Σάββατο 13 Νοεμβρίου 2021
Η παραβολή του καλού Σαμαρείτη!
Υπάρχουν όρια στην ανθρωπιά;
(Η΄ Λουκά)
Ιωάννης Καραβιδόπουλος, Ομότιμος Καθηγητής Ερμηνείας της
Καινής Διαθήκης, Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.
Είναι σωστό και κατανοητό, ενώ βιάζεσαι να πας στη δουλειά σου, στο γραφείο σου, στις υποθέσεις σου, να σταματήσεις στο δρόμο για να βοηθήσεις κάποιον πάσχοντα με κίνδυνο να καθυστερήσεις, να ζημιωθείς και ίσως και να παρεξηγηθείς. Η οργάνωση και ο ρυθμός της ζωής, το πρόγραμμα και οι διάφορες ασχολίες αποδιώχνουν πολλές φορές τα αισθήματα αγάπης και κάνουν δύσκολη την εφαρμογή της. Μιλούμε για την αγάπη σαν το κεντρικότερο στοιχείο του χριστιανισμού, αλλά ξεχνούμε ότι αυτή είναι ή μάλλον πρέπει να είναι και το σπουδαιότερο χαρακτηριστικό της χριστιανικής ζωής μας. Έτσι ενώ πολύ συχνά παραλείπουμε να δείξουμε την αγάπη μας σ’ αυτόν που την χρειάζεται, έχουμε πάντα για τον εαυτό μας μια ευλογοφανή δικαιολογία.
Η παραβολή του εύσπλαχνου Σαμαρείτου έρχεται να μας
θυμίσει μερικές οδυνηρές αλήθειες και να μας δώσει μια εικόνα της πραγματικής
αγάπης. Αντίθετα απ’ ό,τι θα περίμενε κανείς, ένας ιερεύς και ένας λευίτης
περνώντας από τον δρόμο που οδηγεί από την Ιερουσαλήμ στην Ιεριχώ
«αντιπαρέρχονται» τον πληγωμένο και σχεδόν μισοπεθαμένο οδοιπόρο που έπεσε σε
ληστές. Για ποιό τάχα λόγο δεν σταματούν; Μήπως φοβούνται ότι θα υποστούν και
αυτοί την ίδια τύχη αν καθυστερήσουν το ταξίδι τους; Είναι παρατηρημένο ότι ο
φόβος της προσωπικής ζημίας και η ανάγκη αυτοπροστασίας συντελούν αναπόφευκτα
στην παράλειψη του έργου της αγάπης. Μήπως βιάζονται για να μεταβούν έγκαιρα
στην υπηρεσία τους, σε κάποιο ιερατικό καθήκον, σε κάποια αποστολή; Είναι
αλήθεια ότι πολλές φορές ευσεβείς και δικαιολογημένες κατά πάντα προφάσεις
στέκονται εμπόδιο στο να συμπαρασταθούμε κάποιον που βρίσκεται σε άμεση ανάγκη.
Μήπως τον μισοπεθαμένο άτυχο οδοιπόρο τον θεώρησαν νεκρό και θέλησαν να
αποφύγουν την επαφή με νεκρό τηρώντας την σχετική διάταξη του Μωσαϊκού Νόμου;
Ο τύπος πολύ συχνά κυριαρχεί επάνω στην ουσία και συμπνίγει τις αυθόρμητες εκδηλώσεις.
Μήπως απλώς και χωρίς ιδιαίτερο λόγο αδιαφορούν; Η εποχή μας έχει να δώσει
πολλά απάνθρωπα παραδείγματα τέτοιας θανατηφόρου αδιαφορίας.
Η παραβολή δεν μας δίνει καμία εξήγηση για την στάση
των δύο ιερωμένων. Θέλει να τονίσει περισσότερο την στάση του τρίτου προσώπου
της διηγήσεως, του Σαμαρείτη, ενός ανθρώπου που για τον Ιουδαίο σημαίνει
ακάθαρτος, αιρετικός, απόβλητος. Μη νομίσουμε ότι ο Χριστός θέλει να δείξει την
διαφορά ανάμεσα στους άσπλαχνους ιερωμένους της εποχής και τον συμπονετικό λαϊκό.
Άλλος είναι ο στόχος του: θέλει να δείξει ότι οι Ιουδαίοι που καθημερινά στην
προσευχή τους επαναλάμβαναν τις δύο θεμελιώδεις εντολές της Π. Διαθήκης
«αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου», και «αγαπήσεις τον πλησίον σου ως σεαυτόν»,
στην πράξη δεν είχαν καμιά διάθεση να τις εφαρμόσουν, ενώ ο αλλογενής έδωσε ένα
δείγμα αληθινής θρησκευτικότητας με κέντρο την πράξη της αγάπης. Αξίζει τον
κόπο να δούμε μερικές χτυπητές πλευρές αυτής της αγάπης.
1. Η αγάπη είναι μια προσωπική συνάντηση με τον
πάσχοντα, με τον πτωχό, με τον δυστυχισμένο. Η προσωπική αυτή συνάντηση
σημαίνει ίσως απώλεια πολύτιμου χρόνου, χασομέρι από τις ιδιωτικές υποθέσεις,
αναβολή κάποιου ταξιδιού μας, παραίτηση από πράγματα που δικαιωματικά μας
ανήκουν. Ο εύσπλαχνος Σαμαρείτης της παραβολής παραιτείται του μεταφορικού
μέσου του για να ανεβάσει σ’ αυτό τον πληγωμένο, προσφέρει τα πιο χρήσιμα
εφόδιά του, λάδι και κρασί, πληρώνει τον πανδοχέα και υπόσχεται κατά την
επάνοδό του να συνεχίσει την εκδήλωση του ενδιαφέροντός του.
2. Η αγάπη δεν προέρχεται από ένα οίκτο της στιγμής,
από μια συμπάθεια για τον δυστυχισμένο (με κρυφή φοβία μήπως βρεθούμε κι εμείς
κάποτε στη θέση του ή με υποσυνείδητη ικανοποίηση που δεν είμαστε εμείς τώρα
στην ίδια κατάσταση), αλλά είναι ανιδιοτελής και ολοκληρωτική προσφορά, κατά
το πρότυπο του Χριστού που πάνω στον Σταυρό έδειξε τί είναι η ολοκληρωτική
αγάπη. Εμείς αγαπούμε, διότι «Αυτός πρώτος ηγάπησεν ημάς» (Α’ Ιωάν. 4, 19),
κατά την φράση του μαθητή της αγάπης.
3. Αλλά και ένα ακόμη χαρακτηριστικό της αγάπης
βγαίνει από την στάση του Σαμαρείτη. Η αγάπη δεν γνωρίζει όρια και
περιορισμούς. Ίσως σ’ αυτό κυρίως αποβλέπει ο Χριστός λέγοντας την παραβολή
που προκλήθηκε από το ερώτημα ενός Ιουδαίου νομοδιδασκάλου: Ποιός είναι ο
πλησίον μου; Εκείνος ερωτά, μέσα στο χάος των διαφόρων αντιλήψεων της εποχής
περί της εννοίας και των ορίων του πλησίον, ποιο είναι το αντικείμενο της
αγάπης και μέχρι που πρέπει αυτή να εκτείνεται. Κι ο Χριστός λέγοντας αυτή την
παραβολή αντιστρέφει τα πράγματα, δείχνοντας ποιο είναι το υποκείμενο της
αγάπης. Εάν ο κάθε άνθρωπος είναι υποκείμενο αγάπης, τα όρια του πλησίον είναι
απεριόριστα· δεν υπάρχουν φραγμοί κοινωνικοί, θρησκευτικοί, φυλετικοί κλπ.
Όποιος αγαπά μόνον τους φίλους του, τους ομοθρήσκους του, τους δικούς του,
φέρεται ανθρώπινα· όποιος δεν γνωρίζει αυτούς τους φραγμούς, φέρεται θεϊκά,
κατά το πρότυπο του Θεού της αγάπης.
(Ιωαν. Δ. Καραβιδόπουλου, Καθηγ. Παν/μίου, Οδός ελπίδας,
Εκδ. Ι. Μ. Αττικής, 1979, σσ. 31-34)
ΠΗΓΗ: https://www.pemptousia.gr/2021/11/iparchoun-oria-stin-anthropia-i-louka-2/
Πέμπτη 11 Νοεμβρίου 2021
Η κάθε εποχή ...
Σύγκριση
εποχών
π. Ανδρέας Αγαθοκλέους
Η κάθε εποχή έχει τα πλεονεκτήματα και τα
μειονεκτήματά της, τα ωραία και τα δύσκολά της που, αναπόφευκτα, επηρεάζουν
τους ανθρώπους και σε αρκετές περιπτώσεις τους καθορίζουν.
Η δική μας εποχή, με την τεχνολογία, τα μέσα
επικοινωνίας και συγκοινωνίας, την πληροφορική και τα πολλά θετικά της,
επηρέασε «όπου γης» τους ανθρώπους της και τους άλλαξε σε τέτοιο βαθμό, ώστε οι
πριν από μας, ακόμα και μερικές δεκαετίες, να φαντάζουν ως άλλοι άνθρωποι.
Όμως κι αυτοί ήταν όπως εμάς! Ίδιες ανάγκες, ίδιες
επιθυμίες, ίδια πάθη, ίδιες ελπίδες. Ωστόσο, αρκετές διαφορές μάς διακρίνουν,
ώστε να μιλάμε για «άλλη εποχή» με όλη τη σημασία της λέξης. Μια τέτοια
σημαντική διαφορά είναι ότι λειτουργούσε η κοινότητα, με τα πλην και τα συν που
τη χαρακτηρίζουν, αφού την αποτελούν άνθρωποι με τα καλά και τα κακά τους.
Έτσι, μέσα στην κοινότητα μπορούσες να βιώσεις την
απόρριψη για λάθος που δεν ταίριαζε με τη συμπεριφορά του συνόλου. Η όποια «επανάσταση»
με το κατεστημένο είχε κοινωνικό κόστος. Η οκνηρία και η ανηθικότητα, η απιστία
και η κριτική και άλλα, δεν γίνονταν αποδεκτά με ό,τι σήμαινε αυτό για το
πρόσωπο.
Είχε όμως και αρκετά θετικά. Ένα τέτοιο σημαντικό της
κοινότητας ήταν η αξία που είχε ο καθένας μέσα σ’ αυτή. Ο σεβασμός στους
μεγαλύτερους, στους μορφωμένους, στους εργατικούς. Κι ακόμα, η επικοινωνία
μεταξύ τους, το ενδιαφέρον για τον πόνο και το δάκρυ του άλλου, όπως και η
συμμετοχή στη χαρά του.
Δεν ήξεραν τι σήμαινε ψυχοθεραπεία στον ψυχοθεραπευτή,
γιατί αυτό το σημαντικό έργο γινόταν μεταξύ των μικρότερων με τους
μεγαλύτερους. Άκουαν τη δυσκολία του και έδιναν τη συμβουλή τους βγαλμένη μέσα
από την πείρα. Οι γονείς είχαν λόγο στην οικογένεια των παιδιών τους, ώστε τις
περισσότερες φορές, αποτρέπονταν τα διαζύγια.
Δεν ήταν, βέβαια, ο κόσμος τότε «αγγελικά πλασμένος».
Όμως κάποια θετικά του είναι καλά να τα φέρνουμε στην επιφάνεια για να τα
μιμηθούμε, γιατί σήμερα βιώνεται σε μικρούς και μεγάλους η μοναξιά. Χωρίς
αίσθηση ενδιαφέροντος από δικούς σου ανθρώπους, χωρίς ειλικρίνεια στη σχέση,
χωρίς επικοινωνία ουσιαστική.
Ακόμα και η θεία Λειτουργία θεωρείται ως μέσον
ατομικής σωτηρίας, ηρεμίας και αυτοδικαίωσης, ώστε να χάνεται η ουσία της που
είναι η σύναξη των αδελφών που έχουν τον ίδιο ουράνιο Πατέρα, γι’ αυτό και
καλούνται να ζήσουν κοινοτικά εν Χριστώ, προσφέροντας τα χαρίσματά τους ο ένας
στον άλλο.
Δεν είναι το έκτακτο ενδιαφέρον για το συνάνθρωπό μας
σήμερα το πρόβλημα. Αυτό παρατηρείται σε πολλές περιπτώσεις. Είναι η
καθημερινότητα, το συνεχές ενδιαφέρον γι’ αυτόν που νιώθει μόνος, η νοοτροπία
ότι μόνο στη δυσκολία εκφράζουμε την αγάπη μας.
Ένα από τα πολλά μηνύματα που κυκλοφορούν παρουσίαζε
και μια γιαγιά να λέει, μεταξύ των άλλων:
«Άκου παιδάκι μου!
Πάτε στο φεγγάρι, αλλά δεν πάτε στο γείτονα.
Κάνατε μεγάλα σπίτια, αλλά μικρότερες οικογένειες.
Έχετε περισσότερες γνώσεις, αλλά λιγότερη κρίση.
Έχετε περισσότερες ανέσεις, αλλά λιγότερο χρόνο.
Αγαπάτε σπάνια, ζηλεύετε και μισείτε συχνά.
Δώσατε χρόνια στη ζωή σας και όχι ζωή στα χρόνια σας».
Έχει, άραγε άδικο;
ΠΗΓΗ:www.isagiastriados.com
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ: https://www.pemptousia.gr/2021/11/sigkrisi-epochon/