Η Ψαλτική Τέχνη.

Περί αυθαιρεσίας στην Ψαλτική Τέχνη Γεωργίου Αγγελινάρα

Θέλω κυρίως να απευθυνθώ στους τελειόφοιτους των Σχολών Βυζαντινής Μουσικής για να τους τονίσω ότι προκειμένου να γίνει κάποιος ψάλτης και να ανταποκριθεί με επάρκεια στις απαιτήσεις του Αναλογίου δεν αρκεί η φοίτησή του σε μια Σχολή Ψαλτικής Τέχνης.

Με λύπη μου διαπιστώνω ότι ενώ ποτέ άλλοτε δεν λειτούργησαν τόσες πολλές Σχολές Βυζαντινής Μουσικής στην ελληνική Επικράτεια, ποτέ άλλοτε δεν είχαμε λιγότερους ψάλτες.
Αυτό συμβαίνει διότι οι μαθητευόμενοι παρακολουθούν μεν τα μαθήματα των Σχολών τους, δεν πλησιάζουν όμως και δεν πλαισιώνουν τα ιεροψαλτικά αναλόγια και ως εκ τούτου ούτε τις τυπικές διατάξεις των διαφόρων ιερών Ακολουθιών γνωρίζουν, αλλά ούτε και καμιά ιεροψαλτική εμπειρία αποκτούν.
Παρουσιάζονται πολλοί πτυχιούχοι, αλλά τα πτυχία τους δεν έχουν το απαιτούμενο αντίκρισμα, διότι, οι απόφοιτοι των Σχολών δεν έχουν τη απαραίτητη ιεροψαλτική τριβή, αλλά και διότι δεν συνεχίζουν να μελετούν. Έχουν την εσφαλμένη εντύπωση ότι όλα θα τα μάθουν στη Σχολή στην οποία φοιτούν. Στους απόφοιτους των Σχολών μας συνιστώ να συνεχίσουν να μελετούν, να διατηρήσουν στενή επαφή με τη Σχολή τους, να συμμετέχουν σε όλες τις εκδηλώσεις της Σχολής, να είναι σεμνοί και συνεργάσιμοι. Όσοι διαθέτουν φωνητικό τάλαντο και την απαραίτητη μουσική αντίληψη πρέπει να γνωρίζουν ότι αυτά είναι χαρίσματα που τους έχουν δοθεί από τη Θεία Πρόνοια και οφείλουν να τα καλλιεργήσουν και να τα επαυξήσουν προς δόξαν Θεού και εις διακονίαν της εκκλησίας. Να ψάλλουν από τα βιβλία και να μην αυτοσχεδιάζουν, να τηρούν επακριβώς τις προβλεπόμενες από το Τυπικό της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας τυπικές διατάξεις και να μην εφαρμόζουν συνήθειες τις οποίες δεν έχει υιοθετήσει η Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Κανείς δεν νομιμοποιείται να εφαρμόζει αυθαίρετες συνήθειες είτε αυτές προέρχονται από το ‘Αγιον Όρος, είτε από την Πάτμο, είτε από τα Ιεροσόλυμα, είτε από τα Μετέωρα, είτε διότι αυτό συνήθιζε ο πατήρ Ανεμπόδιστος, είτε διότι αυτό προτιμούσε ο Γέροντας Ακίνδυνος. Όπως είπε ο Χριστός: «τυφλός δε εάν τυφλόν οδηγεί, αμφότεροι εις βόθυνον πεσούνται». Όσες τροποποιήσεις έχουν γίνει κατά καιρούς έγιναν με απόφαση της Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου, η οποία είναι μόνη αρμόδια να αποφασίζει για τα θέματα της θείας λατρείας. Το «ει δόξει το Προεστώτι» αφορά δευτερεύουσας σημασίας ζητήματα και όχι τροποποιήσεις παγιωμένων λειτουργικών διατάξεων και από πολλών αιώνων απαρεγκλίτως εφαρμοζομένων.
Στη Σχολή μας καταβάλλουμε μεγάλη προσπάθεια ούτως ώστε οι μαθητές να εξοικειωθούν με την παραλλαγή δηλαδή με τον τρόπο εκτέλεσης ενός μουσικού κειμένου, κατά τον οποίο αντί να ψάλλουμε τους στίχους του τροπαρίου, ψάλλουμε ονομαστικά τους φθόγγους της μουσικής κλίμακας που συνθέτουν το συγκεκριμένο μελώδημα. Η παραλλαγή αποτελεί το βασικότερο μέρος της εκμάθησης της Βυζαντινής Μουσικής. Όσοι δεν κατορθώνουν να ξεπεράσουν το φράγμα της παραλλαγής, ούτε μουσικές γνώσεις μπορούν να αποκτήσουν, ούτε και αξιόλογες επιδόσεις στην Ψαλτική Τέχνη μπορούν να σημειώσουν, γιατί θα ψάλλουν τελείως εμπειρικά και χωρίς τον απαραίτητο μουσικό οπλισμό, ο οποίος εξασφαλίζει την άρτια πρακτική και θεωρητική ψαλτική κατάρτιση. Η εξοικείωση των μικρών μαθητών, αλλά και των μεγαλυτέρων με τον κόσμο των μουσικών συμβόλων, των ήχων, των ρυθμών και των μελωδικών σχημάτων, όπως και η ενασχόλησή τους με τη γλώσσα της Εκκλησίας και τα ψαλλόμενα λειτουργικά κείμενα αποτελούν σπουδαία διανοητική άσκηση, κυρίως όμως και προπάντων μάθημα πνευματικής κατάρτισης, εκκλησιαστικού φρονήματος, λειτουργικού ήθους και συνετής αυτοπειθαρχίας.
Ένας άλλος τομέας στον οποίο επιμένουμε είναι οι μαθητές μας να χρησιμοποιούν τις εγκεκριμένες από το Οικουμενικό Πατριαρχείο μουσικές εκδόσεις και όχι οτιδήποτε έχει κατά καιρούς εκδοθεί από ιεροψάλτες και μουσικοδιδασκάλους που δεν ακολουθούν την Ψαλτική παράδοση της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας .
Η Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου με πρόσφατη απόφασή της «απορρίπτει, καταδικάζει και καταγγέλλει κάθε ενέργειαν αλλοιώσεως, παραποιήσεως και παραχαράξεως αρχαίων μουσικών έργων, μουσουργών επισήμως ανεγνωρισμένων υπό της Μητρός Εκκλησίας και ως μουσικόν σύστημα εν τη Εκκλησιαστική ημών μουσική αναγνωρίζει, εφαρμόζει και διδάσκει κατά την θεωρίαν, την πράξιν και την παράδοσιν το εν έτεσιν 1812-1814 υπό των τριών Διδασκάλων, Χρυσάνθου Μητροπολίτου Προύσης, Γρηγορίου Πρωτοψάλτου και Χουρμουζίου Χαρτοφύλακος, ως «Νέαν Μέθοδον Αναλυτικής σημειογραφίας των μουσικών μελών», θεμελιωθέν και υπό της Μητρός Εκκλησίας εγκριθέν! Εν τοις Πατριαρχείοις τη 28 Μαΐου 2012».
Είναι γεγονός ότι τις τελευταίες δεκαετίες η παραδοσιακή Ψαλτική Τέχνη αλλοιώθηκε από αυθαίρετες διασκευές, από φλύαρες κακόρρυθμες και θεατρικές «ερμηνείες(;)», πολλών μουσικοδιδασκάλων, οι οποίοι με εκδόσεις μουσικών βιβλίων και με ηχογραφήσεις προσωπικών συνθέσεων, προσπαθούν να επιβάλλουν ο καθένας τον ιδικό του τρόπο αποδόσεως των τροπαρίων, διαστρεβλώνοντας τα πρωτότυπα βυζαντινά μελωδήματα και εισάγοντας «χωρίς περίσκεψιν, χωρίς αιδώ» στην Ψαλτική Τέχνη τραγουδιστικά τσακίσματα, χορευτικούς ρυθμούς, ανατολίτικες και δυτικότροπες μελωδίες ασυμβίβαστες προς τη σοβαρότητα και την ιεροπρέπεια της Θείας Λατρείας. Ανάγκη πάσα να επανέλθει στη Ψαλτική Τέχνη ο σεβασμός προς τα καθιερωμένα βυζαντινά μελωδήματα.
Σε καμιά περίπτωση δεν είναι δυνατόν να γίνεται αλλαγή ήχου στα Απολυτίκια, τα Κοντάκια, τα Προσόμοια, τους Κανόνες, τα Αντίφωνα, τα ιδιόμελα και τα Δοξαστικά, Το προσόμοιο «Χορός Αγγελικός» όταν ψάλλεται ως Κάθισμα ψάλλεται σύμφωνα με το Προσόμοιο «Τον Τάφον σου Σωτήρ», ενώ όταν ψάλλεται ως Απολυτίκιο, τότε αποδίδεται σύμφωνα με τα απολυτίκια του πρώτου ήχου. Το Προσόμοιο «Κατεπλάγη Ιωσήφ» όταν ψάλλεται ως Κάθισμα, ακολουθεί τον μουσικό δρόμο του πλαγίου δευτέρου ήχου (Νενανώ). Όταν όμως επέχει θέση Απολυτικίου, τότε ψάλλεται όπως ψάλλονται όλα τα Απολυτίκια του τετάρτου ήχου .
Το μέτρο συγκρίσεως και το σημείον αναφοράς είναι το ύφος και το ήθος της Ψαλτικής παραδόσεως της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, όπως είναι καταγεγραμμένη στα μουσικά βιβλία με την πατριαρχική σφραγίδα.
Οι κοσμικού τύπου ψαλμωδίες των Αθηναϊκών Ωδείων, τα ιταλικού τύπου μπελ – κάντο Σακελλαρίδεια πριμοσεκοντάκια, τα δημοτικοφανή οργανικά γυρίσματα της Σχολής του Σίμωνος Καρά, οι δυτικότροπες αρμονίες και οι αναφομοίωτες απομιμήσεις λαϊκών ασμάτων των Μοναχών της ιεράς μονής Σίμωνος Πέτρας αλλοτριώνουν το χαρακτήρα της παραδοσιακής Ψαλτικής Τέχνης η οποία ως απλή χρωστική ουσία υπογραμμίζει τα υψηλά θεολογικά νοήματα της βυζαντινής μελουργίας. Ευτυχώς, υπάρχουν και οι Συνοδείες των Μοναχών Δανιηλαίων και Θωμάδων που διατηρούν ανόθευτο το απλό, σεμνό, απέριττο και όντως εκκλησιαστικό παλαιό αγιορείτικο ύφος, αυτό που εθαύμαζαν και συνιστούσαν εκθύμως οι κορυφαίοι διηγηματογράφοι και της ελληνοχριστιανικής παραδόσεως υπέρμαχοι, Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης και Αλέξανδρος Μωραϊτίδης.
Στην εκκλησία δεν ψάλλουμε ακρίτως και αβασανίστως ο,τιδήποτε έχει δημοσιευθεί. Ο ψάλτης οφείλει να έχει ορθό μουσικό κριτήριο και να γνωρίζει τι ψάλλεται και πώς πρέπει να ψάλλεται. Είναι απαράδεκτο τα θριαμβικά και χαρμόσυνα Αναστάσιμα τροπάρια να αποδίδονται ωσάν να επρόκειτο για τη θρηνωδία του Σουλτάν Σελίμ, την οποία τραγουδούσε ή μάλλον μοιρολογούσε στη μεγάλη του δυστυχία όταν τον εξενθρόνισαν και τον εφυλάκισαν. «Ω, ματαιότης κόσμου. Ω, ριζικόν δικόν μου. Εχθές επί του θρόνου, σήμερον μένω μόνος. Εις φυλακήν εμβαίνω, τον θάνατον προσμένω».
Η Βυζαντινή εικονογραφία και η Ψαλτική Τέχνη αποτελούν μαθήματα θεολογικής καταρτίσεως. Επάνω στους εικονογραφικούς τύπους στους συμβολισμούς των χρωμάτων, στα μελωδικά σχήματα και τις τυπικές λειτουργικές διατάξεις σαρκώνεται το πνεύμα της θεολογίας για να γίνει κατανοητό από το χριστεπώνυμο πλήρωμα. Ο τύπος έχει και αυτός τη σημασία του και το ιδιαίτερο νόημά του. Η θεωρία δεν είναι δυνατόν να κατανοηθεί εάν δεν αποτυπωθεί επάνω σε εκφραστικά σχήματα και εάν δεν επαληθευθεί με συγκεκριμένα παραδείγματα. Η ψαλμωδία δεν είναι διασκεδαστική. Πρέπει να ενισχύει την προσευχητική διάθεση των πιστών και να προκαλεί την κατάνυξη, την πνευματική ανάταση, τη βαθιά συναισθηματική συγκίνηση, την ηρεμία, την πραότητα και τη γαλήνη της ψυχής.
ΠΗΓΗ: http://ikoukouzelis.com/archives/2724

«Αβρόχοις ποσίν»

 Tι σημαίνει η έκφραση «Αβρόχοις ποσίν»;

Ο πασίγνωστος Κροίσος ξεκίνησε κάποτε, να καταλάβει τη χώρα των Μήδων. Με την αριθμητική υπεροχή και τον τέλειο εξοπλισμό του στρατού του, ήταν βέ­βαιος για τη νίκη του. Χαρούμενοι και με τραγούδια προχωρούσαν οι στρατιώτες, έως ότου έφτασαν στον Άλυ ποταμό και δοκίμασαν να τον περάσουν. Η πρώτη, ό­μως, απόπειρα που έκαναν, απέτυχε, γιατί τα νερά του κυλούσαν με ορμή.

Όλα τα είχε προετοιμάσει ο Κροίσος, ώστε να είναι βέβαιη η νίκη του. Όμως δεν είχε εκτιμήσει το ρόλο, που μπορούσαν να παίξουν τα στοιχεία της φύσης. Πριν διατάξει την άδοξη επιστροφή, κάλεσε τους στρατηγούς του να σκεφθούν, μήπως βρεθεί κάποιος τρόπος. Μαζί μ’ αυτούς κάλεσε και το Θαλή τον Μιλήσιο, που εκεί­νη την εποχή ήταν στην υπηρεσία του.

Όλοι συμφώνησαν πως δεν υπήρχε λύση. Τότε πήρε το λόγο ο Θαλής. Ζήτησε να του δώσουν ένα τμήμα στρατού και υποσχέθηκε ότι την άλλη μέρα, όλος ο στρα­τός θα βρίσκεται στην απέναντι όχθη του ποταμού.

Ειρωνικά γέλια υποδέχτηκαν την περίεργη πρότασή του και την τόσο τολμηρή του υπόσχεση. «Σε νόμιζα για σοφό», του είπε ο Κροίσος, «δε φανταζόμουν, όμως, ότι είσαι τόσο τρελός. Παρόλα αυτά, θα σου δώσω όσους στρατιώτες θέλεις, γιατί είμαι περίεργος να δω τι θα κάνεις».

Ο Θαλής πήρε μαζί του τους στρατιώτες και προχώρησε προς τα πάνω, αντίθετα στο ρεύμα του ποταμού. Όταν έφτασε σε κάποιο σημείο, που νόμισε πως ήταν κατάλληλο, άρχισαν όλοι μαζί να σκάβουν ένα βαθύ χαντάκι. 

Σκάβοντας όλη τη νύ­χτα, κατάφεραν να ετοιμάσουν μια καινούρια κοίτη στο ποτάμι, ώστε τα νερά του να πέσουν σε μια κοντινή χαράδρα. Δεν τους έμενε παρά να φράξουν το σημείο όπου ενώνεται η παλιά κοίτη με την καινούρια, ρίχνοντας πέτρες, κλαριά, χώματα και ότι άλλο έβρισκαν πρόχειρο. Τα ξημερώματα, η ροή του ποταμού είχε αλλάξει. Το πρωί, όταν ξύπνησαν οι στρατιώτες, έτριβαν τα μάτια τους από την κατάπληξη. 

Αλλά και οι στρατηγοί και ο ίδιος ο Κροίσος νόμισαν πως ονειρεύονται, όταν είδαν ότι το ποτάμι, που χθες ακόμη έτρεχε μπροστά τους και τους έφραζε το δρόμο, σήμερα έτρεχε πίσω τους.

Είχαν μ’ άλλα λόγια, περάσει το ποτάμι «εν μια νυχτί» και μάλιστα χωρίς καν να βρέξουν τα πόδια τους, «αβρόχοις ποσίν», όπως γράφει ο ιστορικός της εποχής εκείνης

Από το βιβλίο του Τάκη Νασούλη «ΛΕΞΕΙΣ και ΦΡΑΣΕΙΣ ΠΑΡΟΙΜΙΩΔΕΙΣ»

Αντικλείδι

Μπουγάδα!

• «Δεν μπορώ σήμερα, 
• έχω να βάλω μπουγάδα !»

Ένας ορισμός

Μπουγάδα (η), είναι όρος προερχόμενος από τη Βενετία (bugada) και σημαίνει το πλύσιμο ρούχων ή τα πλυμένα ρούχα.

Παλαιότερα, το πλύσιμο αυτό γινόταν είτε εντός σπιτιού, είτε εκτός, σε χώρους με τρεχούμενο νερό. Για να καθαρίζουν καλύτερα τα ρούχα, χρησιμοποιούσαν πέτρες, ξύλα, βούρτσες κ.ά. με τα οποία τα έτριβαν.

Συνηθισμένη ήταν και η χρήση εργαλείων όπως η Σκάφη, ένα επίμηκες ξύλινο ή μεταλλικό σκεύος με ανάγλυφες προεξοχές επάνω στις οποίες έτριβαν τα ρούχα αφού πέρναγαν πρώτα από πάνω τους μερικές φορές το σαπούνι.

Όταν εφευρέθηκε το πλυντήριο στις ΗΠΑ το 1907, το πλύσιμο των ρούχων άρχισε σταδιακά να γίνεται αυτόματα, με ανάδευση ρούχων, νερού και απορρυπαντικού, η οποία προκαλείται από την περιστροφή ενός μεταλλικού τυμπάνου.

(Από τη "Βικιπαίδεια")

Μια άποψη

«Στη θέα μιας απλωμένης μπουγάδας αντικρίζω την πατρίδα μου, 

το πατρικό μου σπίτι, τα παιδικά μου χρόνια.

Απλωμένα ρούχα σημαίνει ειρήνη, φροντίδα, τρυφερότητα. Είναι είδος υπό εξαφάνιση, μια και μάλλον βολεύει να τα δίνεις στο καθαριστήριο.

Η μπουγάδα είναι η διακριτική δημοσιοποίηση των πιο προσωπικών μας αντικειμένων: εσώρουχα, σεντόνια, πιτζάμες, νυχτικά. 

Όλα έκθετα στο φως, αλλά σε περιορισμένο κοινό... Είναι η μπουγάδα η κοινή μας καταγωγή, είμαστε σχετικώς γυμνοί».

Μπάμπης Πυλαρινός

Παραδοσιακό πλύσιμο στο χωριό

Δεν μπορεί κανείς να πει πως ήταν μόνο έθιμο περισσότερο ήταν τρόπος επικοινωνίας των γυναικών μεταξύ τους και της ανάπτυξης κοινωνικών σχέσεων το ομαδικό αυτό πλύσιμο των ρούχων.

   Αυτό γινόταν είτε σε κάποιο πηγάδι φίλης, γειτόνισσας ή κουμπάρας, πηγάδι που είχε στο περβόλι ή στον «Παρθενιάτη» ρέμα που είχε νερό χειμώνα καλοκαίρι. Συνδυασμός δουλειάς και συζήτησης , επίδειξη προίκας και νυφοπάζαρου.

   Λίγες οι ευκαιρίες των γυναικών να πουν τα δικά τους. Μόνο σε γάμους, βαφτίσια, κηδείες, εκκλησία και κάπου κάπου λίγη «γειτονιά» με τη ρόκα ή το πλέξιμο τα μεσημέρια στον ίσκιο της «μπασιάς» (είσοδος κάποιας αυλής ή σταυροδρόμι).

Από βραδύς με ταχυδρόμους τα παιδιά 

γινόταν η συνεννόηση στο πού θα πάνε για μπουγάδα.

Συνήθως πήγαιναν στον Παρθενιάτη και μάλιστα σ`ένα μέρος βαθύ του ποταμιού που κρατούσε πολύ νερό του «Βούθουνα».

Το φαγητό για τον άντρα και τα παιδιά που πήγαιναν σχολείο καθώς και το δικός ετοιμαζόταν από βραδύς.

Πρωί σούνταχα σαμάρωνε το γαϊδούρι, φόρτωνε τον μπόγο με τ`άπλυτα πούταν στο ταρπί ή στην κόφα, το καζάνι, τη σκάφη, σαπούνια (σόδας και λαδιού που τα `φτιαχνε μόνη της) και κόπανο. Στο ταγάρι το φαγητό.

Ξυπνούσε τα παιδιά που δεν πήγαιναν σχολείο (τα άλλα τα ετοίμαζε ο πατέρας) τα `βαζε πανωσάμαρα στο γαϊδούρι, έδενε στο «κολικάτσι» του σαμαριού τις γίδες ή τις προβατίνες και δρόμο για την μπουγάδα.

Εκεί τα παιδιά έτρεχαν να μαζέψουν κλαριά και ξύλα. Η μητέρα πάνω σε δυο μεγάλες ορθογώνιες πέτρες τοποθετούσε το καζάνι. Με το «κακάβι»(κουβά) το γέμιζε νερό. Άναβαν τη φωτιά. Το νερό έπρεπε να είναι καυτό. Τακτοποιούσαν τη σκάφη (ξύλινη πάντα) πάνω σε πέτρες πλακουτές. 

Ετοίμαζαν τη στάχτη. Σ`ένα τενεκέ πετρελαίου έβαζαν στάχτη από το φούρνο μέχρι τη μέση και μετά έριχναν καυτό νερό. Στο καζάνι έριχναν και φύλλα συκιά και μυρτιά για άρωμα για να σαπουνώσει το νερό και να βγάνει πιο καλά η βρώμα.

Όταν κατακάθιζε η στάχτη με την αγκιλιά (το μισό της νεροκολοκύθας) έβγαζαν το νερό και τόριχναν στο καζάνι. Αυτό γινόταν πολλές φορές.

Αφού έπλεναν τα ρούχα πρώτο χέρι τα τοποθετούσαν ανοιχτά μέσα στο ταρπί αν ήταν πολλά ή στην κόφα αν ήταν πιο λίγα, που ήταν επενδυμένα μ`ένα άσπρο σεντόνι για τα ασπρόρουχα ή με ένα φαντό φουστάνι που το έβαζαν ανάποδα (το φαρδύ προς τα πάνω ) αν τα ρούχα ήταν σκούρα.

Πάνω από τα μισοπλυμένα ρούχα έβαζαν ένα γερό σταχτοπάνι που είχε σταχτή και ρίχνανε κατά καιρούς καυτό νερό που περνούσε μέσα από τη στάχτη και πότιζε τα ρούχα η αλισίβα. Στράγγαγε δε σ`ένα ταψί που υπήρχε κάτω από την κόφα ή το ταρπί.

Απ`αυτό το στραγγισμένο νερό λούζονταν οι γυναίκες αλλά και όλα τα παιδιά που μαζεύονταν μετά το σχολείο στο ρέμα ή το πηγάδι που ήταν η μπουγάδα.

Το γιόμα έτρωγαν φλυαρούσαν «ματάδεναν» τα ζωντανά. Ήταν η γλυκιά ώρα του κουτσομπολιού. Το «άνοιγμα» της μπουγάδας γινόταν γρήγορα. 

Έβγαζαν τα ρούχα από το ταρπί ή την κόφα τα περνούσαν ένα γερό σαπούνισμα με ζεστό νερό και τάριχναν στο βούθουνα για ξέβγαλμα.

Ξυπόλητες και με σηκωμένα τα φουστάνια μέχρι το γόνατο, ξέβγαζαν, έστυβαν, άπλωναν στα θυμάρια και στους άλλους θάμνους ενώ το κουβεντολόι και οι φωνές των παιδιών δεν σταματούσαν.

Τελευταία γινόταν το «κοπάνισμα». Τα χοντρά ρούχα και τα στρωσίδια τάριχναν από το πρωί στο ρέμα για να μουλιάσουν αφού τους έβαζαν από πάνω πέτρες για να μην τα παρασύρει το νερό.

Με τον κόπανο (ξύλινο ήταν) έβαζαν λίγο λίγο τα ρούχα πάνω σε μια πέτρα πλατιά και γερή και το κοπάνιζαν δυνατά να φύγει η βρωμιά. Το ξέβγαζαν μετά και τ' άπλωναν.

Με το πέσιμο του ήλιου πίσω απ`το Σερβούνι οι μανάδες φώναζαν τα παιδιά και όλοι μαζί ξεχύνονταν και μάζευαν τ`απλωμένα ρούχα. Τα δίπλωναν και τάβαζαν στο πλυμένο και καθαρό ταρπί. 

Φόρτωναν τα πράγματα στο γαϊδούρι έδεναν τα ζα στο κολικάτσι του σαμαριού , τα παιδιά καβάλα πανωσάμαρα και στα καπούλια και γύριζαν στο σπίτι.

Αυτό γινόταν αρκετές φορές το χρόνο γιατί φυσικά το πλύσιμο δεν σταματούσε στο σπίτι. 

Το καζάνι ήταν πάντα στημένο σε μια άκρη της αυλής.

Ένα νοσταλγικό κείμενο

Όταν βγήκε το κλιν

Μια φορά και έναν καιρό, όταν στις αυλές βάζαν πλύση οι γυναίκες, είχαν στην διάθεσή τους το πράσινο σαπούνι και σε εξαιρετικές περιπτώσεις και άσπρο.

Άναβαν φωτιά για το καζάνι απ τα χαράματα, και για καλλίτερα αποτελέσματα χρησιμοποιούσαν και πιπιλά. Τι είναι αυτό; μα καθαρή και λεπτή στάχτη, που την είχαν μαζέψει απ την προηγούμενη πλύση, και την ρίχναν μαζί με τα ρούχα και το σαπούνι στο βραστό νερό. Εσώρουχα, σεντόνια, πετσέτες, ήταν όλα κάτασπρα.

Και όταν τα άπλωναν στα σχοινιά έλαμπε ο τόπος και απαγορευόταν σε εμάς τα παιδιά να παίζουμε στην αυλή για να μην τα λερώσουμε. 

Τα μανταλάκια που ήταν ξύλινα φυσικά ποτέ δεν έφταναν, και πάντα με έστελνε η μαμά στη θεία Ελένη του Γιαγκούδη να δανειστώ μερικά. 

Έτσι και κείνη όταν έβαζε μπουγάδα έστελνε κάποιο παιδί και ζητούσε από μας. Και τότε ήρθαν τα αεροπλάνα. Αεροπλάνα που έριχναν μανταλάκια. Ναι, τι σας φαίνεται παράξενο, έβρεχε μανταλάκια, πλαστικά.

Κίτρινα κόκκινα πράσινα μπλε Ήταν η μεγάλη μόδα, ότι ήθελαν να διαφημίσουν το σκορπούσαν με αεροπλάνο. Για πολλά πολλά χρόνια, όποτε βλέπαμε κανέναν αξύριστο λέγαμε “δεν πέταξε το αεροπλάνο ξυραφάκια”; Και κάποτε βρήκαν άλλον τρόπο διαφήμισης.

Τα δείγματα δωρεάν και το Κλιν! Η πρώτη σκόνη πλυσίματος! Κλιν για τα ρούχα, κλιν για τα πιάτα, κλιν για όλα. Και το σπουδαιότερο σε κάθε σακουλάκι μέσα, είχε και κάτι. Ενα μανταλάκι ή ένα παιχνιδάκι. Περιμέναμε πως και πώς να τελειώσει το κλιν, να αγοράσουμε άλλο, για να πάρουμε το παιχνιδάκι.

Ήταν κάτι πλαστικά ζωάκια ή ανθρωπάκια. Ποιος θυμάται τους μικρούς ινδιάνους ή τα στρατιωτάκια; εδώ πρέπει να είσαι πάνω από 50 για να τα θυμάσαι όλα αυτά. Τα αραδιάζαμε, παίζαμε με αυτά και τα ανταλλάσσαμε μεταξύ μας. Γι αυτό αν κάποιος ήταν ουρανοκατέβατος ή μικροσκοπικός, λέγαμε “στο κλιν τον βρήκαμε”; Ως τότε ξέραμε μια μόνο οδοντόκρεμα (όσοι την ήξεραν δηλαδή), την Kolynos.

Άρχισαν να μοιράζουν στα σπίτια κάτι μικρούτσικα σωληνάρια, με Colgate ή σαμπουάν Tamo και μετά OmOr. Τα πρώτα σαμπουάν, γιατί ως τότε πάλι το πράσινο σαπούνι είχαμε και το λούσιμο ήταν μαρτύριο για τα μάτια.

Και το καταπληκτικότερο, το αεροπλάνο που έγραφε στον ουρανό ΟΜΟ! Πετούσε και έκανε τούμπες στον αέρα βγάζοντας έναν άσπρο καπνό, που σχημάτιζε γράμματα. Παρακολουθούσαμε με ανοικτό το στόμα και χειροκροτούσαμε! Τι σας τα λέω όλα αυτά; Έτσι για να σας θυμίσω ότι η πιο τυχερή γενιά γυναικών όλων των εποχών είμαστε εμείς!

Πλυντήρια στεγνωτήρια απορρυπαντικά με μπλε και πράσινους κόκκους, λευκαντικά, χλωρίνες, και μετά από όλα αυτά αν δούμε καμιά σκιά, ψάχνουμε για άλλο απορρυπαντικό.

Μια ντουλάπα γεμάτη προϊόντα καθαριότητας, άλλο για το φούρνο, άλλο για τα μάτια της κουζίνας, άλλο για τις εμαγιέ επιφάνειες. (Μόνο που δεν καθαρίζουν μόνα τους τα άτιμα πρέπει εγώ να παρατήσω τον υπολογιστή και να αρχίσω το τρίψιμο) 

Μα αυτό που άλλαξε κυριολεκτικά τη ζωή μας ήταν οι πάνες μιας χρήσεως, για τα μωρά, για τους ηλικιωμένους, για τις δύσκολες ημέρες. Μόνο εμείς που τα δοκιμάσαμε όλα ξέρουμε την αξία τους. Ξέρω γελάτε εσείς, αλλά φανταστείτε τη ζωή σας χωρίς αυτά. 

Λοιπόν κάποτε, εμείς τα κορίτσια, χρησιμοποιούσαμε πανάκια από προσόψι, και κουβαλούσαμε και στο σχολείο, οπότε όταν αλλάζαμε το λερωμένο το τυλίγαμε στην εφημερίδα και το βάζαμε στην τσάντα. Μετά βγήκαν οι σερβιέτες και τα καταπληκτικά ταμπόν που σ' αφήνουν και να κολυμπήσεις ακόμα.

Α! και για τα μωρά! Απ την στιγμή που γεννήθηκε ο γιος μου, ως τη στιγμή που γεννήθηκε η κόρη μου, τα δοκίμασα όλα. Και τις πάνες και τα τρίγωνα και τα νάυλον βρακάκια και τις φασκιές και τα “μπέιμπι λίνο” και τις πάνες-βρακάκι.

Και για τους παππούδες μας; Κάποτε αν κάποιος παππούς δεν ήταν σε θέση να σηκωθεί έπρεπε η νύφη του κυρίως, κάθε μέρα να βάζει μπουγάδα. Τώρα υπάρχουν οι πάνες αλλά και τα σεντόνια μιας χρήσεως. 

Τώρα ξέρω, οι άντρες θα πείτε ότι δεν σας αφορούν και πολύ όλα αυτά. Αμ δε…. Και βέβαια σας αφορούν Διαβάστε το τελευταίο βιβλίο του Philip Roth "ΦΕΥΓΕΙ ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΜΑ" και θα καταλάβετε (ο ήρωας έχει ακράτεια μετά από αφαίρεση προστάτη).

Τώρα αν μερικοί από ξέπλυμα ξέρουν μόνο αυτό εγώ δεν μπορώ να βοηθήσω. Λοιπόν οι γυναίκες πριν από εμάς δεν γνώρισαν τις ευκολίες που υπάρχουν σήμερα, και οι σημερινές νέες γυναίκες, δεν γνώρισαν την γανάδα που είχαν οι μαμάδες μας.

Ε, δεν είμαστε εμείς οι τυχερές που τα γνωρίσαμε όλα, απολαμβάνουμε την εποχή μας και προπαντός τον απέραντα ελεύθερο χρόνο μας! Αλλιώς πως θα σας τα έγραφα όλα αυτά…

http://agriada52.wordpress.com

Posted by hamomilaki Anthemis

Το Χαμόγελο!

Οι άνθρωποι που γελούν σαν μικρά παιδιά

είναι λίγοι και διαλεχτοί.

Ο χρόνος είναι ένας αυστηρός δάσκαλος που μεταμορφώνει την προσωπικότητα ενός ανθρώπου με το πέρασμά του και τις περισσότερες φορές δημιουργεί ένα σκληρό, άκαμπτο κι αναίσθητο προσωπείο. Σκληραγωγεί, σου μαθαίνει να πειθαρχείς στις δυσκολίες και να μη σ’ αγγίζουν οι μικρότητες.

Μέσα στην πεζή καθημερινότητα ξεχωρίζουμε μερικούς ανθρώπους, είναι λίγοι και διαλεχτοί. Είναι εκείνοι που χαμογελούν και μέσα απ’ το χαμόγελό τους βλέπεις ακόμη το παιδί που κρύβουν μέσα τους. Είναι ίσως η καλύτερη επιλογή για τον περίγυρό μας και ξέρετε γιατί;

Οι άνθρωποι αυτοί αντιμετωπίζουν όλες τις καταστάσεις της ζωής τους με μια παιδικότητα και μια πιο ανάλαφρη διάθεση. Έχουν αθωότητα στα μάτια τους, ευαίσθητη καρδιά και το χαμόγελό τους ταυτίζεται μ’ εκείνο που είχαν πριν αρκετά χρόνια.

Δεν πρόκειται για ανθρώπους που δεν έχουν ωριμάσει, αλλά για εκείνους που είχαν το σθένος και τη δύναμη παρά τις αντιξοότητες της ζωής τους να διακρίνουν πάντα τη χαρούμενη πλευρά της ζωής και να θυμούνται μόνο ευτυχισμένες στιγμές. Ποιο παιδί νοσταλγεί δύσκολες στιγμές της ζωής του; Κανένα.

Οι άνθρωποι αυτοί δε μεγαλώνουν ποτέ, διατηρούν χαρακτηριστικά της παιδικής ηλικίας και στην ενήλικη ζωή τους. Η ανυπομονησία, η περιπετειώδης διάθεση, η περιέργεια, η ανεπιτήδευτη χαρά κι ο ανυπέρβλητος ενθουσιασμός κυριαρχούν στην προσωπικότητά τους.

Αγαπάνε με όλο τους το είναι, όπως τα παιδιά, ειλικρινά και χωρίς δεύτερες σκέψεις. Αγκαλιάζουν για να εκφράσουν αυτά που νιώθουν, σε φιλάνε με πάθος, σε πειράζουν, σου κάνουν δώρα, σε κάνουν να χαμογελάς. Είναι τόσο εξωστρεφείς, όσο κι άνθρωποι με παιχνιδιάρικη διάθεση.

Ένα παιδί χαρακτηρίζεται απ’ την ωμή ειλικρίνεια, τον ακατέργαστο τρόπο έκφρασης της άποψής του και την ευκολία εκδήλωσης θυμού κι αντιπάθειας. Δεν υπάρχει διαχείριση συναισθηματικών εξάρσεων, ούτε ωραιοποίηση του λόγου, γι’ αυτό κι οι άνθρωποι που χαρακτηρίζονται απ’ την έντονη παιδικότητα, μπορούν να πληγώσουν περισσότερο απ’ τον καθένα.

Θυμώνουν πολύ, δε σου μιλάνε, κρατάνε μούτρα, κλειδώνονται σε δωμάτια, αλλά κάποια στιγμή όλο αυτό τους περνά, έτσι απλά. Μπορεί να σε προσβάλουν χωρίς να το αντιληφθούν, να σου φωνάξουν, να γίνουν επίμονοι όταν επιθυμούν κάτι να υλοποιήσουν και να μην υποχωρούν.

Εμείς που έχουμε ανθρώπους στη ζωή μας που διατηρούν την παιδικότητα μέσα τους, ξέρουμε πόσο τυχεροί είμαστε. Μας γεμίζουν με αισιοδοξία, ενθουσιασμό και χαρά. Όταν χαμογελάνε και γελάνε και τα μάτια τους, ξέρεις την ειλικρίνεια και την ανιδιοτέλεια της χαράς τους.

Ακόμη κι ο παλιμπαιδισμός που τους χαρακτηρίζει σε ανανεώνει σε κάνει να νιώθεις κι εσύ παιδί. Η εσωτερική ανάταση που σου δημιουργεί ένας τέτοιος άνθρωπος είναι πηγή νεότητας και ελιξίριο ζωντάνιας.

Όλοι έχουμε ανθρώπους που παραμένουν πάντα παιδιά. Εκείνοι που τα μάτια τους φωτίζουν τη ζωή μας και η χαρά τους, όταν μας βλέπουν, είναι όπως εκείνη του παιδιού που τρώει πρώτη φορά παγωτό. Εκείνοι που μας αγκαλιάζουν με όλο τους το είναι και μας μιλάνε πάντα με ειλικρίνεια. Τα χαμόγελα αυτά να τα αγαπάτε.

Τα παιδιά είναι η χαρά της ζωής, είναι το απόσταγμα της ζωής. Είναι θείο δώρο να έχουμε όλοι στην καθημερινότητά μας φίλους, συντρόφους, γονείς κι αδέρφια που παραμένουν μέσα τους πάντα παιδιά. Είναι δεδομένο ότι με τέτοιους ανθρώπους δεν πρόκειται ποτέ να γεράσουμε στην ψυχή.

pillowfights.gr

aigialeiaclub

Posted by hamomilaki 

Βυζαντινή Μουσική

ΤΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΟ ΥΦΟΣ

ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ

Αντωνίου Ε. Αλυγιζάκη, Καθηγητή

Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο καὶ Μεγάλη Ἐκκλησία εἶναι δύο ἔννοιες συνυφασμένες καὶ ταυτόσημες, ποὺ προσδιορίζουν ἐπὶ σειρὰν αἰώνων τὴν πρωτόθρονη ἀνὰ τὴν Οἰκουμένη Μητέρα Ἐκκλησία τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Ἡ ἐξουσία της εἶναι καθαρὰ πνευματικὴ καὶ ἡ ταυτότητά της γνήσια ἀποστολική. Εἰδικότερα, κάθε ὀργάνωσή της ἀπορρέει κατ’ εὐθείαν ἀπὸ τὴν εὐχαριστιακὴ σύναξη καὶ ἀπὸ τὸ λειτουργικὸ τυπικό της, τὸ μονα­δικὸ σὲ οἰκουμενικὴ βάση καὶ ἀξιωματικὸ ὕφος τῆς Ἁγίας τοῦ Χρι­στοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας. Οἱ ἔννοιες, ὡστόσο, Οἰκουμενικὸ Πατριαρ­χεῖο καὶ ὕφος τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας ἢ Πατριαρχικὸ ὕφος δὲν εἶναι κατηγορίες φυσικὲς ἢ αἰσθητικές, δὲν χαρακτηρίζουν, δηλαδή, φυσικὰ ἢ γεωγρα­φι­κὰ μεγέθη οὔτε ἐπίσης καλλιτεχνικὲς ἢ λογοτεχνικὲς τεχνοτροπίες ἢ ρυθμούς. Εἶναι κατηγορίες ὀντολογικές, ποὺ ἀναφέρονται σὲ οἰ­κουμε­νικὲς ἱστορικὲς καὶ ὑπαρξιακὲς πραγματικότητες, ὅπως εἶναι ἡ σχέση κτιστοῦ καὶ ἄκτιστου, ἡ εὐχαριστιακὴ μεταμόρφωση τῆς Οἰκουμένης στὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ καὶ ἡ ἀναφορά της στὴν αἰωνιότητα καὶ στὴν Τριαδικὴ κοινωνία. Κυρίαρχο, συνεπῶς, στοιχεῖο τοῦ Πατριαρχικοῦ ὕφους εἶναι ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖο βιώνεται ἡ λειτουργικὴ πράξη καὶ ἰδίως ἡ θεία εὐχα­ριστία. Καὶ ὁ τρόπος αὐτὸς δὲν εἶναι ἡ ἱκανοποίηση τῶν αἰσθή­σεων ἢ ἡ συναισθηματικὴ ὑποβολή, ἀλλὰ ἡ ἀποκάλυψη τοῦ καινούριου κόσμου τῆς χάριτος, τῆς ἐμπειρίας τῆς Ἐκκλησίας καὶ τοῦ εἰκονισμοῦ τῆς προσδοκίας τῶν ἐσχάτων.

Ἡ διάσταση αὐτὴ τῆς λειτουργικῆς πράξης διατυπώνεται ἐμπνευ­σμένα στὴν Πατριαρχικὴ ἔκδοση, Τυπικὸν Ἐκκλησιαστικὸν κατὰ τὸ ὕφος τῆς τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας. Σὲ τελικὴ ἀνάλυση, λοιπόν, ὕφος τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας εἶναι ἡ ὑποδειγματικὴ ὀργάνωση ὅλων τῶν ἐπιμέρους στοιχείων ποὺ συνθέτουν τὶς ἱερὲς ἀκολουθίες καὶ συνάξεις καὶ ποὺ συνάπτουν τὴν ἔκφραση τῆς ἐμπειρίας τῆς καθολικότητας τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας τῶν ἐσχάτων.

Ἔτσι, τὸ Πατριαρχικὸ ὕφος τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως διαποτίζει σειρὰ ὁλόκληρη ἐκκλησιαστικῶν δραστηριοτήτων διαθέ­τοντας ἕναν ἰσχυρότατο πολιτισμικὸ πυρήνα, ποὺ διαμορφώνεται στὴ βάση ποικίλων ἐκφράσεων καὶ διατυπώσεων τῆς χριστιανικῆς διδασκαλίας καὶ τέχνης, ὅπως εἶναι λ.χ. ἡ ναοδομία, ἡ λειτουργικὴ θεολογία, τὰ ἱερὰ ἀνα­γνώ­­σματα, ὁ ζωγράφος καὶ ὁ μουσικὸς λόγος, ὁ σκηνικὸς διάκοσμος τοῦ λειτουργικοῦ τυπικοῦ, τὰ ἄμφια, ἡ μικροτεχνία, οἱ ἐκκλησιαστικοὶ χοροί, τὰ λειτουργικὰ σκεύη, οἱ λιτανεῖες, ἡ κινησιολογία, οἱ κηραψίες, τὰ θυμιάματα κ.ἄ.

Στὴ Μεγάλη Ἐκκλησία Κωνσταντινουπόλεως, κατὰ τὴν ἀρχαία παράδοση, ὅπως τὴν παρουσιάζει ὁ Ρωμανὸς ὁ Μελωδός, «ἔκειτο χαμαὶ ὁ θρόνος τῆς Ἐκκλησίας». Στὴν ἴδια βάση κινεῖται καὶ ἡ Ἔκθεση τῆς Βασιλείου Τάξεως, ποὺ κατέγραψε ὁ Βασιλεὺς Κωνσταντῖνος ὁ Πορφυρογέννητος. Ἀπὸ τὶς περιγραφὲς τῶν μεγαλοπρεπῶν αὐτῶν ἑορταστικῶν συνάξεων συνάγεται ὅτι τὸ βυζαντινὸ κράτος καὶ ἡ Ἐκκλησία εἶχαν ἀποστολὴ ἐξόχως οἰκουμενικὴ μὲ σταθεροὺς ὑπερεθνικοὺς θεσμοὺς φιλίας καὶ συνερ­γασίας. Ἡ Μεγάλη Ἐκκλησία ἦταν τὸ ἐπίκεντρο καθιερωμένων λαμ­πρῶν βασιλικῶν ἑορταστικῶν ἐκδηλώσεων, ποὺ προωθοῦσαν ἐμ­φα­νῶς ἕνα εἶδος κοινωνίας τῶν ἐθνῶν, παγκόσμια πρωτοτυπία τοῦ βυζαν­τινοῦ πολιτισμοῦ.

Μὲ τὴν ἴδια προοπτικὴ στὸ Φανάρι σήμερα τὸ Οἰκουμενικὸ Πα­τρι­αρ­χεῖο ἐκπληρώνει τὴ μεγάλη ἀποστολή του διατηρώντας τὶς παραδόσεις τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας στὸν περίλαμπρο καὶ πάνσεπτο Πατριαρχι­κὸ Ναὸ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου Κωνσταντινουπόλεως. Αὐτοὶ οἱ θεσμοὶ τι­μοῦν ἰδιαί­τερα τὸ τουρκικὸ ἔθνος ἀλλὰ καὶ τὴν παγκόσμια κοινότητα.

Ἀναμφίβολα, στὸ περιβάλλον τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας καὶ τῶν βυ­ζα­ντι­νῶν Ἀνακτόρων γεννᾶται καὶ μεγαλουργεῖ ὁ βυζαντινὸς καὶ μεταβυ­ζαντινὸς μουσικὸς πολιτισμός, ποὺ ἐπηρεάζει βαθύτατα τὶς μου­σικὲς παραδόσεις ὁλόκληρης τῆς ἀνατολικῆς λεκάνης τῆς Μεσογείου καὶ τῆς Δύσης.

Εἰδικότερα, τὸ Πατριαρχικὸ ὕφος προσεγγίζεται μετὰ ἀπὸ ἐπίπονη ἄσκηση καὶ ἐκπαίδευση στὴν ἰδιόμορφη καὶ ἰδιότυπη τεχνικὴ τῶν ἐκκλη­σιαστικῶν μελῶν, τὰ ὁποῖα ἐπιλέγονται γιὰ τὶς λειτουργικὲς ἀνάγκες τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας. Ἡ ὁλοκληρωμένη, βέβαια, σπουδὴ καὶ ὁ ἐθισμὸς στὸ Πατριαρχικὸ ὕφος πραγματοποιοῦνται μόνο στὸν Πατριαρ­χικὸ Ναὸ μετὰ ἀπὸ τακτικὴ καὶ πολύχρονη θήτευση στοὺς χοροὺς καὶ στὰ μουσικὰ ἐπί­πεδα τῶν χορωδῶν: Κανονάρχης, βοηθός, Α΄-Β΄ δομέστικος, λαμπαδάριος, πρω­τοψάλτης. Ὁ προγραμματισμὸς τῶν μουσικῶν μαθημάτων εἶναι καθο­ρι­σμέ­νος καὶ ἀπαράβατος, ὅπως ἐπίσης καὶ ἡ προσαρ­μογὴ τοῦ Πατριαρ­χικοῦ χορωδοῦ στὸν ἰδιαίτερο τρόπο ἔκφρασης, ποὺ δὲν συνδέεται μὲ τὶς προ­σωπικὲς ἰδιομορφίες τῶν φωνητικῶν ἱκανο­τήτων, ἀλλὰ μὲ τὴν ἱερο­πρέπεια καὶ τὴ σοβαρότητα τῶν ἐκκλησιαστικῶν μελῶν. Στὴν περίπτωση αὐτὴ τὸ Πατριαρχικὸ ὕφος δεσμεύεται ἀπὸ συγκεκριμένες στάσεις, κινήσεις, σεβισμούς, χρωματισμούς, ρυθμικὲς ἀγω­γὲς καὶ περιο­ρισμοὺς τῶν φω­νητικῶν ἐκτάσεων ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴν κατὰ περίπτωση τήρηση τοῦ λειτουρ­γικοῦ τυ­πικοῦ. Ἀπὸ τοὺς ἀπαράβατους, ἐπίσης, κανόνες τοῦ Πατριαρχικοῦ ψαλ­τικοῦ ὕφους εἶναι ἡ πιστὴ προσαρμογὴ στοὺς τρόπους ἀπόδοσης τῶν λειτουρ­γικῶν μελῶν ἀπὸ τοὺς παλαιοτέρους διδασκάλους.

Τὸ Πατριαρχικὸ ὕφος, ὡστόσο, δὲν ἀποτελεῖ μιὰν ἄκαμπτη πραγματικότητα, ὅπως συμβαίνει μὲ τὸ λειτουργικὸ τυπικὸ τῆς Δύσης. Στὴν Ἀνα­τολή, μὲ ἐπίκεντρο τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο, τὸ ὀρθόδοξο βίωμα δια­μορφώνει ἕναν ἔντονο κοσμοπολιτικὸ χαρακτήρα μέσα ἀπὸ ποικίλες το­πικὲς παραδόσεις. Τὰ φαινόμενα αὐτὰ ἐντοπίζονται ἀπὸ τὴν ἐποχὴ ἀκόμη τοῦ Μ. Βασιλείου, ὅταν ὁ ἴδιος ὁ Πατέρας ὁμιλεῖ γιὰ μιὰ κοινὴ παράδοση προδιαγράφοντας ταυτόχρονα τὴν πολυεθνικότητά της καὶ τοὺς χώρους στοὺς ὁποίους θὰ ἐκδηλωθοῦν πολὺ σύντομα οἱ ποικίλες τάσεις της, ἔνδειξη τῆς ἀρτιότητας καὶ τῆς ζωτικότητάς της. Οἱ τάσεις αὐτὲς θὰ τροφοδοτήσουν στὴ συνέχεια τὶς διάφορες ἐπιχώριες παραδόσεις, ποὺ στὴν περίπτωση τῆς λειτουργικῆς ψαλμωδίας θὰ ἀποκρυσταλλωθοῦν στὸ σχῆ­μα τῶν κατὰ τόπους ἰδιωματισμῶν καὶ ἰδιοτυπικῶν.

Μὲ τὴν ἴδια προο­πτικὴ διαμορφώνονται καὶ οἱ διάφορες κατὰ τόπους λειτουργικὲς παραδόσεις, οἱ ὁποῖες προβάλλουν σὲ ἕνα μεγαλύτερο, συγκε­κριμένο καὶ ἐπί­σημο πιὰ τύπο μιᾶς ἐκτεταμένης περιοχῆς. Ἔτσι, παρουσιάζεται τὸ Τυπικὸ ὡς κωδικοποίηση καὶ πιστοποίηση τῆς εὐταξίας τῆς Ἐκκλησίας. Οἱ λει­τουργικοὶ τύποι, συνεπῶς, ἀποτελοῦν ἔνδειξη τῆς καθολικότητας τῆς Ἐκ­κλησίας καὶ δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο ἀπὸ διάφορες παραλ­λαγὲς ἢ ἰδιώ­ματα τῆς ἑνιαίας παραδόσεώς της, ὅπως λ.χ. ὁ βυζαντινός, ὁ ἀντιο­χειανὸς καὶ ὁ ἀλεξανδρινὸς λειτουργικὸς τύπος. Ἀλληλεπιδράσεις τους μαζὶ μὲ ἄλλα ἐσωτερικὰ κίνητρα τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας δημιουρ­γοῦν τὶς παραδόσεις τοῦ ἀσματικοῦ καὶ μοναχικοῦ τυπικοῦ. Εἶναι προφα­νὲς ὅτι ὅλα αὐτὰ τὰ σχήματα ἀκολουθοῦν ἀπὸ κοντὰ καὶ τὴν ἐξέλιξη τοῦ λειτουρ­γικοῦ μέλους.

Τὸ ἀσματικὸ τυπικὸ εἶναι τὸ μεγάλο προνόμιο τῆς Μεγάλης Ἐκ­κλησίας Κωνσταντινουπόλεως μὲ τὸ περίτεχνο σύστημα τῆς ψαλμωδίας του στὴ βάση 68 ἀντιφώνων τῶν ψαλμῶν 140 καὶ 150 σὲ συνδυασμὸ μὲ ἕνα μεγάλο ἀριθμὸ ἐναλλασσομένων ἐφυμνίων. Ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρά, τὸ μοναχικὸ τυπικὸ ἀντιτάσσει τὴ διαίρεση τῶν 150 ψαλμῶν τοῦ Ψαλτηρίου σὲ εἴκοσι καθίσματα καὶ ἑξήντα στάσεις. Ἡ ψαλμωδία ἐδῶ περιορίζεται σὲ ἕνα μικρὸ ἀριθμὸ ψαλμῶν, ἐνῶ οἱ ὑπόλοιποι διαβάζονται. Οἱ ἐπιπτώσεις τῶν δύο τυπικῶν στὴ λειτουργικὴ παράδοση ἦταν καθοριστικές, ἀσχέτως ἂν τὸ ἀσματικὸ τυπικὸ παραχώρησε τὴ θέση του στὸ μοναχικό, τὸ ὁποῖο ὅμως, μὲ τὴ σειρά του, ἔγινε ἀσματικότερο τοῦ ἀσματικοῦ.

Εἶναι εὔκολο νὰ ἀντιληφθεῖ κανεὶς μὲ ποιὸν τρόπο παγιώνεται ἡ ψαλ­τικὴ παράδοση τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας, ποὺ ἐπηρεάζει ὁριστικὰ ὁλό­κληρη τὴν ὀρθόδοξη Ἀνατολή. Τὰ ἰδιαίτερα, ὅμως, χαρακτηριστικὰ τοῦ λειτουργικοῦ μέλους στὴν Κωνσταντινούπολη ὁριστικοποιοῦνται μὲ τὴ σημειογραφία, ποὺ παίρνει ἀπὸ τοὺς περίφημους μελουργοὺς τῆς Πόλης ἕναν τοπικὸ χαρακτήρα ἐγκεντρίζοντας ἀκόμη καὶ τὴν Ἁγιοπολιτικὴ πράξη τοῦ τυπικοῦ. Ἔτσι, ἡ γενικὴ ἀποδοχὴ τῆς Κωνσταντινουπολιτικῆς ψαλμωδίας καὶ τῶν ἰδιωματισμῶν της, οἱ ὁποῖοι εἶναι ἀποκρυσταλλω­μένοι ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Ἰωάννου Μαΐστορος Κουκουζέλη, σὲ σχέση μὲ τὶς ἄλ­λες τοπικὲς παραδόσεις τοῦ Ἁγίου Ὄρους, τῆς Θεσσαλονίκης, τῆς Θεσσαλίας, τῆς Κρήτης καὶ τῆς Κύπρου, εἶναι μιὰ ἁπτὴ πλέον πραγματικότητα, ποὺ ἐπιβεβαιώνεται ἀπὸ τὴν ἴδια τὴν ὑστεροβυζαντινὴ χειρόγραφη παράδοση ἀλλὰ καὶ ἐκείνην ὁλόκληρης τῆς ὀθωμανικῆς περιόδου.

Τὸν ιζ΄ καὶ ιη΄ αἰώνα, ὅμως, ἡ ψαλτικὴ πράξη τῆς Κωνσταντινουπόλεως δια­μορφώνει ἀποκλειστικὰ δικά της χαρακτηριστικὰ γνωρίσματα, ποὺ ἀφο­ροῦν ὅλες τὶς μελωδίες τοῦ ἑορτολογίου. Τὴν ἴδια ἐποχὴ ἐμφανίζεται καὶ ὁ ὅρος ὕφος, ποὺ ἀκολουθεῖ τοὺς τίτλους τῶν συλλογῶν τοῦ Εἱρμο­λογίου, τοῦ Ἀναστασιματαρίου, τοῦ Δοξασταρίου κ.λπ. Προ­φανῶς ὁ ἴδιος τίτλος κατα­χωρεῖται καὶ στὴν Πατριαρχικὴ ἔκδοση τοῦ Τυπικοῦ, ποὺ ἐπιμελήθηκε ὁ Κωνσταντῖνος Πρωτοψάλτης. Τὸ ἰδιαίτερο αὐτὸ γνώρισμα τῆς ψαλτικῆς, τὸ γνωστὸ στὰ κατοπινὰ χρόνια ὡς Πα­τριαρχικὸ ὕφος, ἀποτελεῖ ἀποκλειστικὴ τεχνικὴ τῶν Πρωτοψαλτῶν τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως, σεβαστὴ στὶς κατὰ τόπους ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες.

Συμπερασματικά, τὸ ὕφος τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας εἶναι μία εὐρύ­τατη ἐκκλησιολογικὴ ἔννοια, ποὺ προβάλλει τὴ σημασία τοῦ λειτουργι­κοῦ βιώματος, τῆς εὐχαριστιακῆς ἐμπειρίας καὶ τῆς ἐσχατολογικῆς προο­πτι­κῆς τῆς Ἐκκλησίας. Τὸ ἰδιαίτερο, δηλαδή, χαρακτηριστικὸ «Μεγάλη» τῆς πρωτόθρονης Ἐκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως διερμηνεύει μὲ ἔμ­φαση τὸν εἰκονισμὸ τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας τῶν ἐσχάτων καὶ τὴ συγκεφαλαίωση τοῦ σύμπαντος κόσμου στὸ πρόσωπο τοῦ ἔνσαρκου Λόγου. Τὸ ὕφος, συνεπῶς, τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας εἶναι εὐχαριστιακὸ καὶ δοξολογικό, εἶ­ναι ὁ τρισάγιος ὕμνος ποὺ ἄδεται στὴ ζωοποιὸ Τριάδα ταυτόχρονα ἀπὸ Ἀγγέλους καὶ ἀνθρώπους κατὰ τὴ θεία λειτουργία καὶ ποὺ προτρέπει τοὺς πιστοὺς νὰ ἀποθέσουν κάθε βιοτικὴ μέριμνα γιὰ τὴν ὑποδοχὴ τοῦ Βασιλέα τῶν ὅλων.

ΠΗΓΗ:http://melourgia.blogspot.gr/