Πέμπτη 21 Μαρτίου 2024
Μοναξιά!
Ξενιτεία ή μοναξιά στην Σαρακοστή;
Πρέπει να διαλέξουμε
Μοναχή Παρακλήτη, Δρ. Θεολογίας,
Ιερά Σκήτη Αγίας Μαρίας Μαγδαληνής Λητής
21
Μαρτίου 2024
Την λέξη «μοναξιά» την ακούμε πολύ τις ημέρες μας. Την
νιώθουμε την μοναξιά μικροί και μεγάλοι. Kαθένας από την θέση του, εκεί όπου
βρίσκεται την βιώνει ή την απωθεί, την φροντίζει ή την θάβει, την παλεύει ή την
αποδέχεται και την θεραπεύει ή την πολεμάει και την αποφεύγει. Καθένας έχει την
δική του επιλογή πώς θα σταθεί απέναντί της. Ο καθένας την συναντά στην ζωή
του, και τον συναντά η ίδια με ιδιαίτερο τρόπο, σύμφωνα με την δική του ανάγκη,
ανάλογα με την δική του αγωγή, με βάση την πνευματική και ψυχολογική του
ωριμότητα.
Από τις πρώτες αιτίες που την προκαλούν είναι τα μέσα
μαζικής επικοινωνίας. Μας ωθούν να κοιτάμε τη ζωή μας μέσα από ένα
ατομικό πρίσμα, όχι από μία κοινή οπτική. Εκεί βρίσκει ο καθένας από μας
έναν εικονικό, ουσιαστικά υποθετικό κόσμο του. Δεν θα μιλήσουμε τώρα για τις
επιδράσεις των Social media γιατί είναι από μόνο του ένα ολόκληρο σημαντικό
κεφάλαιο. Θεωρούμε όμως σημαντικό να αναφέρουμε ότι η απόλυτη μοναξιά μπορεί να
μας οδηγεί στην εξάρτηση από τα μέσα επικοινωνίας και να μας σπρώξει συγχρόνως
στην άσκοπη χρήση τους και τέλος στην απομόνωση. Πρόκειται για έναν φαύλο
κύκλο.
Στην «κάτω» πατρίδα μας, αφού οι πιστοί έχουμε και την
«άνω», την ποθεινήν πατρίδα, υπάρχουν οι ασθένειες, οι απώλειες, οι θάνατοι, οι
διάφορες δοκιμασίες και η φθορά του ανθρώπου. Όλα αυτά φέρνουν συναισθήματα
ματαιότητας και μία αίσθηση του κενού. Αυτές οι συνθήκες πολλές φορές, να μην
πούμε πάντα, γεννάνε τα υπαρξιακά ερωτήματα. Τα τελευταία οδηγούν στην
αναζήτηση του αληθινού νοήματος της ζωής ή στην ματαιότητα, στην απελπισία,
στην απομόνωση και στην απόλυτη μοναξιά.
Εναπόκειται σε εμάς πώς θα αντιμετωπίσουμε κάθε πένθος
ή κάθε πρόβλημα. Κάθε δοκιμασία είναι ένα κομβικό σημείο στην ζωή μας και είναι
στο χέρι μας πως θα την αξιοποιήσουμε. Είναι ευθύνη μας η επιλογή του πρίσματος
μέσα από το οποίο θα βλέπουμε την ζωή.
Στην πνευματική γλώσσα των Πατέρων της εκκλησίας
υπάρχει μία παράξενη λέξη, η «ξενιτεία». Πρόκειται για ένα κλειδί για
την σπουδαιότερη πόρτα που θα συναντήσουμε, για την πύλη της Βασιλείας των
Ουρανών, για την άνω πατρίδα μας, την πραγματική, τον χαμένο μας Παράδεισο.
Ίσως κάποιοι θεωρήσουν ότι η “ξενιτεία” αφορά μόνον
τους μοναχούς. Όμως η αρχή της είναι ευαγγελική, έχει την ρίζα της στην εντολή
του Θεού, «να αγαπήσεις τον Θεό σου από όλη σου την καρδιά, την ψυχή και την
διάνοια». Να αγαπήσεις ό,τι είναι οικείο με τον Θεό, όχι αυτό που είναι ξένο
προς τον Θεό, γιατί αυτό που είναι ξένο προς τον Θεό, είναι ξένο και για εμάς.
Η ξενιτεία είναι να αγαπάμε τον Θεό. Να είναι
αυτός ο πρώτος και μοναδικός Νυμφίος της ψυχής μας. Αυτήν την εντολή την έγραψε
ο Θεός στον Μωυσή. Και ο Μωυσής δεν ήταν μοναχός. Και ο Χριστός όταν την δίδαξε
πάλι στην Καινή Διαθήκη την απηύθυνε σε όλους. Είναι βασικό στοιχείο για την
εσώτερη ζωή όλων μας.
Η ξενιτεία προς τα μάταια και εφήμερα μας συμφιλιώνει
με τον εαυτό μας. Όταν όμως έχουμε ξενιτεία με τον «εαυτό», δηλαδή όταν ζούμε
ξένοι προς τον εαυτό μας, δεν γνωρίζουμε τι γίνεται μέσα μας, τότε μας
καταλαμβάνει η πραγματική μοναξιά. Αυτήν την ξενιτεία έζησε ο άσωτος γιός,
έζησε την υπαρξιακή ξενιτεία που ζούμε όλοι και νιώθουμε όλοι, που πλανιόμαστε
πιστεύοντας ότι θα βρούμε πατρίδα μακριά από τον Θεό. Είναι σαν να προσπαθούμε
να φυτέψουμε ένα δέντρο στην θάλασσα ή να αφήσουμε ένα ψάρι να ζήσει στο δάσος.
Αυτός που έχει αληθινή και ειλικρινή επαφή με τον
εαυτό του θα έχει επαφή με τον Θεό και με τον άλλον. Η ξενιτεία σύμφωνα με τον
άγιο Ιωάννη είναι μία πνευματική και ψυχολογική ύπαρξη της αγάπης όπως θα
διαβάσουμε παρακάτω.
Τι λέει ο άγιος Ιωάννης στην Κλίμακα; «Ξενιτεία
είναι κρυμμένη σοφία, σύνεσις που δεν φανερώνεται, ζωή μυστική, σκοπός που δεν
βλέπεται, αιτία του πόθου, πλήθος του θείου έρωτος. Είναι ο χωρισμός από όλα
για να μείνει ο νους αχώριστος από τον Θεό». Είναι αυτό που εννοεί ο
απόστολος Παύλος όταν κάνει λόγο για αδιάλειπτη προσευχή. Αυτήν την προσευχή
την αδιάλειπτη όλοι μπορούμε να την κάνουμε, όπου και αν βρισκόμαστε. Είναι η
άμεση επικοινωνία μας με τον Θεό. Είναι η αληθινή παρέα για όλους μας, για όλες
τις ηλικίες, παιδιά και ηλικιωμένους: «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον με! Ελέησον
τα παιδιά, τα εγγόνια, τον κόσμο, τους αρρώστους! κλπ.». Είναι προσφορά.
Μερικές φορές λέμε τι να κάνω; Να προσεύχεσαι! Είναι προσφορά. Ο κόσμος έχει
ανάγκη για προσευχή. Να καλέσουμε τον Θεό, την Χάρη Του να ενεργήσει στον
κόσμο. Είναι επικοινωνία με τον εαυτό, με τον Θεό, και με όλον τον κόσμο.
Η ξενιτεία είναι μία κρυμμένη σοφία, μία κρυμμένη
αλληλεπίδραση. Είναι μία σύνεση πνευματική. Έχουμε ανάγκη από τέτοια σύνεση
στις μέρες μας. Έχουμε κουραστεί από την φιλοσοφία του κόσμου. Ποθούμε τον Θεό
και την ένωση μαζί του, το φρόνημά του. Π.χ. μία γιαγιά που έχει μία πνευματική
σύνεση μπορεί να πει: ναι μου λείπει το εγγόνι μου, όμως αντί να παραπονιέμαι
και να αναρωτιέμαι πού είναι, ότι δεν με παίρνει τηλέφωνο, ας σηκωθώ να κάνω
μία ευχούλα, θα μαλακώσει η καρδιά και θα φέρει η χάρη την καλύτερη επικοινωνία.
Αυτή είναι η αληθινή επικοινωνία αυτή είναι μία πνευματική σύνεση και
κατανόηση.
Η ξενιτεία είναι αγάπη λέει ο άγιος της Κλίμακος. Τόσο
απλά. Γίνομαι ξένος από κάθε φρόνημα, συμπεριφορά, ή συναίσθημα, και κρατάω το
του Θεού μόνο και αυτό το κάνω από αγάπη.
Σαν λέξη μπορεί να φανεί δύσκολη και να προκαλεί τον
φόβο ότι θα μείνω μόνος. Αν βιώσω την ξενιτεία, πώς θα ζήσω; Στην πνευματική
ζωή όμως τα πράγματα και οι έννοιες έχουν άλλο νόημα, βαρύτητα και διάσταση.
Είναι η διάσταση της Χάρης που γεμίζει την ύπαρξή μας και όλη την κοινωνία μας.
Αυτό δεν είναι μοναξιά. Γιατί η μοναξιά που οδηγεί στην κατάθλιψη καθιστά την
ψυχή ανίκανη να επικοινωνήσει χωρίς να έχει πάρει μία βοήθεια ή υποστήριξη
ψυχολογική. Όταν λείπει μία πνευματική αντίληψη και μένουμε στο φρόνημα του
κόσμου μπορεί ακόμα και μία μικρή σύγκριση μπορεί να μας φέρει κατευθείαν μία
αίσθηση της μοναξιάς, της ζήλιας, και της ακύρωσης του άλλου. Η σύγκριση θα
φέρει είτε λύπη είτε αλαζονεία, γιατί μερικές φορές δεν αντέχουμε την εξέλιξη
του άλλου. Ο βαθύτερος λόγος είναι ότι δεν καταλαβαίνουμε την αξία μας, δεν
εκτιμούμε τι μας δόθηκε, δεν εστιάζουμε σε αυτό που έχουμε αλλά σε αυτό που δεν
έχουμε. Αυτό έκανε ο Φαρισαίος, σύγκριση με αλαζονεία, με φανατισμό που οδηγεί
στην μοναξιά και απομόνωση και στην υποτίμηση του άλλου όπως ακριβώς ήταν η
στάση του απέναντι στον Τελώνη.
Τι σημαίνει μοναξιά;
Δεν βρίσκουμε νόημα, δεν έχουμε κοινωνία, δεν
επικοινωνούμε ούτε με τον ίδιο μας εαυτό.
Το αληθινό νόημα βρίσκεται εκτός εαυτού. Είτε σε
μεγάλη είτε σε μικρή ηλικία έχουμε ανάγκη για αναζήτηση νοήματος εκτός του
εαυτού μας. Οι σχέσεις με τους άλλους, μας δίνουν νόημα, είναι η ζωντανή
κοινωνία και επικοινωνία που θέλει ο Θεός. Η εικόνας της Αγίας Τριάδος μας
διδάσκει τον τύπο και τον τρόπο της κοινωνίας μεταξύ των Τριών Προσώπων. Αυτή
είναι η αυθεντική κοινωνία που σημαίνει την κοινή ζωή. Δεν μας θέλει ο Θεός να
είμαστε σε απομόνωση, αφού ο Ίδιος δεν είναι.
Να χτίσουμε σχέσεις εν Χριστώ, σχέσεις που μας
θεραπεύουν. Η αγάπη θεραπεύει.
Είναι γεγονός ότι η μοναξιά φαίνεται πιο πολύ στην ζωή
των αγαπημένων μας ηλικιωμένων. Αυτό συνιστά εσφαλμένη αντίληψη και στάση
απέναντί τους. Οι ηλικιωμένοι μπορούν να προσφέρουν, και προσφέρουν, πολλά όταν
προσεύχονται και δοξάζουν τον Θεό ή ζητούν συγχώρεση για ό,τι έχουν περάσει σε
αυτήν την ζωή. Με τον τρόπο τους ζητούν συγχώρεση όχι μόνον για τους ίδιος,
αλλά και εκ μέρους μας. Μέσω της προσευχής έρχονται σε πνευματική επαφή με τον
Θεό και τους ανθρώπους και έτσι περνά η μέρα τους με ένα άγιο τρόπο, με
οντολογική επικοινωνία.
Όταν επίσης μοιράζονται την πραγματική σοφία και πείρα
τους με ταπεινό τρόπο στα παιδιά τους χωρίς να επιβάλλουν τον εαυτό τους, αλλά
το κάνουν με σεβασμό στις αλλαγές της εποχής, και αυτό είναι μεγάλη προσφορά
Ο φόβος του θανάτου επίσης είναι ένα θέμα που το
ζούμε, από μία ηλικία μπορεί να απασχολεί τη ψυχή περισσότερο. Πώς το
αντιμετωπίζουμε; Πολλές φορές αυτό είναι υπαρξιακό θέμα που το θάβουμε, όμως
όταν δεν το ανακαλύπτουμε, ή αποφεύγουμε να το φανερώσουμε, μας πιέζει και
φέρνει βαθιά αίσθηση ματαιότητας, φοβίες και άγχη.
Ο πνευματικός φόβος του θανάτου, η μνήμη του θανάτου
όπως την αποκαλούν οι πατέρες, είναι να κάνω σήμερα τη ζωή μου καλύτερη. Να
ζήσω με κοινωνικές και πνευματικές ποιότητες, με αυτό αξίζει στην ζωή, μόνο την
αγάπη. Γιατί, τι θα πάρουμε μαζί στον τάφο; Οι αποτυχίες μας πολλές φορές
φέρουν μοναξιά. Δεν αντέχουμε την αποτυχία, δεν δεχόμαστε την αποτυχία μας. Μας
απομονώνει. Άλλες φορές το πείσμα μας, το εγωιστικό μας χωρίζει από τους
άλλους. Η ιδέα του ότι εγώ μόνο γνωρίζω την αλήθεια, αυτό φέρνει την μοναξιά
και την απομόνωση.
Ο Ντοστογιέφσκι λέει θέλω τον Χριστό, όχι την αλήθεια.
«Επί πλέον, αν κάποιος μου απεδείκνυε ότι ο Χριστός δεν ταυτίζεται με την
αλήθεια κι ότι, στην πραγματικότητα, η αλήθεια είναι εκτός Χριστού, θα
προτιμούσα τότε να παραμείνω με τον Χριστό, παρά να πάω με την αλήθεια…».
Θέλουμε την σχέση με τον Χριστό, με τους συνανθρώπους
μας, θέλουμε την σχέση μας με τα παιδιά μας. Η σχέση αυτή είναι πολύ
σημαντικότερη από ό,τι έχει κάνει το παιδί μας.
Δεν είναι εύκολο να κάνουμε έναν αληθινό απολογισμό
των έργων μας. Αυτό είναι το μαρτύριο των αγίων και των οσίων, που δεν είχαν
μαρτύριο αίματος, αλλά μαρτύριο συνειδήσεως. Αυτός ο απολογισμός μας αγιάζει
ιδιαίτερα αν τον κάνουμε με βαθιά θέληση μα ανδρεία, μαζί με τον πνευματικό
μας, με αληθινή ταπείνωση. Όχι με ψευτιά και μιζέρια. Αυτόν τον απολογισμό είχε
και ο άσωτος γιός.
Να αναρωτηθούμε τι νόημα έχει η ζωή μας; Η μοναξιά
έχει να κάνει πολύ με την πίστη μας στην άνω πατρίδα. Γιατί για μας τους
πιστούς εκεί είναι όλο το νόημα της ζωής. «Πάνω» είναι η αληθινή μας χώρα, όπως
μας διηγείται και το θαυμάσιο κείμενο της προς Διόγνητον επιστολής. Όταν
σκεφτόμαστε μόνο την κάτω παρτίδα, ότι εδώ είναι το τέρμα, εδώ τελειώνουμε..
αυτό σημαίνει τον πνευματικό μας θάνατο. Αν ο Χριστός δεν αναστήθηκε γιατί να
τον πιστέψουμε; Δεν θέλουμε Θεό μόνο να πεθάνει για μας, αλλά να μας αναστήσει
και να μείνουμε ζωντανοί. Λέγεται πολύ όμορφα στην Ελλάδα η ευχή «καλό ταξίδι»
για αυτόν που φεύγει από αυτήν την ζωή. Μικρή φράση με τόσο βαθύ νόημα..
ταξιδεύει. Δεν τελειώνει. Για αυτό το Ψυχο-Σάββατο.. χαιρετάμε πάλι όλους και
επικοινωνούμε μαζί τους.
Μερικές φορές οι εμμονές μας, οι επιθυμίες μας μπορεί
να κολλάν σε μία ιδέα την οποία κουβαλάμε μαζί μας όπου και αν πάμε. Μας
καταστρέφει και μας απομονώνει.
Χρειαζόμαστε απόσταση από τις εμμονές μας. Πάμε βόλτα,
ας εστιάσουμε στην βόλτα, στην ομορφιά, πάμε για καφέ, να χαρούμε τον καφέ, να
χαρούμε αυτό που ζούμε. Να χαρούμε αυτά που βιώνουμε αυτήν την στιγμή. Ζούμε
είτε στο παρελθόν είτε στο άγχος του μέλλοντος και περνάει η στιγμή.. χάνουμε
την χαρά της. Πολλές φορές δεν επιστρέφει αυτή η στιγμή.
Ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος, λέει ότι «Ο φυσικός
νόμος ο οποίος δόθηκε στον Παράδεισο στον άνθρωπο, είναι η θεωρία των ίδιων των
δημιουργημάτων του Θεού, ο γραπτός νόμος προσετέθη μετά την παράβαση του Αδάμ»
(Ασκητικοί Λόγοι, Λόγος Ε΄). Γι’ αυτό εμείς από την φύση μας
αναπαυόμαστε στην Κτίση. Στην Άνοιξη που έχει αρχίσει ΄ξδξ να αναδύεται
σιγά-σιγά. Εκεί μπορούμε να ανακαλύψουμε τι καλό μπορεί αναδυθεί και μέσα μας.
Είναι ωραίο να πηγαίνουμε στην φύση, να δοξάζουμε τον
Θεό όταν δούμε ένα λουλούδι, να του κάνουμε παρέα, να το φροντίσουμε. Να
μάθουμε τη σοφία του Θεού από την κτίση. Έχουμε ομορφιές γύρω μας. Αν τις
αξιοποιήσουμε θα μας ανανεώσουν. Θα μας αλλάξουν λίγο το πρίσμα μέσα από το
οποίο βλέπουμε. Θα μας δώσουν νόημα. Μόλις βρούμε το νόημα, δεν θα έχει η
μοναξιά πια χώρο μέσα μας.
Ας βρούμε νόημα και ομορφιά και στα μικρά. Δεν
χρειαζόμαστε πάντα μεγάλα γεγονότα. Αυτός που χαίρεται με τα μικρά ζει την
ημέρα, την στιγμή, και σαν να μαζεύει μονάδες, θερμίδες, μόρια.. για τις
δύσκολες στιγμές. Να έχει μία γεμάτη αποθήκη.
Ας χαρούμε το πρόσφορό μας, το κόλλυβό μας, να του
δώσουμε και να μας δώσει νόημα. Η Σαρακοστή είναι ευκαιρία για να θεραπεύσουμε
την μοναξιά μας, είναι επικοινωνία με τον Θεό και με τον πλησίον, και πρώτα από
όλα με τον εαυτό μας. Όχι σαν τυπική εξομολόγηση ή τυπική παράδοση. Είναι
ταξίδι θεραπείας. Είναι σαν να μπούμε στην εντατική και χρειαζόμαστε την
εντατική. Είναι ευκαιρία να έχουμε μία σωστή κοινωνία και επικοινωνία. Της
αγάπης την επικοινωνία. Η Σαρακοστή είναι η πραγματική αληθινή αγάπη και επικοινωνία.
Επικοινωνούμε σαν να είμαστε στο Παράδεισο. Φτιάχνουμε ένα προζύμι για όλη την
χρονιά. Η Σαρακοστή δεν μας διδάσκει να μην μιλάμε. Η Σαρακοστή μας βοηθά να
λέμε αυτά που χρειαζόμαστε, τον λόγο της αγάπης, τον λόγο της υποστήριξης και
της παρηγοριάς, τον λόγο της σωτηρίας. Ο λόγος αυτός θα φέρει πνευματικό και
υγιή διάλογο, να φέρει την αληθινή επικοινωνία. Να ανοίξουμε τα αυτιά μας στον
«άλλον», χωρίς να σκεφτόμαστε τι να του απαντήσουμε γιατί είμαστε οι
κάτοχοι της απόλυτης αλήθειας. Ο «άλλος» έχει την δική του αξία. Και πάνω στην
αξία αυτή θα έρθει η κρίση του Θεού όπως είδαμε στο Ευαγγέλιο της Κυριακής της
Κρίσεως.
Το ανήκειν ψάχνουμε. Το ανήκειν ζητάμε όλοι. Η πορεία
της Σαρακοστής προς την Ανάσταση είναι η αληθινή πορεία της αναζήτησης του
ανήκειν δηλ. του χαμένου μας παραδείσου. Από εκεί ήρθαμε και εκεί επιστρέφουμε.
Αυτό κατάλαβε ο άσωτος γιός, αυτό έχασε ο Αδάμ και αυτό νοσταλγούμε όλοι.
Ο αληθινός λόγος της αγάπης μεταβάλλει την μοναξιά σε
αξία της επικοινωνίας. Τότε θα πούμε αυτός είναι ο Παράδεισος.
Κλείνω με το παράδειγμα που έχει πει ο άγιος Παϊσιος:
«Σ’ ένα κυκλικό τραπέζι κάθονται άνθρωποι με τα μεγάλα κουτάλια, στο κέντρο
υπάρχει μεγάλη κατσαρόλα φαγητού, αν καθένας δίνει χώρο στον άλλο, δίνει την
κουταλιά του στον άλλον θα φάνε όλοι, θα χαρούνε όλοι, θα είναι όλοι
γεμάτοι από την αγάπη και από τη σωστή επικοινωνία.» Και εμείς αυτό
θέλουμε να ζήσουμε στη Σαρακοστή και κάθε μέρα. Εδώ σε τέτοιο τραπέζι δεν θα
έχει μοναξιά. Γιατί η σκέψη μας είναι στο καλό του άλλου.’’, στην προσφορά μας
για τον άλλο και στην αγάπη μας για τον άλλο.
Καλή Σαρακοστή με αγάπη και επικοινωνία του
Παραδείσου, Αμήν.
ΠΗΓΗ:
https://www.pemptousia.gr/2024/03/xenitia-i-monaxia-stin-sarakosti-prepi-na-dialexoume/
Τετάρτη 20 Μαρτίου 2024
Η ομοφυλοφιλία
Ομοφυλοφιλία ή ομοερωτισμός είναι η ερωτική έλξη και σχέση ατόμων του αυτού φύλου.
Από θεολογική άποψη η ομοφυλοφιλία χαρακτηρίζεται ως παρά φύση σχέση. Αυτή έρχεται σε άμεση αντίθεση προς το δημιουργικό σχέδιο του Θεού, που αποτυπώθηκε στην Παλαιά Διαθήκη και υπενθύμισε ο Χριστός στους Φαρισαίους λέγοντας: «Ουκ ανέγνωτε ότι ο ποιήσας απ’ αρχής άρσεν και θήλυ εποίησεν αυτούς;» (Ματθ. 19:6) Η διαιώνιση του ανθρώπου πραγματοποιείται με την σύναψη των δύο διαφορετικών φύλων, ενώ η δημιουργία δεν περιλαμβάνει τρίτο φύλο.
Η Παλαιά Διαθήκη επικρίνει έντονα την ομοφυλοφιλία και την χαρακτηρίζει ως «βδέλυγμα» (Λευϊτ. 18:22). Κατά την χριστιανική διδασκαλία η ομοφυλοφιλία αποτελεί βαρύ σαρκικό αμάρτημα, που έρχεται σε αντίθεση με την ανθρώπινη φύση, μεταλλάσσει τις σχέσεις των δύο φύλων και ατιμάζει το ανθρώπινο σώμα. Καυτηριάζοντας ο Απόστολος Παύλος τις ομοφυλοφιλικές σχέσεις τού προχριστιανικού κόσμου γράφει: «Οι γυναίκες αντικατέστησαν τις φυσικές σχέσεις με αφύσικες, ομοίως και οι άνδρες· άφησαν την φυσική σχέση με την γυναίκα και άναψαν από τις ορέξεις τους μεταξύ τους, διαπράττοντας ασχημοσύνες αρσενικοί με αρσενικούς, και πληρώνοντας έτσι με το ίδιο τους το σώμα το τίμημα που άξιζε στην πλάνη τους» (Ρωμ. 1:27-8). Και σε άλλη περίπτωση επισημαίνει ότι η παραμονή στο αμάρτημα αυτό αποκλείει τον άνθρωπο από την βασιλεία του Θεού: «Μη πλανάσθε· ούτε πόρνοι ούτε ειδωλολάτραι ούτε μοιχοί ούτε μαλακοί ούτε αρσενοκοίται… βασιλείαν Θεού ου κληρονομήσουσιν» (Α’ Κορ. 6:9-10). Βέβαια, εδώ είναι αυτονόητο ότι η μετάνοια προσφέρει πάντοτε την δυνατότητα της σωτηρίας του ανθρώπου και της κληρονομίας της βασιλείας του Θεού.
Η Εκκλησία δεν επιβάλλει την ανθρωπολογία ή την ηθική διδασκαλία της στον κόσμο. Κάθε άνθρωπος είναι αυτεξούσιος. Έχει το δικαίωμα να επιλέγει τον τρόπο της ζωής του και να διαμορφώνει υπεύθυνα την στάση και την συμπεριφορά του μέσα στην κοινωνία που ζει. Ταυτόχρονα όμως δεν πρέπει να περιφρονεί βασικές αρχές του φυσικού δικαίου και να διεκδικεί το δικαίωμα να νομιμοποιήσει και να καθιερώσει κάποια φυσική διαστροφή ή αποκλίνουσα ηθική συμπεριφορά ως θεσμό της κοινωνίας.Εξάλλου η Εκκλησία, που αποτελεί πρωτίστως πνευματικό θεσμό με κοινωνικές και συμβολικές διαστάσεις, δεν μπορεί να επευλογεί τέτοια φαινόμενα. Και αυτό δεν ισχύει μόνο σε θεοκρατικές χώρες, αλλά και σε κράτη με δημοκρατικά και κοσμικά πολιτεύματα.
Από καθαρώς θεολογική σκοπιά η Εκκλησία σέβεται πάντοτε την ανθρώπινη ελευθερία. Αλλά ταυτόχρονα δεν είναι δυνατό να αδιαφορεί ή πολύ περισσότερο να επικροτεί τις ηθικές ή κοινωνικές εκτροπές.
***
Όταν η ομοφυλοφιλία δεν εκλαμβάνεται ως αδυναμία ή παρεκκλίνουσα ιδιορρυθμία ορισμένων ατόμων, αλλά προβάλλεται ως κανονικός τρόπος ζωής και διεκδικεί κοινωνική και νομική αναγνώριση, δημιουργείται σοβαρότατο πρόβλημα, που θίγει καίρια το ζωτικό κύτταρο της κοινωνίας, την οικογένεια. Η παραμόρφωση που προκαλείται στην οικογένεια με την αναγνώριση ομοφυλοφιλικών γάμων δεν περιορίζεται στην εξωτερική της δομή, αλλά εισχωρεί στην ενδότερη φύση της. Με τον ομοφυλοφιλικό γάμο χάνεται η πραγματική έννοια του γάμου. Επιπλέον με την δυνατότητα συμπήξεως ομοφυλοφιλικής οικογένειας, που παρέχεται σήμερα με εφαρμογή της παρεμβατικής τεκνογονίας, παρά τις υφιστάμενες νομικές απαγορεύσεις, αφανίζονται οι θεμελιώδεις έννοιες του πατέρα και της μητέρας. Έτσι θίγονται η μητρότητα και η πατρότητα όχι μόνο με την φυσική τους σημασία αλλά και με την αρχετυπική τους έννοια.
Η μητρότητα ως συνεκτική αρχή της οικογένειας και η πατρότητα ως πραγματική και συμβολική έκφρασή της καταρρέουν συμπαρασύροντας μαζί και οποιαδήποτε στοιχεία ενότητας απέμειναν σε αυτήν. Τις πρώτες συνέπειες των καταστάσεων αυτών εισπράττουν, όπως είναι φυσικό, τα παιδιά ομοφυλοφιλικών οικογενειών και όχι μόνο αυτά. Ανάλογες είναι και οι επιπτώσεις τους στην κοινωνική και την θρησκευτική ζωή. Οι επιπτώσεις αυτές προσλαμβάνουν τελευταίως μεγάλες διαστάσεις με την σύναψη ομοφυλοφιλικών γάμων από ηγετικά πρόσωπα της κοινωνίας και την δημόσια προβολή τους στο κοινό.
(Από το βιβλίο: Γεωργίου Ι. Μαντζαρίδη, “Χριστιανική Ηθική”. Δεύτερος τόμος. Ι.Μ.Μ. Βατοπαιδίου, Άγιον Όρος 2015, σελ. 393)
Κυριακή 17 Μαρτίου 2024
Ο Άγιος Αλέξιος (17 Μαρτίου)
«Ο Άνθρωπος του Θεού», ο ευλογών την Ελληνική Επανάσταση
Αρχιμανδρίτης π. Φιλάρετος, Ι. Μ. Αγίας Λαύρας Καλαβρύτων
Η παρουσία της
Υπερευλογημένης Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και Αειπαρθένου Μαρίας στο σώμα της
Εκκλησίας είναι αναμφισβήτητη, αυτή είναι «ἡ προστασία τῶν Χριστιανῶν ἡ
ἀκαταίσχυντος καί ἡ μεσιτεία πρός τόν Ποιητήν ἡ ἀμετάθετος»(Κοντάκιον, Ἦχος
β΄). Η Παναγία έλαβε το Άγιον Όρος από τον Υιό και Θεό της ως κλήρο δικό της
κατά τον Ζ΄ ή Η΄ αιώνα σύμφωνα με τον βίο του Οσίου Πέτρου του Αθωνίτου.[1]
Η Υπέρμαχος
Στρατηγός ήταν η γυναικεία ψηλόλιγνη, αλαφροπερπάτητη μορφή με την καλύπτρα της
αναριγμένη από το κεφάλι στους ώμους, που ο ελληνικός στρατός έβλεπε στο μέτωπο
(στον πόλεμο του ΄40) σε όλη τη γραμμή από τη γαλανή θάλασσα του Ιονίου μέχρι
ψηλά στις παγωμένες Πρέσπες.[2]
Αλλά αυτή ήταν και η «Οδηγήτρια» που κατατρόπωσε τους Οθωμανούς με την
Επανάσταση του 1821 κι οδήγησε το Ελληνικό Έθνος στην ελευθερία της πίστεως και
της πατρίδος. Όμως κι ένας από τους Αγίους της Εκκλησίας μας, ο Όσιος Θεοφόρος
πατήρ ημών Αλέξιος, ο άνθρωπος του Θεού, έδωσε κι αυτός τις ευλογίες του για
την ύψωση του Λαβάρου από τον Αρχιεπίσκοπο Παλαιών Πατρών Γερμανό στην Ιερά και
Ιστορική Μονή της Αγίας Λαύρας και την έναρξη του επαναστατικού αγώνα κατά των
Οθωμανών.
Ο βίος του
Αγίου Αλεξίου είναι γνωστός ειδικά στους φιλομόναχους πιστούς. Γεννήθηκε στη
Ρώμη τον 4ο μ.Χ. αιώνα, η γέννηση του ήταν καρπός προσευχής των
γονιών του, του πατρικίου Ευφημιανού και της Αγλαΐδος. Όταν έφτασε σε ηλικία
γάμου, οι γονείς του, τον νύμφευσαν με μια νέα από βασιλική γενιά στο ναό του
Αγίου Βονιφατίου. Σε αυτόν τον ναό σήμερα βρίσκεται ο τάφος του, μέρος από την
σκάλα του σπιτιού του και έχει μετονομαστεί σε βασιλική Αγίου Βονιφατίου και
Αγίου Αλεξίου. Ωστόσο, ο Άγιος το ίδιο βράδυ άφησε τη νύμφη και το νυμφικό
κοιτώνα και «ὅν τρόπον ἐπιποθεῖ ἡ ἔλαφος ἐπί τάς πηγάς τῶν ὑδάτων» (Ψαλμός
41,2), έτσι κι αυτός πόθησε τον Θεό και ο πόθος αυτός θα έσβηνε τον πόθο των
γονέων του. Αντάλλαξε ο Άγιος σύμφωνα με τον βίο του, τον πλούτο για την
πτώχεια και μάλιστα αυτήν την πτώχεια που οδηγεί στο όνειδος και την ατιμία.
Διάλεξε στην ζωή του την ταπείνωση, την αποταγή, έγινε ο απόστολος της
αυταπαρνήσεως, έγινε ένας τέλειος νηστευτής, ένα κατοικητήριο της παρθενίας και
της αγιότητος.
Φθάνοντας
λοιπόν στο λιμάνι έφυγε κρυφά για τη Συρία κι από εκεί έφτασε σε μια πόλη της
Μεσοποταμίας, την Έδεσσα, στο ναό της Θεοτόκου, όπου φυλασσόταν η Αχειροποίητος
Εικόνα του Κυρίου. Οι υπηρέτες του πατέρα του αναζητώντας τον έφτασαν στην
Έδεσσα κι όχι μόνο δεν τον αναγνώρισαν από την κακοπάθεια αλλά του έδωσαν κι
ελεημοσύνη. Ο Άγιος Αλέξιος έζησε για 17 χρόνια μέσα στο Ναό με αγρυπνία,
νηστεία, προσευχή κι ελεημοσύνη. Σε αυτή την περίοδο έλαβε και το προσωνύμιο
«Άνθρωπος του Θεού» από την ίδια την Παναγία, που μέσω της εικόνας της ζήτησε
από τον προσμονάριο (αυτός που φύλαγε την εικόνα και υποδεχόταν τους προσκυνητές)
να οδηγήσει από την πόρτα της Εκκλησίας στο εσωτερικό του Ναού, τον Άγιο. Με
αυτόν τον τρόπο άρχισε να γίνεται γνωστός στους κατοίκους της Έδεσσας με
αποτέλεσμα να φύγει για την Ταρσό της Κιλικίας και τον Ναό του Αποστόλου των
Εθνών, Παύλο. Σφοδροί άνεμοι όμως οδήγησαν το πλοίο στη Ρώμη, έτσι επέστρεψε
στην πατρίδα του, όπου θα ζήσει για άλλα 17 χρόνια ξένος και αγνώριστος, να
κοιμάται σε μια ψάθα στο προθάλαμο της εισόδου του σπιτιού του και να τρώει από
την τράπεζα του πατέρα του. Όταν νύχτωνε οι υπηρέτες τον πείραζαν, τον
ενοχλούσαν, τον περιγελούσαν, τον έκαναν να υποφέρει με την άσχημη συμπεριφορά
τους, τον κτυπούσαν κι έριχναν αποπλύματα από τα μαγειρικά σκεύη στο κεφάλι
του. Ο Άγιος σαν άνθρωπος της αρετής και βιώνοντας το μήνυμα του Ευαγγελίου
γνώριζε τις παγίδες του διαβόλου και έτσι τα δεχόταν όλα με χαρά, προθυμία κι
υπομονή. Τα 17 αυτά χρόνια ήταν μαρτυρικά και πόσο μάλιστα όταν έβλεπε τους
γονείς και την σύζυγό του να πενθούν για την εξαφάνισή του και να περιμένουν
την επιστροφή του.
Έφτασε όμως η
στιγμή που «ο Άνθρωπος του Θεού» θα άφηνε τα πρόσκαιρα για τα αιώνια και τα
επίγεια για τα επουράνια, πήρε λοιπόν χαρτί, μελάνι και γραφίδα να γράψει το
βίο του, ώστε οι γονείς του να καταλάβουν ότι ήταν υιός τους. Όταν τον
ανακάλυψαν είχε ήδη κοιμηθεί κρατώντας την αυτοβιογραφία του. Σε αυτό το σημείο
παρατηρείται η πιο φορτισμένη συναισθηματικά σκηνή της βιογραφίας του, που στο
άκουσμά της κάθε ανθρώπινη ψυχή συγκινείται, η αναγνώριση από τους δικούς του
και ο επί κλίνης θρήνος τους. Ο Ευφημιανός διέρρηξε τον χιτώνα του, ξερίζωσε τα
άσπρα του μαλλιά και θρηνούσε λέγοντας: «γιατί μου το έκανες αυτό κι λύπησες
την καρδιά μου, αλίμονο σε μένα τον άθλιο κι αμαρτωλό», η δε Αγλαΐς σαν λέαινα
φυλακισμένη σχίζοντας τα ιμάτια της φώναζε: «αλίμονο παιδί μου ποθητό, φως των
οφθαλμών μου, πως δεν σε ανεγνώρισα τόσα χρόνια που ήσουν κοντά μου, δώστε μου
τον πόνο της καρδιάς μου, το στήριγμα και την παρηγοριά της ζωής μου». Η νύμφη
μαυροφορεμένη θρηνούσε και σαν μόνανδρος τρυγόνα δεν είχε πια κανένα να περιμένει.[3]
Στη παλαίφατο
κι ιστορική Μονή της Αγίας Λαύρας από το 1398 φυλάσσεται ως το πολυτιμότερο κι
αρχαιότερο κειμήλιο της Μονής, η Τίμια Κάρα του Οσίου και Θεοφόρου πατρός ημών
Αλεξίου, του Ανθρώπου του Θεού. Η Τίμια Κάρα δωρίθηκε από τον Βυζαντινό
Αυτοκράτορα Μανουήλ Παλαιολόγο, σύζυγο της Αγίας Υπομονής (Ελένη
Δραγάση-Παλαιολογίνα) και διαφυλάχθηκε μέσα στους αιώνες από τις αλλεπάλληλες
καταστροφές της Μονής. Η Μονή παραλλήλως προς την Θεοτόκο, «την Οδηγήτρια, την
Κυρά Λαυριώτισσα» τιμά και τον Άγιο Αλέξιο. Ο Άγιος είναι ο πολιούχος της
πόλεως των Καλαβρύτων και τιμάται ως θαυματουργός, προστάτης από ασθένειες,
κινδύνους, ανομβρίες, θεομηνίες, καταστροφές, επιδρομές ακρίδων, έχει σώσει την
Μονή από πυρκαγιά, είναι η παρηγοριά, το καύχημα κι ο προστάτης των Αγιολαυριωτών
μοναχών. Το όνομά του είναι το πιο γλυκύ όνομα για κάθε Αγιολαυριώτη μοναχό,
όπως συνήθιζαν να λένε οι παλαιοί πατέρες της Μονής.[4]
Κατά την ημέρα της μνήμης του, 17 Μαρτίου τελείται ολονύχτια αγρυπνία στη Μονή κι η ημέρα αυτή έχει συνδεθεί άρρηκτα με την Επανάσταση του 1821. Με αφορμή την εορτή του Αγίου Αλεξίου, διότι αλλιώς θα υποκινούσαν τη υποψία των Τούρκων, συγκεντρώθηκαν στην Αγία Λαύρα, ο Αρχιεπίσκοπος Παλαιών Πατρών Γερμανός, ο Επίσκοπος Κερνίτσης Προκόπιος, προεστοί και οπλαρχηγοί της περιοχής. Έπειτα από τρεις αλλεπάλληλες συσκέψεις κι αφού τους πρόλαβαν τα γεγονότα της «Χελωνοσπηλιάς» αποφασίστηκε η κήρυξη της Επαναστάσεως. Σύμφωνα με τον Γάλλο ιστορικό Πουκεβίλ, τα Οθωμανικά αρχεία, τις εφημερίδες ξένου τύπου, τον Κώδικα της Μονής και όχι με θρύλους και παραμύθια, ο Αρχιεπίσκοπος Παλαιών Πατρών Γερμανός ύψωσε το ιστορικό λάβαρο της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, το οποίο χρησίμευε ως παραπέτασμα της Ωραίας Πύλης κι όρκισε τους Πρωταγωνιστές της Επαναστάσεως,[5] απαλλάσοντάς τους από την νηστεία της Μεγάλης Σαρακοστής.[6]
«Πάτερ Θεόφρον
Ἀλέξιε, διά τήν ὄντως ζωήν, τῆς ζωῆς κατεφρόνησας ἀπορρίψας ἅπαντα»(στιχηρά
προσόμοια, ἦχος πλ. δ΄). Ο Άγιος αποξενώθηκε από τον κόσμο και τα του κόσμου,
ζώντας μια ασκητική ζωή επιβεβλημένη στον εαυτό του με την μορφή μαρτυρίου, μια
ζωή με αυταπάρνηση για την αγάπη του Θεού και την κατάκτηση του Παραδείσου. Γι
αυτό ο Άγιος Αλέξιος δεν θα μπορούσε να μην ευλογήσει την αγάπη για τον Θεό,
στην οποία ο Αρχιεπίσκοπος Παλαιών Πατρών Γερμανός, επηρεασμένος από το Άσμα
Ασμάτων (8,6), προέτρεψε τους οπλαρχηγούς κατά την ορκομωσία του 1821,
τονίζοντάς τους ότι αυτή η αγάπη είναι ισχυρότερη και από τον θάνατο.[7]
Χαῖρε,
μέγιστον ἀλέξημα (προφύλαγμα) πάντων τῶν Χριστιανῶν˙ χαῖρε, καύχημα περίδοξον
μοναστῶν Λαυριωτῶν. Χαίροις, Πάτερ Ἀλέξιε.
Παραπομπές;
[1] ΘΗΕ, Άθως, τόμος 1ος, Αθήνα 1962,
σ.858.
[2] Ιερά Μονή Παρακλήτου, Εμφανίσεις και θαύματα της
Παναγίας, Ωρωπός Αττικής 2012, σ. 173.
[3] Άνθη Ευσεβείας 1, Βίος και Πολιτεία του Αγίου
Αλεξίου του ανθρώπου του Θεού, εκδ. Ι. Μ. Αγίας Λαύρας, Αθήνα 1998, σσ.
51-75.
[4] Ακολουθία και Βίος του Οσίου και Θεοφόρου Πατρός
ημών Αλεξίου, του ανθρώπου του Θεού, εκδ. Ι. Μ. Αγίας Λαύρας 2008, σσ.
11-12.
[5] Αγία Λαύρα, Ιστορία της Ιεράς Μονής, εκδ. Ι. Μ.
Αγίας Λαύρας, σσ. 36-39
[6] Le Constitutionnel Journal du Commerce,
politique et Litteraire, «Εξωτερικόν-Πελοπόννησος: Διακήρυξις του Γερμανού,
Εξάρχου της πρώτης κατά την τάξιν Αχαΐας, Αρχιεπισκόπου Πατρών, προς τον Κλήρον
και τους πιστούς της Πελοποννήσου, η οποία εξεφωνήθει εντός της Μονής των
Αδελφών της Λαύρας του όρους Βελιά την 8ην (20ήν) Μαρτίου 1821,
Παρίσι 6 Ιουνίου 1821.
[7] Le Constitutionnel Journal du Commerce, politique et Litteraire: Διακήρυξις του Γερμανού, Παρίσι 6 Ιουνίου 1821.