Β΄Κυριακή των Νηστειών

Κυριακή Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά

Μητροπολίτης Σουρόζ Αντώνιος Bloom (†)

Εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος.

Σε έναν από τους ψαλμούς, διαβάζουμε τα παρακάτω: Εκείνοι που έσπειραν με δάκρυα στα μάτια, θα θερίσουν με χαρά.. Εάν στη διάρκεια των εβδομάδων που προετοιμαζόμαστε για την Μεγάλη Εβδομάδα είδαμε κάθε τι άσχημο και ανάξιο που υπάρχει μέσα μας να καθρεφτίζεται στις παραβολές του Ευαγγελίου, εάν σταθήκαμε ενώπιον της κρίσης της συνείδησής μας και του Θεού, τότε πραγματικά έχουμε σπείρει με δάκρυα τον δρόμο για την σωτηρία μας. Και όμως υπάρχει ακόμα χρόνος επειδή ακόμα και όταν εισερχόμαστε στην περίοδο του θερισμού, ο Θεός μας δίνει παράταση· καθώς προχωρούμε προοδευτικά προς την Βασιλεία του Θεού, προς την Ημέρα της Ανάστασης, μπορούμε ακόμα, κάθε στιγμή, με πρόσωπο προς την νίκη του Θεού, να στραφούμε σε Εκείνον με ευγνωμοσύνη και με συντετριμμένη καρδιά, και να πούμε: «Κύριε, ίσως είμαι ο εργάτης της ενδεκάτης ώρας, αλλά δέξου με όπως υποσχέθηκες!».

Την προηγούμενη εβδομάδα γιορτάσαμε της γιορτή του Θριάμβου της Ορθοδοξίας, την ημέρα που η εκκλησία διακήρυξε ότι είναι σωστό να αγιογραφούμε την εικόνα του Χριστού. Δεν ήταν μία δήλωση σε σχέση με την τέχνη, ήταν μία βαθιά θεολογική διακήρυξη της Ενσάρκωσης. Η Παλαιά Διαθήκη μας είπε ότι δεν μπορεί ο Θεός να αντιπροσωπευθεί από καμία εικόνα, επειδή είναι ένα απύθμενο μυστήριο· δεν είχε καν όνομα εκτός από το μυστηριώδες όνομα που μόνο ο Αρχιερέας γνωρίζει. Αλλά στην Καινή Διαθήκη μάθαμε και γνωρίζουμε από την εμπειρία μας ότι ο Θεός έγινε άνθρωπος, ότι η πληρότητα της Θεότητας έχει υποταχθεί και είναι ακόμα υποταγμένη για πάντα στην ανθρώπινη σάρκα· και γι’ αυτό ο Θεός έχει ανθρώπινο όνομα: Ιησούς και έχει ανθρώπινο πρόσωπο που μπορούν να αναπαραστήσουν οι εικόνες. Επομένως η εικόνα είναι μία διακήρυξη της βεβαιότητάς μας ότι ο Θεός έγινε άνθρωπος· και έγινε άνθρωπος για να επιτύχει μία έσχατη, ένδοξη, τραγική ενότητα με μας, να γίνει ένας από εμάς ώστε να μπορούμε να γίνουμε ένα από τα παιδιά Του. Και έτσι θα μπορούσαμε ήδη την περασμένη εβδομάδα να χαρούμε· και να γιατί μία εβδομάδα πριν, όταν προετοιμαζόμασταν να συναντήσουμε αυτό το θαύμα, αυτό το θαύμα της Ενσάρκωσης, διακριτικά, με έναν τρόπο που δεν μπορούν σχεδόν τα αυτιά μας να συλλάβουν, η Εκκλησία έψαλλε τον κανόνα του Πάσχα: Χριστός ανέστη εκ νεκρών! – επειδή δεν πρόκειται για μία υπόσχεση για το μέλλον, είναι μία βεβαιότητα του παρόντος, που μας ανοίγετε σαν μια πόρτα να εισέλθουμε μέσω του Χριστού, της Θύρας όπως καλεί τον εαυτό Του, στην αιωνιότητα.

Και σήμερα θυμόμαστε το όνομα του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, ενός από τους μεγάλους Αγίους της Ορθοδοξίας, ο οποίος διακήρυξε, μέσα από την εμπειρία των ασκητών και όλων των πιστών, ότι η χάρη του Θεού δεν είναι ένα κτιστό Δώρο – είναι ο ίδιος ο Θεός που μας ενώνει με τον εαυτό Του ώστε να μας διαπνέει η παρουσία Του, ώστε σταδιακά, εάν μοναχά τον δεχτούμε, αν Του ανοιχτούμε, να γίνουμε διάφανοι η τουλάχιστον σχεδόν διάφανοι στο φως Του, ώστε να γίνουμε αρχικά και ολοένα πιο πολύ μέτοχοι της Θεικής Του φύσης.

Αυτό δεν αποτελεί απλά μία υπόσχεση· είναι μία βεβαιότητα που έχουμε επειδή αυτό συνέβη σε χιλιάδες ανθρώπους άνδρες και γυναίκες που προσκυνούμε ως Αγίους του Θεού: έγιναν μέτοχοι της Θεικής φύσεως, είναι για μας μία αποκάλυψη και μία βεβαιότητα για ο,τι καλούμαστε να είμαστε και να γίνουμε.

Και σήμερα ένα ακόμα βήμα μας οδηγεί στην χαρά, στην δόξα του Πάσχα. Σε μία εβδομάδα θα υμνήσουμε τον Σταυρό- τον Σταυρό που ήταν τρόμος για τους εγκληματίες, και έχει γίνει τώρα σημείο νίκης και σωτηρίας, διότι για μας η αγάπη του Σταυρού δεν έχει μέτρο, δεν έχει όρια, είναι τόσο βαθιά όσο ο Θεός, αγκαλιάζει τα πάντα όπως ο Θεός, και είναι πράγματι τόσο τραγικά νικηφόρα όπως ο Θεός είναι το ίδιο τραγικός και νικηφόρος, που προκαλεί δέος, που ακτινοβολεί το ήρεμο, ευφρόσυνο φως που ψάλλουμε στον Εσπερινό.

Ας ετοιμαστούμε να συναντήσουμε τούτο το γεγονός, το όραμα του Θεού, να το προσέξουμε, και να δούμε σε αυτό το σημείο της Θεικής αγάπης, μία νέα δυνατή βεβαιότητα της σωτηρίας μας· και όταν ο χορός ψάλλει τούτη τη φορά πιο δυνατά τον κανόνα της Ανάστασης, ας κατανοήσουμε ότι βήμα – βήμα ο Θεός μας οδηγεί σε μία νίκη που Εκείνος έχει κερδίσει, και που θέλει να μοιραστεί μαζί μας.

Και τότε θα προχωρήσουμε· θα ακούσουμε τον Άγιο που μας διδάσκει πως να δεχτούμε την χάρη που προσφέρει ο Θεός, πως να γίνουμε αντάξιοί Του· και με ένα ακόμα βήμα – θα δούμε την νίκη του Θεού στο πρόσωπο της Αγίας Μαρίας της Αιγυπτίας και θα φθάσουμε στο κατώφλι της Μεγάλης Εβδομάδας. Αλλά ας θυμηθούμε ότι βρισκόμαστε τώρα σε μία νέα περίοδο, μία εποχή που μας αποκαλύπτεται, που καλούμαστε να την ενδυθούμε, να ανταποκριθούμε σ’ αυτήν με ευγνωμοσύνη, μία ευγνωμοσύνη που θα μας μεταμορφώσει σε νέους ανθρώπους- και να ανταποκριθούμε επίσης με χαρά! Και μία χαρά γεμάτη από δάκρυα σε απάντηση της αγάπης του Θεού, μία χαρά που είναι μία αξιόπιστη απάντηση στην Θεική αγάπη. Αμήν!

Πηγή: www.agiazoni.gr

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ: http://www.p

Β΄Κυριακή των Νηστειών

 "ΤΟΙΣ ΕΝ ΣΚΟΤΕΙ ..."ήχος πλ. β΄

ΔΟΞΑΣΤΙΚΟ ΑΙΝΩΝ Β ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΤΡΙΩΔΙΟ ΣΤΑΝΙΤΣΑΨΑΛΛΕΙ Ο ΑΕΙΜΝΗΣΤΟΣ ΠΡΩΤΟΨΑΛΤΗΣ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΝΑΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΚΑΙ ΑΡΧΩΝ ΥΜΝΩΔΟΣ ΤΗΣ ΜΤΧΕ ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΥΦΑΝΤΗΣ

Η Νηστεία

Μητροπολίτης Διοκλείας Κάλλιστος Ware

Ποια είναι η έννοια της λέξης «νηστεία»; Εδώ χρειάζεται απόλυτη προ­σοχή έτσι ώστε να διατηρηθεί μια κανονική ισορροπία μεταξύ του εξωτερικού και του εσωτερικού.

Στο εξωτερικό επίπεδο η νηστεία περιέχει φυσική αποχή από φαγητά και ποτά και χωρίς τέτοιαν εξωτε­ρική αποχή δεν μπορεί να τηρηθεί μια ολοκληρωμένη και αληθινή νηστεία: Όμως οι κανονισμοί για το φαγητό και το ποτό δεν πρέπει ποτέ να αντιμετωπίζονται ως αυτοσκοπός γιατί η ασκητική νηστεία έχει πάντα έναν εσωτερικό και αφανή σκοπό. Ο άνθρωπος είναι μια ενότητα σώματος και ψυχής, «εξ αοράτου τε και ορατής με ζώον συμπήξαι φύσεως», με τα λόγια του Τριωδίου· και η ασκητική μας νηστεία θα έπρεπε να περιλαμβάνει ταυτό­χρονα και τις δύο αυτές φύσεις.

Η τάση να δίνεται υπερβολική έμφαση σε εσωτερικούς κανονισμούς σχετικά με την τροφή με ένα νομικίστικο τρόπο, και η αντίθετη τάση να περιφρονούνται αυτοί οι κανονισμοί σαν απηρχαιωμένοι και άχρηστοι, είναι και οι δύο αξιοθρήνητες σαν προδοσία της πραγματικής Ορθοδοξίας. Και στις δύο περιπτώσεις διαταράσσεται η κανονική ισορροπία μεταξύ εξωτερικού και εσωτερι­κού.

Η δεύτερη τάση είναι αναμφίβολα η πιο επικρατούσα στις μέρες μας, ιδιαίτερα στη Δύση. Μέχρι τον ΙΔ’ αιώνα οι πλείστοι Δυτικοί Χριστιανοί, από κοινού με τους αδελφούς τους στην Ορθόδοξη Ανα­τολή, απείχαν, κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής όχι μόνον από κρέας αλλά και από ζωικά προϊόντα όπως τα αυγά, το γάλα, το βούτυρο και το τυρί. Στην Ανατολή και όμοια στη Δύση, η νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής απαιτούσε μια αυστηρή σωματική προσπά­θεια. Αλλά στη Δυτική Χριστιανοσύνη τα τελευταία πεντακόσια χρόνια οι σωματικές απαιτήσεις της νηστείας έχουν μειωθεί στα­θερά μέχρι που τώρα είναι λίγο περισσό­τερο από συμβολική. Διερωτάται κανείς πόσοι από εκείνους που τρώνε τηγανίτες την τελευταία ημέρα Αποκριάς των Δυτικών, γνωρίζουν τον αρχικό λόγο γι’ αυτό το έθιμο (για να χρησιμοποιηθούν όλα τα αυγά και το βούτυρο που έμειναν πριν αρχίσει η νηστεία της Μεγάλης Τεσ­σαρακοστής); Ο σύγχρονος Ορθόδοξος κόσμος μια και είναι εκτεθειμένος στη Δυτική εκκοσμίκευση αρχίζει επίσης να ακολουθεί το ίδιο μονοπάτι αυτής της χαλάρωσης.

Ένας λόγος γι’ αυτήν την κάμψη στη νηστεία είναι σίγουρα η αιρετική στάση απέναντι στην ανθρώπινη φύση ή η κίβδηλη «πνευματοκρατία» η οποία απορ­ρίπτει ή παραγνωρίζει το σώμα αντιμετωπί­ζοντας τον άνθρωπο αποκλειστικά με προϋποθέσεις του σκεπτόμενου μυα­λού του. Σαν αποτέλεσμα, πολλοί σύγχρονοι Χριστιανοί έχουν χάσει την αληθινή θέα του ανθρώπου σαν μιας ολοκληρωμένης ενότητας του ορατού και του αόρατου: Αρνούνται τον θετικό ρόλο που παίζει το σώμα στην πνευματική ζωή, ξεχνώντας τη διαβεβαίωση του Απ. Παύ­λου: «το σώμα υμών ναός του εν υμίν Αγίου Πνεύματος έστιν… δοξάσατε δη τον Θεόν εν τω σώματι υμών» (Α’ Κορ. ς’ 19—20).

Άλλος λόγος για την κάμψη στη νηστεία προβάλλεται στις μέρες μας ότι οι παραδοσιακοί κανόνες δεν είναι πια εφαρ­μόσιμοι σήμερα. Αυτοί οι κανόνες προϋποθέτουν, έτσι υποστηρίζεται, μια κλειστά οργανωμένη, μη πλουραλιστική Χριστια­νική, κοινότητα που ακολουθεί ένα γεωρ­γικό τρόπο ζωής που τώρα πια είναι όλο και περισσότερο γεγονός του παρελθόν­τος. Υπάρχει μια δόση αλήθειας σ’ αυτόν τον ισχυρισμό. Αλλά χρειάζεται επίσης να λεχθεί ότι η νηστεία, όπως εφαρμοζόταν σύμφωνα με την παράδοση στην Εκκλη­σία, πάντα ήταν δύσκολη και πάντα συνεπαγόταν κακουχία. Πολλοί από τους συγχρόνους μας είναι πρόθυμοι να νηστέψουν για λόγους υγείας ή ομορφιάς ή για να χάσουν βάρος. Δεν μπορούμε εμείς οι Χριστιανοί να κάνουμε τα ίδια για χάρη της ουράνιας Βασιλείας; Γιατί γινόταν η αυτα­πάρνηση ευχαρίστως δεκτή από προηγού­μενες γενιές Ορθοδόξων, κι από μας τους διαδόχους τους σήμερα να αποδεικνύεται ένα τόσο ανυπόφορο φορτίο; Κάποτε ο Άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ διερωτήθηκε γιατί τα θαύματα της χάριτος ήταν τόσο άφθονα έκδηλα στο παρελθόν, ενώ δεν ήσαν πια φανερά στις μέρες του, και σ’ αυτό απάντησε: «Μονάχα ένα πράγμα λεί­πει, η σταθερή αποφασιστικότητα».

Ο πρωταρχικός σκοπός της νηστείας είναι να μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε την εξάρτησή μας από τον Θεό. Αν εξασκείται σοβαρά, η Σαρακοστιανή αποχή από το φαγητό (ιδιαίτερα τις πρώτες μέρες) περικλείει μια σημαντική δόση πραγματι­κής πείνας κι επίσης ένα συναίσθημα κόπωσης και σωματικής εξάντλησης. Ο σκοπός της είναι να μας οδηγήσει με τη σειρά της σ’ ένα συναίσθημα εσωτερικής ταπείνωσης και συντριβής· να μας φέρει, δηλαδή, στο σημείο όπου μπορούμε να εκτιμήσουμε όλη την ισχύ της δήλωσης του Χριστού: «χωρίς εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν» (Ιω. ιε’,5). Αν πάντοτε χορταίνουμε και ξεδιψούμε πλήρως, εύκολα αναπτύσσουμε μια λανθασμένη αίσθηση αυτονομίας και αυτάρκειας. Η τήρηση μιας σωματικής νηστείας κλονίζει αυτήν την αμαρτωλή αυτάρκεια. Μας απογυμνώ­νει από την επίπλαστη ασφάλεια του Φαρι­σαίου (ο οποίος νήστευε, είναι αλήθεια, αλλά όχι με το σωστό πνεύμα). Η νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής μάς δίνει τη σωτήρια αυτή — δυσαρέσκεια του Τελώνη. (Λουκ. ιη’ 10—13). Αυτή είναι η αποστολή της πείνας και της κόπωσης: για να συνειδητοποιήσουμε την αδυναμία μας και την εξάρτησή μας από τη βοήθεια του Θεού.

Θα ήταν όμως παραπλανητικό να μιλούμε γι’ αυτό το στοιχείο της κόπωσης και της πείνας. Η εγκράτεια οδηγεί όχι κυρίως σ’ αυτό αλλά επίσης σε ένα συναί­σθημα φωτισμού, εγρήγορσης, ελευθερίας και χαράς. Ακόμα κι αν η νηστεία κατ’ αρχήν αποδεικνύεται εξασθενητική αργότερα ανακαλύπτουμε ότι μας καθιστά ικα­νούς να κοιμόμαστε λιγότερο, να σκεφτόμαστε καθαρότερα και να εργαζό­μαστε πιο αποφασιστικά. Όπως αναγνωρίζουν πολλοί γιατροί, οι περιοδικές νηστείες συμβάλλουν στη σωματική υγεία. Ενώ περιέχει γνήσια αυταπάρνηση η νηστεία δεν ζητά να βλάψει το σώμα μας αλλά μάλλον να αποκαταστήσει σ’ αυτό την υγεία και την ισορροπία του. Οι πλείστοι από μάς στο Δυτικό κόσμο συνήθως τρώμε περισσότερο από ό,τι χρει­αζόμαστε. Η νηστεία απελευθερώνει το σώμα μας από το υπερβολικό βάρος και το κάνει πρόθυμο σύντροφο στο έργο της προσευχής, ακοίμητο και ευαίσθητο στη φωνή του Αγίου Πνεύματος.

ΠΗΓΗ:https://www.vimaorthodox

Γρηγόρης Αυξεντίου

Γρηγόρης Αυξεντίου 

Κυριακή 3 Μαρτίου 1957. 

Ήταν 28 χρόνων…

Ο θρυλικός τομεάρχης της ΕΟΚΑ, ο αϊτός του Μαχαιρά. Από την κατεχόμενη σήμερα Λύση της επαρχίας Αμμοχώστου. Από τα εφηβικά του χρόνια, εκδηλώνει με τη μαθητική του δράση την παθολογική του αγάπη προς την Ελλάδα, αφήνοντας να διαφανεί από τότε τι θα επακολουθούσε.
Στα 21 του, βρίσκεται στην Αθήνα και δίνει εξετάσεις στη σχολή Ευελπίδων, χωρίς επιτυχία. Μπαίνει τότε, στη σχολή εφέδρων αξιωματικών της Κορίνθου, αποφοιτεί και υπηρετεί ως ανθυπολοχαγός στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Το 1952, γυρίζει πίσω στο νησί. Μυείται στην ΕΟΚΑ και με το ξέσπασμα του αγώνα, παίρνει τα όπλα από τους πρώτους.
Την 1η Απριλίου 1955, επιτίθεται με ομάδα κρούσης, στις πετρελαιοαποθήκες της αγγλικής βάσης Δεκέλειας. Συνεχίζει την ένοπλη δράση του, γινόμενος το δεξί χέρι του Γ.Γρίβα – Διγενή. Διωκόμενος από τους Άγγλους, κρύβεται σε βουνά και μοναστήρια. Σ’ ένα από αυτά, την Αχειροποίητο (στην περιοχή του Πενταδάκτυλου), νυμφεύεται κάτω από μυθιστορηματικές συνθήκες την ως τότε μνηστή του Βασιλεία Παναγή, τον Ιούνιο του 1955. Χτυπά διαρκώς αγγλικούς στόχους στις βορινές, αλλά και τις νότιες πλαγιές του Πενταδακτύλου.
Οι μάχες διαδέχονται η μια την άλλη: Αγύρτα, Λάπηθος, Πεδουλάς, Δευτερά. Στη μάχη των Σπηλιών, στις 11 Δεκεμβρίου 1955, οι Άγγλοι άφησαν πολλούς νεκρούς και τραυματίες. Πολλά και τα κουφάρια που οι αποικιοκράτες αναγκάστηκαν να μετρήσουν στα Χανδριά, το Μάρτιο του 1956. Εκεί έπεσε ένας από τους καλύτερους πολεμιστές του Αυξεντίου, ο Χρήστος Τσιάρτας.
Το Πάσχα του 1956 βρίσκει τον ήρωα ν’ αναρρώνει στο ιστορικό (ιδρύθηκε το 1148) μοναστήρι του Μαχαιρά, μετά από εγχείρηση. Εκεί συνέβη και το πρωτοφανές της εμφάνισής του ενώπιον των διωκτών του, όταν πάνω από 100 Άγγλοι αξιωματικοί και στρατιώτες έζωσαν το μοναστήρι. Μεταμφιεσμένος σε καλόγερο, με γενειάδα και ράσο, ο Γρηγόρης Αυξεντίου παρουσιάστηκε και συστήθηκε στον Άγγλο επικεφαλής αξιωματικό ως ο «πάτερ-Xρύσανθος».
Στις 31 Δεκεμβρίου του 1956, παραμονή Πρωτοχρονιάς, κυκλώνεται μαζί με τα παλικάρια του στο χωριό Ζωοπηγή και ακολουθεί σφοδρή σύγκρουση. Ο Αυξεντίου τραυματίζεται, αλλά διαφεύγει, αφήνει όμως νεκρό πίσω, τον συναγωνιστή του Μάκη Γεωργάλλα. Την 1η Μαρτίου του 1957, οι Άγγλοι ξαναεισβάλλουν στο μοναστήρι του Μαχαιρά. Υποβάλουν σ’ εξαντλητική ανάκριση τον αγωγιάτη της Μονής και τον αναγκάζουν ν’ αποκαλύψει ότι ο Αυξεντίου έχει κατασκευάσει καταφύγιο – κρύπτη ένα χιλιόμετρο πιο κάτω. Έτσι οι Άγγλοι, με ισχυρές δυνάμεις, οδηγούνται στο κρησφύγετο και το περικυκλώνουν.
Ο άνδρας, θρύλος της ΕΟΚΑ, προαισθανόμενος το τέλος, διατάζει τους 4 μαχητές του να βγουν έξω και να παραδοθούν. Εκείνοι αρνούνται: Οι στιγμές είναι δραματικές. Ο Γρηγόρης Αυξεντίου ξαναπροστάζει: «εβγάτε έξω». Υπακούουν και μένει μόνος του. Ακολουθεί τιτανομαχία. Ένας Έλληνας μέσα σε μια σπηλιά, αμύνεται ηρωικά εναντίον ενός σχεδόν συντάγματος πεζικού με βαρύ οπλισμό. Οι Άγγλοι αρχίζουν να μετρούν νεκρούς. Ρίχνουν χειροβομβίδες και τραυματίζουν το παλικάρι. Στέλνουν τον Αυγουστή Ευσταθίου για να τον μεταπείσει και εκείνος αποφασίζει να μείνει μέσα και να πεθάνει πλάι στον αρχηγό του. Στις εκκλήσεις των Άγγλων να παραδοθεί, Γρηγόρης Αυξεντίου απαντά: «Μολών λαβέ». Και ο Λεωνίδας ανασταινόταν πάνω στα βουνά της μαρτυρικής Κύπρου…
Περνούν δέκα ώρες. Οι σφαίρες πέφτουν σαν χαλάζι. Πάνω από 40 οι νεκροί Άγγλοι. Βρέχουν την περιοχή του σπηλαίου με βενζίνη και βάζουν φωτιά. Κόλαση πυρός. Ο Ευσταθίου επιχειρεί έξοδο και συλλαμβάνεται. Οι εμπρηστικές βόμβες των μισελλήνων του Λονδίνου, λαμπαδιάζουν τα πάντα. Έτσι, καιόμενος σαν λαμπάδα, έπεσε ο Γρηγόρης Αυξεντίου, άμορφη μάζα από καμένη σάρκα, πυροβολώντας ως το τέλος, Κυριακή 3 Μαρτίου 1957. Ήταν 28 χρονών…

Γρηγόρης Αυξεντίου
ο Αθάνατος αϊτός του Μαχαιρά

Όταν ξημέρωσε η 3η Μαρτίου: Ξημερώνει Κυριακή, 3 Μαρτίου 1957. Η συμφορά αλλά και η δόξα.
Ο αλογιάτης του μοναστηρίου Πέτρος, άνθρωπος αγράμματος, ύστερα από βασανιστήρια οδηγεί τους Άγγλους στο κρησφύγετο. Οι Άγγλοι καλούν τους αντάρτες ονομαστικά να βγουν έξω. Ο Αυξεντίου διέταξε τους συντρόφους του να εξέλθουν από το κρησφύγετο.
Εγώ - τους είπε – θα πολεμήσω και θα πεθάνω. Πρέπει να πεθάνω. Επανέλαβε το πρέπει να πεθάνω τέσσερις φορές και κάθε φορά που το επαναλάμβανε φωτιζόταν το πρόσωπο του περισσότερο από μια λάμψη υπερκόσμια και ακτινοβόλα.
Οι Άγγλοι ουρλιάζουν και καλούν τον Αυξεντίου να βγει έξω. Ο Άγγλος δεκανέας Μαράιν πήγε στην είσοδο και τον κάλεσε να παραδοθεί. Μα ριπή ακούστηκε και ο Άγγλος σωριάστηκε κάτω. Ένας Άγγλος αξιωματικός έρριψε μια χειροβομβίδα στο κρησφύγετο που εξερράγηκε χωρίς αποτέλεσμα. Συνεχίζουν να καλούν τον Αυξεντίου να βγει. Ένας από τους συντρόφους του, ο Αυγουστής Ευσταθίου, στράφηκε στους Άγγλους και τους είπε:
-Αφού τον σκοτώσατε τι φωνάζετε. Τότε ένας Άγγλος τον σπρώχνει στο κρησφύγετο να βγάλει το νεκρό Αυξεντίου. Ο Αυγουστής σύρεται στο κρυσφήγετο, μπαίνει μέσα και φωνάζει στα αγγλικά: Come on, we are two now. Ελάτε, τώρα είμαστε δυο.
Άρχισε η μάχη με διακοπές. Δυο σφοδρότατες επιθέσεις με καταιγιστικά πυρά των όπλων που διέθεταν αποκρούστηκαν. Η άμυνα ήταν αποτελεσματική. Οι δυο μαχητές προετοιμάζονταν να πραγματοποιήσουν έξοδο. Ρίχνουν τη μοναδική καπνογόνο χειροβομβίδα και με τη κάλυψη του Αυγουστή, που θα προπορευόταν να γίνει η έξοδος. Η καπνογόνος βόμβα γέμισε το γύρο χώρο πυκνό καπνό, αλλά το αυτόματο του Αυγουστή δεν λειτούργησε και τα αποτελέσματα της βόμβας διαλύθηκαν. Ακολούθησαν οκτώ ολόκληρες ώρες μάχη. Οι Άγγλοι λυσσασμένοι από την ανέλπιστη αντίσταση των ηρωικών παλικαριών και βιαζόμενοι να τελειώσουν πριν από τη νύκτα αποφάσισαν να τους κάψουν ζωντανούς. Περιέλουσαν το κρησφύγετο με βενζίνη.
Ο Αυγουστής διηγείται:
Ένα υγρό άρχισε να κατακλύζει το κρησφύγετο, γρήγορα δε η μυρωδιά της βενζίνης μας αποκάλυψε τις τελευταίες τραγικές στιγμές της ζωής μας. Είναι βενζίνα Μάστρε μου, του είπα. Θα μας κάψουν ζωντανούς. Δεν πρόλαβα να τελειώσω τη φράση μου και τρεις εμπρηστικές βόμβες μετέβαλαν το κρησφύγετο σε φλεγόμενο καμίνι. Βρισκόμουν στην είσοδο του κρησφύγετου γονατιστός. Οι φλόγες κάλυψαν τα μαλλιά μου και το δεξί μέρος του προσώπου μου. Ο μάστρος βρισκόταν στο βάθος του κρησφύγετου, ανάμεσα στις φλόγες που τον είχαν ζωσμένο από παντού. Στην απελπιστική εκείνη στιγμή η όψη του ήταν ήρεμη και γαλήνια, χωρίς να υποστεί καμία κάμψη. Με το ίδιο ατάραχο και αποφασιστικό ύψος και με πολλή στοργή και αγάπη, μόλις τον κοίταξα τρομαγμένος άκουσα από το στόμα του τα τελευταία λόγια που δεν ήταν άλλα από την τόσο αγαπημένη από μένα φράση, που πάντοτε υπήρξε για μένα κουράγιο και έμπνευση.
“Μη φοβάσαι Ματρόζο, μη φοβάσαι”.
Μέσα σ’ εκείνη την κόλαση φωτιάς ο Ευσταθίου γλίστρησε αθέατος λίγα μέτρα πιο κάτω. Ανακαλύπτεται από τους Άγγλους του ζητούν επίμονα τον Αυξεντίου. Που είναι ο Αυξεντίου;
- Έκρουσε εκεί μέσα, τους απάντησα και έδειξα το κρησφύγετο.
- Είσαι ψεύτης, τονίζει θυμωμένα ο Άγγλος αξιωματικός.
Διατάζει δε τον Αυγουστή να βγάλει έξω το νεκρό Αυξεντίου και απειλεί με θάνατο. Εισέρχεται ο Αυγουστής στο κρησφύγετο. Αφηγείται ο ίδιος:
Ο θρυλικός Γρηγόρης Αυξεντίου, ο αγαπημένος μας Μάστρος ήταν νεκρός ξαπλωμένος ανάσκελα. Το αριστερό του χέρι ήταν υψωμένο και από τη μέση και πάνω είχε γίνει κάρβουνο. Το άλλο σώμα καιγόταν. Ήταν τόσο ζεστό που κάηκα μόλις τον άγγιξα. Οι στρατιώτες μου φώναζαν να τον σύρω έξω. Δεν με πίστευαν όταν τους έλεγα πως είναι νεκρός.
Ήταν αδύνατο να παραδεχτούν πως πέθανε. Για να πεισθούν πως είναι νεκρός αφαιρέσανε μια μεγάλη πέτρα από το στόμιο του κρησφύγετου οπότε φάνηκε ο Αυξεντίου νεκρός.

Ώρα 2 μ.μ. της 3ης Μαρτίου 1957.

Έτσι έφυγε ο ήρωας Αυξεντίου. Το καρβουνιασμένο του σώμα τάφηκε στις 4 Μαρτίου στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας.

ΠΗΓΗ: https://www.impantokratoros.gr/

ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΤΜΙΟ: Τά παραπάνω γεγονότα οἱ παλιοί μαθητές τῆς Πατμιάδας (1959-1963) τά εἴχαμε πληροφορηθεῖ ἀπό τόν συμμαθητή μας Ἀρχιμ. π. Μακάριο Μαχαιριώτη, ὁ ὁποῖος βρισκόταν καί αὐτός μέσα στό κρυσφύγετο μέ τόν Αὐξεντίου. Ἦταν μάλιστα ἀπό τούς τελευταίους πού βγῆκε ἔξω, προσπαθώντας νά πείσει τόν ἀρχηγό του νά παραδοθεῖ. Ἡ ἀλήθεια εἶναι πώς δέν ἀξιολογούσαμε τότε τίς περιγραφές του καί γιά ἄλλα ἀνδραγαθήματά τους. Ὁ π. Μακαρίος ἀπεβίωσε πρίν ἀπό λίγα χρόνια. Αἰωνία τους ἡ μνήμη. Μᾶς ἄφησαν σπουδαία παρακαταθήκη...

Βυζαντινή Μουσική

Ο ΜΕΓΑΣ ΠΛΟΥΤΟΣ 

ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ

ἱεροδιακόνου Συμεών

Ἡ πανανθρώπινη γλῶσσα τῆς μουσικῆς ὑπῆρξε ἴσως ἡ πρώτη ἀπὸ τὶς τέχνες ποὺ χρησιμοποιήθη-καν στὴν λατρεία τῆς Ἐκκλησίας. Ἐπρόκειτο πιθανῶς γιὰ μιὰ φυσικὴ συνέχεια τῆς ἰουδαϊκῆς λατρείας, στὴν ὁποία ἡ μουσικὴ κατεῖχε ἐξέχουσα θέση. Οἱ καταβολὲς τῆς χριστιανικῆς μουσικῆς θεωρεῖται βέβαιο πὼς πρέπει νὰ ἀναζητη-θοῦν στὴν (ἀρχαία) ἑλληνικὴ μουσική, κα θὼς ὁ ἑλληνικὸς πολιτισμὸς κυριάρχησε βαθμηδὸν σὲ ὅλα τὰ ἐπίπεδα τῆς ζωῆς τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας, ἀκόμη καὶ στὴν Παλαιστίνη. Στὸ διάβα τῶν αἰώνων ὅμως, ἡ χριστιανικὴ μουσικὴ ἐξελίχθηκε αὐτόνομα καὶ προέκυ ψε ἡ εὐρέως ἀποκαλουμένη σήμερα βυζαντινὴ μουσικὴ ἤ, ὅπως συναντᾶται στὰ μουσικὰ χειρόγραφα, Ψαλτικὴ τέχνη.
Α. Διαμόρφωσις τῆς Παραδόσεως
Εἶναι θαυμαστὴ ἡ διαδικασία τῆς ἐξελίξεως τῆς ἐκκλησιαστικῆς μου-σικῆς καὶ ὁ ἰδιαίτερος χαρακτῆρας ποὺ προσέλαβε δι᾿ αὐτῆς. Προορισμὸς ὅλων τῶν ἱερῶν τεχνῶν εἶναι βεβαίως ἡ συμβολὴ στὴν πραγμάτωση τοῦ σκοποῦ τῆς λατρείας, ὁ ὁποῖος θὰ μποροῦσε νὰ ὁριστῇ ὡς ἡ κοινωνία τοῦ ἀνθρώ που μὲ τὸν Θεό (διὰ τῆς προσευχῆς καὶ τῆς θείας Μεταλήψεως). Στὰ πλαίσια αὐτὰ πρέπει νὰ νοηθῇ καὶ ἡ ἀνάγκη τῆς ἐνδύσεως τοῦ λόγου διὰ τῆς μουσικῆς, ὥστε νὰ καταστῇ εὐληπτότερος ἀπὸ τὸν «χοϊκὸ» ἄνθρωπο. Ἡ ἀνάγκη αὐτὴ ἀρχικῶς δὲν θὰ μποροῦσε νὰ καλυφθῇ παρὰ μὲ δύο τρόπους: εἴτε μὲ τὸν δανεισμὸ κάποιας ὑπάρχουσας μουσικῆς, εἴτε μὲ προσωπικὲς ἐμπνεύσεις ἢ ἐξάρσεις τῶν πιστῶν. Ἀπὸ ἐδῶ ξεκινᾶ ἡ θαυμαστὴ διαδικασία περὶ ἧς ὁ λόγος. Οἱ ὁποιεσδήποτε μουσικὲς προτάσεις κρίνονταν πάντοτε μὲ γνώμονα τὴν προσφορά των στὸν πρωταρχικὸ σκοπὸ τῆς Λατρείας. Μὲ ἄλλα λόγια, ἐπικρατοῦσαν τελικῶς ἐκεῖνες ποὺ διέγειραν τοὺς πιστοὺς σὲ προσευχή, ποὺ τοὺς κατένυσσαν, ποὺ λειτουργοῦσαν ὡς δίαυλοι μεταφορᾶς τοῦ λόγου ἀπὸ τὰ ὦτα καὶ τὸν νοῦ στὴν καρδιά. Ὁ ρόλος τῶν ἑκάστοτε ἁγίων Πατέρων καὶ τῶν λοιπῶν πνευματικῶν προσωπικοτήτων ὁπωσδήποτε ἦ ταν σημαντικότατος, ἀλλὰ ἡ τελικὴ σφραγῖδα στὴν παγίωση τῆς παραδόσεως κάθε ἐποχῆς ἀνῆκε ἄτυπα στὸ πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἐπετυγχάνε το μὲ τὸν πλέον φυσιολογικὸ καὶ αὐθεντικὸ τρόπο. Οἱ διεργασίες αὐτὲς πού, συνειδητὰ ἢ μή, ἔχουν λάβει χώρα κατὰ τὴν ἐξέλιξη τῆς ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς ἀπὸ τοὺς πρωτοχριστιανικοὺς χρόνους καθιστοῦν τὴν ψαλτική μας παράδοση ἀνεπανάληπτη καὶ ἀνυπέρβλητη.
Β. Χαρακτηριστικὰ τῆς βυζαντινῆς μουσικῆς
Δι᾿ ὅλης τῆς ὡς ἄνω διαδικασίας ἡ βυζαντινὴ μουσικὴ κατέστη ἕνα πολὺ ἰδιαίτερο εἶδος μουσικῆς ποὺ χαρακτηρίζεται ἀπὸ στενὰ περιοριστικὰ πλαίσια. Οἱ περιορισμοὶ αὐτοί, ἐνῷ ἐκ πρώτης ὄψεως φαίνεται πὼς τὴν πτωχαί νουν, στὴν πραγματικότητα τὴν ἀπαλλάσσουν ἀπὸ ὁτιδήποτε θὰ τὴν ἐμπόδιζε στὸν ἱερό της προορισμό. Ἂς ἐπιχειρήσουμε νὰ περιγράψουμε ἁδρὰ τὰ κυριότερα χαρα-κτηριστικά της, ποὺ ἀπορρέουν ἀπὸ τὰ περιοριστικὰ αὐ τὰ πλαίσια.
α) Μονοφωνικὴ καὶ ἀνόργανη
Στὴν ὀρθόδοξη λατρεία ἀποκλείονται τὰ μουσικὰ ὄργανα καὶ ἡ πολυφωνία. Ἡ τέρψη τῆς ἀκοῆς (στὴν ὁποία αὐτὰ στοχεύουν) δὲν ἀπορρίπτεται καθ᾿ ἑαυτὴν καὶ δὲν θὰ μποροῦσε νὰ εἶναι ἡ αἰτία τοῦ ἀποκλεισμοῦ των. Παρατηρήθηκε ἁπλῶς ὅτι οἱ ταυτόχρονα παραγόμενοι πολλαπλοὶ ἦχοι δια χέουν τὸν νοῦ τοῦ ἀκροωμένου πιστοῦ καὶ τὸν δυσκολεύουν νὰ συγκεντρωθῇ στὸν Θεὸ προσευχόμενος. Μόνον τὸ ἰσοκράτημα ἔγινε ἀποδεκτό, δηλ. ἡ σταθερὴ συνήχηση τοῦ ἴσου, ἤτοι τῆς βάσεως τῆς μελωδίας. Ἀπεδείχθη ὅτι τὸ καλῶς ἐκτελούμενο ἰσοκράτημα λειτουργεῖ ὡς ὑπόβαθρο γιὰ τὸ κτίσιμο τῆς μελωδίας, τὴν ὁποία τελικῶς ὑπηρετεῖ καὶ ἀναδεικνύει. Ὁ κίνδυνος τῆς ἐκπτώσεως τοῦ ἴσου σὲ δεύτερη φωνὴ ἀποφεύγεται μὲ τὴ διακριτικὴ ἐκτέλεσή του καὶ τὶς ὀλίγιστες, κατὰ τὸ δυνατόν, μεταβολές.
Ἡ μονοφωνικὴ ψαλμωδία ἔχει καὶ συμβολικὸ χαρακτῆρα. Εἶναι τύπος τοῦ ἑνὸς σώματος τῆς Ἐκκλησίας, ποὺ ὡς «ἐξ ἑνὸς στόματος» ὑμνεῖ τὸν Θεό, καὶ μιὰ ἐπιπλέον προτροπὴ πρὸς τοὺς ἀγωνιζομένους χριστιανοὺς «ἵνα ὦσιν ἕν» (Ἰωάν. ιζ’, 11 & 22).
Διὰ τῆς ἀπουσίας μουσικῶν ὀργάνων ἐπιτυγχάνεται καὶ ἡ μέγιστη ἀποδέσμευση καὶ ἀξιοποίηση τῶν δυνατοτήτων τῆς ἀνθρώπινης φωνῆς. Ἔτσι, μεταξὺ ἄλλων, ἡ βυζαντινὴ μουσικὴ βρίθει πλουσιοτάτων καὶ ἀενάως ἐναλλασσομένων διαστημάτων, ἀπροσίτων οὐσιαστικὰ ἀπὸ τὶς ἄλλες μουσικές.
β) Τεχνικοὶ περιορισμοί
Τὸ σύνολο τῶν μελῶν τῆς βυζαντινῆς μουσικῆς ἐκτυλίσσεται σὲ συγκεκριμένες κλίμακες καὶ διαστήματα καὶ μὲ συγκεκριμένες πλοκές, ποὺ συνιστοῦν τοὺς λεγομένους ἤχους. Η εὐρέως γνωστὴ ὡς ὀκτωηχία ἀποτελεῖ ἕναν ἐπιπλέον μεγάλο περιορισμὸ στὴν ψαλτικὴ τέχνη, πού, πέραν τῶν βασικῶν χαρακτηριστικῶν της (κλίμακες, δεσπόζοντες φθόγγοι κ.λπ.), ἀναφέρεται στὴν ὁριο θέτηση ἀκόμη καὶ τῶν μελωδιῶν καθ᾿ ἑαυτῶν. Τὸ ὅλον οἰκοδόμημα τῆς βυζαντινῆς μουσικῆς ἐρείδεται ἐπὶ στερεοτύπων μουσικῶν φράσεων, τῶν Θέσεων1, ποὺ ἀποκρυσταλλώθηκαν διὰ τῆς προπεριγραφείσης διαδικασίας ἀνὰ τοὺς αἰῶνες. Ἰδιαίτερη περίπτωση ἀποτελοῦν τὰ προσόμοια (συμπεριλαμβανομένων καὶ τῶν κανόνων), ὕμνοι μὲ καθορισμένο συνολικὸ μέλος, βασισμένο σὲ κάποιο ἀρχικὸ μουσικὸ πρότυπο ἀποτελούμενο ἀπὸ μιὰ σειρὰ διαδοχικῶν Θέσεων. Διὰ τῶν προσομοίωνποὺ καλύπτουν τὸ μεγαλύτερο ἀσματικὸ μέρος τῶν καθημερινῶν ἀκολουθιῶν καὶ τῶν Θέσεων γενικῶς, ἡ ἐκκλησιαστικὴ μουσικὴ ἐπιδιώκει νὰ γίνη οἰκεία στὰ ὦτα τῶν πιστῶν. Ὁ ἐπὶ ἔτη ἐκκλησιαζόμενος «γνωρίζει» τὶ θὰ ἀκούσῃ στὸ ναὸ καὶ δὲν προσδοκᾶ κάποια ἔκπληξη, ἐνῷ ἡ ἐπαρκὴς ποικιλία τῶν ὑπαρχουσῶν Θέσεων ἀπο κλείει τὸν πιθανὸ κορεσμό. Καὶ πάλι ὁ νοῦς του βρίσκει τὶς εὐνο-ϊκὲς προϋ ποθέσεις γιὰ τὴν προσήλωσή του στὴν οὐσία τῆς λατρείας.

γ) Τὸ Ὕφος
Ὕφος στὴν ἐκκλησιαστικὴ μουσικὴ ὀνομάζεται ὁ ἰδιαίτερος τρόπος ἐκφράσεως τῶν ἱεροψαλτῶν. Τὸ ὕφος ἔχει σχέση μὲ τὴν ἐκφορά, ἀλλὰ δὲν μπορεῖ νὰ ὁριστῇ μὲ σαφήνεια. Εἶναι αὐτὸ ποὺ κάνει τὸν ψάλτη νὰ ξεχωρίζῃ ἀπὸ τὸν τραγουδιστή. Δὲν διδάσκεται, ἀλλὰ με-ταδίδεται μὲ τὰ πολυετῆ ψαλ τικὰ ἀκούσματα καὶ ἀφομοιώνεται σιγὰ-σιγά, ἰδανικὰ, χωρὶς ἰδιαίτερη προσπάθεια μιμήσεως.
Δὲν θεωροῦμε περιττὸ νὰ ἀναφερθοῦμε εἰδικὰ σὲ μιὰ πτυχὴ τοῦ ὕφους, αὐτὴν τῆς ἀρρενωπότητος. Ἡ ἀναγκαιότητά της στὴν ψαλτικὴ εἶναι πιθα νῶς ἕνας ἀπὸ τοὺς λόγους ποὺ ἡ γυναῖκα δὲν κατέλαβε θέση στὸ ἀναλόγιο. Ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τοὺς ἄνδρες ἀναμένεται μιὰ «δωρικότητα», πού -σὲ πλήρη ἀντίθεση μὲ τὴν κοσμικὴ μουσική- δὲν θὰ στοχεύῃ σὲ ὁριζόντια ἔξαρση συναι σθημάτων, ἀλλὰ στὴν μετάνοια καὶ τὴν θεία ἀγάπη.
Γ. Ὁριοθέτησις
Ποιές εἶναι οἱ προϋποθέσεις τοῦ χαρακτη-ρισμοῦ ἑνὸς ἄσματος ὡς βυζαντινοῦ; Κάθε ἐκκλησιαστικὸς ὕμνος τονισμένος σὲ βυζαντινὴ σημειογραφία ἀνήκει στὴ βυζαντινὴ μουσική; Πρόκειται γιὰ ἕνα ἀπὸ τὰ θεμελιώδη ζητήματα ποὺ ἀπασχολοῦν τὴν ἱεροψαλτικὴ κοινότητα καὶ γιὰ τὸ ὁποῖο δὲν ἔχει ἐπικρατήσει καθολικῶς ἀποδεκτὴ ἄποψη. Ἂς ἐπιχειρήσουμε μιὰ μικρὴ διε ίσδυση στὸ πρόβλημα, παρουσιάζοντας καὶ κάποια ἱστορικὰ καὶ μουσικο λογικὰ δεδομένα, ὅπου χρειάζεται.
Ὑπάρχει στὴν ἱστορία τῆς βυζαντινῆς μουσικῆς μιὰ χρονολογία ὁρόσημο: τὸ 1814. Τὴν χρονιὰ ἐκείνη συνεστήθη ἀπὸ τὸ Πατριαρχεῖο Κωνσταντινουπόλεως τριμελὴς ἐπιτροπή, ποὺ σκοπό της θὰ εἶχε τὴ μεταρρύθμιση τῆς σημειογραφίας ἢ παρασημαντικῆς, δηλ. τῆς γραφῆς τῆς μουσικῆς. Καρπὸς τῆς διετοῦς περίπου ἐργασίας τῆς ἐπιτροπῆς εἶναι τὸ σημειογραφικὸ σύστημα ποὺ χρησιμοποιεῖται μέχρι σήμερα καὶ τὸ ὁποῖο ὀνομάστηκε Νέα Μέθοδος, σὲ ἀντίθεση μὲ ὅλες τὶς προηγούμενες φάσεις, ποὺ ἀποκα-λοῦνται συνολικὰ Παλαιὰ γραφή. Τὰ μέλη τῆς ἐπιτροπῆς Χρύσανθος ἀρχι-μανδρίτης (μετέπει-τα Ἐπίσκοπος), Γρηγόριος Λαμπα-δάριος (μετέπειτα Πρωτοψάλτης) καὶ Χουρμούζιος Χαρτοφύλαξ ἔμειναν γνωστοὶ ὡς οἱ Τρεῖς Διδάσκαλοι.
Ἡ παλαιὰ παρασημαντικὴ ἦταν ἐν γένει στενογραφική. Οἱ μελωδίες κα ταγράφονταν συνθηματικὰ δι᾿ ὀλίγων σημείων καὶ τὰ μουσικὰ κείμενα χρησίμευαν μόνον ὡς πυξίδες πρὸς τοὺς ψάλλοντες, ἐνῷ πολλὰ μέλη διασώζονταν ἀποκλειστικὰ διὰ τῆς προφορικῆς παραδόσεως. Οἱ Θέσεις, τὰ δομικὰ συστατικὰ τῆς μουσικῆς μας, ποὺ εἶχαν πρῶτα δημιουργηθεῖ, καλλι εργηθεῖ καὶ καθιερωθεῖ ἀπὸ τὴν ψαλτικὴ πράξη, ἀποκτοῦσαν ἐκ τῶν ὑστέ ρων τὴν παρασήμανσή τους. Ἡ τέχνη τῶν μελοποιῶν ἐνέκειτο πλέον στὴν καλλίστη ἐπιλογὴ τῶν Θέσεων καὶ τὴν ἁρμονικὴ πλοκή των, καὶ ὄχι στὴν ἐφεύρεση νέων Θέσεων. Εἶναι προφανὲς ὅτι ἡ παλαιὰ γραφὴ κατέγραφε μό νον γνωστὲς καὶ παγιωμένες μελωδίες.

Ἀντιθέτως, ἡ Νέα Μέθοδος εἶναι ἀναλυτικὴ καὶ προσδιοριστική. Μπορεῖ νὰ καταγράψῃ ἀναλυτικὰ ὁποιαδήποτε κίνηση τῆς φωνῆς, ἀκόμη καὶ τοὺς λαρυγγισμούς. Ἡ ἀναλυτικοποίηση πρὸς τὴν κατεύθυνση αὐτὴ εἶχε ἤδη ξεκινήσει ἀπὸ μισὸ πε-ρίπου αἰῶνα καὶ εἶχε μέχρις ἑνὸς βαθμοῦ συστηματο ποιηθεῖ ἀπὸ τὸν Λαμπαδάριο Πέτρο τὸν Πελο-ποννήσιο (†1778). Ἡ φάση αὐτὴ τῆς παλαιᾶς γραφῆς ἔμεινε γνωστὴ ὡς γραφὴ τοῦ Πέτρου καὶ διετέλεσε πρόδρομος τῆς Νέας Μεθόδου.
Ἡ ἀναλυτικοποίηση τῆς γραφῆς ἐπέφερε ριζικὴ ἀλλαγὴ στὴ μελοποιΐα. Μὲ τὴ Νέα Μέθοδο καταγράφεται ὁποιαδήποτε προσωπικὴ ἔμπνευση, ἀπούσης τῆς ἀσφαλιστικῆς δικλείδος, ποὺ διέθετε ἡ παλαιὰ φιλοσοφία. Ἐνῷ οἱ παλαιὲς δημιουργίες ζυμώνονταν στὸ ἀναλόγιο, τώρα σχεδιάζονται στὸ γραφεῖο καὶ ὡς ἐκ τούτου «ἐπιβάλλονται». Ἡ πολυετὴς καὶ πολύμοχθη ἀπο στήθησης τῶν Θέσεων καὶ ἡ πλήρης ἀφομοίωσης τῆς παραδόσεως ὡς ἀπαραίτητες προϋποθέσεις μελοποιΐας, ἐπέτρεπαν τὸ ἐγχείρημα μόνο στοὺς τε λείως ἐγκρατεῖς τῆς ψαλτικῆς τέχνης, διασφαλίζοντας τὴν ποιότητα τῶν λίγων, ἀναγκαστικά, συνθέσεων. Ὁ μελοποιὸς ἦταν ὑποχρεωμένος νὰ κινηθῇ στὰ πλαίσια ποὺ ὁριοθετοῦσε ἡ παράδοση καὶ οἱ περιορισμένες δυνατότητες τῆς γραφῆς, ἐνῷ τώρα «δικαιοῦται» νὰ αὐτοσχεδιάσῃ κατὰ βούλησιν ἢ καὶ κινδυνεύει νὰ ἐξοκείλῃ σὲ ἀνοίκειες παρεκτροπές. Οἱ παλαιοὶ σεμνύνονταν γιὰ τὴν πιστότητά τους στὰ πρότυπα τῶν διδασκάλων τους, ἐνῷ σή μερα θεωρεῖται ἐπίτευγμα ἡ ὅποια καινοτομία.
Ἡ μελέτη τοῦ μουσικολογικοῦ γίγνεσθαι δὲν ἀφήνει ἀμφιβολίες γιὰ τὴν ἀναγκαιότητα ἀλλὰ καὶ τὴν τεράστια ἀξία τῆς μεταρρυθμίσεως τοῦ 1814. Ἡ ἄποψη τοῦ συνόλου τῶν ἱεροψαλτῶν καὶ μουσικολόγων εἶναι σχεδὸν ὁμόφωνη περὶ αὐτῆς. Οἱ ἀδυναμίες τῆς Νέας Μεθόδου εἶναι δυνητικὲς καὶ μποροῦν νὰ παρακαμφθοῦν. Τὸ πρόβλημα τῆς μελοποιΐας κατ᾿ οὐσίαν ἔγκειται στὴ δική μας ἀντίληψη καὶ στάση, καὶ μάλιστα στὴν ἀπάντηση τοῦ ἑξῆς ἐρωτήματος: Ἡ αὐστηρότητα, ποὺ ὑφίστατο ἕως τὸν 18ο αἰῶνα καὶ οἱ κανόνες μελοποιΐας, ποὺ προκύπτουν μέσα ἀπὸ τὶς παλαιὲς συνθέσεις ἦταν (ἢ εἶναι) πε-ριττοί;
Ἐὰν ἡ ἀπάντηση εἶναι πράγματι ἀρνητική, τότε ποιά μέλη ἀπὸ τὰ ὑπάρχοντα εἶναι παραδοσιακά; Κατ᾿ ἀρχήν, ὁπωσδήποτε καὶ ἐξ ὁρισμοῦ ὅλα ὅσα ἐγράφησαν μέχρι τὰ μέσα τοῦ 18ου αἰῶνος, τὰ ὁποῖα καὶ ἀποτελοῦν, σύμφωνα μὲ πολλοὺς, τὸ ἀπαύγασμα τῆς ψαλτικῆς τέχνης.
Εὐχῆς ἔργον θὰ ἦταν νὰ παρουσιαστοῦν κάποτε λεπτομερῶς τὰ τεχνικὰ χαρακτηριστικὰ (π.χ. κλίμακες, ρυθμὸς κ.λ.π.) ποὺ διέπουν τὶς συνθέσεις αὐτὲς καὶ νὰ ἀναζητηθοῦν στὰ νεότερα μέλη. Θὰ βρεθοῦν πάρα πολλὰ μέλη τῆς ἰδίας νοοτροπίας κατὰ τὴ φάση τῆς γραφῆς τοῦ Πέτρου. Γιὰ τὰ ὑπόλοιπα μέλη τὰ πράγματα εἶναι πιὸ ἀσαφῆ. Συνθέσεις τῆς Νέας Μεθόδου «κατὰ τὸ πα λαιὸν ὕφος» ἔχουμε ἐλάχιστες, ἐνῷ ἐκλείπει κάποιο ἄλλο ἀντικειμενικὸ κριτήριο παραδοσιακότητος. Ἡ ὁριοθέτηση καὶ διασφάλιση μιᾶς γνήσιας καὶ ὁ μόχυμης ἐξελίξεως προβάλλει σήμερα ὡς πρόκληση γιὰ τὴν ἐπιστήμη τῆς βυζαντινῆς μουσικολογίας.
Ἡ διήθησης τοῦ ὅποιου νεωτερισμοῦ διὰ τοῦ πνευματικοῦ αἰσθητηρίου τῆς Ἐκκλησίας ἀναμένεται βεβαίως καὶ σήμερα, ὅπως ἀνέκαθεν. Τὸ ἔργο ὅμως αὐτὸ δυσχεραίνεται καίρια ἐξαιτίας τῆς ὑπερπαραγωγῆς (ἰδίως τοῦ 20οῦ αἰ-ῶνος) καί, κυρίως, τῆς ἀντιστροφῆς τῆς ἀλληλουχίας προφορικῆς καθιερώ σεως καὶ γραπτῆς παρασημάνσεως ὅσον ἀφορᾶ τὶς καινοφανεῖς δημιουργίες, ἡ ὁποία μᾶς φέρνει τρόπόν τινα πρὸ τετελεσμένων γεγονότων.
Δ. Ἡ «θεμελιακὴ» διδασκαλία
Ἡ Ψαλτική, ὡς τέχνη, ἀναπόφευκτα θὰ ἀποτελῆ πάντοτε καὶ μιὰ προσωπικὴ ἔκφραση τοῦ κάθε ἱεροψάλτου. Τὸ προσωπικὸ ὕφος, φέροντας φυσικὰ τὰ γενικὰ χαρακτηριστικὰ τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ὕφους, δὲν παύει νὰ εἶναι καὶ μοναδικό. Διαμορφώνεται διὰ μακροχρονίου ζυ-μώσεως, στὴν ὁποία πρωτεύοντα ρόλο
Ἡ διδακτικὴ μέθοδος Μέγα Ἴσον τοῦ ἁγ. Ἰωάννου Κουκουζέλη, «ἐξηγηθεῖσα» ἔχει ἡ πρόσληψη τῆς ζώσης παραδόσεως, ἡ ἀφομοίωσή της καὶ ἡ σύγκραση μὲ τὰ προσωπικὰ στοιχεῖα καὶ τὶς ἰδιαιτερότητες τοῦ κα θενός. Ἐδῶ ὑπάρχει ἕνα λεπτὸ σημεῖο.
Ἡ διαμόρφωσης τοῦ προσωπικοῦ ὕφους, ἂν καὶ πραγματοποιεῖται διὰ τῶν ἀκουσμάτων τῶν ἄλλων ἱεροψαλτῶν, δὲν θὰ πρέπη νὰ θεμελιώνεται σ᾿ αὐτά, ὅσο παρα-δοσιακὰ καὶ ἂν εἶναι, ἀλλὰ σὲ ἐκεῖνο τὸ ἀρχέτυπο θεωρητικὸ ὑπόβαθρο στὸ ὁποῖο ἐπίσης ὑποτίθεται ὅτι θεμελιώθηκαν τὰ ἐν λόγῳ προσ ωπικὰ ὕφη. Σημαντικότατος εἶναι ὁ ρόλος τοῦ δασκάλου στὴν ὁριο-θέτηση τοῦ θεμελιακοῦ προτύπου ποὺ θὰ προσφέρη στὸ μαθητή του, πάνω στὸ ὁ ποῖο ἐκεῖνος θὰ δομήση καὶ θὰ μορφώση τὸ δικό του ὕφος ὡριμάζοντας.

Ε. Τὸ Ἅγιον Ὄρος καὶ ὁ Πατριαρχικὸς Ναός
Ἡ μουσικὴ παράδοση τοῦ Ἁγίου Ὄρους ἔχει ἰδιαίτερη ἀξία ὄχι μόνον ὡς ἀντανάκλαση τῶν βιωμάτων μιᾶς κατ᾿ ἐξοχὴν προσευχομένης κοινωνίας, ἀλλὰ καὶ ὡς ἡ μόνη ἀδιάσπαστη σήμερα. Ἡ αὐθεντικότητά της διασώζεται παρὰ τὶς ἐπιρροὲς ποὺ δέχεται τὶς τελευταῖες 2-3 δεκαετίες μὲ τὴν ἐγκαταβίωση νέων μοναχῶν φερόντων προϋπάρχουσα μουσικὴ ἐκπαίδευση καὶ τὴν ἐκ τῆς τεχνολογίας εὐκολία, στὴ διακίνηση παντοδαπῶν ἐξωαγιορειτικῶν ἀκουσμάτων. Ἐκτίμησή μας εἶναι ὅτι τὸ ἀνεπιτήδευτο καὶ ἀπέριττο ἁγιορεί τικο ὕφος2, παραμένει γνήσιο καὶ ἀναλλοίωτο, ἀποδεικνύμενο μιὰ ἀκόμη ἀνεκτίμητη προσφορὰ τοῦ ἀθωνικοῦ μοναχισμοῦ.
Ε ἶ ν α ι  εντυπωσιακὴ ἀφενὸς ἡ ποικιλία τοῦ προσωπικοῦ ὕφους ποὺ συναντῶνται μεταξὺ τῶν καλογήρων καὶ ἀφετέρου ἡ ὕπαρξης κάποιου κοινοῦ ἀλλὰ ἀπροσ-
διορίστου παρονομαστοῦ σὲ ὅλους σχεδόν, ποὺ προδίδει ἀμέσως τὴν προέλευσή τους.
Ἡ ποικιλία αὐτὴ εἶναι σημαντική, διότι δίνει στὸν ἐκκολαπτόμενο ἱεροψάλτη τὴν εὐκαιρία νὰ ἀπεγκλωβιστῇ ἀπὸ τὰ ἀναπόφευκτα προσωπικὰ στοιχεῖα ὁποιουδήποτε μεμονωμένου δασκάλου καὶ ἔτσι νὰ κτίσῃ τὸ δικό του προσωπικὸ ὕφος σὲ αὐθεντικότερα θεμέλια.
Μὲ τὴν πρόοδο τῆς ψηφιακῆς τεχνολογίας ἔχουν σήμερα ὅλοι τὴ δυνατότητα νὰ ἀκούσουν ἐκτενῶς ζωντανὰ ἠχογραφημένες ἀθωνικὲς ψαλμωδίες καὶ νὰ ἐπιτύχουν σὲ μεγάλο βαθμὸ τὴ μέθεξη στὸ ἁγιορείτικο ὕφος, ἀποκλειστικὸ προνόμιο τῶν μοναχῶν μέχρι πρότινος.
Οἱ παλαιὲς ἠχογραφήσεις ἀπὸ τὸν Πατριαρχικὸ Ναὸ τοῦ ἁγίου Γεωργίου καὶ μάλιστα οἱ ἀνεκτιμήτου ἀξίας δίσκοι τοῦ πρωτοψάλτου Ἰακώβου Ναυπλιώτου (προσληφθέντος ὡς Κανονάρχου ἀπὸ τὸ 1878) ποὺ ἐπανῆλθαν πρόσφατα στὴ δημοσιότητα συμβάλλουν τὰ μέγιστα στὴν σφαιρικότερη ἀν τίληψη τοῦ παραδοσιακοῦ ψαλτικοῦ ὕφους.
Ἡ σπουδαιότητά των ἔγκειται στὸ συνδυασμὸ τῆς παλαιότητός τους καὶ τῆς ἀπολύτως συνειδητῆς διαφυ λάξεως τῆς παραδόσεως σὲ κάθε λεπτομέρεια, γιὰ τὴν ὁποία φημιζόταν ὁ Πατριαρχικὸς Ναός.
ΣΤ. Ἡ ἀξία τῆς μουσικῆς μας παραδόσεως
Ἡ δισχιλιετὴς ἱστορία τῆς ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς καὶ ἡ θαυμαστὴ δια δικασία τῆς ἐξελίξεώς της σὲ συνδυασμὸ μὲ τὸ μεταφυσικὸ σκοπὸ ποὺ ὑπηρετεῖ, τὴν καθιστοῦν ἕνα μοναδικὸ καὶ ἀνεκτίμητο στοιχεῖο τῆς παραδόσεως. Τὸ βάθος τῆς Βυζαντινῆς Μουσικῆς συναισθάνονται περισσότερο ὅσοι ἔχουν τὴν εὐλογία νὰ ἐντρυφοῦν καὶ ἐπιστημονικὰ στὸ «μέγα πέλαγος» τῆς ψαλτικῆς.
Ἡ τελικὴ ἐξωτερικὴ ἁπλότητα μὲ τὴν ὁποία ἔρχεται σὲ ἐπαφὴ μὲ τὸν ἀκροατή, ἀποτε λεῖ ἁπλῶς τὸ ἀπαύγασμα τοῦ κεκρυμμένου μεγαλείου της. Εἶναι χαρακτηριστικὸ ὅτι παράλληλα μὲ τὸν ἀρχικό της ρόλο ὡς ἐνδύματος τοῦ λόγου, ἔ φθασε καὶ ὡς τέχνη σὲ τέτοιο ὕψος καὶ πνευματικότητα, ποὺ κατέλαβε μιὰν ἰδιαίτερη θέση στὴ λατρεία μας.
Ὡς ἀπόδειξη τρανὴ τούτου, ἡ παράδοσις καλλιέργησε καὶ μᾶς διέσωσε τὰ ἀργὰ μαθήματα (ποὺ φθάνουν μερικὲς φορὲς νὰ ἀναπτύξουν ἕνα καὶ μόνο φωνῆεν σὲ πέντε καὶ δέκα μουσικὲς ἀράδες) καὶ τὰ κρατήματα (τεριρέμ). Ἐν ὀλίγοις, ἡ βυζαντινὴ μουσικὴ λειτουργεῖ καὶ αὐτόνομα, ἔχοντας ἀφ᾿ ἑαυτῆς τὴ δύναμη νὰ ἐξυψώνῃ τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὰ γήινα στὰ θεῖα.
Ἡ ἀξία τῆς παραδόσεως δὲν εἶναι μουσειακή. Τὰ μεγαλουργήματα τοῦ ἁγίου Ἰωάννου Κουκουζέλη, τοῦ λαμπαδαρίου τῆς ἁγια-Σοφιᾶς Ἰωάννου Κλαδᾶ καὶ τόσων ἄλλων μουσικῶν μεγαλοφυϊῶν μποροῦν καὶ σήμερα νὰ ψαλοῦν στὶς ἐκκλησιές μας. Ἐπιπλέον ἡ παράδοσης μπορεῖ νὰ λειτουργήσῃ ὡς ἀσφαλιστικὴ δικλεῖδα σὲ ψάλτες καὶ μελοποιοὺς ἀπὸ παρεκτροπὲς καὶ ἀμφίβολες περιπλανήσεις ἢ ἁπλῶς ἀπὸ τὴν ἄκριτη μίμηση προσωπικῶν ἐ ξάρσεων μεγάλων ψαλτῶν ἢ ἄλλων προτύπων.
Εἴθε ἡ πραγματικότητα αὐτὴ νὰ μᾶς κεντρίσῃ τὸ ἐνδιαφέρον καὶ τὸ φιλό τιμο γιὰ βαθύτερη γνώση αὐτοῦ τοῦ πολιτισμοῦ, τοῦ ὁποίου εἴμαστε ἄμεσα ἢ ἔμμεσα φορεῖς.

1. Γράφουμε τὴ «Θέση» μὲ κεφαλαῖο Θ΄ πρὸς διάκρισιν. Ἂς σημειωθεῖ ὅτι ὁ ὅρος χρησιμο ποιεῖται στὴ μουσικολογία καὶ μὲ εἰδικότερη ἔννοια ποὺ δὲν μᾶς ἀφορᾶ ἐδῶ.
2. Χρησιμοποιοῦμε τὸν ὅρο μὲ τὴ στενή του ἔννοια, ὅπως τὴν περιγράψαμε ἀνωτέρω.
ΠΗΓΗ: http://enromiosini.gr/

Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Παντελεήμων Παπαγεωργίου

 To χρονικό της αντικανονικής 

απομάκρυνσης του  Παντελεήμονος

Αδέλφια!!!

Αδέρφια, κι όμως τόσο διαφορετικά! - 

Συμβουλές για τους γονείς που 

μεγαλώνουν περισσότερα από ένα 

παιδιά

Γιατί τα αδέρφια είναι τόσο διαφορετικά;

Μεγαλώνουν στο ίδιο περιβάλλον, έχουν τους ίδιους γονείς και τις ίδιες εμπειρίες. 

Γιατί, λοιπόν, τα αδέρφια είναι τόσο διαφορετικά;

Είναι θέμα χαρακτήρα;

«Κάθε άνθρωπος έρχεται στον κόσμο με διαφορετικές διαθέσεις αλλά και έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα, μεγάλο μέρος του οποίου οφείλεται σε γενετικούς παράγοντες», λέει ο παιδοψυχολόγος δρ. Ζερόμ Μπρόντλι, καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κονέκτικατ. 

Ωστόσο, είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι πολλά από τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας των παιδιών διαμορφώνονται μέσα στην οικογένεια από πλήθος παραγόντων, όπως είναι το μορφωτικό-οικονομικό επίπεδο των γονέων, η ηλικία, η προσωπικότητα και η συμπεριφορά τους.

Σημαντικό επίσης ρόλο διαδραματίζει και η σύνθεση της οικογένειας, καθώς και η σειρά γέννησης του κάθε παιδιού. 

Ωστόσο, όλα αυτά δεν αποτελούν κανόνα, καθώς ο χαρακτήρας και η προσωπικότητα των παιδιών επηρεάζονται από τις ατομικές τους αντιδράσεις στα ερεθίσματα του περιβάλλοντός τους. 

Το ότι ζουν κάτω από την ίδια στέγη και λαμβάνουν την ίδια ανατροφή δεν σημαίνει πως αντιλαμβάνονται το περιβάλλον τους με τον ίδιο τρόπο. 

Παράλληλα, σημαντικές διαφορές μπορεί να υπάρχουν και στις βασικές λειτουργίες ή συνήθειες των παιδιών, όπως στις ώρες του ύπνου, στην ποσότητα του φαγητού και στον τρόπο παιχνιδιού. 

Γι' αυτό, πολλές φορές οι γονείς χρειάζεται να δείξουν προσαρμοστικότητα και ευελιξία στις μεθόδους ανατροφής που χρησιμοποιούν. 

Άλλωστε, το να συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο και στα δύο δεν σημαίνει ότι οι διαφορές τους θα εξομαλυνθούν. Για παράδειγμα, αν οι γονείς φέρονται αυταρχικά και στα δυο παιδιά τους στον ίδιο βαθμό, μπορεί το ένα να γίνει πιο υποχωρητικό, ενώ το άλλο πιο ανταγωνιστικό και κυριαρχικό.

Είναι θέμα ιδιοσυγκρασίας

Άραγε ο χαρακτήρας ενός παιδιού μπορεί να δουλευτεί; Ναι, αλλά χωρίς να ξεχνάμε πως το παιδί έχει τη δική του προσωπικότητα. Όταν για παράδειγμα οι γονείς διαπιστώσουν πως το παιδί τους είναι αργό ή υπερβολικά ευαίσθητο, μπορεί να πάθουν σοκ. Στην αρχή προσπαθούν να το αλλάξουν. 

Όταν καταλάβουν πως δεν μπορούν, εκνευρίζονται και του κάνουν συνεχώς παρατηρήσεις. Πόσες φορές δεν έχουμε ξεστομίσει παρατηρήσεις και λόγια θυμωμένα στο παιδί μας μόνο και μόνο γιατί η προσωπικότητά του δεν προσαρμόζεται στο πώς θα θέλαμε εμείς να είναι; «Φάε», «διάβασε», «κοιμήσου», «μην είσαι φοβητσιάρης», «να είσαι καλό παιδί». 

Όμως, κάποια παιδιά απλώς είναι πιο λιγόφαγα, δεν χρειάζονται πολλές ώρες ύπνο και κάποια γεννιούνται πιο αντιδραστικά από άλλα. Αυτό που θα έπρεπε να θέλει κάθε γονιός για το παιδί του είναι να αναπτύξει εκείνα τα χαρακτηριστικά του που θα του επιτρέψουν να πατήσει γερά στα πόδια του, να πάρει τα ηνία της ζωής του και να πετύχει τους στόχους του -αυτούς που εκείνο θα επιλέξει κι όχι εκείνους που εμείς θα θέλαμε για να νιώσουμε δικαιωμένοι από τον τρόπο με τον οποίο το μεγαλώσαμε.

Κάθε παιδί είναι ένα άτομο με προσωπικότητα

Πριν από 50 περίπου χρόνια, μια ομάδα από ευρωπαίους παιδοψυχιάτρους πραγματοποίησε μια πολύχρονη έρευνα. 

Επί 30 συνεχή χρόνια παρατήρησαν από κοντά την κοινωνική, πνευματική και συναισθηματική ανάπτυξη 133 παιδιών ξεκινώντας από την ημέρα της γέννησής τους. 

Το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξαν ο επικεφαλής της έρευνας, δρ. Τόμας, και οι συνεργάτες του είναι πως τα βασικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας των παιδιών παρέμειναν αμετάβλητα, αλλά επηρεάζονταν σε μεγάλο βαθμό από το περιβάλλον τους. 

Όπως άλλωστε εξηγεί ο δρ. Τόμας στο βιβλίο του «Your Child is a Person» (Το παιδί σας είναι ένα άτομο), ο τρόπος με τον οποίο κάθε παιδί λαμβάνει ένα ερέθισμα, επεξεργάζεται μια πληροφορία, κάνει μια επιλογή και επιβιώνει σε δύσκολες περιστάσεις είναι θέμα ιδιοσυγκρασίας, αλλά η εξέλιξή του εξαρτάται και από το οικογενειακό του περιβάλλον ή τους εξωτερικούς παράγοντες (φίλοι, σχολείο, κοινωνία). 

Αυτό, λοιπόν που οφείλουν να κάνουν οι γονείς δεν είναι να αλλάξουν τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του παιδιού τους. Απλώς να τα γνωρίσουν, να αποδεχτούν την ιδιαιτερότητά τους και να τα επεξεργαστούν. 

Η παρακάτω λίστα περιέχει μερικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα της προσωπικότητας κάθε παιδιού και μπορεί να σας βοηθήσει να κάνετε μια πρώτη αναγνώριση της ψυχοσύνθεσης του δικού σας.

Ενεργητικότητα: 

Πόσο ενεργητικό είναι το παιδί σας; Προτιμάει να παίζει ήρεμα ή του αρέσουν τα παιχνίδια που προϋποθέτουν διαρκή κίνηση; Συνηθίζει να είναι δραστήριο από το πρωί ως το βράδυ ή μήπως προτιμάει να περνάει ήρεμο την ώρα του;

Προσαρμοστικότητα: 

Όταν χρειάζεται να γίνει κάποια αλλαγή στο πρόγραμμα ή στις συνθήκες της καθημερινότητάς του (π.χ. να πάει για πρώτη φορά στο σχολείο, να αλλάξει νταντά ή να μείνει ένα βράδυ σε ένα άλλο σπίτι), προσαρμόζεται εύκολα ή μήπως χρειάζεται αρκετό χρόνο για να δεχτεί οτιδήποτε καινούργιο;

Δυνατότητα προσέγγισης: 

Όταν βιώνει μια νέα κατάσταση ή γνωρίζει καινούργια πρόσωπα τα προσεγγίζει με ευκολία ή μήπως αποσύρεται και τα αποφεύγει; 

Πώς συμπεριφέρεται μπροστά σε μια νέα παρέα; 

Πόσο εύκολα κάνει φίλους;

Διάσπαση προσοχής-συγκέντρωση: 

Πόσο εύκολα συγκεντρώνεται σ' ένα παιχνίδι, σ' ένα βιβλίο ή σε μια συζήτηση;

Ένταση: 

Έχει εκρηκτικές ή ήπιες αντιδράσεις σε αυτά που του συμβαίνουν;

Επιμονή: 

Επιμένει στα «θέλω» του ή τα παρατάει εύκολα;

Ακρίβεια: 

Είναι σταθερό σε αυτά που θέλει ή μήπως αλλάζει συνεχώς γνώμη;

Το να γνωρίσετε την ιδιοσυγκρασία του παιδιού σας και να μπορέσετε να νιώσετε την ψυχοσύνθεσή του δεν είναι μόνο χρήσιμο, αλλά αποτελεί και πρόκληση. 

Αν ξέρουμε τα δυνατά και αδύναμα σημεία του παιδιού μας, μπορούμε να μειώσουμε τις τριβές ή τις παρεξηγήσεις μέσα στην οικογένεια. Η γνώση φέρνει υπομονή και η υπομονή είναι το κλειδί της ισορροπίας όταν έχεις να διαπραγματευτείς με δύο ή τρεις διαφορετικούς χαρακτήρες. Αν καταλάβετε εσείς τα παιδιά σας, θα τα βοηθήσετε να καταλάβουν και τα ίδια τους εαυτούς τους. Υπάρχει μεγαλύτερο δώρο γι' αυτά;

Συμβουλές για τους γονείς που μεγαλώνουν περισσότερα από ένα παιδιά

- Αποφύγετε να τους βάζετε ταμπέλες: 

Είναι συχνά εύκολο να χαρακτηρίζουμε τα παιδιά μας με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, σύμφωνα με κάποια στοιχεία της προσωπικότητάς τους, όμως είναι σημαντικό ως γονείς να αποφεύγουμε να πέφτουμε σε αυτή την παγίδα. 

Τα παιδιά -όπως όλοι οι άνθρωποι- έχουν ταυτόχρονα πολλά χαρακτηριστικά και κανένα δεν είναι μόνο όμορφο ή μόνο κοινωνικό. Επιπλέον, οι «ταμπέλες» που περιέχουν αρνητικούς χαρακτηρισμούς, όπως «τεμπέλης», «ντροπαλός» ή «φοβητσιάρης», έχουν συνήθως το αντίθετο αποτέλεσμα από το επιθυμητό, δηλαδή ενισχύουν στοιχεία του παιδιού που θα θέλαμε να καταστείλουμε. 

- Αποφύγετε τις συγκρίσεις και τους ανταγωνισμούς: 

Καθώς κάθε παιδί είναι διαφορετικό, μερικές φορές οι συγκρίσεις μεταξύ τους είναι αναπόφευκτες. Ποιος γονιός δεν έχει αντιμετωπίσει ακόμα και φυσιολογικές διαδικασίες της ανάπτυξης του δεύτερου παιδιού του με «επιχείρημα» τις επιδόσεις του πρώτου; («Ακόμα να βγάλεις δοντάκι; Ο αδερφός σου είχε τέσσερα σε ηλικία έξι μηνών!»). 

Οι συγκρίσεις δεν είναι πάντα επιζήμιες, μπορούν όμως να αποβούν καταστροφικές για την αδερφική σχέση αν δημιουργούν ανταγωνισμό ανάμεσά τους. Προσπαθήστε να μην επισημαίνετε τις διαφορές τους, ειδικά όταν αναφέρονται σε τομείς που το ένα παιδί τα καταφέρνει καλά ενώ το άλλο όχι. 

- Να είστε δίκαιοι: 

Όσο σημαντικό είναι να συμπεριφέρεστε στα παιδιά σαν να είναι αυτόνομες προσωπικότητες, άλλο τόσο σημαντικό είναι να ασχολείστε εξίσου μαζί τους και να τους φέρεστε δίκαια. 

Μη διστάσετε να πείτε στο γιο σας ότι δεν θα του διαβάσετε παραμύθι απόψε γιατί η αδερφή του έχει πυρετό και σας χρειάζεται. Κάποιο άλλο βράδυ θα είναι εκείνος που θα έχει περισσότερο την ανάγκη σας. Βεβαιωθείτε όμως ότι γνωρίζουν πως τα αγαπάτε εξίσου και πως θα είστε δίπλα στο καθένα όταν σας χρειαστεί.

- Μάθετέ τους να αντιμετωπίζουν τις συγκρούσεις τους: 

Οι μάχες ανάμεσα στα αδέρφια είναι αναπόσπαστο κομμάτι της σχέσης τους. Δεν χρειάζεται να έχετε το ρόλο του διαιτητή, όμως πρέπει να παίρνετε θέση όταν η κατάσταση βγαίνει εκτός ελέγχου. Εκείνο όμως που έχει περισσότερη σημασία είναι να τους μάθετε πώς μπορούν να λύνουν τις διαφωνίες και να αντιμετωπίζουν τους καβγάδες τους μόνα τους, με επιχειρήματα και όχι με βία.

- Δώστε στο καθένα εφόδια για τη ζωή του: 

Φροντίστε να δείξετε σε κάθε ένα από τα παιδιά σας ξεχωριστά την αγάπη, την προσοχή και την αφοσίωση που του αξίζει. Δώστε στα αδέρφια το καλό παράδειγμα με τη συμπεριφορά σας, διδάξτε τους τα όρια και ενθαρρύνετέ τα να εντοπίσουν τους στόχους τους και να τους πετύχουν.

Με τη συνεργασία της Ουρανίας Τοπτσόγλου (ψυχολόγος, MSc, συνεργάτης του Ψυχολογικού Κέντρου «ΑΡΣΗ»).

health

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ: hamomilaki.blogspot.gr/2018/03