"Οι μαΐστορες της Πόλης".

 "Οι μαΐστορες της Πόλης".

Μέγαρο Μουσικής Αθηνών 2018

Για την πολύπλευρη προσφορά του στην προστασία του περιβάλλοντος βράβευσε σήμερα τον Οικουμενικό Πατριάρχη ο πρόεδρος της Βουλής, στο Μέγαρο Μουσικής, παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας. Η τελετή βράβευσης του Οικουμενικού Πατριάρχη συνδιοργανώνεται από τη Βουλή των Ελλήνων και τον Σύλλογο Κωνσταντινουπολιτών, του οποίου θα ανακηρυχθεί Ισόβιος Επίτιμος Πρόεδρος. Η βράβευση Έγινε στις 19:00, στην αίθουσα «Χρήστος Λαμπράκης» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Στο τέλος της εκδηλώσεως έψαλλε η χορωδία "Οι μαΐστορες της Πόλης". Υπό τη διεύθυνση του Άρχοντα Μαΐστορα του Οικουμενικού Θρόνου Γρηγορίου Νταραβάνογλου. Στις μονωδίες έψαλλαν οι: O Άρχων Μαΐστωρ της Μ.Χ.Ε. κ. Γρηγόριος Νταραβάνογλου O Άρχων Πρωτοψάλτης της Αγιωτάτης Αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως Φώτης Γιαννακάκης. Χρήστος Μηνάογλου Πρωτοψάλτης και Καθηγητή Βυζαντινής. Παναγιώτης Κουτράς Πρωτοψάλτης Ι. Ν. Παναγίας Μυρτιδιωτίσσης Αλίμου. Την χορωδία συνόδευε με μουσική στο κανονάκι Ταξίμι(Kανονάκι) - Μανώλης Καρπάθιος

Εωθινό Η΄

Δοξαστίκο Η' Εωθινό Τα της Μαρίας δάκρυα - Ψάλλει ο Γαλάνης Ανδρέας Πρωτοψάλτης του Ιερού Ναού Αγίας Τριάδος Ψαθοπύργου Πατρών

Το όγδοον Αναστάσιμον εωθινόν δοξαστικόν ιδιόμελον.

Ποίημα Λέοντος βασιλέως του σοφού.

Τα της Μαρίας δάκρυα ου μάτην χείνται θερμώς: ιδού γάρ κατηξίωται, και διδασκόντων Αγγέλων, και τής όψεως τής σής, ώ Ιησού. Αλλ” έτι πρόσγεια φρονεί, οία γυνή ασθενής. Διό και αποπέμπεται, μή προσψαύσαί σοι Χριστέ. Αλλ” όμως κήρυξ πέμπεται τοις σοίς Μαθηταίς, οίς ευαγγέλια έφησε, τήν προς τον Πατρώον κλήρον άνοδον απαγγέλλουσα. Μεθ” ής αξίωσον και ημάς, της εμφανείας σου, Δέσποτα Κύριε.

Ήχος Πλάγιος του τετάρτου.

Κρεμμύδι ....

.....ή Κρόμμυον

Το κρεμμύδι μαζί με το σκόρδο που φιλοξενήθηκε σε παλαιότερο τεύχος αποτέλεσαν για πολλές δεκαετίες μαζί με ένα κομμάτι ψωμί το ταπεινό προσφάι του Έλληνα φτωχού και του Έλληνα αγρότη.

Το φυτό αυτό που ανήκει στην βοτανική οικογένεια των Liliaceae και μας δίνει το υπόγειο μέρος του (βολβός) για αρτυματική χρήση, αλλά και το φύλλωμα του ως λαχανικά. Κατάγεται από την περιοχή της νότιας Σιβηρίας όπου συναντάται ως αυτοφυές. Οι Χαλδαίοι το καλλιέργησαν πρώτοι πριν και από την Ομηρική εποχή, και αργότερα διαδόθηκε ως ένα πολύ δημοφιλές λαχανικά στην Αίγυπτο.

Άνθος κρεμμυδιού.

Δείγμα του γεγονότος αυτού είναι και οι τοιχογραφίες στην μεγάλη Πυραμίδα όπως περιγράφει ο Ηρόδοτος, αλλά και η παρουσία βολβού στο χέρι ανακαλυφθείσας μούμιας, εξ ου συνάγεται και η πίστις των Αιγυπτίων ότι το κρεμμύδι είχε θεϊκές ιδιότητες.

Στη χώρα μας καλλιεργείται ευρύτατα ως λαχανοκομικό φυτό, τόσο από αγρότες όσο και από ερασιτέχνες κηπουρούς, για κατανάλωση είτε ως νωπού λαχανικού όσο και ως αποξηραμένου αρτύματος. Πολλά όμως είδη κρεμμυδιών χρησιμοποιούνται και ως κηποτεχνικά φυτά (παρτέρια βολβών), διότι οι σφαιρικές ταξιανθίες τους εμφανίζουν ποικιλία χρωματισμών.

Η καλλιέργεια των κρεμμυδιών στη χώρα μας είναι γνωστή από την εποχή του Ομήρου, ο οποίος το αναφέρει τόσο στην Ιλιάδα όσο και στην Οδύσσεια.

Ο πατέρας της Βοτανικής Θεόφραστος περιγράφει τα διάφορα είδη ανάλογα με τον τόπο καλλιέργειας τους, ενώ αναφέρονται και από τον Αριστοφάνη στις Θεσμοφοριάζουσες.

Η Μήλος, στην αρχαία εποχή, είχε την προσωνυμία «Κρομμυούσα» λόγω της μεγάλης ποσότητας κρεμμυδιών καλής ποιότητας που παρήγε.

Λευκά κρεμμύδια.

Οι παλαιοί πολεμιστές πριν από την μάχη έτρωγαν κρεμμύδια που θα τους καθιστούσαν περισσότερο αξιόμαχους αλλά και οι φιλόσοφοι κατανάλωναν πολλά κρεμμύδια στα συμπόσια στην προσπάθεια τους να διεγείρουν το πνεύμα τους.

Ήταν αγαπημένο φαγητό των Ισραηλιτών, αλλά και των Ινδών. Η καλλιέργεια τους αναφέρεται στις ιερές Βέδες, πριν από 5000 χρόνια.

Το κρεμμύδι, λόγω των συστατικών του, χρησιμοποιείται ως φαρμακευτικό φυτό, είτε σε μορφή επιθεμάτων για δερματικά νοσήματα, είτε σε μορφή διαφόρων παρασκευασμάτων αντιπυρετικής, καταπραϋντικής, καρδιοτονωτικής ή άλλης δράσεως. Χρησιμοποιείται επίσης ως αφέψημα, αλοιφή ή και βάμμα. Ακόμη και τα φύλλα του αποξηραμένου βολβού χρησιμοποιούνται ως βαφική ουσία για αυγά ή υφάσματα.

Οι Αιγύπτιοι είχαν αποδώσει στο κρεμμύδι θεϊκές ιδιότητες.

Συγγενικά είδη των κρεμμυδιών είναι το πράσο, το σχοινόπρασο που καταναλώνονται ως νωπό λαχανικά, κ.ά.

Η γνωστή κρεμμυδόσουπα θεωρείται από τα δημοφιλέστερα σκευάσματα της Γαλλικής κουζίνας.

Είναι άξιον απορίας γιατί ενώ το κρεμμύδι είναι είδος ευρύτατα διαδεδομένο σε όλο τον κόσμο, στα θεματικά γραμματόσημα δεν κατέχει ιδιαίτερη θέση αριθμού εκδόσεων.

Γιάννης Σπαντιδάκης
Κηποτέχνης

Δημοσιεύτηκε στη τριμηνιαία περιοδική έκδοση Θεματικός Φιλοτελιστής (τεύχος αρ. 72, Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2017) που εκδίδει ο Πανελλήνιος Σύλλογος Θεματικού Φιλοτελισμού και Νεότητας (http://www.thematic-philatelist.gr)

Η Παιδεία ......

.....είναι θέμα Aνατροφής. 

Δεν έχει καμία σχέση με την 

εκπαίδευση...

... και υπάρχει λόγος για αυτό

Οι άνθρωποι τείνουν να μπερδεύουν την εκπαίδευση με την παιδεία. Αν και τα δυο προέρχονται απ᾽ το ρήμα «παιδεύω», στην ουσία πρόκειται για δύο διαφορετικές έννοιες.

Η εκπαίδευση παρέχεται από τα σχολεία και πιστοποιείται με πτυχία, ενώ η παιδεία είναι αποτέλεσμα τόσο του περιβάλλοντος στο οποίο γαλουχήθηκες, όσο και προϊόν εσωτερικών ζυμώσεων του εκάστοτε ατόμου. 

Η παιδεία είναι αυτή που σου μαθαίνει να ξεχωρίζεις το καλό απ᾽ το κακό. 

Σε διδάσκει τι είναι δικαιοσύνη και τι σεβασμός.

Απ᾽ την άλλη, η εκπαίδευση επιτελεί το ρόλο του μορφωτικού αγαθού μέσω του οποίου αποκτάς γνώσεις, που με τη σειρά τους θ᾽ αποτελέσουν εφόδιο για ένα καλό βιοτικό επίπεδο.

Στις μέρες μας, εν αντιθέσει με τα παλαιότερα χρόνια, υπάρχει τέτοια πληθώρα εκπαιδευτικών μέσων και πτυχίων που φτάνουν να γεμίσεις έναν τοίχο. Στην ουσία, όμως, οι άνθρωποι είναι απαίδευτοι. Οι παλιότεροι μπορεί να μην είχαν τη δυνατότητα να μορφωθούν, όμως, είχαν ιδιαίτερα αυξημένη την αίσθηση δικαίου.

Τώρα γιατί εμείς χάσαμε την ουσία, είναι απορίας άξιο. Προσποιούμαστε πώς γνωρίζουμε τα πάντα κι εκφράζουμε τη γνώμη μας επί παντός επιστητού. 

Μπορεί να μάθαμε να μιλάμε πολλές και διαφορετικές γλώσσες αλλά δε μιλάμε την κυριότερη: αυτή της πεπαιδευμένης αντίληψης.

Παιδεία: ένας τόσο ηχητικά εύκολος, μα τόσο δυσπρόσιτος στην πράξη όρος. Κανένας απ’ τους φιλοσόφους δεν όρισε τον όρο «εκπαίδευση» παρά μόνο τον όρο της παιδείας και ποτέ δεν έκανε το λάθος να τους ταυτίσει. Ίσως γιατί ήξεραν ποιο απ᾽ τα δυο είναι ο θεμέλιος λίθος μιας υγιούς προσωπικότητας και κοινωνίας. Εκπαίδευση χωρίς παιδεία μοιάζει με δέντρο χωρίς κορμό. Θα συναντήσεις πολλούς ανθρώπους με πτυχία, μα με παιδεία λίγους. Κι ας πιστεύουν λανθασμένα πως το ένα επιφέρει το άλλο.

Αν υπήρχε ουσιαστική παιδεία θα υπήρχε σεβασμός στην ανθρώπινη ζωή. Θα υπήρχε δικαιοσύνη. Ο κόσμος θα έβλεπε όμορφες και άσπρες μέρες. Οι μαύρες και κόκκινες μέρες που ζούμε είναι προϊόν της εκπαίδευσης που χρησιμοποιείται απ᾽ τους μεγάλους για να χειραγωγήσουν τους λαούς. Το χέρι του ανθρώπου που έχει γαλουχηθεί με τα ιδανικά της παιδείας δεν οπλίζεται ποτέ για να επιτεθεί. 

Ο άνθρωπος ο πεπαιδευμένος δίνει αξία στην ανθρώπινη ζωή, την τιμά, τη σέβεται και την υπερασπίζεται.

Σίγουρα η εκπαίδευση είναι ζωτικής σημασίας. Χωρίς αυτήν ο πολιτισμός μας δε θα είχε κάνει άλματα. Το πρόβλημα δεν είναι η εκπαίδευση ως μορφωτικό αγαθό, αλλά η έλλειψη της ουσιαστικής παιδείας ως βάση για να στηριχθεί και να ευοδώσει. Κανένα βιβλίο και δε θα στη διδάξει. Η οικογένεια σου κι η ίδια η ζωή θα στη μάθουν, αρκεί να έχεις τα μάτια και τα αυτιά ανοιχτά να αφουγκραστείς τα γεγονότα γύρω σου.

Δυστυχώς στους τέσσερις μουντούς τοίχους του σχολείου η κριτική σκέψη αντικαθίσταται απ᾽ την παπαγαλία. Τα παιδιά μαθαίνουν για τις ιδέες της παιδείας χωρίς να μπορούν να τις αντιληφθούν πρακτικά.

Μα πώς θα μάθουμε να φερόμαστε σαν κοινωνικά όντα όταν μεγαλώνουμε σ᾽ ένα εκπαιδευτικό σύστημα που δε σέβεται τη διαφορετικότητα και προάγει ως την παπαγαλία αντί της κριτικής σκέψης; Δεν ξέρω για εσάς, πάντως οραματίζομαι μια κοινωνία ανθρώπων για ανθρώπους. Μια κοινωνία που χαμογελά συχνότερα, που είναι αισιόδοξη και που δε λειτουργεί τυχοδιωκτικά για άτυπα χαρτιά πιστοποίησης ικανοτήτων.

Οφείλουμε να πλάσουμε έναν κόσμο ανθρωποκεντρικής συνείδησης κι όχι τεχνογνωσίας. Μια πραγματικότητα που δε θα φοβίζει τις νέες γενιές που θα ακολουθήσουν. Που θα τους μάθει να συνυπάρχουν αρμονικά και με σεβασμό προς τον συνάνθρωπο.

Η Παιδεία είναι σαν τον αέρα: Μόλις βρει μια μικρή χαραματιά στην ψυχή μας, ορμάει μέσα γυρεύοντας να γεμίσει το κενό που συνάντησε. Αρκεί να το πιστέψουμε!

ΠΗΓΗ:olympia.gr

Φιλοξενία: Το Χαμομηλάκι

Ο άνθρωπος και η φύση.

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ, ΟΝ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ…

Tου Αντώνιου Β. Καπετάνιου

Δασολόγου – Περιβαλλοντολόγου

«Θα σου στείλω μια πράσινη ελπίδα

από τα δέντρα που ζωγράφισε ο φίλος μας ο Βικέντιος Βαν Γκογκ,

θα σου στείλω ένα άνθος αχλαδιάς

να θυμηθείς πως υπάρχουμε».

(«Τάκης Λιούμης», Νικηφόρος Βρεττάκος)

Ο άνθρωπος ως ον της φύσης, ως ο ίδιος «φύση», κατά την έννοια της συμμετοχής του στο φυσικό γενόμενο ως λειτουργός και πονητής, ως μετέχων στο γίγνεσθαι, έχει ανάγκη τη φύση, έχει ανάγκη την επιθυμία της επαφής και πρόσληψής της. Το αντίθετο δηλώνει παρά φύσιν συμπεριφορά και ανωμαλία στο ζην, που εκδηλώνεται ως ανωμαλία στο φυσικό γενόμενο οπού ο άνθρωπος συμμετέχει. Στο «αλί» όμως της σημερινής ζωής, που ο άνθρωπος σβήνει απροσδιόριστος, νοιώθεται η φύση ως ανεκπλήρωτος πόθος που επιζητείται στις μύχιες (εντέλει) εκδηλώσεις της. Διότι η εν πληρότητι φύση βρίσκεται μακριά του και δεν προσεγγίζεται με τις κρατούσες συνθήκες ζωής.

Ένα άνθος, μια γλάστρα, λίγα τετραγωνικά μέτρα κήπος ή αυλή, ένα μικρό πάρκο, μια ιδέα πρασίνου, μιαν αχνάδα φύσης, όλα τούτα τα ελάχιστα, τα λιγοστά ωραία της αποδέλοιπης ζωής, που προσφέρονται ως ανάσες, ως πράξεις αναβιβαστικές, αποτελούν τα νάματα του ανθρώπου στην ξηρότη του, τις πηγές στο στείρο πηγαιμό του! Η φύση συγκινεί και ψηλώνει, γι’ αυτό και ζωογονεί όταν από αυτήν ο άνθρωπος πνοηθεί. «Ο άνθρωπος στις ανώτερες κι ευγενέστερες ικανότητές του είναι όλος Φύση, και φέρει μέσα του τον παράξενο δυισμό της», υποσημείωνε στα «Σημειωματάριά του» ο Γερμανός φιλόσοφος Φρίντριχ Βίλχελμ Νίτσε (Friedrich Wilhelm Nietzsche).

Ο άνθρωπος παίρνει από τη φύση, «μορφώνεται» από αυτήν και συστήνεται βάσει αυτής, έχοντας πορεία φύσει φυσική· στη συνέχειά του βεβαίως παρεκκλίνει εμπλουτιζόμενος με τα σπουδάγματα της λογικής, που του δίδουν εκμεταλλευτική προσέγγιση, πλην όμως έχει φυσική αρχετυπική βάση, καθόσον είναι ον της φύσης, προερχόμενος από αυτήν. Τούτο, που φαίνεται αόριστο, απροσδιόριστο και κάπως φιλοσοφικό, γίνεται κατανοητό κοιτώντας το απαίδευτο μικρό παιδί να σχεδιάζει. Κάμνει σχήματα και ζωγραφιές πρωτόλειες, «παιδικές» για το προχωρημένο μας μυαλό, μα τούτη η πρωτογένεια αποκαλύπτει την άμεση σχέση του ανθρώπου με το φυσικό γενόμενο, το προκύπτον της ύπαρξής του δι’ αυτού. Αυτά που βλέπουμε εμείς οι μεγάλοι ως ορνιθοσκαλίσματα είναι για το παιδί εικόνες που αποδίδουν χαρακτήρες, που εκφράζουν συναισθήματα. Είναι πράγματα δεδομένα για το παιδί, μιαν καταγραφή της σκέψης του μέσω της γεωμετρίας της φύσης, που εμπεριέχεται στη φύση του, στο έμφυτό του, καθότι το ίδιο όπως και κάθε ον προέρχεται από τη φύση, είναι ον της φύσης.

Στη γεωμετρία της φύσης, η ευθεία γραμμή παριστά μιαν αλληλουχία σημείων που υποτάσσονται στο νόμο της ευθύτητας. Για το παιδί η ευθεία γραμμή, η γραμμή της φύσης, γίνεται απεικόνιση της αφηρημένης έννοιας, μιαν υπόταξη σημείων στο νόημά της, και με την επεξεργασία του μυαλού μετασχηματίζεται σε φορέα μηνύματος στο πρωτογενές τούτο στάδιο της παιδικότητας, που το μυαλό δεν έχει ακόμα παιδευτεί κι εξελιχτεί. Το αντίστοιχο συμβαίνει με τα χρώματα που χρησιμοποιεί, τα μεταφερμένα από τη φύση, που αποτελούν έκφραση των συναισθημάτων του και οι αποχρώσεις τους τις αντίστοιχες αυτών. Τα δε αλλόκοτα σχήματά του δεν είναι άμορφα, έχουν νόημα, καθότι αποτελούν τρόπους έκφρασης, κάτι σαν τ’ αρχέγονα ιδεογράμματα που συνθέτουν τις πρώτες αρχετυπικές χωρικές διατάξεις.

Ο άνθρωπος συνεπώς προέρχεται από τη φύση, όσο κι αν στην πορεία του την αποστασιοποιείται ή την αποποιείται, κι έχει φύσει δέσιμο μαζί της. Η εκκίνησή του από αυτήν είναι διαμορφωτική και εν συνεχεία υποστηριχτική, καθώς η φύση υποστηρίζει την πρόοδό του με τις αρχές της, από τις οποίες δεν ημπορεί ν’ αποστεί, χρησιμοποιώντας για την επεξεργασία τους τη διάνοιά του (π.χ., στην πράξη του λογίζει την αιτία και το αποτέλεσμα, το μερικό και το ολικό, τη δράση και την αντίδραση κ.ά.) Όλη η πορεία του ανθρώπου εδράζεται στη φυσική βάση και από αυτήν παίρνει προορισμό.

Η «επιστροφή» στη φύση, όχι ολοκληρωτικά, αλλά μέσα από το νοιώσιμο τουλάχιστον στιγμών της, κάμνει τον άνθρωπο νοό και ικανό έστω ζωής, ως κοινωνό φύσης, ξανασυνδέοντάς τον με τη γενεσιουργό πηγή, με τη ρίζα, δίνοντάς του το ωραίο κι επάγωγο της ζωής π’ αποξέχασε στον πυρετό του τής ανάπτυξης, και που τόσο απαραίτητο τού είναι! Η φύση διαμορφώνει την ηθική της ζωής, από την οποία αντλεί ο άνθρωπος ζωή και πλουταίνει εσωτερικά· αρκεί να γενεί συνειδητός της. Ο άνθρωπος ηθικοποιείται διά της φύσης και πνοείται ως οντότητα, νοιώθοντάς την και σπουδάζοντάς την, διαμορφώνοντας παράλληλα στο γνωσιολογικό του περιεχόμενο την ηθική του γι’ αυτήν. Εάν η φύση αγνοηθεί, χάνεται το δόσιμό της· ως αίσθηση και ως σπουδή· ως χάρη και ως έμπνευση· ως βάστηγμα κι ως ανάπτυγμα ζωής, φτωχαίνοντας το Είναι του ανθρώπου.

(από το βιβλίο του Αντώνιου Β. Καπετάνιου  «ΦΥΣΙΣ ΕΡΓΟΝ. Νοώντας για τη φύση», ιδιωτική έκδοση, Αθήνα 2017, https://www.bookstation.gr/Product.asp?ID=40885

(φωτογραφία: Pierre Jamet, 1938)

.Δημοσιεύτηκε στο dasarxeio.com | 04.10.2018

ΠΗΓΗ: https://dasarxeio.com/2018/10/04/61416/

«Ο Ηθικολόγος της ψυχής μας"!

«Ο Ηθικολόγος της ψυχής μας, κατά τον Άγιο Πορφύριο»

 Ο π. Χαράλαμπος (Λίβυος) Παπαδόπουλος μίλησε με θέμα:

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβριο του 2017

στον Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου Πειραιώς.

Αντώνης Κοντογεωργίου!!!!.

Μνήμη μαέστρου

Το πρώτο ξημέρωμα του Οκτώβρη στέρησε τον μουσικό κόσμο της Ελλάδος από μια προσωπικότητα με μεγάλη προσφορά στα χορωδιακά πράγματα, τον Αντώνη Κοντογεωργίου. Πολλοί έγραψαν ήδη και θα γράψουν πολλά για το καλλιτεχνικό έργο του. Εγώ ας τον θυμηθώ σαν υπαρχηγό στην κατασκήνωση του Πανοράματος το 1967, όταν μας έπαιζε ακορντεόν και μας μάθαινε τραγούδια στην τραπεζαρία. Αυτή ήταν η πρώτη εικόνα, που τη συνόδευσαν οι συναυλίες της τότε χορωδίας των Χριστιανικών Μαθητικών Ομάδων (ΧΜΟ), που ο ίδιος την ανέβασε στην πραγματικά ‘χρυσή εποχή’ της. Προσωπικά, λίγο τον έζησα από κοντά, μια και εντάχθηκα στη χορωδία μετά το δικό του πέρασμα, αλλά η κληρονομιά του συνεχίσθηκε για πολλά χρόνια. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι πάρα πολλά παιδιά και νέοι γνώρισαν και αγάπησαν τη χορωδιακή μουσική από το παράδειγμα και τη διδασκαλία του. Ο ίδιος πάντα θυμόταν τις ‘ρίζες’ αυτές και ‘ουκ επαισχύνετο’ να αναφέρει τη χορωδία των ΧΜΟ όποτε μιλούσε για την πορεία της σταδιοδρομίας του, ακόμη και ως διεθνώς καταξιωμένος πλέον δημιουργός και διευθυντής της χορωδίας της ΕΡΤ. Σήμερα μετετέθη στον άλλο κόσμο. Ο Θεός να τον αναπαύσει. 

Αξίζει να ακούσετε τον ίδιο να περιγράφει τη διαδρομή του [ΕΔΩ] και να τον δείτε σε πρόβα της χορωδίας της ΕΡΤ [ΕΔΩ].  

ΠΗΓΗ:http://antonispapagiannis.blogspot.comΣΗΜΕΙΩΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ "ΠΑΤΜΙΟ":

Εἶχα καί ἐγώ τήν χαρά νά τόν  γνωρίσω, φοιτητή ἀκόμη τῆς ἰατρικῆς (τήν ὁποία ἐγκατέλειψε για χατήρι τῆς Μουσικῆς) καί στίς Χ.Μ.Ο. καί στήν κατασκήνωση τῆς Ἐλαφίνας. Μάλιστα, πρίν ἀπό λίγα χρόνια, συμμετεῖχε μέ τήν χορωδία τῆς ΕΡΤ στό Φεστιβάλ Θρησκευτικῆς Μουσικῆς στήν Πάτμο καί τότε μᾶς δόθηκε ἡ εὐκαιρία νά "μνησθοῦμε ἡμερῶν ἀρχαίων". Αἰωνία του ἡ μνήμη!

Αγιοκατάταξη Αγίου Αμφιλοχίου

 ΟΙ ΕΟΡΤΑΣΜΟΙ ΣΤΗΝ ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ ΠΑΤΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΙΟΚΑΤΑΤΑΞΗ

ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΑΜΦΙΛΟΧΙΟΥ.

ΠΑΤΜΟΣ  18-09-2018

Τα αναστάσιμα απολυτίκια του Όρθρου της Κυριακής

Τα αναστάσιμα απολυτίκια του Όρθρου της Κυριακής «Σήμερον σωτηρία» και «Αναστάς εκ του μνήματος»!

Του Λειτουργιολόγου Γεώργιου Ζαραβέλα

 Θεολόγου

ΜΑ Ιστορικής Θεολογίας - Λειτουργικής ΕΚΠΑ

Η τάξη του αναστάσιμου Όρθρου της Κυριακής περιλαμβάνει δύο μοναδικά για την ακολουθία αυτή αναστάσιμα απολυτίκια, τα«Σήμερον σωτηρία» και «Αναστάς εκ του μνήματος». Ο Γ. Ρήγας αναφέρει στο Τυπικό, που συνέγραψε, ότι αυτά συνιστούν ποιήματα του Ιωάννου Δαμασκηνού, χωρίς να υπάρχει καμία άλλη αναφορά, σχετικά με τον υμνογράφο, που τα συνέθεσε.

Η παλαιά καταγωγή τους είναι δεδομένη, αφού απαντώνται στην πλειονότητα των παλαιών λειτουργικών βιβλίων. Η χρήση τους ήταν κοινή τόσο στον ασματικό, όσο και στο μοναστικό Όρθρο. Η νεώτερη πρακτική είχε απωθήσει τη λειτουργική χρήση του δεύτερου από αυτά («Αναστάς εκ του μνήματος»), αφού κάθε Κυριακή ψαλλόταν μόνο το έτερο «Σήμερον Σωτηρία». Η συνήθεια αυτή έθεσε σε λήθη, ιδίως στις ενορίες, το δεύτερο τροπάριο, αφού μέχρι σήμερα βρίσκεται σε αχρησία σε αρκετές λατρευτικές συνάξεις. 

Η ορθή τυπική διάταξη δεν αγνοεί κανένα από τα δύο, αλλά τα τοποθετεί σε διαφορετικές ημέρες της λατρείας. Το «Σήμερον σωτηρία», επομένως, ψάλλεται στο τέλος του Όρθρου μετά τη Μεγάλη Δοξολογία και τον συνημμένο σε αυτή Τρισάγιο Ύμνο κατά τις Κυριακές του α’, β’, γ’ και δ’ ήχων, δηλαδή των τεσσάρων κύριων ήχων της Παρακλητικής. Το «Αναστάς εκ του μνήματος» αντίθετα, ψάλλεται κατά τις υπόλοιπες Κυριακές της Παρακλητικής, δηλαδή των τεσσάρων πλαγίων ήχων (πλ. α’, πλ. β’, βαρύς και πλ. δ’).

Οι Κυριακές, κατά τις οποίες ψάλλονται σε εναλλαγή τα τροπάρια αυτά διαφέρουν σε παλαιότερη παράδοση της τυπικής διάταξης. Οι δύο ύμνοι σύμφωνα με αρχαιότερο τυπικό της ακολουθίας, ψάλλονταν εναλλάξ κάθε δεύτερη Κυριακή, δηλαδή το «Σήμερον σωτηρία» κατά τις Κυριακές των α’, γ’, πλ. α’ και βαρέως ήχων, ενώ το «Αναστάς εκ του μνήματος» κατά τις υπόλοιπες Κυριακές των β’, δ’, πλ. β’ και πλ. δ’ ήχων. Η τάξη αυτή συνδεόταν με το ασματικό τυπικό, αλλά σταδιακά αντικαταστάθηκε από την πρώτη και σήμερα επικρατούσα, με την αλλαγή να παρατηρείται στη βάση του μοναστηριακού τυπικού.

Η αρχαία παράδοση της εναλλαγής των δύο τροπαρίων κατά Κυριακή ή ανά τέσσερις Κυριακές τέθηκε σε αχρησία στους νεώτερους χρόνους. Το εν χρήσει σήμερα Τυπικό της Μ.Χ.Ε., όπως αυτό καταγράφηκε από τον πρωτοψάλτη Γ. Βιολάκη, μαρτυρά μόνο το «Σήμερον σωτηρία» και δεν αναφέρει τίποτα για το έτερο απολυτίκιο. Το παλιότερο Τυπικό της Μ.Χ.Ε., του Κωνσταντίνου Πρωτοψάλτου, στις δύο πατριαρχικές εκδόσεις του, το 1838 και το 1851, προβλέπει ακριβώς τα ίδια, σε αντίθεση με την επανέκδοση της Β’ πατριαρχικής έκδοσης του 1851 (Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αθήνα 1885), που αναφέρει τη χρήση και των δύο απολυτικίων. Το Σύστημα Τυπικού του Κων. Παπαγιάννη αποκαθιστά την αρχαία τάξη σχετικά με τα δύο απολυτίκια, που θεωρεί και τα δύο ως εναλλάξ ψαλλόμενα, το ένα στους κύριους και το άλλο τους πλαγίους ήχους.

Τα εξεταζόμενα απολυτίκια ψάλλονται εναλλακτικά όλες τις Κυριακές του εκκλησιαστικού έτους, ακόμα και όταν συμπίπτει θεομητορική εορτή ή απόδοση δεσποτικής ή θεομητορικής εορτής. Το δε «Σήμερον σωτηρία»ψάλλεται, επίσης, το Σάββατο του Λαζάρου. Σύμφωνα με το Τυπικό του Ναού της Αναστάσεως, το ίδιο απολυτίκιο ψαλλόταν και στον Όρθρο της Κυριακής του Πάσχα, χωρίς να υπάρχει καμία άλλη σχετική αναφορά.

Ο ήχος, στον οποίο ψάλλονται τα απολυτίκια αυτά, αποτελεί ζήτημα με ποικιλία εκδοχών. Τα λειτουργικά βιβλία επιγράφουν ότι το «Σήμερον σωτηρία» ψάλλεται σε ήχο δ’, ενώ το «Αναστάς εκ του μνήματος» σε ήχο β’ ή πλ. δ’. Ως προς το δεύτερο απολυτίκιο, η εκδοχή του β’ ήχου είναι επικρατέστερη, αφού το εν λόγω τροπάριο συνιστά κάθισμα του Όρθρου της Τετάρτης των Μυροφόρων και μελωδείται στον αυτό ήχο. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με το θεοτοκίο «Υπερευλογημένη υπάρχεις», το οποίο είναι κάθισμα της β’ στιχολογίας του Όρθρου της Κυριακής του β’ ήχου, απαντάται και ως θεοτοκίο του δοξαστικού των αίνων της Κυριακής και ψάλλεται πάντοτε στο β’ ήχο και όχι στον ήχο του εκάστοτε εωθινού ή οιουδήποτε άλλου δοξαστικού.

Η μελώδηση των απολυτικίων αυτών σε ποικιλία ήχων είναι πρακτική, που ανάγεται στην εποχή του Πέτρου Λαμπαδαρίου, αφού εκείνος συνέθεσε το«Σήμερον σωτηρία» και στους οκτώ ήχους. Η συνήθεια να ψάλλεται καθένα από αυτά στον ήχο της εβδομάδας βασίζεται στην παράδοση του Πέτρου, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι και ορθή. Προτιμότερο είναι κάθε τροπάριο να ψάλλεται στον οικείο του ήχο, δηλαδή το «Σήμερον σωτηρία»στον δ’ ήχο και το «Αναστάς εκ του μνήματος» στο β’ ήχο.

Η σύνθεση του «Σήμερον σωτηρία» στην οκταηχία από τον Πέτρο Λαμπαδάριο εικάζεται, ότι ήταν αποφασιστικού χαρακτήρα για το προβάδισμά του έναντι του άλλου απολυτικίου. Η κίνηση του Πέτρου επικράτησε στην πατριαρχική τάξη και μέσω αυτής καταγράφηκε στα Τυπικά της ΜτΧΕ. Η επαναφορά του «Αναστάς εκ του μνήματος» στη λειτουργική χρήση και η εκτέλεση των δύο τροπαρίων στους οικείους ήχους τους συνιστούν πράξεις απλές, που δεν αλλοιώνουν την παραδεδομένη διάταξη της ακολουθίας του Όρθρου, αλλά την πλουτίζουν και την επανασυνδέουν με την αρχέγονη τάξη της.

Βιβλιογραφία:

Βιολάκη Γ., Τυπικόν της του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας, Σειρά: Εκκλησιαστική Βιβλιοθήκη, εκδ. Βασ. Δ. Σαλίβερου, Αθήναι χ.χ. 

Κωνσταντίνου Πρωτοψάλτου, Τυπικόν Εκκλησιαστικόν κατά το ύφος της του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας, Εν Κωνσταντινουπόλει 18381 και 18512. 

Παπαγιάννη Κων., Σύστημα Τυπικού των ιερών ακολουθιών του όλου ενιαυτού, εκδ. Αποστολικής Διακονίας, Αθήνα 2006. 

Τερζόπουλου Κων., Κωνσταντίνος Πρωτοψάλτης ο Βυζάντιος και η συμβολή του στην ψαλτική παράδοση, Διδακτορικὴ διατριβὴ, Σειρά: Μελέται, αρ.: 8, εκδ. Ίδρυμα Βυζαντινής Μουσικολογίας, Αθήνα 2004. 

Φουντούλη Ιω. Μ., Απαντήσεις εις λειτουργικάς απορίας, τ. Α’, εκδ. Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αθήνα 2006.

ΠΗΓΗ: http://naxioimelistes.blogspot.com/2018/10/blog-post_3.html#more