαι τοὺς Συριζαίους; Γιατί, νέε μου, ὅταν σὲ ρωτῶ «Τί δουλειὰ κάνεις;», μὲ διπλωμένη γλῶσσα μοῦ λές «Ἄνεργος»; Ὡραία λέξη, ἐλπιδοφόρα γιὰ τὸ μέλλον τῆς πατρίδας μας.

– Εἶσαι παντρεμένος;
– Ὄχι· συζῶ μὲ μιὰ κοπέλα.
– Γιατί δὲν παντρεύεσαι;
– Δὲν ἔχω δουλειά.Γιὰ τὴν ἁμαρτία ὅλα οἰκονομοῦνται! Ἐσὺ παλιὰ ξήλωνες τὰ πεζοδρόμια, ἂν κάτι ψήφιζε ἡ κυβέρνηση ποὺ ἦταν ἀσύμφορο γιὰ τὴν ζωή σου. Τώρα ποὺ βλέπεις τὸν Χριστὸ νὰ χλευάζεται, νὰ μαστιγώνεται, νὰ σταυρώνεται, σιωπᾶς; Ἐμπαίκτης τοῦ Χριστοῦ γίνεσαι κι ἐσὺ μαζὶ μὲ τοὺς κυβερνῶντες. Ψηφίζουν νόμους ποὺ βλασφημοῦν τὴν φύση, ποὺ ἀρνοῦνται τὸ κατὰ φύσιν καὶ δέχονται τὸ παρὰ φύσιν, κι ἐσὺ ρέγχεις καὶ δὲν φοβᾶσαι τὸ μέλλον σου. Γιὰ κρίση καὶ ἀνταπόδοση πῶς νὰ μιλήσουμε; Πῶς νὰ φθάση στ᾽ αὐτιά σου αὐτὸς ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, ὅτι ὑπάρχει ἐσχάτη ἡμέρα, ἐν ᾗ ἀποδώσει ἑκάστῳ κατὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ;

Παλιὰ ἔδιναν βοήθημα στὶς πολύτεκνες γυναῖκες. Τώρα βοηθοῦν τὶς γυναῖκες ποὺ δὲν ἔχουν ἄνδρες καὶ ἔχουν παιδιά.
«Σκοντάψαμε» λένε οἱ παλιακοὶ ἄνθρωποι. Γιὰ νὰ δοῦμε, θὰ τὰ καταφέρετε νὰ σηκωθῆτε; Λέγαν οἱ παλιοὶ στὸ χωριό μου: «Δὲν φτάνει ποὺ δὲν βλέπουμε, μᾶς λένε καὶ τύφλα». Ἀνέτοιμη ἡ Ἐκκλησία, ὅπως πάντοτε, νὰ ἀντιμετωπίση τὸ σφυροδρέπανο τῶν Συριζαίων.

Εἴδαμε ἀκόμη καὶ τὴν πολιτική τους εἰλικρίνεια. Ὑποσχέθηκαν ὅτι δὲν θὰ ὑπογράψουν τὰ εὐρωπαϊκὰ μνημόνια. Ὄχι μόνον τὰ ὑπέγραψαν, ἀλλὰ καὶ πόσα ἄλλα κακὰ καὶ καταστρεπτικὰ καὶ ἀνήκουστα ἐπραγμάτωσαν καὶ τῷ ὄντι, ἀδελφοί μου, ἀσέλγησαν ἐπάνω σ᾽ αὐτὸν τὸν ἅγιο τόπο. Λὲς καὶ ἀνέλαβαν νὰ σκορπίσουν τὴν φτώχεια, τὸ ἀδιέξοδο τῆς ζωῆς. Μόνον τὸ «πάρε» ξέρουνε πολὺ καλά· τὸ «δῶσε» ποτέ.

Ἐγὼ τὸν κόπο μου τὸν θέλω στὴν τσέπη μου καὶ θέλω νὰ τὸν διαθέσω ὅπου ἐγὼ βούλομαι. Μὲ πλαστικὸ χρῆμα θὰ ἀνάβω τὸ κερὶ στὴν ἐκκλησία; Μὲ πλαστικὸ χρῆμα θὰ δίνω ἐλεημοσύνη; Τόσο ἀνέντιμος εἶμαι γιὰ τοὺς κρατοῦντες καὶ τόσο ἐπιζήμιος γιὰ τὸ κράτος; Καλύτερα νὰ πεθάνω παρὰ νὰ ζῶ. Μαῦρα χρήματα εἶναι μόνον αὐτὰ ποὺ κλέβονται ἀπὸ τὸ δημόσιο. Ἐκεῖνα ποὺ βγαίνουν μὲ τὸν ἱδρῶτα τοῦ προσώπου εἶναι ὑπὲρ τὸ χιόνι λευκότερα καὶ καθαρώτερα. Οἱ μισθοὶ εἶναι χρήματα ποὺ τὰ ἔχει κρατήσει τὸ κράτος, καὶ τὰ ἀσφάλισαν οἱ ἄνθρωποι στοῦ κράτους τὴν ἀρχὴ καὶ τὴν ἐξουσία καὶ τὴν ἐμπιστοσύνη, γιὰ νὰ ἔχουνε σήμερα νὰ φᾶνε καθάριο ψωμί.

Φοβᾶστε νὰ μιλήσετε; Τὴν ταφή σας γιορτάζουνε καὶ πανηγυρίζουν κάθε μέρα. Στὸν τάφο σας στήνουν χορὸ καὶ τρῶνε καὶ πίνουν καὶ τραγουδᾶνε: «Τοὺς πατάξαμε, τοὺς ἀφανίσαμε, τοὺς ἁρμέξαμε». Ἁρμεκτήρια ἠλεκτρονικὰ στήθηκαν παντοῦ. Γιὰ ἀγελάδια βρὲ μᾶς περάσατε;

Εἶδα ἀνθρώπους στὸν δρόμο ἐντελῶς ἀνυποψίαστα να ἀνοίγουν τοὺς κάδους τῶν σκουπιδιῶν νὰ πάρουν κάτι νὰ φᾶνε. Τρομερό, τρομερό, ἀβάσταχτο, ἀπίστευτο! Μὰ πρὸ καιροῦ εἶχε μαγαζὶ στὴν ὁδὸ Παπατρέχα καὶ σήμερα περιμένει νὰ σιτιστῆ ἀπὸ τοὺς σκουπιδοτενεκέδες; Ζοῦμε τὶς μεγαλύτερες ἀντιθέσεις. Τοῦ Ἕλληνα γιὰ τὸ κάτι τι τοῦ παίρνουν τὸ σπίτι καὶ μὲ χρήματα τῆς χιλιοκαταραμένης εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης νοικιάζουν σπίτια στοὺς τάχατες πρόσφυγες. Πῶς θὰ βοηθήσουμε τὴν προσφυγιά; Νὰ τοὺς βοηθήσουν οἱ δυνάμεις τοῦ σκότους νὰ παραμείνουν στὸν τόπο τους, ἐκεῖ ποὺ τοὺς φύτεψε ὀ Θεός, νὰ μείνουν στὸ σπίτι τους, στὸ χωράφι τους, στὴν δουλειά τους.

Γιατί, μεγάλε, ξερριζώνεις τοὺς λαοὺς καὶ μετὰ τάχατες τοὺς περιθάλπεις;

Κάτω κάθε ἠθικὴ ἀξία, κάθε σύμβολο τῆς πίστεως, κάθε σύμβολο τῆς Ἐκκλησίας καὶ τοῦ Γένους καὶ κάθε ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου. Ὄχι ἥρωες, ὄχι ἐθνικὲς ἑορτές. Ὅλα αὐτὰ δίδονται στὰ παιδιὰ διεστραμμένα καὶ εὐώνυμα. Ἀπάνω τὸ ψέμα, ἡ εἰρωνία καὶ ἡ τρομοκρατία. Ποτὲ δὲν ὑπῆρξε δημοκρατία στὸν κόσμο. Πάντα τυραννία, δουλεία, μαύρη σκλαβιά. Μέχρι δώδεκα χρονῶ δὲν ἤξερα ὅτι τὸ σπίτι ἔχει κλειδί. Πίστευα ὅτι τὸ κλειδὶ εἶναι στὰ μαγαζιά· στὸ σπίτι πατᾶς τὴν πετούγια καὶ ἀνοίγει ἡ πόρτα. Τώρα, μπαρώσατε τὶς ἐκκλησιές, μπαρώσατε τὰ σπίτια σας, περάστε περάτη στὴν πόρτα σας. Οἱ ληστοπεράτες εἶναι μπροστὰ ἀπὸ κάθε πόρτα. Ἔχουν πολλὰ ὀνόματα. Προσέχετε σὲ ποιὸν ἀνοίγετε. Ἔλεγαν οἱ παλιοί: «Μέρες θὰ περπατᾶς, γιὰ νὰ βρῆς ἕνα χριστιανό». Καὶ ἦρθε αὐτὴ ἡ μαύρη ὥρα, ποὺ νὰ μὴν ἐρχότανε ποτέ. Φώναζαν οἱ παλιοὶ στοὺς τόπους τῆς συγκέντρωσης: «Χριστιανοί, χριστιανοί» καὶ γύριζαν ὅλοι τὸ κεφάλι. ΤώΑρα… κανείς. Ὅλοι τὸ σκύβουν νὰ μὴ φανοῦν χριστιανοί.

Μνήσθητι, Κύριε, τοῦ Γένους, τοῦ Ἔθνους μας καὶ τῶν εὐσεβῶν καὶ ὀρθοδόξων χριστιανῶν. Καὶ ἀπέλασον τοὺς ἀπίστους μακράν, ἐκεῖ ποὺ δὲν κατοικεῖ ἄνθρωπος, ἐκεῖ ποὺ δὲν ἐπισκοπεῖ οὔτε ὁ Θεός. Ἀμήν.

Γρηγόριος ὁ Ἀρχιπελαγίτης

ΠΗΓΗ: http://www.pentapos

Τα Θρησκευτικά και η Παιδεία!

Ομιλία για τα Θρησκευτικά και την Παιδεία

Παναγιώτης Τσαγκάρης
Γενικός Γραμματέας της Πανελλήνιας Ένωσης Θεολόγων(ΠΕΘ)
Ομιλία στην Ημερίδα:
«Ελληνορθόδοξη παιδεία ή άθεα γράμματα;»
Βελλίδειο Συνεδριακὸ Κέντρο Θεσσαλονίκης
Κυριακὴ 7 Μαῒου 2017

Η Καινή Διαθήκη!

   Τι είναι και τι περιέχει η Καινή Διαθήκη 

Συντάκτης  Θεόδωρος Ι. Ρηγινιώτης 

Η Καινή Διαθήκη είναι το δεύτερο μέρος της Αγίας Γραφής των χριστιανών, που πρώτο μέρος της έχει την Παλαιά Διαθήκη.Στην πραγματικότητα, παλαιά και καινή διαθήκη ονομάζονται οι υποσχέσεις του Θεού προς τους ανθρώπους για τη σχέση Του με αυτούς. Η Παλαιά Διαθήκη είναι η υπόσχεση του Θεού προς τον αρχαίο λαό των Εβραίων (Ισραήλ), ότι, όσο παραμένουν πιστοί σε Αυτόν, θα τους ευλογεί και θα τους προστατεύει, καθώς και ότι θα στείλει το Μεσσία (το Χριστό), που θα είναι ο αιώνιος σωτήρας και βασιλιάς του λαού του Θεού.

Η Καινή (=καινούργια) Διαθήκη είναι η διαβεβαίωση του Θεού στην ανθρωπότητα, σε όλους τους λαούς της γης, ότι ο Μεσσίας ήρθε και είναι ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ, και η υπόσχεσή Του ότι όλοι όσοι θα ζήσουν σύμφωνα με τη διδασκαλία του Ιησού Χριστού θα κληρονομήσουν τη βασιλεία των ουρανών, δηλαδή τον παράδεισο.
Οι υποσχέσεις αυτές ονομάζονται διαθήκες, όπως εξηγεί ο απόστολος Παύλος στην προς Εβραίους επιστολή (που βρίσκεται μέσα στο βιβλίο που λέμε Καινή Διαθήκη), επειδή κάθε διαθήκη ισχύει με το θάνατο εκείνου που τη συνέταξε, και η διαθήκη του Θεού, με την οποία κάνει τους ανθρώπους κληρονόμους της βασιλείας Του, ισχύει μετά το θάνατο του Ιησού Χριστού, που είναι ο Υιός του Θεού και Θεός, το ένα από τα τρία πρόσωπα της τριαδικής Θεότητας, της Αγίας Τριάδας (δείτε σχετικά στην προς Εβραίους επιστολή, κεφ. 19, στίχοι 16-17).
Η Παλαιά Διαθήκη δεν είναι τίποτε άλλο, παρά η προετοιμασία των ανθρώπων για την Καινή Διαθήκη. Όπως η Καινή Διαθήκη (δηλαδή η υπόσχεση του Θεού προς τους ανθρώπους για την κληρονομιά της βασιλείας των ουρανών) επισφραγίστηκε με το αίμα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, το οποίο χύθηκε στο σταυρό και βρίσκεται επίσης στο ποτήριο της θείας μετάληψης, έτσι και η Παλαιά Διαθήκη επισφραγιζόταν με το αίμα των ζώων, που θυσίαζαν οι Εβραίοι κατά τη λατρεία του αληθινού Θεού στο αρχαίο Ισραήλ. Οι θυσίες ζώων ήταν συνηθισμένη πρακτική λατρείας σε όλες τις θρησκείες. Μόνο που οι ειδωλολατρικές θρησκείες, αυτά τα ζώα τα πρόσφεραν στους «θεούς» (και πολλές φορές θυσίαζαν και ανθρώπους!), ενώ στην Παλαιά Διαθήκη οι θυσίες ανθρώπων απαγορεύονται και οι θυσίες των ζώων προσφέρονται για τη συγχώρηση των αμαρτιών των ανθρώπων, είναι δηλαδή συμβολισμός (προτύπωση) της θυσίας του αναμενόμενου Μεσσία, του Χριστού, που θα έσωζε τους ανθρώπους με τη δική Του θυσία, το θάνατό Του.
Μόνο που (όπως εξηγεί ο απόστολος Παύλος) το αίμα των ζώων δεν εξαφανίζει τις αμαρτίες και δεν τελειοποιεί τον άνθρωπο. Αυτό το κάνει μόνο το άγιο αίμα του Ιησού Χριστού (προς Εβραίους επιστολή, κεφάλαια 9 και 10).
Ο όρος «καινή διαθήκη» είναι παρμένος από την Αγία Γραφή. Στην Παλαιά Διαθήκη ο Θεός, μέσω του προφήτη Ιερεμία, λέει: «ιδού, έρχονται ημέρες, κατά τις οποίες θα συντάξω για το λαό των Ιουδαίων μια νέα διαθήκη» (στο αρχαίο: διαθήκην καινήν) «…θα δώσω νόμους στο μυαλό τους και θα τους γράψω στην καρδιά τους· και θα είμαι ο Θεός τους και εκείνοι θα είναι ο λαός μου· όλοι θα με γνωρίζουν και εγώ θα συγχωρήσω τις αμαρτίες τους» (βιβλίο του Ιερεμία, στην Π.Δ., κεφ. 38, 31-34). Η νέα αυτή διαθήκη βεβαίως δεν απευθύνεται μόνο στους Ιουδαίους (τους Εβραίους), αλλά στο συμβολικό «νέο Ισραήλ», δηλαδή όλη την ανθρωπότητα, που είναι προσκαλεσμένη για τη βασιλεία του Θεού μέσω του Ιησού Χριστού και της Ορθόδοξης Εκκλησίας Του.
Στην Καινή Διαθήκη, ο Ιησούς Χριστός, όταν κοινώνησε τους μαθητές Του κατά το Μυστικό Δείπνο, είπε: «αυτό το ποτήρι είναι η καινή διαθήκη, με το αίμα μου, που χύνεται για εσάς» (κατά Λουκάν ευαγγέλιο, κεφ. 22, στίχος 20).
Έτσι, όπως τα βιβλία των αρχαίων προφητών συγκεντρώθηκαν σε μια συλλογή, η οποία ονομάστηκε Παλαιά Διαθήκη (δηλαδή η παλαιά έκφραση του θελήματος και της υπόσχεσης του Θεού), έτσι τα βιβλία των μαθητών του Χριστού συγκεντρώθηκαν σε μια συλλογή, η οποία ονομάστηκε Καινή Διαθήκη.

 Ποια είναι αυτά τα βιβλία των μαθητών του Χριστού, που αποτελούν την Καινή Διαθήκη;

 Α) Τα τέσσερα ευαγγέλια και οι συγγραφείς τους 

Στην αρχή του βιβλίου που ονομάζεται Καινή Διαθήκη βρίσκονται τα τέσσερα ευαγγέλια: το κατά Ματθαίον, το κατά Μάρκον, το κατά Λουκάν και το κατά Ιωάννην, τα οποία διηγούνται τα βασικά σημεία της ζωής και της διδασκαλίας του Ιησού Χριστού, με σημαντικότερα γεγονότα τη σταύρωση και την ανάστασή Του.
Η αρχαία λέξη «ευαγγέλιο» σημαίνει «καλή είδηση» και υπάρχει στην αρχή του κατά Μάρκον ευαγγελίου, το οποίο ξεκινά με τη φράση: «αρχή του ευαγγελίου του Ιησού Χριστού, του υιού του Θεού». Στην πραγματικότητα, ένα ευαγγέλιο υπάρχει: το ευαγγέλιο του Ιησού Χριστού, δηλαδή η καλή είδηση ότι ο Υιός του Θεού έγινε άνθρωπος, για να κάνει κάθε άνθρωπο υιό του Θεού. Γι’ αυτό, τα τέσσερα βιβλία, που αφηγούνται τα γεγονότα της επίγειας ζωής και δράσης του Χριστού, οι χριστιανοί τα ονόμασαν ευαγγέλια.
Επειδή λοιπόν υπάρχει μόνον ένα ευαγγέλιο, το ευαγγέλιο του Ιησού Χριστού, το οποίο όμως είναι γραμμένο με τέσσερις διαφορετικές μορφές, γι’ αυτό δεν λέμε «το ευαγγέλιο του Ματθαίου», «του Μάρκου», «του Λουκά» και «του Ιωάννη», αλλά «το κατά Ματθαίον ευαγγέλιο» (δηλαδή το ευαγγέλιο του Χριστού, κατά το Ματθαίο = σύμφωνα με το Ματθαίο), «το κατά Μάρκον», «το κατά Λουκάν» και «το κατά Ιωάννην».
Αυτά τα τέσσερα βιβλία ονομάζονται επίσης «το τετράμορφο ευαγγέλιο» ή «τετραβάγγελο».
Το παλαιότερο από τα τέσσερα ευαγγέλια είναι το κατά Μάρκον. Ο άγιος ευαγγελιστής Μάρκος ήταν μαθητής του αποστόλου Πέτρου, όμως η μητέρα του ήταν μαθήτρια του Κυρίου. Στο σπίτι της είχε γίνει η κάθοδος του Αγίου Πνεύματος, πενήντα μέρες μετά την ανάσταση του Χριστού, και μάλλον εκεί έγινε και ο Μυστικός Δείπνος. Ο Μάρκος, ως παιδί, πρέπει να γνώρισε το Χριστό και μάλλον είναι ο «νεανίας» που είχε ακολουθήσει κρυφά το Χριστό και τους μαθητές Του μετά το Μυστικό Δείπνο τυλιγμένος με ένα σεντόνι και είδε τη σύλληψη του Κυρίου στον Κήπο της Γεθσημανή. Αυτό το αναφέρει ο ίδιος ο Μάρκος στο κεφάλαιο 14 του κατά Μάρκον ευαγγελίου, στους στίχους 51-52.
Ο ευαγγελιστής Ματθαίος είναι ένας από τους 12 αποστόλους και, για να γράψει το ευαγγέλιο, είναι φανερό ότι χρησιμοποίησε ως πηγή και το κατά Μάρκον, στο οποίο πρόσθεσε τις δικές του πληροφορίες, που ξεκινούν από τη γέννηση του Χριστού. Το ευαγγέλιό του γράφτηκε δεύτερο, αλλά μπήκε πρώτο στη συλλογή της Καινής Διαθήκης, επειδή αρχίζει να διηγείται την ιστορία του Ιησού Χριστού, όχι απλώς από τη γέννησή Του, αλλά από ένα κατάλογο των προγόνων Του (της γενεαλογίας Του), που ήταν απαραίτητος για να καταλάβουν οι Εβραίοι αναγνώστες του ότι ο Ιησούς ήταν γνήσιος Εβραίος και όχι κάποιος με άγνωστη προέλευση. Βέβαια, οι πρόγονοι που αναφέρει ο άγιος Ματθαίος είναι οι πρόγονοι του αγίου Ιωσήφ, του αρραβωνιαστικού της Παναγίας, όμως από τον παππού του Ιωσήφ και πίσω, μέχρι τον Αβραάμ, είναι και πρόγονοι της Παναγίας, δηλαδή του Χριστού.
Ο ευαγγελιστής Λουκάς ήταν γιατρός, στενός φίλος και συνεργάτης του αποστόλου Παύλου. Ίσως ήταν και μαθητής του Παύλου. Όμως, κατά μία άποψη, ήταν ένας από τους 70 μαθητές του Χριστού, τους οποίους αναφέρει ο ίδιος ο Λουκάς στο κεφ. 10 του κατά Λουκάν ευαγγελίου, και μάλιστα ίσως είναι ο ένας από τους δύο αποστόλους που συνάντησαν τον Κύριο μετά την ανάστασή Του στο δρόμο προς Εμμαούς, πράγμα που επίσης αναφέρει ο Λουκάς στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου του.
Ο άγιος Λουκάς χρησιμοποίησε ως πηγές το κατά Μάρκον και το κατά Ματθαίον ευαγγέλιο, αλλά συμπλήρωσε με πολλές πληροφορίες, που αρχίζουν τη διήγηση της ιστορίας του Χριστού από πολύ νωρίς, από τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, και ακόμη πιο πίσω, από την εγκυμοσύνη της αγίας Ελισάβετ, μητέρας του αγίου Ιωάννη του Προδρόμου.
Ο Λουκάς είναι ο ευαγγελιστής που δίνει τα περισσότερα στοιχεία για την Παναγία και τα παιδικά χρόνια του Κυρίου και οι φιλόλογοι θεωρούν ότι συνάντησε την Παναγία και πήρε πληροφορίες από την ίδια. Η αρχαία παράδοση της Εκκλησίας λέει ότι ο άγιος Λουκάς είναι ο πρώτος που ζωγράφισε την Παναγία και η αγία μορφή Της έμεινε στην ιστορία από κάποιες αρχαίες εικόνες της, που είχε αγιογραφήσει ο ευαγγελιστής Λουκάς.
Ο ευαγγελιστής Ιωάννης είναι ένας από τους 12 μαθητές του Κυρίου και μάλιστα ο μικρότερος σε ηλικία, προς τον οποίο φαίνεται ότι ο Κύριος εκδήλωνε μια κάπως αυξημένη στοργή και προστατευτικότητα, γι’ αυτό και, όπως γράφει ο ίδιος ο Ιωάννης, ήταν ο «αγαπημένος μαθητής» του Ιησού. Ο άγιος Ιωάννης έγραψε το ευαγγέλιο μετά τους άλλους τρεις ευαγγελιστές και φαίνεται ότι θέλησε να συμπληρώσει τις δικές τους διηγήσεις, γι’ αυτό και αφηγείται κυρίως επεισόδια που λείπουν από τα άλλα τρία ευαγγέλια. Το κατά Ιωάννην ευαγγέλιο είναι γραμμένο με φιλοσοφικό τρόπο, επειδή μάλλον απευθυνόταν σε αναγνώστες με φιλοσοφική μόρφωση. Αρχίζει τη διήγησή του (όπως και ο Μάρκος) από τη βάπτιση του Χριστού, δηλαδή όταν ο Κύριος είναι περίπου 30 ετών, αν και στον πρόλογο του ευαγγελίου ο Ιωάννης δίνει ορισμένα πολύ σπουδαία στοιχεία για τη Θεότητα του Χριστού, για την προαιώνια ύπαρξή Του κοντά στο Θεό Πατέρα και για την αποστολή Του στον κόσμο. Εκεί ονομάζει το Χριστό «Λόγο» και «Μονογενή Υιό» του Θεού, ονόματα με βαθιά σημασία, που παίζουν βασικό ρόλο στη διδασκαλία της Εκκλησίας γι’ Αυτόν. Γι’ αυτό και ο ευαγγελιστής Ιωάννης χαρακτηρίζεται «άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος».

 Β) Οι Πράξεις των αποστόλων

 Μετά το κατά Ιωάννην ευαγγέλιο, στην Καινή Διαθήκη βρίσκεται ένα βιβλίο, που λέγεται Πράξεις αποστόλων. Συγγραφέας του είναι ο άγιος ευαγγελιστής Λουκάς και αποτελεί συνέχεια του κατά Λουκάν ευαγγελίου.
Στο βιβλίο αυτό, ο Λουκάς διηγείται την ιστορία των αποστόλων, δηλαδή των μαθητών του Χριστού, ξεκινώντας από την ανάληψή Του και προχωρώντας στην Πεντηκοστή, δηλαδή την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος, που φώτισε τους αποστόλους πενήντα μέρες μετά την ανάσταση του Χριστού (γι’ αυτό λέγεται «πεντηκοστή», δηλαδή 50ή ημέρα), και συνεχίζει με τις περιπέτειες των πρώτων χριστιανών, εξηγώντας τον αξιοθαύμαστο τρόπο ζωής τους, που ήταν γεμάτος πίστη, αγάπη και αυτοθυσία. Μιλάει για το μαρτύριο του αγίου Στεφάνου, για τη μετάνοια του αποστόλου Παύλου (που, από θανάσιμος εχθρός των χριστιανών, έγινε απόστολος του Χριστού, μετά από ένα συγκλονιστικό όραμα του θείου Φωτός) και τέλος διηγείται τον αγώνα του Παύλου να μεταδώσει το μήνυμα του Ιησού Χριστού σε όλα τα έθνη, μέχρι που κινδυνεύει να θανατωθεί από τους Ιουδαίους και τελικά φυλακίζεται από τους Ρωμαίους και οδηγείται στη Ρώμη, για να δικαστεί ως ταραχοποιός από το δικαστήριο του αυτοκράτορα.
Οι Πράξεις των αποστόλων (όπως και τα ευαγγέλια) είναι ένα συναρπαστικό βιβλίο, με πολλά διδάγματα, που η μελέτη του θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε γιατί πολλά πράγματα στο χριστιανισμό γίνονται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ξεκινώντας από την εποχή των αποστόλων και των πρώτων χριστιανών. 

Γ) Οι επιστολές των αποστόλων 

Μετά τις Πράξεις των αποστόλων, στην Καινή Διαθήκη υπάρχουν επιστολές, δηλαδή γράμματα, που είχαν στείλει κάποιοι από τους αγίους αποστόλους σε διάφορες κοινότητες πρώτων χριστιανών («τοπικές Εκκλησίες», όπως λέμε, δηλ. συγκεντρώσεις χριστιανών σε διάφορες πόλεις) ή σε πρόσωπα. Αυτές οι επιστολές είναι σπουδαίες, γιατί αναφέρονται σε όλα σχεδόν τα ζητήματα ηθικής και πνευματικής ζωής, καθώς και σε σημαντικά θεολογικά ζητήματα, για το ποιος ήταν ο Ιησούς Χριστός και ποια η αποστολή Του στον κόσμο. Οι επιστολές των αποστόλων, δηλαδή, είναι ένας απαραίτητος οδηγός του ανθρώπου, στην προσπάθειά του να πλησιάσει το Θεό.
Οι απόστολοι είχαν γράψει κι άλλες επιστολές, αλλά στην Καινή Διαθήκη περιλαμβάνονται όσες διασώθηκαν. Έτσι, έχουμε 14 επιστολές του αποστόλου Παύλου, 2 του αποστόλου Πέτρου, 3 του ευαγγελιστή Ιωάννη, μία του αγίου Ιακώβου του Αδελφοθέου και μια του αποστόλου Ιούδα (όχι του Ισκαριώτη, που πρόδωσε το Χριστό). Αυτός ο Ιάκωβος και ο Ιούδας είναι δύο από τους λεγόμενους «αδελφούς του Κυρίου», δηλαδή γιοι του αγίου Ιωσήφ από την πρώτη του σύζυγο, που είχε κοιμηθεί πριν εκείνος αρραβωνιαστεί την Παναγία.
Οι 14 επιστολές του αποστόλου Παύλου είναι: προς Ρωμαίους, Α΄ και Β΄ προς Κορινθίους (δηλ. 1η και 2η επιστολή προς τους πρώτους χριστιανούς της Κορίνθου), προς Γαλάτας, προς Εφεσίους, προς Φιλιππησίους, προς Κολοσσαείς (στην πόλη Κολοσσές της Μικράς Ασίας), Α΄ και Β΄ προς Θεσσαλονικείς, Α΄ και Β΄ προς Τιμόθεον, προς Τιτον, προς Φιλήμονα και προς Εβραίους.
Οι επιστολές των άλλων αποστόλων χαρακτηρίζονται «καθολικές», δηλαδή «συνολικές», πανανθρώπινες (αυτό σημαίνει η λέξη «καθολικός», πολύ πριν τον υιοθετήσει ως όνομά της η σημερινή Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία).
Στη θεία λειτουργία και σε άλλες χριστιανικές τελετές, όταν ο ψάλτης διαβάζει τον Απόστολο (πριν ο ιερέας διαβάσει το Ευαγγέλιο), πρόκειται για ένα απόσπασμα από κάποια επιστολή των αποστόλων (κυρίως του αποστόλου Παύλου) ή από τις Πράξεις των αποστόλων.

 Δ) Η Αποκάλυψις του αγίου Ιωάννη

 Η Καινή Διαθήκη και ολόκληρη η Αγία Γραφή τελειώνει με τη Αποκάλυψη του Ιωάννη.
Είναι ένα μεγάλο και πολύπλοκο όραμα, που είδε ο άγιος απόστολος και ευαγγελιστής Ιωάννης, όταν ήταν ηλικιωμένος και εξόριστος από τους Ρωμαίους στο νησί Πάτμος. Στην πραγματικότητα, είναι «Αποκάλυψις Ιησού Χριστού», που δόθηκε στους ανθρώπους μέσω του Ιωάννη. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Ιωάννης περιέγραφε όσα έβλεπε και τα έγραφε ο μαθητής του, ο άγιος Πρόχωρος.
Η Αποκάλυψη περιέχει επτά επιστολές του Ιησού Χριστού προς επτά χριστιανικές κοινότητες της Μικράς Ασίας και, στη συνέχεια, μέσα από ένα είδος ουράνιας θείας λειτουργίας, στην οποία συμμετέχουν άγγελοι, άνθρωποι και ο ίδιος ο Χριστός, με τη συμβολική μορφή θυσιασμένου αρνιού, δίνονται προφητείες για πολλά γεγονότα, που καταλήγουν στη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου, στην ανάσταση των νεκρών και στην περιγραφή του μελλοντικού παραδείσου και της αιώνιας ζωής των ανθρώπων.
Κεντρική θέση στην Αποκάλυψη έχει ο αγώνας των χριστιανών ενάντια στον Αντίχριστο (το «Θηρίο», όπως τον χαρακτηρίζει), δηλαδή τον τελευταίο δαιμονικό κοσμοκράτορα (μάλλον δεν θα είναι πολιτικός, αλλά κάτοχος οικονομικής εξουσίας), που οι άνθρωποι θα τον προσκυνήσουν σαν θεό και εκείνος θα σκοτώσει όποιον δεν τον προσκυνήσει. Ο Αντίχριστος θα πέσει από την εξουσία με έναν μεγάλο πόλεμο, τον Αρμαγεδδώνα, και με παρέμβαση του ίδιου του Χριστού.
Αν και τα περισσότερα γεγονότα που περιγράφει η Αποκάλυψη είναι δραματικά, όμως το μήνυμά της είναι αισιόδοξο και ενθαρρυντικό: στο τέλος ο Χριστός θα νικήσει, ενώ το Κακό, ο διάβολος και οι συνεργάτες του, θα νικηθούν και θα εξουδετερωθούν για πάντα. Οι νεκροί θα αναστηθούν και, όσοι θα είναι «γραμμένοι στο βιβλίο της ζωής», επειδή ήταν πιστοί και ενάρετοι, θα ζήσουν στη βασιλεία του Θεού, δηλαδή στον παράδεισο. Κάποιοι όμως (οι αμετανόητοι υπηρέτες του ψεύδους, της διαφθοράς και του διαβόλου) δεν θα μπουν στον παράδεισο, αλλά στην κόλαση.
Η Αποκάλυψη είναι αδύνατον να ερμηνευτεί με βεβαιότητα. Περιέχει έντονο συμβολικό στοιχείο, που δεν μπορούμε να ξέρουμε ακριβώς με τι είδους γεγονότα θα επαληθευτεί. Μπορούμε να καταλάβουμε μόνο γενικά πράγματα, με τη βοήθεια των ευαγγελίων και των επιστολών των αποστόλων, όπου ο Κύριος και οι απόστολοι δίνουν κάποιες συμπληρωματικές πληροφορίες για τον Αντίχριστο, τη Δευτέρα Παρουσία, την ανάσταση των νεκρών και την αιώνια ζωή.
ΠΗΓΗ:http://euxh.gr/theologia/katixitika/ti-einai-kai-ti-periexei-i-kaini-diathiki