Νάξιοι Μελιστές: Ψαλτικό Κυριακοδρόμιο! Κυριακή της Τυρινής! 17.03....

Νάξιοι Μελιστές: Ψαλτικό Κυριακοδρόμιο! Κυριακή της Τυρινής! 17.03....: Οι Ακολουθίες του Εσπερινού, του Όρθρου και τής Θείας Λειτουργίας της Κυριακής της Τυρινής και του Α΄ Κατανυκτικού Εσπερινού. Επιλογή, Επιμέ...

Κυριακη της Τυρινής

Ο τελετουργικός προθάλαμος της Μεγάλης Τεσσαρακοστής

Ιεροδιάκονος Γεώργιος Ζαραβέλας, Θεολόγος,

 ΜΑ Ιστορικής Θεολογίας – Λειτουργικής ΕΚΠΑ

Η εβδομάδα της Τυροφάγου ή Τυρινής αποτελεί το πρόπυλο της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Από την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου έχει ξεκινήσει η σταδιακή εισαγωγή των πιστών στο κλίμα της τεσσαρακονθήμερης περιόδου με τη χρήση του λειτουργικού βιβλίου του Τριωδίου. Την εβδομάδα της Τυρινής όμως, το Τριώδιο χρησιμοποιείται κατά κόρον όλες τις ημέρες και όχι μόνο την Κυριακή (Τελώνου και Φαρισαίου, Ασώτου, Απόκρεω) ή και το Σάββατο (προ της Απόκρεω – των Ψυχών), όπως συνέβαινε τις δυο προηγούμενες εβδομάδες.

Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας της παρούσας εβδομάδας, ως εισαγωγικής στο πνεύμα και την ουσία της Σαρακοστής, είναι εμφανής και στην τυπική διάταξη των ακολουθιών των καθημερινών. Από το εσπέρας της Κυριακής των Απόκρεω, έως και την Παρασκευή της Τυρινής παρατηρείται η χρήση του Τριωδίου σε όλες τις ακολουθίες, με αποκορύφωμα την Τετάρτη και την Παρασκευή, οπότε η αδυναμία τέλεσης Θείας Λειτουργίας μεταβάλλει την τυπική διάταξη σε σχεδόν όμοια με εκείνη των καθημερινών της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.

Εξετάζοντας το τυπικό των ημερών αυτών, προβαίνουμε στις ακόλουθες τελετουργικές επισημάνσεις: 1) Στην ακολουθία του Εσπερινού παρατηρούμε τις εξής μεταβολές: α) Στα Απόστιχα δεν ψάλλονται τα συνήθη τροπάρια από το βιβλίο της Παρακλητικής, αλλά τα ανάλογα από το Τριώδιο. Αυτά είναι ένα ιδιόμελο των αποστίχων, το οποίο ψάλλεται δύο φορές, την πρώτη χωρίς στίχο και τη δεύτερη με το στίχο «Πρὸς σὲ ἦρα τοὺς ὀφθαλμούς μου», ενώ ακολουθεί μαρτυρικό με στίχο «Ἐλέησον ἡμᾶς, Κύριε, ἐλέησον ἡμᾶς» και στο «Δόξα. Καὶ νῦν» Θεοτοκίο (ή Σταυροθεοτοκίο, κατά το εσπέρας Τρίτης και Πέμπτης) ή τυχόν δοξαστικό του Αγίου από το Μηναίο (εκτός Τρίτης και Πέμπτης). β) Το απόγευμα της Τρίτης και της Πέμπτης, αντί για το σύνηθες απολυτίκιο του αγίου της ημέρας, ψάλλεται το «Θεοτόκε Παρθένε» και τα λοιπά τροπάρια· ακολουθούν το «Κύριε Ἐλέησον» μ’ φορές, «Δόξα. Καὶ νῦν», «Τὴν Τιμιωτέραν», «Ἐν ὀνόματι Κυρίου», η εκφώνηση «Ὁ ὢν εὐλογητός», η ευχή «Ἐπουράνιε Βασιλεῦ» και οι τρεις μεγάλες μετάνοιες με την ευχή του Αγίου Εφραίμ του Σύρου «Κύριε καὶ Δέσποτα τῆς ζωῆς μου». Η διάταξη αυτή ακολουθείται, διότι στον όρθρο της επομένης δεν θα ψαλλεί «Θεὸς Κύριος», αλλά «Ἀλληλούια», αφού δεν μπορεί να τελεσθεί κανενός είδους Θεία Λειτουργία αυτές τις δύο ημέρες (Τετάρτη και Παρασκευή).

2) Στην ακολουθία του Όρθρου απαντώνται οι ακόλουθες διατάξεις: Βασικότερη μεταβολή της τυπικής διάταξης της εβδομάδας της Τυρινής αποτελεί η μελώδηση τριωδίων κανόνων ή και πλήρων κανόνων από το Τριώδιο, με περιεχόμενο μετανοίας, νήψεως και καλέσματος σε προσευχή και νηστεία. Οι τριώδιοι κανόνες είναι διπλοί και ψάλλονται καθημερινά, ενώ ο πλήρης κανόνας απαντάται μόνο στον όρθρο της Τετάρτης και της Παρασκευής. Αυτές τις δύο ημέρες υπάρχουν και μερικές επιπλέον μεταβολές στην ορθρινή ακολουθία: α) Αντί για το «Θεὸς Κύριος», ψάλλεται το τριπλό «Ἀλληλούια», με τη συνοδεία των τεσσάρων στίχων από το Ησ. κστ’, 9,11,15 («Ἐκ νυκτὸς ὀρθρίζει τὸ πνεῦμά μου» κ.λπ.) και οι τριαδικοί ύμνοι του ήχου της εβδομάδας. β) Πριν από τη μελώδηση των κανόνων προηγούνται οι εννέα βιβλικές ωδές (την Τετάρτη ολόκληρες οι γ’, η’ και θ’ ωδές και η αρχή και το τέλος των υπολοίπων, ενώ την Παρασκευή αντί της γ’ ψάλλεται ολόκληρη η ε’ ωδή). γ) Αντί για το σύνηθες κοντάκιο του αγίου της ημέρας λέγεται το μαρτυρικό του ήχου της εβδομάδας. δ) Δεν ψάλλεται εξαποστειλάριο, αλλά το φωταγωγικό του ήχου της εβδομάδας. ε) Στη θέση του απολυτίκιου λέγεται χύμα το «Ἐν τῷ ναῷ ἑστῶτες τῆς δόξης σου» και η λοιπή ακολουθία όμοια με τον εσπερινό της παραμονής. στ) Συνημμένα με την ακολουθία του Όρθρου τελούνται και οι ακολουθίες των Ωρών Α’, Γ’ και ΣΤ’. Στην τελευταία λέγεται το τροπάριο της προφητείας και η προφητεία από το βιβλίο του Τριωδίου, ενώ μετά το πέρας της Στ’ Ώρας γίνεται η απόλυση και δεν ακολουθεί η τέλεση Θείας Λειτουργίας.

Η τέλεση της Θείας Λειτουργίας αποτελεί τη θεμελιώδη έκφραση της λατρευτικής σύναξης. Την εβδομάδα της Τυρινής όμως, και συγκεκριμένα την Τετάρτη και την Παρασκευή, δεν είναι δυνατή η τέλεση Θείας Λειτουργίας πλήρους μορφής ή έστω Προηγιασμένων Δώρων, σύμφωνα με παλαιό έθος της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων. Το τυπικό της μονής του Αγίου Σάββα χαρακτηρίζει τις ημέρες αυτές ως τελείως άπρακτες.  Σε παλαιότερες εποχές, η τέλεση της Λειτουργίας των Προηγιασμένων Δώρων επιτρεπόταν αυτές τις δύο ημέρες. Στην περίπτωση αυτή, δεν αναγιγνώσκονταν δύο, αλλά ένα παλαιοδιαθηκικό ανάγνωσμα και αντί του «Κατευθυνθήτω ἡ προσευχή μου» θα ψαλλόταν ο ψαλμικός στίχος «Ἐλπισάτω Ἰσραήλ ἐπί τόν Κύριον» (Ψαλμ. ργ’, 3) με εναλλαγή των στίχων του ρλ’ ψαλμού. Κατάλοιπο αυτής της παλαιάς συνήθειας αποτελεί η παράθεση παλαιοδιαθηκικού αναγνώσματος στο βιβλίο του Τριωδίου, κατά την ακολουθία του Εσπερινού των δύο ημερών της εβδομάδας της Τυρινής.

Εξαίρεση στην απαγόρευση τέλεσης Θείας Λειτουργίας μπορεί να λάβει χώρα, εάν κατά τις ημέρες αυτές συμπέσει η εορτή της Υπαπαντής του Κυρίου (περίπτωση δυνατή μόνο για τις κοινότητες που ακολουθούν το Παλαιό Ημερολόγιο) ή μνήμη εορτάσιμου Αγίου, όπως για παράδειγμα του Αγίου Χαραλάμπους, των Τεσσαράκοντα μαρτύρων κ.λπ. Στην περίπτωση αυτή ψάλλεται σε όλες τις ακολουθίες της ημέρας η ακολουθία του εορταζόμενου Αγίου, καταλυμπάνεται η διάταξη του Τριωδίου και τελείται η Θεία Λειτουργία του ιερού Χρυσοστόμου.

Η εβδομάδα της Τυρινής αποτελεί λοιπόν και τελετουργικό προάγγελο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, εισάγοντας σταδιακά τους πιστούς στο λειτουργικό πλούτο της περιόδου των Νηστειών. Κατά την περίοδο που ανοίγεται μπροστά μας, η ενοριακή λατρεία θα ομοιάσει με εκείνη που τηρείται στα καθολικά των μοναστηριών και θα αποτελέσει πρόκληση για μύηση στις αρετές της προσευχής, της νηστείας και της εγκράτειας, αλλά και στην ιδιόρρυθμη τελετουργική πάλη μεταξύ της μοναχικής ακρίβειας και της ενοριακής οικονομίας των ιερών ακολουθιών.

ΠΗΓΗ: https://www.pemptousia.gr/2024/03/tirini-o-teletourgikos-prothalamos-tis-megalis-tessarakostis/

Το Τριώδιον!

 

Επίσκοπος Σαλώνων Ιγνάτιος: Το Τριώδιο και η πνευματική μας ζωή

13 Μαρτίου 2024

Ο Επίσκοπος Σαλώνων κ. Ιγνάτιος μιλάει για το Άγιο Τριώδιο και την πνευματική μας προετοιμασία για την Ανάσταση του Κυρίου μας, στην τηλεόραση της Πεμπτουσίας και τον δημοσιογράφο Δημήτρη Στρουμπάκο.

Δείτε εδώ την συνέντευξη: www.pemptousia.tv

Κατηχητήριος Λόγος

  

Λόγος Κατηχητήριος επί τη ενάρξει της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής (2024)

 

 

+ Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Σ

ΕΛΕῼ ΘΕΟΥ

ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ – ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ

ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ

ΠΑΝΤΙ Τῼ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ,

ΧΑΡΙΣ ΕΙΗ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗ

ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΙ ΚΥΡΙΟΥ ΗΜΩΝ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ,

ΠΑΡ᾿ HΜΩΝ ΔΕ ΕΥΧΗ, ΕΥΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΣΥΓΧΩΡΗΣΙΣ

* * *

Τιμιώτατοι ἀδελφοί Ἀρχιερεῖς καί τέκνα ἐν Κυρίῳ εὐλογημένα,

Ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ τῆς ἀγάπης μᾶς ἠξίωσε καί πάλιν νά εἰσέλθωμεν εἰς τήν ψυχωφελῆ περίοδον τοῦ Κατανυκτικοῦ Τριῳδίου καί νά φθάσωμεν εἰς τήν Ἁγίαν καί Μεγάλην Τεσσαρακοστήν, εἰς τό πλῆρες ἄνωθεν δωρημάτων καί σταυροαναστασίμου εὐφροσύνης στάδιον τῶν ἀσκητικῶν ἀγώνων. Κατά τό εὐλογημένον αὐτό διάστημα ἀποκαλύπτεται εὐκρινῶς ὁ πνευματικός πλοῦτος καί ὁ δυναμισμός τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς καί ἡ σωτηριολογική ἀναφορά ὅλων τῶν ἐκφάνσεών της. 

Πολλά ἐδιδάχθημεν ἤδη ἐκ τῆς ἀδιεξόδου καί αὐτοδικαιωτικῆς ὑπερηφανίας τοῦ Φαρισαίου, ἐκ τοῦ ἀγόνου ἠθικισμοῦ καί τῆς σκληροκαρδίας τοῦ πρεσβυτέρου υἱοῦ τῆς παραβολῆς τοῦ ἀσώτου καί ἐκ τῆς ἀναλγησίας καί τῆς καταδίκης ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι ἠδιαφόρησαν διά τούς πεινῶντας, τούς διψῶντας, τούς ξένους, τούς γυμνούς, τούς ἀσθενεῖς καί τούς ἐν φυλακῇ «ἐλαχίστους ἀδελφούς» τοῦ Κριτοῦ. Ἐφανερώθη δέ εἰς ὅλους μας ἡ ἀξία καί ἡ ἰσχύς τῆς ταπεινώσεως καί τῆς μετανοίας, τῆς συγχωρητικότητος καί τῆς ἐλεημοσύνης, στάσεων, εἰς τήν καλλιέργειαν τῶν ὁποίων μᾶς καλεῖ μέ ἔμφασιν ἡ Ἐκκλησία κατά τήν ἀρχομένην περίοδον. 

Ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Τεσσαρακοστή εἶναι καιρός εὐπρόσδεκτος πνευματικῆς, ψυχικῆς καί σωματικῆς καθάρσεως καί γυμνασίας, διερχομένων, ὡς ἠκούσαμεν εἰς τήν πρό ὀλίγου ἀναγνωσθεῖσαν εὐαγγελικήν περικοπήν, διά μέσου τῆς νηστείας, ἡ ὁποία δέν ἐπιτρέπεται νά τηρῆται «πρός τό θεαθῆναι τοῖς ἀνθρώποις», καθώς καί διά τῆς συγχωρητικότητος πρός τούς ἀδελφούς: «Ἐάν ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τά παραπτώματα αὐτῶν, ἀφήσει καί ὑμῖν ὁ Πατήρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος» [1]. Αὐτό ἐξ ἄλλου ὁμολογοῦμεν καθ᾿ ἡμέραν εἰς τήν Κυριακήν προσευχήν μέ τό «ὡς καί ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν» [2]. 

Χθές, Σάββατον τῆς Τυροφάγου, ἡ Ἐκκλησία ἐτίμησε τήν μνήμην τῶν ἐν ἀσκήσει λαμψάντων Ἁγίων ἀνδρῶν καί γυναικῶν. Οἱ Ἅγιοι δέν εἶναι μόνον πρότυπα τῶν πιστῶν εἰς τόν καλόν ἀγῶνα τῆς ἐν Χριστῷ καί κατά Χριστόν ζωῆς, ἀλλά καί συνοδοιπόροι, φίλοι καί ἀρωγοί εἰς τόν ἀσκητικόν δόλιχον τῆς νηστείας, τῆς μετανοίας καί τῆς ταπεινώσεως. Δέν εἴμεθα μόνοι εἰς τήν προσπάθειάν μας, ἀλλά ἔχομεν εὐδοκοῦντα καί εὐλογοῦντα τόν Θεόν καί συμπαραστάτας τούς Ἁγίους καί τούς Μάρτυρας, μεσίτριαν δέ ὑπέρ πάντων ἡμῶν πρός Κύριον τήν Ἁγιόπρωτον Θεοτόκον. Ἡ ἁγιότης εἶναι τεκμήριον τῆς δυνάμεως τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ καί τῆς συνεργίας τοῦ ἀνθρώπου, ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ, διά τῆς μετοχῆς εἰς τά ἱερά μυστήρια καί διά τῆς τηρήσεως τῶν θείων προσταγμάτων. Δέν ὑπάρχει «ἀδάπανος εὐλάβεια» καί «εὔκολος Χριστιανισμός», οὔτε «πλατεῖα πύλη» καί «εὔχωρος ὁδός», ἀπάγουσαι πρός τήν οὐράνιον Βασιλείαν [3].

Ἡ Ἐκκλησία συνεχῶς μᾶς ὑπενθυμίζει ὅτι ἡ σωτηρία δέν εἶναι ἀτομικόν, ἀλλά ἐκκλησιαστικόν γεγονός, κοινόν ἄθλημα. Κατά τήν θεοσκέπαστον Ἁγίαν καί Μεγάλην Τεσσαρακοστήν, ἀποκαλύπτεται ἡ καθοριστική διά τήν πνευματικήν ζωήν τοῦ πιστοῦ σημασία τῆς μετοχῆς εἰς τήν ζωήν τῆς κοινότητος, εἰς τήν χριστιανικήν οἰκογένειαν καί τήν ἐνορίαν ἤ, ἀντιστοίχως, εἰς τό μοναστικόν κοινόβιον. Ἐπιθυμοῦμεν νά ἐξάρωμεν τήν λειτουργίαν τῆς χριστιανικῆς οἰκογενείας ὡς κοινότητος ζωῆς διά τήν βίωσιν τῆς πνευματικότητος τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Ὁ ἐν Ἁγίοις προκάτοχος τῆς ἡμῶν Μετριότητος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἀπεκάλεσε τήν οἰκογένειαν «Ἐκκλησίαν μικράν»[4]. Ὄντως, εἰς τήν οἰκογένειαν συντελεῖται ἐκκλησιοποίησις τῆς ὑπάρξεώς μας, ἀναπτύσσεται ἡ αἴσθησις τοῦ κοινωνικοῦ καί κοινοτικοῦ χαρακτῆρος τοῦ ἀνθρωπίνου βίου καί τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς, ἡ ἀγάπη, ὁ ἀλληλοσεβασμός καί ἡ ἀλληλεγγύη, βιοῦνται ἡ ζωή καί ἡ χαρά τῆς συμβιώσεως ὡς θεία δωρεά. Ἡ κοινή προσπάθεια ἐφαρμογῆς τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ κανόνος καί τοῦ ἤθους τῆς νηστείας ἐν τῷ πλαισίῳ τῆς οἰκογενείας, ἀναδεικνύει τόν χαρισματικόν χαρακτῆρα τῆς ἀσκητικῆς βιοτῆς καί, εὐρύτερον, τήν βεβαιότητα ὅτι ὅλα τά ἀληθῆ, τά σεμνά καί τά δίκαια εἰς τήν ζωήν μας προέρχονται ἄνωθεν, ὅτι, παρά τήν ἰδικήν μας συνεργίαν καί συμβολήν, ὑπερβαίνουν, ἐν τέλει, τό ἀνθρωπίνως ἐφικτόν καί τά ἀνθρώπινα μέτρα. Ἐξ ἄλλου, ἡ κοινότης τοῦ βίου, ἡ οὐ ζητοῦσα τά ἑαυτῆς πρός ἀλλήλους ἀγάπη καί ἡ συγχωρητικότης δέν ἀφήνουν χῶρον εἰς τόν δικαιωματισμόν καί τήν αὐταρέσκειαν. Ἔκφρασιν αὐτοῦ τοῦ πνεύματος «κοινῆς ἐλευθερίας» καί εὐχαριστιακοῦ ἀσκητισμοῦ ἀποτελεῖ ἡ ἀδιάσπαστος σύνδεσις νηστείας, φιλανθρωπίας καί μετοχῆς εἰς τήν ἐνοριακήν καί λειτουργικήν ζωήν τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ βίωσις τοῦ «σαρακοστιανοῦ κλίματος» εἰς τήν χριστιανικήν οἰκογένειαν ὁδηγεῖ εἰς τό βάθος τῆς ἀληθείας τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἐμπειρίας καί ἀποτελεῖ κοιτίδα καί ἀφετηρίαν χριστιανικῆς μαρτυρίας εἰς τήν ἐκκοσμικευμένην σύγχρονον κοινωνίαν.

Εὔχεσθε, ἀδελφοί καί τέκνα, νά διατρέξωμεν ἅπαντες μέ ἔνθεον ζῆλον τό στάδιον τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς ἐν νηστείᾳ καί μετανοίᾳ, ἐν προσευχῇ καί κατανύξει, εἰρηνεύοντες ἐν ἑαυτοῖς καί μετ᾿ ἀλλήλων, κοινωνοῦντες τήν ζωήν, ἀναδεικνυόμενοι «πλησίον» τῶν ἐν ἀνάγκαις ἐν ἔργοις φιλανθρώποις, συγχωροῦντες ἀλλήλοις καί δοξολογοῦντες ἐν παντί τό ὑπερουράνιον ὄνομα τοῦ Θεοῦ τοῦ ἐλέους, δεόμενοι Αὐτοῦ ὅπως εὐδοκήσῃ νά φθάσωμεν κεκαθαρμέναις διανοίαις τήν Ἁγίαν καί Μεγάλην Ἑβδομάδα καί νά προσκυνήσωμεν ἐν χαρᾷ καί ἀγαλλιάσει τήν λαμπροφόρον Ἀνάστασίν Του. 

Ἁγία καί Μεγάλη Τεσσαρακοστή ͵βκδʹ

† Ὁ Κωνσταντινουπόλεως

διάπυρος πρός Θεόν εὐχέτης πάντων ὑμῶν

__________

1. Ματθ. στʹ, 14.

2. Ματθ. στʹ, 12.

3. Πρβλ. Ματθ. ζʹ, 13-14.

4. Ἰ. Χρυσοστόμου, Ὑπόμνημα εἰς τήν πρός Ἐφεσίους ἐπιστολήν, κʹ, PG 62, 143. 

 

ΠΗΓΗ: https://ec-patr.org/%ce%bb%cf%8c%ce%b3%ce%bf%cf%82-%ce%ba%ce%b1%cf%84%ce%b7%cf%87%ce%b7%cf%84%ce%ae%cf%81%ce%b9%ce%bf%cf%82-%ce%b5%cf%80%ce%af-%cf%84%ce%b7-%ce%b5%ce%bd%ce%ac%cf%81%ce%be%ce%b5%ce%b9-%cf%84%ce%b7%cf%82-3/

Νάξιοι Μελιστές: Τυπική Διάταξη Ακολουθιών από 17η έως 23η Μαρτίου ...

Νάξιοι Μελιστές: Τυπική Διάταξη Ακολουθιών από 17η έως 23η Μαρτίου ...:  Download σε μορφή pdf  ΕΔΩ

Η Αποκάλυψη (Β΄)

  

Ο συμβολισμός της Αποκαλύψεως [Β΄]

Στέργιος Ν. Σάκκος, Ομότιμος Καθηγητής Εισαγωγής & Ερμηνείας Καινής Διαθήκης Α.Π.Θ. († 2012)

Τα ιδιάζοντα χαρακτηριστικά του συμβολισμού της Αποκαλύψεως είναι:

1. Ελευθερία στη χρήση των συμβόλων και των εικόνων. Δεν χρησιμοποιείται το ίδιο συμβολικό λεξιλόγιο στα διάφορα τμήματα του βιβλίου, αλλά ούτε και στη ροή του ιδίου οράματος. Δημιουργείται έτσι εκ πρώτης όψεως η εντύπωση του χάους, ώστε, για να προσεγγίσουμε το νόημα, «θα έπρεπε να έχει γραφεί ένα λεξικό -ή καλύτερα μία γραμματική κι ένα συντακτικό- της εικονογραφίας και των συμβόλων της Αποκαλύψεως», όπως επιτυχημένα έχει λεχθεί. Η προσεκτική όμως μελέτη αποκαλύπτει στον αναγνώστη ότι και τα οράματα που φαίνονται άσχετα και ασύνδετα μεταξύ τους περιέχονται στο ίδιο πλαίσιο. Αυτό καθορίζεται από ορισμένα σύμβολα, όπως είναι το αρνίο, ο δράκοντας, η γυναίκα του κεφ. 12, η οποία εμφανίζεται και πάλι ολόλαμπρη ως ουράνια πόλη στο κεφ. 21, τα δύο θηρία, η Βαβυλώνα.

2. Συγγένεια ή και ταύτιση διαφορετικών συμβόλων. Το ίδιο πρόσωπο ή γεγονός μπορεί να συμβολίζεται με διαφορετικά σύμβολα. Ο Ιησούς Χριστός π.χ. συμβολίζεται με παραστάσεις που φαίνονται απόλυτα ανεξάρτητες και άσχετες μεταξύ τους: ως ο Υιός του ανθρώπου (Απ. 1,13), ως ο λέων ο εκ της φυλής Ιούδα (5.5), ως το αρνίο (5,6), ως ο ιππέας του λευκού ίππου (6,2). Οι πληγές που περιγράφονται με το συμβολισμό των επτά σφραγίδων, των επτά σαλπίγγων και των επτά φιαλών, παρά τη διαφορετικότητα των συμβόλων αυτών, δεν διαφέρουν ουσιαστικά μεταξύ τους.

3. Αντίστροφα, το ίδιο σύμβολο μπορεί να συμβολίζει διαδοχικά δύο ή περισσότερες πραγματικότητες. Σύμφωνα, π.χ., με το Απ. 17,9-10 τα επτά κεφάλια του θηρίου «όρη επτά εισι… και βασιλείς επτά εισι».

4. Σύμβολα που αλληλοσυμβολίζονται, με έναν «συμβολισμό πολλών επιπέδων». Αυτό π.χ. συμβαίνει με τους «αστέρας» και τους «αγγέλους των επτά εκκλησιών» (Απ. 1,20). Οι αστέρες συμβολίζουν τους «αγγέλους» των εκκλησιών και αυτοί τους επισκόπους των εκκλησιών και συνεκδοχικά τις εκκλησίες. Επίσης, κάτι παρόμοιο συμβαίνει με το επτακέφαλο θηρίο και με μία από τις κεφαλές του, η οποία έχει όλες τις ιδιότητες του θηρίου.

5. Σύμβολα δυνάμεως και νίκης μετασχηματίζονται σε εικόνες πόνου ή αδυναμίας. Έτσι, ενώ ο Ιωάννης ακούει ότι «ενίκησεν ο λέων ο εκ της φυλής του Ιούδα» (5,5), βλέπει «αρνίον εστηκός ως εσφαγμένον» (5,6). Ομοίως οι πιστοί «ενίκησαν αυτόν (τον διάβολον) διά το αίμα του αρνίου και διά τον λόγον της μαρτυρίας αυτών, και ουκ ηγάπησαν την ψυχήν αυτών άχρι θανάτου» (12,11), δηλαδή τα θύματα αναδεικνύονται με τη θυσία τους νικητές.

6. Συχνή χρήση παράξενων και αφύσικων συμβόλων, που περιγράφουν πρόσωπα και καταστάσεις με τρόπο υπερβολικό, προκειμένου να δοθεί το μήνυμα με μεγαλύτερη έμφαση.

7. Ιδιορρυθμία ως προς τη σύνθεση των εικόνων. Πολλές από τις περιγραφές του βιβλίου δεν είναι δυνατόν να απεικονισθούν, ούτε καν να συλληφθούν από την ανθρώπινη φαντασία, καθόσον τα συμβολιζόμενα βρίσκονται έξω από τον κύκλο της ανθρωπίνης γνώσεως και εμπειρίας.

Σε αρκετές περιπτώσεις η ερμηνεία των συμβόλων της Αποκαλύψεως αναφέρεται από τον ίδιο τον Ιωάννη πλήρως ή εν μέρει (π.χ. στα Απ. 1,20· 4,5· 5,6· 12,9· 17,9έ. 12.15). Παραμένουν όμως κάποιες συμβολικές μορφές, ως προς τις οποίες υπάρχει ποικιλία ερμηνειών ακόμα και μεταξύ των ερμηνευτών που ακολουθούν την ίδια γενική ερμηνευτική μέθοδο.

Μπορούμε να διατυπώσουμε τις ακόλουθες αρχές ερμηνείας των συμβόλων της Αποκαλύψεως:

1. Χρειάζεται κατ’ αρχήν η γνώση των χαρακτηριστικών του συμβολισμού της Αποκαλύψεως.

2. Όπου το ίδιο το κείμενο δεν δίνει καμία ερμηνεία, οι παραστάσεις ως επί το πλείστον πρέπει να εκληφθούν με συμβολική σημασία, «αλληγορικώς», όχι όμως κατά την αυθαιρεσία της αλληγορικής ερμηνείας.

3. Υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες ένα στοιχείο συμβολισμού εμφανίζεται σε μία περιγραφή, η οποία δεν πρέπει ως επί το πλείστον να ερμηνευθεί συμβολικά.

4. Μερικές από τις εικόνες της Αποκαλύψεως δεν πρέπει να ερμη¬νευθούν ως συμβολικές. Χρησιμεύουν απλώς για να προσθέσουν ζωηρότητα και κίνηση στη συνάφεια.

5. Διαδοχικά μέλη μιας σειράς οραμάτων δεν υπονοούν αναγκαστικά μία χρονολογική συνέχεια.

6. Οι αριθμοί τρία, τέσσερα, έξι, επτά, δώδεκα κ.ά. έχουν ιδιάζουσα σημασία, η οποία, μάλιστα, δεν είναι μονοσήμαντη. Π.χ. στον αριθμό του θηρίου 666, το 6, ως υπολειπόμενο του 7, θεωρείται σύμβολο της ελλείψεως και του κακού, αλλά εν τούτοις τα «ζώα» γύρω από τον θρόνο είναι εξαπτέρυγα (Απ. 4,8), σύμβολο που εκφράζει την πλήρη και τέλεια κίνησή τους σε κάθε κατεύθυνση.

7. Ο ερμηνευτής δεν πρέπει να παρασύρεται από τα δεδομένα και τις αντιλήψεις της δικής του εποχής, για να ερμηνεύσει τις συμβολικές παραστάσεις της Αποκαλύψεως.

8. Τα σύμβολα της Αποκαλύψεως είναι τύποι, οι οποίοι βρίσκουν εφαρμογή όχι μόνο στην πρώτη πραγματικότητα, την οποία αρχικά συμβολίζουν, αλλά επί πλέον σε διάφορα γεγονότα και πρόσωπα ανά τους αιώνες. Η ερμηνεία τους, λοιπόν, δεν εξαντλείται σε συγκεκριμένα ιστορικά γεγονότα ή πρόσωπα.

Την αλήθεια αυτή κατανοούμε σαφώς από την ερμηνεία που δίδει ο ίδιος ο Κύριος και οι απόστολοι σε γεγονότα και πρόσωπα της Παλαιάς Διαθήκης. Μάταια, π.χ., πάσχιζαν οι ραβίνοι να εξηγήσουν γιατί ο Θεός διέσωσε τους Ισραηλίτες από τη μάστιγα των φιδιών υποδεικνύοντας την ύψωση του χάλκινου όφεως. Την απάντηση άκουσε από το στόμα του Ιησού ο φαρισαίος Νικόδημος· «Καθώς Μωϋσής ύψωσε τον όφιν εν τη ερήμω, ούτως υψωθήναι δει τον υιόν του ανθρώπου, ίνα πας ο πιστεύων εις αυτόν μη απόληται, αλλ’ έχη ζωήν αιώνιον» (Ιω. 3,14¬-15). Στη συνέχεια είδε να πραγματοποιούνται τα λόγια αυτά στο Γολγοθά, όπου ο Κύριος «θανάτω θάνατον επάτησε». Επίσης στον περίφημο λόγο του Ιησού περί του άρτου της ζωής γίνεται σαφές ότι το μάννα είναι τύπος της σάρκας του Κυρίου, την οποία λαμβάνουμε στο μυστήριο της θείας Κοινωνίας (βλ. Ιω. 6,32-58). Ο απόστολος Παύλος βλέπει στην Ερυθρά θάλασσα και στη νεφέλη που ακολουθούσε τους Ισραηλίτες το νερό του Βαπτίσματος, στο βράχο που ανέβλυσε νερό τον ίδιο τον Χριστό, και επισημαίνει ότι «ταύτα τύποι ημών εγενήθησαν» (βλ. Α’ Κορ. 10,1-6). Επιπλέον, ο Κάιν ερμηνεύεται από τον ευαγγελιστή Ιωάννη και τον απόστολο Ιούδα ως τύπος φθόνου, μισαδελφίας και φόνου (βλ. Α’ Ιω. 3,12• Ιούδα II).

9. Ο καλύτερος ερμηνευτής των συμβόλων της Αποκαλύψεως είναι η ίδια η ιστορία. Ο επιστήμονας ερμηνευτής δεν έχει τη δυνατότητα να κατανοήσει όλα τα σύμβολα, ενώ παράλληλα και γι’ αυτά που φαίνεται να κατανοεί δεν μπορεί να εμφανίζεται πάντοτε απολύτως βέβαιος.

Σ’ όλα τα παραπάνω πρέπει να προστεθεί ότι ένα μεγάλο μέρος της ερμηνείας επαφίεται στην «ερμηνευτική διακριτικότητα του ερμηνευτού», διακριτικότητα βεβαίως «εν Πνεύματι», καθ’ όσον το ερμηνευόμενο είναι «τί το Πνεύμα λέγει». Όσο μπορούμε να εντοπίσουμε την ψυχή ανατέμνοντας το ανθρώπινο σώμα, τόσο μπορούμε να βρούμε την σωστή ερμηνεία της Αποκαλύψεως προσεγγίζοντάς την άνευ Πνεύματος.

(Πηγή: Περιοδικό “ΘΕΟΛΟΓΙΑ”, 2/2007, σ. 533-544)

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ:  https://www.pemptousia.gr/2024/03/o-simvolismos-tis-apokalipseos-v/

Τετάρτη της Τυρινής

  

«Βρωμάτων νηστεύουσα ψυχή μου,.."

                                                   Πρωτοπρεσβύτερος Γεώργιος Δορμπαράκης

«Βρωμάτων νηστεύουσα ψυχή μου, και παθών μη καθαρεύουσα, μάτην επαγάλλη τη ατροφία∙ ει μη γαρ αφορμή σοι γένηται προς διόρθωσιν, ως ψευδής μισείται παρά Θεού, και τοις κακίστοις δαίμοσιν ομοιούσαι, τοις μηδέποτε σιτουμένοις∙ μη ούν αμαρτάνουσα, την νηστείαν αχρειώσης, αλλ’ ακίνητος, προς ορμάς ατόπους μένε, δοκούσα παρεστάναι εσταυρωμένω τω Σωτήρι, μάλλον δε συσταυρούσθαι, τω διά σε σταυρωθέντι, εκβοώσα προς αυτόν∙ Μνήσθητί μου Κύριε, όταν έλθης εν τη βασιλεία σου» (Απόστιχα των Αίνων, Ιδιόμελον, ήχος α΄).

(Ψυχή μου, με το να νηστεύεις από φαγητά, αλλά να μη καθαρίζεσαι από τα πάθη σου, μάταια χαίρεσαι που δεν τρως. Διότι αν η νηστεία δεν σου γίνεται αφορμή για διόρθωσή σου, προκαλεί την αποστροφή του Θεού ως ψεύτικη, κι εσύ γίνεσαι όμοιος με τους δαίμονες, οι οποίοι δεν σιτίζονται καθόλου. Μην εξαχρειώσεις λοιπόν τη νηστεία με τις αμαρτίες σου, αλλά μένε ακίνητος, χωρίς να στρέφεσαι προς τις άτοπες ορμές. (Κι αυτό θα το καταφέρεις) με τη σκέψη ότι βρίσκεσαι μπροστά στον Εσταυρωμένο Σωτήρα Χριστό, ή μάλλον ότι είσαι σταυρωμένος μαζί μ’ Εκείνον που σταυρώθηκε για σένα, φωνάζοντας δυνατά προς Αυτόν: Μνήσθητί μου, Κύριε, όταν έλθης εν τη Βασιλεία Σου).

Το συγκεκριμένο τροπάριο είναι από τα πιο συγκλονιστικά όλου του Τριωδίου. Ο υμνογράφος με κρυστάλλινη διαύγεια και αμεσότητα, με προφητική δύναμη που θυμίζει τους παλαιούς μεγάλους Προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης, τονίζει τον αληθινό χαρακτήρα της νηστείας, η οποία όχι μόνον δεν εξαντλείται στον περιορισμό των τροφών ή και στην αποχή από αυτές, αλλά γίνεται αποδεκτή ακριβώς στον βαθμό που οδηγεί στη διόρθωση της ζωής του ανθρώπου, ως απομάκρυνση και κάθαρσή του από τα ψεκτά πάθη του εγωισμού και της φιλαυτίας∙ που θα πεί ότι, αφού διορθώνει τον άνθρωπο, γίνεται το μέσον για στροφή του προς τον Θεό, άρα προς απόκτηση περισσότερης αγάπης. Αν δεν κατανοηθεί έτσι η νηστεία του πιστού, τότε αφενός προκαλεί την αποστροφή του Θεού ως ψεύτικη και φαρισαική, αφετέρου εξομοιώνει τον άνθρωπο με τους ίδιους τους δαίμονες, αφού κι εκείνοι απέχουν ολιωσδόλου από φαγητά.

Τι προτείνει λοιπόν ο υμνογράφος ως στόμα της Εκκλησίας; Να κρατάει ο πιστός την αληθινή νηστεία, αποφεύγοντας τις αμαρτίες και μένοντας σταθερός σ’ αυτό που έχει κληθεί ως μέλος Χριστού: να είναι πάντα ενώπιον του Εσταυρωμένου, που σημαίνει να βλέπει τον εαυτό του συσταυρωμένο με Εκείνον. Στην πνευματική αυτή κατάσταση το μόνο που απαιτείται είναι να φωνάζει κι αυτός σαν τον ληστή πάνω στον Σταυρό: «Μνήσθητί μου, Κύριε, όταν έλθεις στη Βασιλεία Σου».

Είναι περιττό βεβαίως να σημειώσουμε ότι ο υμνογράφος, μολονότι μας διδάσκει και μας καθοδηγεί, δεν γίνεται καθόλου απόμακρος ή αποκρουστικός, γιατί απευθύνεται πρωτίστως στον εαυτό του και την ψυχή του, οπότε ο λόγος του αποκτά τη δραματική ένταση του πιστού που πάσχει κι αγωνίζεται κατά της αμαρτίας και των διαστροφών της.

pgdorbas.blogspot.com

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ: Πεμπτουσια

Η Αποκάλυψη! (Α΄)

               Ο συμβολισμός της Αποκαλύψεως [Α΄]

Στέργιος Ν. Σάκκος, Ομότιμος Καθηγητής Εισαγωγής & Ερμηνείας Καινής Διαθήκης Α.Π.Θ. († 2012)

Σ’ όλα τα βιβλία της αγίας Γραφής, κατά κύριο δε λόγο στα προφητικά, απαντούν συμβολικές εκφράσεις, οι οποίες χαρακτηρίζουν επίσης και τα αποκαλυπτικά κείμενα. Η αφθονία συμβολικών εκφράσεων στα προφητικά βιβλία οφείλεται στο γεγονός ότι οι προφήτες συχνά λαμβάνουν από τον Θεό προφητείες με τη μορφή συμβολικών παραστάσεων (βλ. Ζαχ. 1,7-6,15· Δαν. 7-8) και μερικές φορές καταφεύγουν οι ίδιοι στη χρήση συμβόλων, διότι δεν μπορούν να εκφράσουν τα οράματά τους με τη γλώσσα της εποχής τους. Ευλόγα, λοιπόν, στην Αποκάλυψη του Ιωάννου, ένα σαφώς προφητικό βιβλίο, κυριαρχεί η συμβολική χρήση εκφράσεων, προσώπων, χρωμάτων, αριθμών και παραστάσεων. Είναι, μάλιστα χαρακτηριστικό ότι ήδη στον πρώτο στίχο του βιβλίου ο ιερός συγγραφέας δηλώνει σχετικά με το περιεχόμενό του ότι ο Θεός «εσήμανεν αποστείλας διά του αγγέλου αυτού τω δούλω αυτού» (Απ. 1,1). Αποκάλυψε ο Θεός στον Ιωάννη «α εισι και α μέλλει γίνεσθαι μετά ταύτα» (Απ. 1,19) με οράσεις οι οποίες περιείχαν σήμανση, δηλαδή συμβολικές εικόνες.

Ο Ιωάννης, μάλιστα, καθώς και οι πρώτοι παραλήπτες της Αποκαλύψεως, «αι επτά εκκλησίαι αι εν τη Ασία» (Απ. 1,4), ήσαν εξοικειωμένοι με τη χρήση συμβόλων· το ασιατικό πνεύμα συνήθιζε να εκφράζει τις ιδέες του, θρησκευτικές και πολιτικές, με σύμβολα και τύπους. Αυτό μαρτυρούν οι κιστοφόροι (νομίσματα) και άλλα ευρήματα της περιοχής, που φέρουν συμβολικές παραστάσεις. Την ασιατική αυτή συνήθεια, που είχε επιδράσει βαθιά και στους ασιάτες χριστιανούς, χρησιμοποιεί ο Θεός για να δείξει «τοις δούλοις αυτού α δει γενέσθαι εν τάχει»(Απ. 1,1). Στην πραγματικότητα, η πρωτοβουλία στην χρήση συμβόλων ανήκει στον Θεό, ο οποίος κατά την εκδίωξη των πρωτοπλάστων από τον παράδεισο διατύπωσε το λεγόμενο πρωτευαγγέλιο με συμβολικές εκφράσεις· «αυτός σου τηρήσει κεφαλήν, και συ τηρήσεις αυτού πτέρναν» (Γεν. 3,15).

Με το συμβολισμό της Αποκαλύψεως οι εκκλησίες της Ασίας εφοδιάζονται με ένα αντίβαρο ενάντια στην άφθονη χρήση συμβόλων από τους ειδωλολάτρες. Και δεν πρόκειται απλώς για αντίβαρο. Σύμβολα συνηθισμένα στον ειδωλολατρικό κόσμο αποκτούν στην Αποκάλυψη αντίκρυσμα με υψηλό, θεϊκό ή έστω βαρυσήμαντο νόημα. Κάτι ανάλογο θα συμβεί αργότερα, όταν ο άγιος Ιωάννης θα γράψει στο Ευαγγέλιό του· «Εν αρχή ην ο Λόγος, και ο Λόγος ην προς τον Θεόν, και Θεός ην ο Λόγος». Ακούγοντας να γίνεται πολύς λόγος στη Μ. Ασία περί του Λόγου ως ανωτάτου πάντων, ο ιερός ευαγγελιστής λέγει· «Να, ο Λόγος είναι ο Υιός του Θεού, ο Ιησούς Χριστός, ο ιδικός μας Κύριος».

Ο συμβολισμός επιτελεί στην Αποκάλυψη τριπλή λειτουργία: 1. Καλύπτει εν μέρει τον προφητικό λόγο από τα μάτια των Ρωμαίων, των ειδωλολατρών κατακτητών, και προστατεύει τον Ιωάννη και τους πιστούς από την οργή τους. Βεβαίως οι παραλήπτες της Αποκαλύψεως αντιλαμβάνονταν πολύ καλά τις συμβολικές αναφορές του Ιωάννου στην αντίχριστη Ρώμη, καθόσον είχε προηγηθεί σχετική προφορική διδασκαλία από τους αποστόλους που έδρασαν στη Μ. Ασία. 2.Λει¬τουργεί παρόμοια με τις παραβολές που χρησιμοποιούσαν οι προφήτες και ο Κύριος· αφήνει αδιάφορους τους χλιαρούς ή ψυχρούς στην πίστη και αφυπνίζει το εκλεκτό κατάλοιπο του λαού του Θεού, ώστε να εντείνει το ενδιαφέρον του για την κατανόηση του θείου λόγου και την υπακοή σ’ αυτόν. 3. Αναδεικνύει την διαχρονικότητα του συμβολιζομένου, καθ’ όσον δεν το περιορίζει σε μία και μόνη περίπτωση μιας συγκεκριμένης εποχής. Έτσι, υπό τον όρο «Βαβυλών» (Απ. 14,8· 16,19- 17,5· 18,2.10.21), π.χ., εννοείται όχι μόνον η αντίχριστη ρωμαϊκή αυτοκρατορία, αλλά και κάθε κοσμική εξουσία που στρέφεται κατά της Εκκλησίας, κάθε πνευματική ή πολιτική δύναμη που γίνεται όργανο του σατανά, για να βλάψει την πίστη των χριστιανών και να εμποδίσει το έργο της Εκκλησίας.

Τα ποικίλα γεγονότα τα οποία πρόκειται να εξαγγείλει ο Ιωάννης και τα πνευματικά νοήματα που οφείλει να μεταφέρει στους πιστούς, ασφαλώς του τα αποκαλύπτει ο Θεός κάτω από εικόνες και παραστάσεις που ανήκουν στον κύκλο των γνώσεων και εμπειριών του ευαγγελιστού. Και ο Ιωάννης περιγράφει ό,τι ακριβώς βλέπει. Οι παραστάσεις της Αποκαλύψεως θυμίζουν εικόνες απ’ όλους τους τομείς της φύσεως και της ζωής. Ζωικό και φυτικό βασίλειο, γεωργική και εμπορική ζωή, θάλασσα, ουρανός, φυσικά φαινόμενα, πολύτιμοι λίθοι, αλλά και η ανθρώπινη ζωή, με τη μητέρα και το παιδί, την παρθένο νύμφη, την πόρνη, τον πόλεμο, την ειρήνη, τα μεταφορικά μέσα, προσφέρουν μία αφθονία εικόνων με τις οποίες εκφράζονται οι αλήθειες του θεοπνεύστου αυτού βιβλίου.

Οπωσδήποτε, παρόμοιες εικόνες συναντιόνται επίσης σε διάφορα κείμενα της ιουδαϊκής και θύραθεν γραμματείας. Το γεγονός αυτό δεν πρέπει να μας παραπλανήσει και να μας οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι ο Ιωάννης χρησιμοποίησε διάφορες πηγές για την καταγραφή των οράσεών του. Μοναδική του πηγή είναι ο Θεός, ο οποίος του έδειξε τις οπτασίες. Βεβαίως, όπως προανέφερα, ο Θεός πρόσφερε στον Ιωάννη τις αποκαλύψεις με συμβολικές εικόνες, τις οποίες ως επί το πλείστον γνώριζε ο προφήτης όχι μόνο από την φυσική ζωή, αλλά και από την αγία Γραφή. Μπορούμε, λοιπόν, να διακρίνουμε τη συγγένεια των συμβολικών παραστάσεων της Αποκαλύψεως προς παραστάσεις γνωστές:

1.Προτίστως και κυρίως από την Παλαιά Διαθήκη. Ονόματα προσώπων (Βαλαάμ, Ιεζάβελ) ή πόλεων (Ιερουσαλήμ, Βαβυλών, Σόδομα), τοπωνύμια (όρος Σιών, Αρμαγεδών), αλλά επίσης τόποι και αντικείμενα της λατρείας του Ισραήλ (η Σκηνή του Μαρτυρίου και ο Ναός με το θυσιαστήριο, το θυμιατό και την Κιβωτό της Διαθήκης) εμφανίζονται στην Αποκάλυψη ως σύμβολα γεγονότων και καταστάσεων της Εκκλησίας, στρατευόμενης και θριαμβεύουσας, και του κόσμου.

2.Από την Καινή Διαθήκη. Βεβαίως η Αποκάλυψη είναι το μόνο προφητικό βιβλίο της Καινής Διαθήκης. Εν τούτοις, προφητικά στοιχεία υπάρχουν και στα άλλα καινοδιαθηκικά βιβλία. Στην πραγματικότητα, σ’ όλα τα βιβλία της Καινής Διαθήκης, Ευαγγέλια, Πράξεις Αποστόλων, Επιστολές, Αποκάλυψη, υπάρχουν και ιστορικά και διδακτικά και προφητικά στοιχεία. Οι συμβολικές περιγραφές της Αποκαλύψεως εμφανίζουν συγγένεια με το Β΄ Θεσ. 2,1-12, όπου ο απόστολος Παύλος μιλά για τον αντίχριστο, και κυρίως με την λεγομένη «μικρή Αποκάλυψη» (Μθ. 24· Μρ. 13· Λκ. 21), όπου ο ίδιος ο Κύριος προφητεύει τα μελλοντικά γεγονότα. Αυτά τα ίδια γεγονότα, που άκουσε ο ευαγγελιστής Ιωάννης από το στόμα του Κυρίου επί της γης, αυτά περιγράφει παραστατικά στην μεγάλη Αποκάλυψή του, όπως του τα έδειξε «εν πνεύματι» (Απ. 1,10) ο αναστημένος και δοξασμένος Ιησούς. Και επειδή η Αποκάλυψη είναι το πρώτο έργο του, δεν αναφέρει στο Ευαγγέλιό του την «μικρή Αποκάλυψη», την οποία άλλωστε καταγράφουν οι τρεις προγενέστεροί του ευαγγελισταί.

Αυθαίρετους και αβάσιμους θεωρώ τους ισχυρισμούς ότι κάποιες εικόνες αντλεί η Αποκάλυψη από τη θεματική της αποκαλυπτικής. Το γεγονός ότι υπάρχουν κάποια στοιχεία κοινά στην Αποκάλυψη και στις ιουδαϊκές ή χριστιανικές αποκαλύψεις δεν αποτελεί απόδειξη ότι η πρώτη τα δανείστηκε από τις άλλες. Όπως ήδη ανέφερα, αρκετά σύμβολα αποτελούν κοινό τόπο στις ασιατικές παραδόσεις και εμφανίζονται και στην Αποκάλυψη. Άλλωστε οι διάφορες αποκαλύψεις είναι ως επί το πλείστον μεταγενέστερες της Αποκαλύψεως. Επίσης αστήρικτες είναι οι απόψεις ότι η Αποκάλυψη περιέχει επιδράσεις από ειδωλολατρικές θρησκείες, μάλιστα δε και ίχνη συγκρητισμού. Οπωσδήποτε από αυτές τις εικασίες απουσιάζει η κατανόηση του πνεύματος του ιερού βιβλίου, του χριστιανικού χαρακτήρος του, που δεν συμβιβάζεται με οτιδήποτε ειδωλολατρικό. Αρκεί μία ανάγνωση της Αποκαλύψεως για να αντιληφθεί ο καλοπροαίρετος αναγνώστης την αποστροφή του Κυρίου προς την ειδωλολατρία και, την τελεσίδικη καταδίκη των ειδωλολατρών (βλ. Απ. 21,8- 22,15). Ο Ιωάννης, ο οποίος είδε, άκουσε και κατέγραψε όλα αυτά και με την αγωνία του πνευματικού ποιμένος παραγγέλλει στους πιστούς «Τεκνία, φυλάξατε εαυτούς από των ειδώλων» (Α’ Ιω. 5,21), πώς θα κατέφευγε σε ειδωλολατρικά δάνεια;

Είναι αξιοσημείωτο ότι και εκείνοι που ισχυρίζονται ότι ο Ιωάννης επηρεάζεται από ξένες πηγές παραδέχονται ότι ο συγγραφέας της Αποκαλύψεως κινείται με πλήρη ανεξαρτησία και πρωτοτυπία, αφού μάλιστα πολλές από τις εικόνες του βιβλίου δεν συναντώνται ούτε στην Παλαιά Διαθήκη ούτε σε άλλα κείμενα. Είναι εικόνες κυρίως από την επίγεια ζωή του Χριστού (π.χ. η γυναίκα με το παιδί στο 12ο κεφ.) και από την εμπορική κίνηση των μικρασιατικών πόλεων (π.χ. οι απαριθμήσεις των εμπορικών ειδών στο 18ο κεφ., των πολυτίμων λίθων στο 21ο κεφ.) προς τις εκκλησίες των οποίων απευθύνεται το βιβλίο.

ΠΗΓΗ: https://www.pemptousia.gr/2024/03/o-simvolismos-tis-apokalipseos-2/

Η Γυναίκα!

  Η πορεία και η αξία της γυναίκας 

μέσα στην Βίβλο

Αρχιμ. Ιάκωβος Κανάκης, Πρωτοσύγκελλος Ι.Μ. Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως

 

Κάνοντας μια έρευνα για την θέση της γυναίκας στην αρχαία εποχή και σε αυτήν την Μέση Ανατολή εύκολα διαπιστώνει κανείς πως υπάρχει υποτίμησή της. Θα περίμενε κάποιος να είναι τα πράγματα διαφορετικά, τουλάχιστον στην περιοχή του Ισραήλ, αφού εκεί ήταν γνωστή η Βίβλος, η οποία περιείχε την υπέροχη περικοπή της Δημιουργίας των Πρωτοπλάστων και η οποία θεολογεί υπέροχα για την αξία της γυναίκας.

Στα πρώτα κεφάλαια της Γενέσεως, όπου περιγράφεται η δημιουργία του κόσμου και φυσικά του ανθρώπου, διαβάζουμε θαυμαστά γεγονότα, και γίνονται θαυμασιότερα, όπως τα ερμηνεύουν οι Πατέρες της Εκκλησίας. Αναφέρεται ότι ο Θεός έπλασε πρώτα τον Αδάμ, αλλά στην συνέχεια έπλασε την Εύα, από την πλευρά του, για να μην είναι μόνος του, όπως αναφέρει το Ιερό Κείμενο.

Είναι σημαντικό ότι για την δημιουργία της Εύας πήρε ο Θεός από τον την πλευρά του Αδάμ. Δεν πήρε όμως ούτε από το κεφάλι του, ούτε από τα πόδια του. Δεν ήθελε να είναι ούτε ανώτερη, αλλά ούτε και κατώτερη από τον άνδρα. Λαμβάνει λοιπόν από την «καρδιά» του Αδάμ, για να δειχθεί έτσι η ισοτιμία μεταξύ τους και για να είναι η γυναίκα γεμάτη συναισθήματα. Πράγματι, έτσι είναι στην πλειονότητα το γυναικείο φύλο. Η γυναίκα γίνεται μητέρα και ως εκ τούτου χρειάζεται ιδιαίτερα τα στοιχεία αυτά της καρδιάς που χαρακτηρίζουν την μητρότητα. Είναι ευαίσθητη, συναισθηματική, αλλά ταυτόχρονα και δυναμική και ανθεκτική.

Μια άλλη ιδέα αφορά στο γεγονός της πνοής που έδωσε ο Θεός στον πρώτο άνθρωπο καθώς τον έπλασε. Λέει το κείμενο ότι φύσηξε μέσα στο πήλινο αυτό κατασκεύασμα και ο άνθρωπος ζωντάνεψε. Όμως, με το ίδιο φύσημα, ή καλύτερα με το υπόλοιπο φύσημά του, έδωσε πνοή ζώσα και στην γυναίκα (Γεν.1,27). Και με αυτήν την λεπτή ερμηνευτική παρατήρηση φαίνεται η ίδια τιμή που έχουν και τα δύο πρόσωπα. Ίση αξία και τιμή.

Είναι χαρακτηριστικό ότι και ως προς την ανατομία των σωμάτων, φαίνεται ότι τα δύο πρόσωπα, ο άνδρας και η γυναίκα, έχουν ανάγκη την συμπλήρωση, την ένωση, η οποία μάλιστα παράγει νέα ζωή. Ο Αδάμ στο πρωτότυπο κείμενο ονομάζεται «ίς» και η Εύα «ιςςά». Και ετυμολογικά λοιπόν φαίνεται ότι η μια λέξη υπάρχει και εξαρτάται από την άλλη. Η γυναίκα σχετίζεται άμεσα με τον άνδρα, υπάρχει σχέση αλληλοσυμπλήρωσης και αλληλοσεβασμού. Θα λέγαμε ότι υπάρχει εξ αρχής μια έμφυτη ισοτιμία των δύο φύλων, ήδη από την Δημιουργία.

Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι η γυναίκα είναι, όπως φαίνεται από το Κείμενο, από το ίδιο «υλικό» με τον άνδρα. Αυτό διαφοροποιεί τα πράγματα σε σχέση με τους ανθρώπους και τα ζώα. Μόλις ο Αδάμ είδε την γυναίκα που του παρουσίασε ο Θεός τραγουδάει το πρώτο ερωτικό άσμα : «Αυτή είμαι εγώ, αυτή είναι κόκκαλο από τα κόκκαλά μου και σάρκα από την σάρκα μου». Μία έκφραση πού ήταν σε κοινή χρήση για αιώνες στον Ιουδαϊκό κόσμο. Εδώ βλέπουμε καθαρά και την αγαπητική σχέση που δημιουργείται μεταξύ των δύο προσώπων, η οποία είχε και έχει μια καθαρή καρδιακή και αγνή έλξη. Μέχρι εδώ τα πράγματα μυρίζουν και θυμίζουν τον Παράδεισο.

Όμως η σχέση αυτή, που είχε θεία προέλευση, δεν παρέμεινε τόσο υψηλή και θαυμάσια. Η αμαρτία που μπήκε ως «φάλτσο» στην ζωή των ανθρώπων «δηλητηρίασε» την σχέση αυτή και έτσι ξεκίνησε η πορεία της φθοράς και του θανάτου. Η γυναίκα την στιγμή που έμεινε μόνη της με τον πειρασμό, μακριά από τον σύζυγό της, δέχθηκε τον λογισμό και γκρέμισε την σχέση της τόσο με τον Θεό, όσο και με τον σύζυγό της. Απιστεί λοιπόν και αμφιβάλλει ως προς τον Θεό, και στην συνέχεια περιζώματα καλύπτουν τα σώματά του ανδρογύνου. Γεγονός αυτό που δείχνει ότι και με τον σύζυγό της υπάρχει πλέον απόσταση, εμπόδιο και χάσμα. Από την υψηλή κορυφή βρίσκεται μέσω της αλαζονείας της στο τελευταίο σκαλοπάτι, γίνεται γη από την οποία κάθε άνθρωπος προέρχεται. Με την εμπιστοσύνη μόνο στο θέλημά της θα χάσει την ισοτιμία που είχε λάβει ως δωρεά. Θα υποταχθεί στον σύζυγό της (Γεν.3,16). Αυτή η κατιούσα πορεία θα αναχαιτισθεί, αιώνες αργότερα, από την Νέα Εύα, που δεν είναι άλλη από την Παναγία, η οποία θα ξαναδώσει με την Γέννηση του Χριστού, στο ανθρώπινο γένος και ειδικά στην γυναίκα το πρότερό της κάλλος και την πνευματική της αρχοντιά.

Πλέον, μετά την Πτώση, η γυναίκα θα δίνει μέν νέα ζωή μέσα από τα σπλάγχνα της, αλλά θα είναι ζωή «εν λύπαις». Ωστόσο, και πάλι όμως, η γέννηση ενός ανθρώπου, κάθε ανθρώπου, θα είναι μια πραγματικότητα για να αναχαιτιστεί η φθορά και ο θάνατος. Η γέννηση από την κάθε γυναίκα μια νέας ζωής αποτελεί όντως ένα πλήγμα εναντίον του κράτους του θανάτου. Η γυναίκα Εύα ήξερε αυτό που υποσχέθηκε ο Θεός στου πρώτους ανθρώπους στο «Πρωτοευαγγέλιο» (Γεν.3,15). Πρόκειται για το συντριπτικό χτύπημα στην «κεφαλή του φιδιού», το οποίο ήταν μια νίκη κατά του θανάτου, η οποία πραγματοποιήθηκε με την Ανάσταση του Χριστού. Το «σπέρμα» της γυναίκας, όπως αναφέρεται στο Βιβλικό κείμενο, θα επιτελούσε αυτό το μοναδικό και ανεπανάληπτο έργο, που αφορά σε κάθε άνθρωπο και σε κάθε εποχή, την δυνατότητα δηλαδή και όταν πεθαίνεις να μην πεθαίνεις.

Αν θέλαμε να δώσουμε την πορεία της γυναίκας μέσα από την Βίβλο, Παλαιά και Καινή Διαθήκη θα λέγαμε ότι δημιουργείται ισότιμη με τον άνδρα, στην συνέχεια μετά την Πτώση, γκρεμίζεται πραγματικά και στην συνέχεια προσπαθεί να ορθοποδήσει. Στο Πρόσωπο της Παναγίας που αποτελεί όντως την Νέα Διαθήκη βρίσκει την τέλεια μορφή της και φθάνει το υψηλότερο σημείο τιμής και σεβασμού.

Στα Ποιητικά Κείμενα της Παλαιάς Διαθήκης υμνείται το γυναικείο φύλο και ο έρωτας μεταξύ των ανθρώπων. Το Άσμα των Ασμάτων είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα που διαγράφεται αυτός ο ύμνος. Μπορούμε να πούμε ότι όλη η Βίβλος είναι ύμνος προετοιμασίας και δοξολογίας για την έλευση του Χριστού δια της Θεοτόκου μέσα στον κόσμο.

ΠΗΓΗ: https://www.pemptousia.gr/2024/03/i-poria-ke-i-axia-tis-ginekas-mesa-stin-vivlo/