Σάββατο 28 Νοεμβρίου 2020
Παρασκευή 27 Νοεμβρίου 2020
Χρυσοχοϊκή
Η ασημουργία στη λαϊκή παράδοση
Πολύ παλιά παράδοση στην λαϊκή παράδοση έχουν η ασημουργία και η χρυσοχοϊκή, γιατί κι αυτές συνεχίστηκαν από τη Βυζαντινή εποχή στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, και τον 17ο αιώνα και κυρίως τον 18ο, αιώνα γενικής ακμής της λαϊκής τέχνης, παρουσιάζουν μεγάλη πρόοδο και φτάνουν σε μια άνθηση πραγματικά μοναδική. Δημιουργούνται σημαντικά καλλιτεχνικά κέντρα, που η αίγλη τους απλώνεται σε όλη τη Βαλκανική.
Αυτό γίνεται επειδή, με τις νέες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες, πολλοί άνθρωποι, κυρίως έμποροι και ναυτικοί, πλουτίζουν και αρχίζει έτσι να διαμορφώνεται σιγά σιγά μια κάποια αστική τάξη, που αγοράζει χρυσαφικά και ασημικά για να υπογραμμίσει τον πλούτο της και την επιτυχία της. στους προηγούμενους αιώνες κανένας σχεδόν δεν ενδιαφέρονται για τέτοια πράγματα – η φτώχια ήταν γενική.
ΟΙ ΤΕΧΝΙΤΕΣ
Το μέταλλο που κυρίως δουλεύουν εκείνη την εποχή είναι το ασήμι, και οι ασημιτζήδες, αλλά και οι χρυσικοί ή κοεμτζήδες (και κουγιουμτζήδες), δεν έλειπαν από πουθενά: παντού τους βρίσκουμε, πλανόδιους ή μόνιμα εγκατεστημένους, γιατί αυτοί φτιάχνουν τα πολύτιμα ασημέναι, χρυσά και μαλαματοκαπνισμένα ή φλωροκαπνισμένα ή ντουμπλαρισμένα, όπως τα έλεγαν τότε κοσμήματα που φοριούνταν με τις φορεσιές.
Οι καλύτεροι τεχνίτες βρίσκονται στη Μακεδονία, καθώς επίσης και στην Ήπειρο, όπου άλλωστε ανθίζουν όλες οι λαϊκές τέχνες –η δουλειά που γίνεται στα Γιάννενα και προπαντός στους Καλαρρύτες είναι εντελώς ξεχωριστή. Τα πιο ωραία ασημικά της Νεότερης Ελλάδας τα έχουν φτιάξει Καλαρρυτινοί.
Η ΤΕΧΝΙΚΗ ΣΤΟ ΑΣΗΜΙ
Η πιο απλή και εύκολη διακόσμηση για τα ασημικά είναι η «χαραχτή», σχέδια που χαράζονται με το καλέμι, και ακόμα πιο απλή είναι η «χυτή», που γίνεται με καλούπια, και μόνο η τελική επεξεργασία γίνεται με το καλέμι. Πιο διαδομένα όμως είναι τα ασημικά που λέγονται «φουσκωτά» ή «χτυπητά» ή «σηκωτά». Για να φτιάξουν αυτά τα σκεύη λιώνουν το ασήμι και το κάνουν σαν έλασμα. Κατόπιν δίνουν σε αυτό το έλασμα, με τα κατάλληλα εργαλεία, το σήμα που θέλουν και ύστερα το τοποθετούν σε ένα τελάρο γεμάτο πίσσα και το διακοσμούν με το σφυρί και διάφορα καλέμια. Άλλη τεχνική είναι τα «συρματερά»: έφτιαχναν ασημένια σύρματα πολύ λεπτά, πάνω σε ειδική ατσάλινη πλάκα, και ύστερα τα συγκολλούσαν με λιωμένη σκόνη ασημιού ή τα κάρφωναν, σχηματίζοντας τελικά μια ασημένια δαντέλα –από τα παλιά όμως συρματερά δεν έχουν σωθεί παρά μόνον ελάχιστα. Άλλη τεχνική είναι τα «σμιλτάτα». Σ΄ αυτά έβαζαν το σμάλτο σε διαφράγματα από ασημένια σύρματα ή και σε απλά βαθουλώματα του ασημιού. Και τα δύο είδη λέγονται «τζοβαϊρικά σμαλτάτα». Άλλη επίσης τεχνική είναι τα «σαβάτια». «Σαβάτι», που λέγεται αλλιώς και «μαύρο σμάλτο», είναι και η τεχνική και το υλικό που χρησιμοποιείται (ένα μείγμα από ασήμι, χαλκό, μολύβι και κερί του θειαφιού)∙ μια τεχνική που τη συναντάμε πολύ συχνά στη διακόσμηση αντικειμένων από ασήμι, τόσο στην κοσμική όσο και στην εκκλησιαστική ασημουργία.
ΚΟΣΜΗΜΑΤΑ, ΟΠΛΑ ΚΑΙ ΑΣΗΜΙΚΑ ΤΟΥ ΣΠΙΤΙΟΥ
Οι δυσκολίες και η άγνοια της συναλλαγής ανάγκαζαν τους ανθρώπους της εποχής εκείνης να αποταμιεύουν τις οικονομίες τους αγοράζοντας κοσμήματα. Ήταν ένας τρόπος να μαζέψουν την προίκα της κόρης τους (η φορεσιά μαζί με τα κοσμήματα περνούσε από τη μάνα στην πρωτοκόρη) ή ακόμα, σε δύσκολες στιγμές, όταν έπρεπε να φύγουν από τον τόπο τους για να γλυτώσουν, μπορούσαν, παίρνοντας μαζί τους το βιός τους, να ζητήσουν καταφύγιο κάπου αλλού. Σε μια ανάγκη ήταν επίσης δυνατόν να τα πουλήσουν. Γι αυτό το λόγο, οι αλυσίδες και τα διάφορα περιδέραια είναι φορτωμένα με νομίσματα απ΄ όλες τις χώρες της Ευρώπης. Στην Κωνσταντινούπολη μάλιστα υπήρχε και ειδικό νομισματοκοπείο για χρυσά και ασημένια νομίσματα, που δεν κυκλοφορούσαν ως νομίσματα, απλώς στόλιζαν μ΄ αυτά τις φορεσιές τους και οι ίδιοι οι Τούρκοι και οι υπόδουλοι. Μαζί με τα νομίσματα, οι αλυσίδες μπορούσαν να έχουν κρεμασμένους και δίσκους συρματερούς. Πολλά από τα κοσμήματα ήταν στολισμένα με πολύτιμους ή ημιπολύτιμους λίθους.
Σήμερα δεν είναι καθόλου εύκολο να ξεχωρίσουμε ποια ήταν τα αρχικά κοσμήματα της φορεσιάς σε κάθε περιοχή, γιατί έχουν πολύ αναμιχθεί, αφ΄ ενός με τις διάφορες μετακινήσεις των πληθυσμών και αφ΄ ετέρου επειδή, όπως είπαμε, οι τεχνίτες ήταν και πλανόδιοι, αλλά και όσοι ήταν μόνιμα εγκατεστημένοι έστελναν κι αυτοί να πουλήσουν τα κοσμήματά τους και μακριά από τον τόπο τους, σε παζάρια και πανηγύρια, όπως ακριβώς και οι χαλκωματάδες. Έτσι, όχι μόνον βρίσκουμε τα ίδια κοσμήματα σε ελληνικές περιοχές που απέχουν πολύ η μία από την άλλη, αλλά και σε χώρες της βαλκανικής –η φήμη των τεχνιτών ήταν μεγάλη και συχνά έπαιρναν παραγγελίες από μέρη μακρινά. Έτσι όπως έχουν αναμιχθεί τα κοσμήματα από τις διάφορες περιοχές, διαχωρισμός δεν είναι δυνατόν να γίνει παρά μόνον ένας: Κοσμήματα της ηπειρωτικής Ελλάδας και κοσμήματα της νησιωτικής Ελλάδας. Στα νησιά δηλαδή υπάρχουν και κοσμήματα που τα έχουν φέρει ναυτικοί από τη Δύση ή τα έχουν φτιάξει ντόπιοι τεχνίτες, με πρότυπα όμως δυτικά. Υπάρχει βέβαια και η τουρκική επίδραση, καθώς και η ρωσική, στα είδη της Εκκλησίας.
Τα κοσμήματα φυσικά είναι για τις γυναικείες φορεσιές: σημάδια ή αρματωσιές του στήθους (ασημένια κοσμήματα) γιορντάνια, μπούκλες (στρογγυλές πόρπες), ασημοβέλονα (ασημένιες καρφίτσες ε πόρπη, απ΄ όπου κρέμεται μια αλυσίδα με χρυσό φλουρί που ακουμπάει ανάμεσα στα φρύδια), καρφοβελόνε (καρφίτσες με μεγάλο καφάλι για το στερέωμα της μπόλιας, δηλ του εξωτερικού μαντηλιού του καφαλόδεσμου), σκουλαρίκια, δαχτυλίδια, βραχιόλια, σεντζίρια (αλυσίδες με νομίσματα που στόλιζαν την ποδιά), κομποθηλιές (ασημένιες πόρπες) κτλ. Πολύ χαρακτηριστική είναι η ζώνη που είναι μετάλινη ή από ύφασμα, και τότε τη στολίζει μια πόρπη, που μπορεί να είναι διακοσμημένη με οποιαδήποτε τεχνική. Οι πόρπες, με τη μεγάλη τους ποικιλία, είναι από τα αντιπροσωπευτικά είδη της νεοελληνικής ασημουργίας. Πολλά από αυτά τα κοσμήματα θεωρούνται σήμερα κειμήλια, γιατί για διαφόρους λόγους, δεν είναι δυνατόν τώρα πια να ξαναφτιαχτούν.
Για τους άντρες, οι τεχνίτες στολίζουν με δουλεμένο ασήμι τα σπαθιά, τα γιαταγάνια, τα καριοφίλια και τις μπιστόλες και φτιάχνουν και κιουστέκια (κόσμημα με πολλές αλυσίδες που συχνά σχηματίζουν σταυρό με μια διακοσμημένη πλάκα στη μέση) ή τσαπράζια, τα μόνα κοσμήματα που φορούν και οι άντρες, που, μαζί με τη φορεσιά τους, φοράνε φυσικά και τα χαϊμαλιά τους (φυλαχτά).
Η ΑΣΗΜΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
Εκεί όμως που η ασημουργία φτάνει σε μεγάλο ύψος είναι τα εκκλησιαστικά σκεύη. Υπάρχουν δίσκοι, δισκοπότηρα, μίτρες, σταυροί, αρτοφόρια, λειψανοθήκες, ασημένιες εικόνες, καντήλια, θυμιατά και καλύμματα Ευαγγελίων εξαιρετικής τέχνης και ομορφιάς. Και το λέμε αυτό, παρόλο που δεν έχουν ακόμα μελετηθεί παρά ελάχιστα: Στα θησαυροφυλάκια των εκκλησιών, και προπαντός των μοναστηριών βρίσκονται πραγματικοί θησαυροί, γιατί τον 18ο αιώνα οι εύποροι πιστοί τα πλούτισαν με πλήθος προσφορών. Στα σκεύη αυτά, που προσφέρονται στην εκκλησία, είναι γραμμένο το όνομα εκείνου που τα προσφέρει, καθώς και η χρονολογία, και έτσι, αντίθετα με τα κοσμήματα, στα σκεύη αυτά μπορούμε να παρακολουθήσουμε την εξέλιξή τους. Παρατηρούμε και κάτι άλλο: οι τεχνίτες, που έχουν επίγνωση της αξίας τους, υπογράφουν τα έργα τους, και οι υπογραφές των Καλαρρυτινών είναι πολλές.
Κάτι που δεν πρέπει να ξεχάσουμε είναι τα τάματα ή αφιερώματα. Όταν οι πιστοί παρακαλούν την Παναγία έ έναν άγιο να τους βοηθήσει, τάζουν ένα τάμα, που μπορεί να το κρεμάσουν στην εικόνα, μπορεί όμως και αργότερα, αφού εκπληρωθεί αυτό που ζήτησαν. Τα τάματα είναι μικρά φύλλα από ασήμι ή επαργυρωμένο χαλκό και είναι απλοϊκά, χωρίς αξιώσεις τέχνης. Ωστόσο, παρ΄ όλη τη λιτότητά τους, κάποιο αίσθημα τέχνης αποπνέουν και παρουσιάζουν και ένα άλλο ενδιαφέρον, γιατί πολλές φορές τα έχουν χαράξει μόνοι τους οι πιστοί.
ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
Όλη αυτή η άνθηση σταμάτησε απότομα με την Επανάσταση. Πολλοί τεχνίτες έφυγαν, οι Καλαρρυτινοί πέρασαν το 1821 στα Εφτάνησα κι έδωσαν νέα πνοή στην τοπική ασημουργία, άλλοι μετανάστευσαν σε άλλες χώρες της Βαλκανικής και γι αυτό πολλά είδη της τέχνης αυτής, που βρίσκονται εκεί, δεν έχουν μόνο κοινά σημεία με τα ελληνικά εξαιτίας της κοινής βυζαντινής τους καταγωγής, έχουν και τη σφραγίδα της ελληνικής παράδοσης και τεχνοτροπίας, πολλές φορές μάλιστα είναι εντελώς όμοια με τα ελληνικά. Ουσιαστικά είναι ελληνικά. Άλλοι πάλι έφυγαν ακόμη πιο μακριά, στη Φλωρεντία, στη Ρώμη, στη Βενετία, στην Αίγυπτο, κι έτσι εξηγείται γιατί, ακόμη και σήμερα, πολλά μεγάλα κοσμηματοπωλεία σε πρωτεύουσες ευρωπαϊκές ανήκουν σε χρυσοχόους ελληνικής καταγωγής, και ιδίως σε απογόνους Καλαρρυτινών, αυτών των ίσως κάποτε πλανόδιων χρυσικών.
ΠΗΓΗ:https://www.pemptousia.gr/2020/11/i-asimourgia-sti-laiki-paradosi/
Αλεξανδρουπόλεως Άνθιμος:
Όσοι θρησκευόμενοι αρνούνται την ύπαρξη του ιού να καταλάβουν ότι και αυτόν ο Θεός τον δημιούργησε
Συνέντευξη
Σεβ. Μητροπολίτου Αλεξανδρουπόλεως κ. Ανθίμου στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (26/11/2020)
Με λόγο μειλίχιο, ενωτικό αλλά και ευθύ για τα κακώς κείμενα εντός της
Εκκλησίας, ο μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως Ανθιμος, στη συνέντευξή του στην «Κ»
ζητεί την αυστηρή τήρηση των μέτρων της κυβέρνησης κατά της πανδημίας.
Μάλιστα,
επισημαίνει ενόψει της επόμενης κρίσιμης περιόδου ότι «το κίνημα των αρνητών
της μάσκας δεν είναι θρησκευτικό κίνημα, είναι πολύπλοκο κοινωνικό φαινόμενο με
έντονα αντισυστημικά χαρακτηριστικά. Δεν είναι ελληνική πρωτοτυπία και σε καμία
περίπτωση δεν πρέπει να το υποτιμήσουμε. Σε δύο μήνες θα το βρούμε μπροστά μας
όταν θα μεταμορφωθεί σε αντιεμβολιαστικό κίνημα.
Χρειάζεται
εθνική ενότητα για να το αντιμετωπίσουμε». Σαφής είναι ο κ. Ανθιμος για τη
στάση πολλών εντός Εκκλησίας απέναντι στις κυβερνητικές αποφάσεις. Οπως
αναφέρει, «η κυβέρνηση, για πολλούς λόγους, ζήτησε τη συνδρομή μας στην πάταξη
της μάστιγας. Αυτό εξελήφθη από μερικούς θρησκευόμενους ότι θα συναποφασίζουμε
για τα μέτρα, λες και η Εκκλησία είναι παράλληλο κράτος ή “κράτος εν κράτει”»…
–
Είπατε στο κήρυγμά σας ότι πριν από την πανδημία, «στους ναούς μπαινοβγαίναμε
κληρικοί και λαϊκοί, όμως στον ναό του Θεού δεν εισερχόμασταν». Η θέση σας δεν
αναδεικνύει την υποκρισία πολλών;
– Οχι.
Είναι ένας αυτοέλεγχος που πάντοτε κάνουμε οι χριστιανοί και οι ιεροκήρυκες τον
υπενθυμίζουμε στα κηρύγματά μας. Ο Χριστός είχε πει: «Στη βασιλεία του Θεού δεν
θα μπει όποιος μου λέει “Κύριε, Κύριε”, αλλά όποιος πράττει το θέλημα του
ουρανίου Πατέρα μου». Επιδιώκουμε, δηλαδή, όχι την τυπική συμμετοχή μας αλλά την
ουσιαστική κάθαρσή μας. Ή οι κληρικοί· όχι την επαγγελματική αποκατάσταση ή την
πρωτοκαθεδρία αλλά την ειλικρινή μετοχή και θυσιαστική προσφορά.
–
«Πιστέψαμε ότι συγκυβερνούμε το κράτος μας, οι θρησκευόμενοι χριστιανοί, ακόμα
και πολλοί κληρικοί μας, όμως αποδείχθηκε, ότι πολύ καλύτερα το κυβερνούν οι
πολιτικοί, επειδή εμείς δεν μπορούμε να κατευθύνουμε τελικά ούτε το ποίμνιό
μας», είπατε. Τι φταίει;
– Η
κυβέρνηση, για πολλούς λόγους, που ξεκινούν από ειλικρινή σεβασμό και φτάνουν
μέχρι την αντικειμενική δυνατότητα να συμβάλει καθοριστικά στην επίτευξη της
εθνικής και λαϊκής ενότητας, ζήτησε τη συνδρομή μας στην πάταξη της μάστιγας.
Αυτό εξελήφθη από μερικούς θρησκευόμενους ότι θα συναποφασίζουμε για τα μέτρα,
λες και η Εκκλησία είναι παράλληλο κράτος ή «κράτος εν κράτει». Αυτή είναι
λαθεμένη αντίληψη, αν και ιστορικά μπορεί να εξηγηθεί. Δεν έλειψαν κι εκείνοι
που σκέφτηκαν ότι η κυβέρνηση ζήτησε τη συνδρομή της Εκκλησίας για να
μετακυλίσει το κόστος των αποφάσεών της. Ακόμα κι έτσι να είναι όμως, η Εκκλησία
είναι εδώ για να θυσιάζεται για τη σωτηρία όλων, ανεξάρτητα από την πίστη ή τα
κίνητρά τους. Η στάση συγκεκριμένων ακραίων ομάδων, με περιδεή πίστη και ελλιπή
θεολογική κατάρτιση, δεν πρέπει να μας εκπλήσσει. Είναι οι ίδιες ομάδες,
εφημερίδες και ιστοσελίδες που επιτίθενται χυδαία στον Παναγιώτατο Οικουμενικό
Πατριάρχη, στον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και στην Ιερά Σύνοδο
κατηγορώντας μας όλους ότι προδίδουμε την πίστη μας. Νομίζετε ότι είναι τυχαίο,
που οι ίδιες ομάδες, πρωτοστατούν στην καταδίκη της Πανορθοδόξου Συνόδου της
Κρήτης και του Ουκρανικού Αυτοκεφάλου;
Δυστυχώς,
συγκεκριμένες λαθεμένες κινήσεις πολιτικών προσώπων, κομμάτων, επιστημόνων αλλά
και δημοσιογράφων, τους επέτρεψαν να ξεθαρρέψουν, να αμφισβητήσουν, μέχρι και
να επαναστατήσουν ενάντια στις αποφάσεις της Ιεράς Συνόδου, που απέβλεπαν στη
γρήγορη απαλλαγή μας από την πανδημία. Βλέπετε, είναι και το πολίτευμα της
Εκκλησίας μας τέτοιο, που επιτρέπει ελευθερία στην «κατά τόπους» διαχείριση των
καταστάσεων και έτσι η εικόνα που δόθηκε ήταν εικόνα διγλωσσίας και πολυφωνίας.
– Η
Εκκλησία επέζησε με όλα τα πολιτεύματα μέσα στην Ιστορία της. Σήμερα που οι
θρησκείες επανέρχονται στο προσκήνιο (απειλητικά ή όχι), ποιος νομίζετε ότι
πρέπει να είναι ο ρόλος της μέσα σ’ ένα δημοκρατικό κράτος σαν το δικό μας;
– Είναι
γνωστή η ιστορική μορφή της «συναλληλίας», από τότε που ο αυτοκράτορας έμπαινε
στην Αγία Σοφία, πιασμένος χέρι-χέρι με τον πατριάρχη. Συνέβη πατριάρχες να
αρνηθούν να στέψουν αυτοκράτορες, όπως και αυτοκράτορες να εκθρονίσουν
πατριάρχες. Σημειώθηκε ότι «τελικά ο θρόνος πάντα υποκλινόταν μπροστά στο
αλτάρι», όμως αυτά ανήκουν στο παρελθόν, όταν ο λαός είχε τη δυνατότητα να
εναντιώνεται στα απολυταρχικά καθεστώτα μόνο μέσω των ποιμένων του. Βέβαια,
τώρα, έστω με χάρτινο ξίφος, ο λαός ψηφίζει. Η Εκκλησία, «αφήνουμε» στους
πολιτικούς τον ρόλο των Επτά Διακόνων (όπως αναφέρονται στις Πράξεις των
Αποστόλων, να υπουργούν τις βιοποριστικές ανάγκες) και κρατάμε για εμάς, τον
ρόλο του δασκάλου της «κατά Χριστόν ζωής». Ομως, επειδή υπάρχουν και πολίτες
που δεν ασπάζονται την ορθόδοξη χριστιανική εμπειρία μας, γι’ αυτό και επίσημα
το κράτος δεν μπορεί να θρησκεύεται, αλλά οπωσδήποτε οφείλει να αφουγκράζεται
τις θρησκευτικές ευαισθησίες των πολιτών. Φυσικά η Εκκλησία δεν συν-κυβερνά,
δεν επιδιώκει να είναι ισότιμος συνομιλητής των κυβερνήσεων, όμως έχει άποψη
και μάλιστα βαρύνουσα, όπως όλοι οι κορυφαίοι θεσμοί.
Κλειστοί ναοί
–
Ενόψει Χριστουγέννων, υπάρχει πίεση από πιστούς για να ανοίξουν οι ναοί;
– Το
θρησκευτικό συναίσθημα θέλει λεπτούς χειρισμούς, όχι άγαρμπους, όχι υπό τον
φόβο ενός πρωτοσέλιδου, γιατί το πρωτοσέλιδο διαρκεί μία ημέρα ενώ η πίστη μια
ζωή. Ναι, πιεζόμαστε αφόρητα. Για όλους, το περασμένο Πάσχα ήταν τραυματική
εμπειρία, δεν θέλουμε να την ξαναζήσουμε. Ομως και ο Χριστός το τελευταίο Πάσχα
της επίγειας ζωής Του δεν το έζησε, σταυρώθηκε λίγες ώρες πριν, προκειμένου να
ζήσει ο κόσμος με τον θάνατό Του. Αυτό θα προτείνουμε στους πιστούς, αν
δυστυχώς, υπάρχει ακόμα η ανάγκη για κλειστούς ναούς.
Οι αρνητές δεν είναι θρησκευτικό κίνημα
– Σας
προβληματίζει η εικόνα που μεταδίδει η Εκκλησία στην κοινή γνώμη, όταν ιερείς
και μοναστήρια δεν τηρούν τα μέτρα κατά του συγχρωτισμού ή είναι αρνητές της
μάσκας και της ύπαρξης του κορωνοϊού; Ποιο το μήνυμά σας προς τους πιστούς
τώρα, που η χώρα περνάει το δεύτερο φονικότερο κύμα έξαρσης της πανδημίας;
– Οι
«δικοί μας» αρνητές της μάσκας ξεκινούν από τη δημοκρατική ευαισθησία της
«Ελευθερίας του προσώπου» (είναι κεφάλαιο της Θεολογίας μας, αυτό), όμως
χρειάζεται να εμπιστευθούν περισσότερο την Εκκλησία τους όπως αποφαίνεται
Συνοδικώς, και δεν θα χάσουν. Οσοι θρησκευόμενοι αρνούνται την ύπαρξη του ιού,
θα τους συμβούλευα να προσευχηθούν και να καταλάβουν, ότι και αυτόν ο Θεός τον
δημιούργησε. Θα μου επιτρέψετε όμως να διαφωνήσω στο άλλο που λέτε. Μπορεί να
μας θέλουν όλοι να είμαστε παράδειγμα προς μίμηση, αλλά πάντως, όσο τηρούμε
στους ναούς και στα μοναστήρια τα μέτρα, δεν τα τηρεί ο υπόλοιπος δημόσιος και
ιδιωτικός βίος.
Με
ελάχιστες εξαιρέσεις, όπως παντού. Αλλά το κίνημα των αρνητών της μάσκας δεν
είναι θρησκευτικό κίνημα και η συμμετοχή θρησκευομένων σε αυτό είναι πολύ
μικρή, ακριβώς επειδή ο Αρχιεπίσκοπος και η Εκκλησία χειρίστηκαν τα πράγματα με
σύνεση και ψυχραιμία. Το κίνημα των αρνητών της μάσκας είναι πολύπλοκο
κοινωνικό φαινόμενο με έντονα αντισυστημικά χαρακτηριστικά, δηλαδή μετέχουν σε
αυτό όλοι όσοι αισθάνονται ότι ο κόσμος, όπως έχει διαμορφωθεί, είναι μια
φυλακή για τους ίδιους.
Είναι ένα
κίνημα συνολικής άρνησης που θέλει να καταστρέψει την κοινωνία, όπως
διαμορφώθηκε από την αστική επανάσταση, γι’ αυτό και το βρίσκουμε σε όλες τις
χώρες. Δεν είναι ελληνική πρωτοτυπία και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να το
υποτιμήσουμε ή να το αγνοήσουμε. Σε δύο μήνες θα το βρούμε μπροστά μας, όταν θα
μεταμορφωθεί σε αντιεμβολιαστικό κίνημα. Χρειάζεται εθνική ενότητα για να το
αντιμετωπίσουμε. Εμείς, ως απόστολοι Χριστού, δεν βλέπουμε την ανάγκη να σωθούν
μόνο τα σώματα, αλλά πρωτίστως να σωθούν οι ψυχές.
– Είναι
διχασμένοι οι ιεράρχες της Εκκλησία μας στο θέμα του κορωνοϊού;
– Οχι,
δεν είναι. Υπάρχει απόλυτη ταύτιση απόψεων, με κάποιες αποχρώσες παραγωγικές
συλλογιστικές στη διαχείριση του θέματος. Απολύτως χρήσιμες.
–
Υπάρχουν δεύτερες σκέψεις, ίσως με στόχο την εξυπηρέτηση προσωπικών φιλοδοξιών,
πίσω από τις αντιδράσεις των μητροπολιτών σε κρίσιμα ζητήματα της πολιτικής
ζωής, όπως π.χ. η τήρηση των μέτρων και το άνοιγμα των ναών;
–
Κατηγορηματικά σας διαβεβαιώνω, όχι. Είμαστε όλοι πολιτικά σκεπτόμενα όντα,
όμως για εμάς, μόνον ο Χριστός καταλαμβάνει κάθε πτυχή της ζωής μας, της
καρδιάς και της σκέψης μας. Και προσπαθούμε, με αυτήν τη «γεμάτη Χριστό» ζωή
μας να κοινωνήσουμε την πολιτική κοινωνία μας. Αυτή η προσπάθεια δεν είναι
πάντα επιτυχής, καμιά φορά λοξοδρομούμε, είναι και οι σειρήνες που τραγουδούν
ωραία, αλλά η Ιθάκη μας δεν αλλάζει.
Ευτυχώς,
μας καθοδηγεί το παράδειγμα του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου· κράτησε ενωμένη την
Εκκλησία και στήριξε το έθνος, τόσο στην οικονομική όσο και στην υγειονομική
κρίση. Επιπλέον, διαχειρίστηκε υποδειγματικά τις σχέσεις της Εκκλησίας με την
πρώτη αριστερή κυβέρνηση της χώρας. Θυμίζω ότι οι πειρασμοί δεν ήταν λίγοι,
καθώς υπήρχαν «ουκ ολίγες» σειρήνες, που του ζητούσαν να γίνει «εθνάρχης»,
δηλαδή μέτοχος του πολιτικού παιχνιδιού, ή του ζητούσαν την άδεια να «ρίξουν
την κυβέρνηση». Εκείνος, όμως, προτίμησε τον δρόμο και τον τρόπο του Χριστού.
Ορθή η απαγόρευση για τη Θεία Λειτουργία
– Πολλοί θεωρούν αμφίσημη τη στάση της Εκκλησίας σχετικά με τη Θεία
Κοινωνία.
– Η θέση
της Εκκλησίας είναι σαφής όπως και η θέση της κυβέρνησης. Δεν είναι σαφής η
θέση των ειδικών, υπάρχουν αντικρουόμενες απόψεις και είναι λογικό, επειδή η
Θεία Κοινωνία ξεπερνά τα όρια του επιστητού. Ομως, όλοι οι επιστήμονες συμφωνούν
ότι εκείνο που πρέπει να αποφευχθεί «πάση θυσία» είναι η συνάθροιση κοινού,
γιατί βοηθάει στη μετάδοση του ιού. Γι’ αυτό, ορθώς η πολιτεία απαγόρευσε τη
συμμετοχή πιστών στη Θεία Λειτουργία και η Εκκλησία το σεβάστηκε απολύτως.
Πιστεύει άραγε κανείς ότι, ύστερα από δίωρο συγχρωτισμό με κρούσμα σε κλειστό
χώρο, ο ιός θα περιμένει τη στιγμή που θα κοινωνήσεις από το ίδιο σκεύος για να
κολλήσει; Ας είμαστε στοιχειωδώς σοβαροί.
Σας
θυμίζω ότι στην Κορέα, που έχουμε καταγεγραμμένη περίπτωση υπερμετάδοσης του
κορωνοϊού σε συνάθροιση χριστιανών, αυτή οφειλόταν στην ίδια τη συνάθροιση και
όχι στη Θεία Κοινωνία, επειδή, λόγω του δόγματός τους, δεν κοινώνησαν όπως
κοινωνούμε εμείς οι ορθόδοξοι.
Διάβασα
μια δήλωση διαπρεπούς Ελληνα επιστήμονα του εξωτερικού, ο οποίος ζήτησε να
απαγορευθεί η Θεία Κοινωνία και ανέφερε ότι είναι κάτι συμβολικό, μια
«ανάμνηση». Αυτή είναι προτεσταντική αντίληψη για τη Θεία Κοινωνία. Δεν είναι,
λοιπόν, τόσο αθώες ορισμένες προτάσεις και καταλαβαίνετε γιατί μας πληγώνουν
τόσο πολύ. Για μας τους ορθοδόξους, η Θεία Κοινωνία δεν είναι ανάμνηση ή
συμβολισμός, είναι το θαύμα της πίστεώς μας: ζούμε τρώγοντας το σώμα του
Χριστού και πίνοντας το αίμα Του. Η Εκκλησία υπάρχει για να λειτουργεί και
λειτουργεί για να κοινωνεί τους πιστούς.
Να τους κοινωνεί ζωή και αφθαρσία.
Επειτα από έναν χρόνο με τον κορωνοϊό, ύστερα από χιλιάδες Θείες Λειτουργίες σε
όλη την Ελλάδα, δεν υπήρξε ούτε μία περίπτωση υπερμετάδοσης του ιού για την
οποία να ευθύνεται η συνάθροιση πιστών, όπως αυτή στην Κορέα. Ο λόγος, φυσικά,
δεν είναι μαγικές αντιλήψεις του τύπου «στην Εκκλησία δεν κολλάει ο ιός», αλλά
ότι η συντριπτική πλειονότητα των πιστών ακολουθεί με ευλάβεια τα επιβαλλόμενα
κάθε φορά μέτρα. Γι’ αυτό και προξενούν τόση πολύ εντύπωση οι διάφορες
εξαιρέσεις.
ΠΗΓΗ: https://www.vimaorthodoxias.gr/mitropoleis/alexandroypoleos-anthimos-osoi-thriskeyomenoi-arnoyntai-tin-yparxi-toy-ioy-na-katalavoyn-oti-kai-ayton-o-theos-ton-dimioyrgise/
Η Γλώσσα μου.....
Η αδόκιμη έκφραση «αρνητικό ρεκόρ» για τα θύματα της πανδημίας του Δημήτρη Καλαντζή.
|
ΠΗΓΗ: ΠΗΓΗ: Παράπονα Ρόδου
Πέμπτη 26 Νοεμβρίου 2020
Τετάρτη 25 Νοεμβρίου 2020
Θεία Κοινωνία
Θεία Κοινωνία από την πίσω πόρτα
Πατήρ Λίβυος
Ακούμε τις ημέρες αυτές από δεκάδες, έως εκατοντάδες
πιστούς, μετά επάρσεως να ομολογούν ότι κλήθηκαν μυστικά σε ιδιωτικές
λειτουργίες, σε μοναστήρια και ενορίες, σε σπίτια και εξοχικές κατοικίες, όπου
ο «Γέροντας» κάλεσε μια λίστα «δικούς» του ανθρώπους, της παρέας, της
ομάδας, του κύκλου, μια «ευσεβή ελίτ», ώστε να λειτουργηθούν και να κοινωνήσουν
.
Αλήθεια, ποια ορθόδοξη πνευματικότητα, ποιο θεολογικό
και πατερικό κείμενο, ποια αγιοπνευματική παράδοση, είναι εκείνη που λέει ότι
μπορώ να κοινωνώ σε κρυφές Λειτουργίες, αδιαφορώντας εάν το σύνολο της
εκκλησίας μου, δηλαδή των αδελφών μου, των μελών του Σώματος του Χριστού,
μετά πόνου και πένθους δεν μπορεί να το πράξει;
Αλήθεια, από πότε στην Ορθόδοξη εκκλησία, των πατέρων
και αγίων που τόσο πολλοί κάποιοι κόπτονται να αυτοπαρουσιάζονται και να
αυτοαναδικνύονται ως συνεχιστές τους, αναφέρεται ότι υπάρχει ατομική ευσέβεια,
ατομική λατρεία ή ατομική σωτηρία; Δεν έχει διαβάσει ή ακούσει κανείς άραγε ότι
ο Χριστιανός ακόμη και όταν προσεύχεται στο κελί ή στο δωμάτιο του, δεν
προσεύχεται ως ατομικότητα αλλά ως μέλος της Εκκλησίας;
«Ο πιστός ακόμη καὶ στὸ σπίτι του συναδελφώνεται μὲ
ὅλους τοὺς ἄλλους Ὀρθόδοξους Χριστιανοὺς ποὺ προσεύχονται μὲ τὰ ἴδια λόγια ὅπως
κι αὐτός. Ἡ προσωπικὴ προσευχὴ εἶναι δυνατὴ μόνο μέσα στὰ πλαίσια τῆς
κοινότητας. Κανένας δὲν εἶναι Χριστιανὸς ἀπὸ μόνος του ἀλλὰ μόνο σὰν μέλος τοῦ
Σώματος. Ἀκόμη καὶ σὲ ἀπομόνωση «στὸ ταμεῖον» ὁ Χριστιανὸς προσεύχεται σὰν
μέλος τῆς λυτρωμένης κοινότητας τῆς Ἐκκλησίας. Καὶ εἶναι μέσα στὴν Ἐκκλησία ποὺ
μαθαίνει πῶς νὰ λατρεύει». *Κάλλιστος Γουέρ- Γεώργιος Φλωρόφκυ
Άραγε θα μπορούσε κανείς να φανταστεί ότι τα μέλη της
οικογένειας του θα πεινάνε και θα υποφέρουν από έλλειψη τροφής και αυτός
ατομικά θα έβρισκε να φαΐ και θα το κρατούσε μονάχα γι αυτόν, αδιαφορώντας για
την πείνα των παιδιών και αδελφών του; Θέλω να πιστεύω πως δεν θα το έκανε
κανεί. Και εάν αυτό δεν μπορούμε να το πράξουμε για την βιολογική οικογένεια
μας, πως το δέχεται η συνείδηση μας, για την πνευματική και εκκλησιαστική;
Ή μήπως τελικά η εκκλησία για εμάς όλους, δεν είναι η οικογένεια μας, αλλά ένας
χώρος εξυπηρέτησής ατομικών και θρησκευτικών αναγκών όπου ο καθένας κτίζει την
ατομική του σωτηρία αδιαφορώντας για τους άλλους;
«Όταν ξεχωρίζουμε τον εαυτό μας, δεν είμαστε
χριστιανοί. Αληθινοί χριστιανοί είμαστε, όταν αισθανόμαστε βαθιά ότι είμαστε
μέλη του μυστικού σώματος του Χριστού, της Εκκλησίας, με μια συνεχή σχέση
αγάπης…» *Όσιος Πορφύριος Καυσοκαλυβίτης
Έχουμε αντιληφθεί ότι στην εκκλησία σωζόμαστε ως λαός
του Θεού και όχι ως ατομικότητες; Έχουμε επίγνωση ότι είμαστε μέλη του σώματος
του Χριστού; Ότι αποτελούμε την μεγάλη οικογένεια του Θεού; Αλήθεια, τι είναι η
Θεία Λειτουργία; Δεν είναι ακριβώς η φανέρωση μέσα στο χρόνο των εσχάτων;
Δηλαδή της Βασιλείας του Θεού; Και τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει με απλά λόγια,
ότι μέσα στον κτιστό και φθαρτό βίο μας, έρχεται το Άκτιστο και αιώνιο, ο Θεός,
ο Χριστός, η Αγία Τριάς και ω του θαύματος κοινωνεί μαζί μας, δίνοντας μας
ζωή!!!
Σε κάθε Θεία Λειτουργία, η οποία είναι η πράξη
πραγμάτωσης της Εκκλησίας, προγευόμαστε την δόξα της Βασιλείας Του Θεού. Ο
Χριστός ενώνει στο Αναστημένο Σώμα Του, τους πάντες και τα πάντα. Μηδενός
εξαιρουμένου. Η κατακερματισμένη και διασκορπισμένη από την αμαρτία (δηλαδή την
φιλαυτία) ανθρωπότητα, ενώνεται στον πρόσωπο του Χριστού. Γι αυτό τον λόγο και
οποιαδήποτε διαίρεση αυτού του ενιαίου σώματος του Χριστού, αποτελεί αίρεση.
Ποτέ και για κανέναν λόγο δεν μπορεί η Θεία Λειτουργία, να τελεστεί με κριτήρια
διχαστικά, επιλεκτικά και διαιρετικά, φυλής, αίματος, ομάδος, σωματείου,
παρέας, γνωστών, συγγενών και ελίτ ευσεβών. Η Θεία Ευχαριστία φανερώνει
τον παράδεισο στο οποίο τα πάντα και οι πάντες είναι ενωμένοι με τον Χριστό.
Μονάχα η κόλαση είναι διαιρεμένη και κατακερματισμένη πραγματικότητα σε
μοναχικές ατομικότητες. Παράδεισος σημαίνει ενότητα αγάπης και κοινωνίας, στην
οποία δεν χωράει ο θάνατος, παρα μόνο το Φως της δόξης του Θεού.
Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι αυτές τις δύσκολες και επώδυνες ημέρες της
πανδημίας, δεν κρίνεται μονάχα η σωματική υγεία μας, αλλα και η πνευματική.
Είναι οι οριακές καταστάσεις που φανερώνουν την ποιότητα μας. Γι αυτό και
πρέπει να μείνουμε ενωμένοι ως ενιαίο σώμα Χριστού, ως εκκλησία Του, με αγάπη
και υπακοή.
Κανείς ποτέ δεν έχασε κάνοντας υπακοή. Ο Άγιος Θεόδωρος
Στουδίτης αναφέρει ότι εκείνος ο οποίος δεν κοινωνάει με δική του ευθύνη και
υπαιτιότητα, αλλά κάνοντας υπακοή, ο Χριστός μυστικώ τω τρόπω, νοερά αλλά
υπαρκτά ο Κύριος ενώνεται μαζί του.
Ας δούμε όλη αυτή την σκληρή πανδημία ως παραχώρηση Θεού. Ως μια δοκιμασία που
ζητάει από εμάς, να επαναξιολογήσουμε τις αξίες και «αρετές» μας, το βίωμα και
την εμπειρία μας, την εκκλησιαστική συνείδηση μας, τα όρια, την ευθύνη και την
χρήση της ελευθερία μας, απέναντι σε εμάς, τους άλλους, την κτίση ολάκερη, που καθημερινά
βιάζεται και καταστρέφεται από τον ανθρώπινο παράγοντα.
Μην θέλουμε και μην βιαζόμαστε να βγάλουμε από πάνω
μας, με ανεύθυνες και ανέξοδες δικαιολογίες, παρανοϊκές συνωμοσιολογίες και
ρητορείες τον Σταυρό, την δοκιμασία που επίτρεψε ο Θεός να έρθει στην ζωή μας.
Ας κάνουμε υπομονή, προσευχή, υπακοή, άσκηση υπευθυνότητας, πνευματικής
ωριμότητας, σε κλίμα μετάνοιας και ησυχίας.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι θα περάσει κι αυτό, θα φύγει
και θα έρθει κάτι άλλο. Αλλά η Εκκλησία θα υπάρχει, ο Χριστός θα είναι εδώ, στα
πάντα παντού. Μπορεί για λίγο μόνο να στερηθούμε της κοινωνίας του Σώματος και
του Αίματος Του, κι αυτό θα μας πονέσει αλλα συγχρόνως θα μας ταπεινώσει και
ωριμάσει πνευματικά. Η υπακοή θα μας προετοιμάσει ώστε σε λίγο καιρό που θα
μπορούμε και πάλι να κοινωνήσουμε το Αχράντου και ζωοποιού, σώματος και αίματος
του Χριστού, τούτο γίνει φώς και ανάσταση εντός μας.
Όμως μέχρι τότε δεν θα μείνουμε ολότελα ορφανοί και στερημένοι της Χάριτος Του.
Πέρα από την Θεία κοινωνία που είναι η απόλυτη ένωσης μαζί Του, κατά τους
αγίους πατέρες υπάρχουν κι άλλοι τρόποι θεοκοινωνίας, όπως:
1. Οι εφαρμογή των εντολών Του.
Αναφέρει ο άγιος Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης λέει ότι η ομοιότητα και ένωσή μας με
τον Θεό επιτελείται μόνο με την εφαρμογή των θείων εντολών (Λόγος περί
σωτηριώδους γνώσεως). Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής, όσον αφορά την ένωσή μας με
τον Θεό, λέει: «Ο λόγος του Θεού και Πατρός βρίσκεται μυστικά σε κάθε μία από
τις εντολές Του, οπότε αυτός που δέχεται τον λόγο του Θεού δέχεται τον
Θεό». Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, μιλώντας για τη θέωση του ανθρώπου με
την εφαρμογή των εντολών του Θεού, λέει: «Οι εντολές του Θεού παρέχουν όχι μόνο
τη γνώση, αλλά και τη θέωση».
2. Νοερά προσευχή-Ευχή του Ιησού,
«Κύριε Ιησού Χριστέ Ελέησον με…».
3. Ακρόαση και ανάγνωση του Λόγου του
Θεού.
Αφήνω τελευταία για να κλείσω το κείμενο αυτό, την
καταπληκτική ιστορία που μας διηγηθείτε ο Ντοστογιέφσκι η οποία η συμπερίληψη
όλων των παραπάνω: Γράφει ὁ μεγάλος ρῶσσος φιλόσοφος λογοτέχνης Θεόδωρος
Ντοστογιέφσκι στό βιβλίο «Ἀδελφοί Καραμάζωφ».
«Σέ ἕνα χωριό ζοῦσε μιά σεβάσμια γερόντισσα. Τήν ἐκτιμοῦσε ὅλος ὁ κόσμος. Μά
πιό πολύ ἐκτιμοῦσε ἡ ἴδια τόν ἑαυτό της.
Μιά ἡμέρα, ἡ γερόντισσα αὐτή πέθανε ὅπως ὅλοι. Ἔκλεισε τά μάτια της καί
«κοιμήθηκε». Μά ὅταν σέ λίγο ξύπνησε, στήν ἄλλη ζωή, διαπίστωσε (πρός μεγάλη
ἀγανάκτησή της!), ὅτι εἶχε βρεθεῖ σέ μιά μεγάλη λίμνη φωτιά. Καί βλέποντας
κάποια στιγμή τόν ἄγγελό της στήν ὄχθη, τοῦ φώναξε:
-Κάποιο λάθος ἔγινε! Ἐγώ, πρόσωπο σεβαστό, δέν ἔπρεπε νά βρίσκομαι ἐδῶ!
Ὁ ἄγγελος τήν συμπόνεσε. Καί φιλοτιμήθηκε νά ψάξει νά
βρεῖ ἐλαφρυντικά, νά τήν βοηθήσει. Καί θυμήθηκε, ὅτι κάποτε εἶχε δώσει σέ μιά
ζητιάνα ἕνα φρέσκο κρεμμύδι, πού ἔτυχε καί ὁ ἄγγελος τό εἶχε μαζί του. Κρατώντας
το λοιπόν ἀπό τά φύλλα τῆς τό ἔρριξε μπροστά της.
-Πιάσε το, νά σέ τραβήξω ἔξω. (Τῆς εἶπε).
Ἐκείνη τό ἔπιασε. Καί ὁ ἄγγελος ἄρχισε νά τήν τραβάει
ἔξω ἀπό τήν λίμνη-φωτιά. Καί βλέποντάς την νά βγαίνει ἀπό τό πῦρ τῆς κόλασης
ἁρπάχτηκαν ἀπό ἐπάνω της (ἀπό τά πόδια της, ἀπό τά χέρια της, ἀπό τά ροῦχα
της), ἄλλοι πολλοί· μέ τήν ἐλπίδα νά βγοῦν καί αὐτοί· νά σωθοῦν!
Ἀλλά ἡ σεβάσμια γερόντισσα θύμωσε ἐναντίον τους! Ἦταν κατάσταση αὐτή; Νά
κρεμαστεῖ ἡ ἀληταρία τοῦ κόσμου ἀπάνω της;
Καί ἄρχισε νά τούς κλωτσάει μέ ἀγανάκτηση.
-Τί εἶναι ἐτοῦτο πάλι! Μέ τό δικό μου κρεμμύδι θέλουν
νά σωθοῦν ὅλοι αὐτοί;
Καί τό βλαστάρι τοῦ κρεμμυδιοῦ κόπηκε. Καί ὅλοι αὐτοί, καί ἡ σεβάσμια
γερόντισσα μαζί, ξανάπεσαν στό αἰώνιο πῦρ.
Καί τώρα μία ἐρώτηση-ἀπορία:
-Γιατί κόπηκε τό κρεμμύδι;
Ἀπάντηση:
-Γιατί ὁ Θεός εἶναι ἀγάπη. Καί θέλει νά ἔχουμε ἀγάπη. Ὅμως· ἡ γερόντισσα αὐτή
δέν εἶχε ἀγάπη. Ἄν εἶχε ἀγάπη, θά ἔλεγε:
-Κάμε, Θεέ μου, μέ τήν εὐσπλαγχνία Σου, πιασμένοι ἀπό τοῦτο τό κρεμμύδι, νά
βγοῦμε ὅλοι ἀπό ἐδῶ. Νά μή μείνει ἄνθρωπος στήν κόλαση κανένας…….»
ΠΗΓΗ: https://www.pentapostagma.gr/ekklisia/pneymatika-ofelima/6976231_patir-libyos-theia-koinonia-apo-tin-piso-porta