Ο θόρυβος και οι επιπτώσεις στην ακοή μας
Η
βιομηχανική και τεχνολογική επανάσταση, προχώρησαν ίσως την κοινωνία σε
υψηλότερα επιτεύγματα, όμως αυτή η πρόοδος έκανε επίσης τον κόσμο πιο
θορυβώδη. Η ηχητική μόλυνση πράγματι, αποτελεί σήμερα έναν διαρκώς
αυξανόμενο κίνδυνο για την υγεία και ο κίνδυνος αυτός μπορεί να
εντοπισθεί σχεδόν παντού.
Οι πόλεις είναι γεμάτες από κάθε είδους θορύβους και
τα ντεσιμπέλ (δηλαδή, οι μονάδες μέτρησης του ήχου), βρίσκονται στα
ύψη. Ακόμη και μια «απόδραση» στην εξοχή, ίσως να μη προσφέρει πλέον ένα
ήσυχο καταφύγιο, αφού κι εκεί, πολλές φορές, οι θόρυβοι των διαφόρων
γεωργικών μηχανημάτων και εγκαταστάσεων, μπορεί να προκαλούν σοβαρή
ενόχληση.
Και βέβαια, ας μην ξεχνούμε ότι και η έντονη μουσική, που για πολλούς
μπορεί να είναι απόλαυση, μπορεί να προκαλέσει εξίσου βλάβες στο έσω
ους, εάν είναι υπερβολικά έντονη. Τελικά, κάθε συνεχής ή
επαναλαμβανόμενη έκθεση σε ήχους (ακουστική ενέργεια), μπορεί να
προκαλέσει ακουστικό τραύμα στο αυτί. Το τραύμα αυτό, μπορεί να έχει ως
αποτέλεσμα απώλεια της ακοής, συνεχείς εμβοές στα αυτιά και καμιά φορά,
ιλίγγους. Επίσης, μπορεί να προκληθούν και μη ακουστικά αποτελέσματα,
όπως ταχυκαρδίες και αύξηση της αρτηριακής πίεσης.
Περίπου
στο ένα τρίτο των ατόμων που παρουσιάζουν βαρηκοΐα, αυτή αποδίδεται
στην έκθεση σε υπερβολικό θόρυβο. Ο θόρυβος παραμένει η συχνότερη αιτία
(που μπορεί όμως να προληφθεί...), μη αναστρέψιμης νευροαισθητηριακής
βαρηκοΐας.
Τι είναι ακουστικός τραυματισμός;
Όταν ένας εξαιρετικά έντονος ήχος (ηχητική ενέργεια), κτυπήσει το έσω
ούς (το πλέον εσωτερικό τμήμα του αυτιού), τότε μπορεί να προκληθεί
ακουστικός τραυματισμός.
Εάν αυτός ο ήχος έχει σύντομη διάρκεια, μπορεί να προκαλέσει μία
αναστρέψιμη, παροδική απώλεια της ακοής. Έτσι, για παράδειγμα, μία
συναυλία ρόκ μουσικής, μπορεί να προκαλέσει εμβοές και μείωση της ακοής
για μερικές ώρες. Σ’ αύτη την περίπτωση, εάν τα συμπτώματα διαρκέσουν
για περισσότερες από μερικές ημέρες, η χορήγηση μικρής ποσότητας
στεροειδών φαρμάκων, μπορεί να βοηθήσει το έσω ους να αναρρώσει. Όμως,
εάν ο ήχος είναι πολύ δυνατός και η έκθεση στον ήχο αυτό έχει αρκετή
διάρκεια, τότε μπορεί να προκληθεί μόνιμη βλάβη. Η κατάσταση αυτή δεν
είναι πλέον αναστρέψιμη.
Η αιφνίδια απώλεια της ακοής, που προκαλείται από κάποιον απότομο και
πολύ δυνατό θόρυβο (πχ, έκρηξη), ονομάζεται οξύς ακουστικός
τραυματισμός. Εάν ο θόρυβος αυτός είναι αρκετά ισχυρός, μπορεί να
προκαλέσει ρήξη του τυμπάνου ή το άτομο να υποστεί πλήρη απώλεια της
ακοής. Καμιά φορά, ιδιαίτερα εάν η αιφνίδια απώλεια είναι ολική και
συνδυάζεται με έντονη ζάλη, μπορεί να είναι αναγκαία η άμεση χειρουργική
διερεύνηση, για τον εντοπισμό και την διόρθωση της βλάβης.
Ατομικές διαφορές στην ευαισθησία προς το θόρυβο
Η ευαισθησία προς τον θόρυβο, μπορεί να διαφέρει μεταξύ των διαφόρων
ατόμων. Εν τούτοις, σαν γενικός κανόνας, ο θόρυβος μπορεί να έχει
πιθανώς βλαπτικά αποτελέσματα επί της ακοής όταν:
• Χρειάζεται κάποιος να κραυγάζει για να ακουστεί
• Προκαλείται πόνος στο αυτί
• Προκαλείται βουητό στο αυτί, ή
• Προκαλείται απώλεια της ακοής επί μερικές ώρες ή περισσότερο, μετά από την έκθεση στον θόρυβο
Σε
αντίθεση με την αρκετά διαδεδομένη αντίληψη, ότι μπορεί κάποιος να
«δυναμώσει» την ακοή του εάν εκτίθεται συχνά σε έντονο θόρυβο, αυτό που
ισχύει πράγματι, είναι ότι, η συσσωρευτική έκθεση ενός ατόμου σε
έντονους θορύβους κατά το παρελθόν, μπορεί να προκαλέσει πολύ σοβαρή
βλάβη στην ακοή και δυστυχώς, δεν υπάρχει διαθέσιμη θεραπευτική αγωγή,
εφόσον έχει προκληθεί σοβαρή βλάβη.
Ποια είναι τα όρια αντοχής στους θορύβους;
Πολλοί ειδικοί συμφωνούν ότι, η συνεχής έκθεση ενός ατόμου σε ήχο
εντονότερο από 85 ντεσιμπέλ (dB),είναι επικίνδυνη για τα αυτιά. Όπως ήδη
αναφέρθηκε, το ντεσιμπέλ είναι μονάδα μέτρησης του ήχου.
Για παράδειγμα:
• Ο ασθενέστερος ήχος που μπορεί να συλλάβει το φυσιολογικό
ανθρώπινο αυτί, είναι στα 0 dB, ενώ ο θόρυβος που προκαλεί ένας πύραυλος
κατά την στιγμή της εκτόξευσης, πλησιάζει τα 180 dB
• Ένας ψίθυρος, είναι περίπου 30 dB
• Μία κανονική συζήτηση, είναι περίπου 60 dB
• Μία μηχανή κουρέματος του γκαζόν, είναι 90 dB
• Ο ήχος από το iPod Shuffle, είναι 115 dB
Τα ντεσιμπέλ μετρώνται λογαριθμικά, το οποίο σημαίνει ότι η ηχητική
ενέργεια αυξάνεται κατά μονάδες του 10. Συνεπώς, μία αύξηση των
ντεσιμπέλ κατά 10,από τα 20 dB στα 30 dB, αποτελεί μια αύξηση κατά 10
φορές, ενώ μία αύξηση του ήχου από τα 20 dB στα 40 dB, αντιστοιχεί σε
αύξηση της ηχητικής ενέργειας του θορύβου κατά 100 φορές (10 επί 10).
Ποια η σχέση της διάρκειας και απόστασης του ήχου, με την βλάβη στην ακοή;
Υπάρχει άμεση σχέση, ανάμεσα στην διάρκεια της έκθεσης στον δυνατό
ήχο και της βλάβης στην ακοή. Αυτό σημαίνει ότι, όσο μακρότερη η έκθεση,
τόσο μεγαλύτερη η βλάβη. Επιπλέον, όσο πλησιέστερα ευρίσκεται η πηγή
του έντονου ήχου, τόσο μεγαλύτερη βλάβη προκαλείται. Ένα παράδειγμα
αυτού του γεγονότος, είναι η κώφωση από την χρήση του iPod. Υπάρχει μία
ανησυχητική αύξηση απώλειας της ακοής σε παιδιά και νεαρούς ενήλικες,
από την συνεχή ακρόαση έντονης μουσικής μέσω ακουστικών, τόσο κοντά στο
τύμπανο του αυτιού.
Ποιοι παράγοντες συμβάλλουν στην αύξηση της ευαισθησίας προς τους θορύβους;
Οι ακόλουθοι παράγοντες, έχει ευρεθεί ότι συνδέονται με αυξημένη ευαισθησία για την πρόκληση κώφωσης λόγω θορύβου:
• Γαλάζια μάτια
• Ανοιχτόχρωμο δέρμα
• Οικογενειακό ιστορικό κώφωσης
• Σακχαρώδης διαβήτης
• Νόσος του Meniere
• Ανεπάρκεια σιδήρου
• Ανεπάρκεια βιταμίνης Α
• Μεγαλύτερη ηλικία
• Αρτηριοσκλήρυνση
• Κάπνισμα
Τι άλλα συμπτώματα μπορεί να προκαλέσει ο θόρυβος;
Μετά από έκθεση σε ισχυρό θόρυβο, εμφανίζονται συχνά εμβοές.
Πρόκειται για ήχους. οι οποίοι μπορεί να έχουν διάφορες χροιές
(σφύριγμα, βουητό, κλπ). Οι εμβοές αποτελούν ένα σημείο, ότι έχει
υποστεί κάποια βλάβη το εσώτερο τμήμα του αυτιού (έσω ους), ή ότι
υπάρχει ακόμη και βλάβη νεύρων. Αρχικά οι εμβοές είναι παροδικές,
διαρκώντας μόνον μερικές ώρες. Καθώς όμως αθροίζεται όλο και περισσότερη
έκθεση στον θόρυβο με την πάροδο του χρόνου, οι εμβοές διαρκούν
περισσότερο, μέχρις ότου καταστούν μόνιμες. Ο ισχυρός θόρυβος, μπορεί
επίσης, σε μερικά άτομα, να προκαλέσει άγχος, ευερεθιστότητα, αύξηση των
καρδιακών παλμών, της αρτηριακής πίεσης ή και των οξέων του στομάχου.
Επιπλέον, ο πολύ ισχυρός θόρυβος μπορεί να μειώσει την
αποτελεσματικότητα στην επιτέλεση δύσκολων καθηκόντων, καθώς διαταράσσει
την προσοχή από την εργασία.
Τι κανόνες ισχύουν σχετικά με την έκθεση στο θόρυβο;
Έχει αποδειχθεί ότι, η πολύ συχνή έκθεση σε θόρυβο άνω των 85dB,
προκαλεί βαθμιαία κώφωση σε σημαντικό αριθμό ατόμων. Θόρυβος μεγαλύτερος
των 85dB, θα επιταχύνει αυτή την βλάβη. Στα περισσότερα πολιτισμένα
κράτη, έχουν τεθεί σε εφαρμογή σχετικοί κανονισμοί για την έκθεση σε
θόρυβο στο περιβάλλον εργασίας.
Για αυτιά χωρίς προστατευτικό κάλυμμα, ο επιτρεπόμενος χρόνος έκθεσης
στον θόρυβο, μειώνεται κατά το ένα τέταρτο για κάθε 5dB αύξηση του
μέσου επιπέδου θορύβου. Για παράδειγμα, η έκθεση στο θόρυβο,
περιορίζεται στις 8 ώρες στα 90dB,4 ώρες στα 95dB και 2 ώρες στα 100dB. H
μέγιστη επιτρεπόμενη έκθεση στο θόρυβο, για αυτιά χωρίς προστατευτικό
κάλυμμα, είναι 115 dB επί 15 λεπτά ημερησίως. Οποιοσδήποτε θόρυβος, άνω
των 140 dB, απαγορεύεται.
Κανονικά και υπό ιδεώδεις συνθήκες, το θορυβώδες εργασιακό περιβάλλον
εργοστασίων, μηχανουργείων, κλπ, θα έπρεπε να σχεδιάζεται με τέτοιο
τρόπο, ώστε να είναι πιο ήσυχο και επίσης, ο χρόνος εργασίας σε
περιβάλλον υψηλού θορύβου, να είναι μικρότερος. Όμως, συχνά το κόστος
μείωσης του θορύβου είναι απαγορευτικό. Σαν εναλλακτικός τρόπος, θα
πρέπει να χρησιμοποιούνται ειδικά προστατευτικά καλύμματα στα αυτιά,
όταν ο μέσος θόρυβος υπερβαίνει τα 90 dB, κατά την 8ωρη εργασία.
Εάν,
κατά την ετήσια εξέταση της ακοής, διαπιστώνεται ότι υπάρχει απώλεια
ακοής κατά 10 dB ή περισσότερο στους υψηλούς ήχους, σε κάθε αυτί, αυτό
θα πρέπει να το γνωρίζει ο εργαζόμενος (οι υψηλές συχνότητες του ήχου,
είναι και οι πλέον ευαίσθητες σε βλάβη από θόρυβο). Επίσης, ο αυτός ο
εργαζόμενος θα πρέπει να φορά προστατευτικά καλύμματα στα αυτιά του,
όταν ο θόρυβος είναι περισσότερος από 85 dB για 8ωρη εργασία.
Οι ωτασπίδες καθώς και τα διάφορα ειδικά προστατευτικά καλύμματα των
αυτιών, μπορεί να μειώνουν τον θόρυβο κατά 15 έως 30 dB. Οι ωτασπίδες
αποτελούν καλύτερη προστασία έναντι θορύβων χαμηλής συχνότητας (όπως
είναι ο θόρυβος του κομπρεσέρ). Τα μεγαλύτερα καλύμματα, είναι καλύτερη
προστασία για θορύβους υψηλής συχνότητας (όπως είναι ο θόρυβος των
μηχανών του αεροπλάνου).
Υπερβολική έκθεση στο θόρυβο, μπορεί να εμφανισθεί σε συναυλίες ρόκ
μουσικής, καθώς και οπουδήποτε χρησιμοποιείται ενίσχυση του ήχου. Η
καταστροφή της ακοής από έντονη μουσική, είναι μόνιμη, όπως ακριβώς και
από άλλες αιτίες. Για τον σκοπό αυτό, έχουν δημιουργηθεί ειδικές
ωτασπίδες, υψηλής πιστότητας, για την προστασία των μουσικών και των
μηχανικών ήχου.
Πώς εντοπίζεται η απώλεια της ακοής;
Η απώλεια της ακοής, συνήθως δημιουργείται μέσα σε ένα χρονικό
διάστημα μερικών ετών. Επειδή η διαδικασία αυτή είναι ανώδυνη και
βαθμιαία, πολλά άτομα μπορεί να μην την αντιληφθούν. Αυτό που μπορεί να
αντιληφθεί κάποιος είναι οι εμβοές. Αυτές μπορεί να είναι το αποτέλεσμα
μακροχρόνιας έκθεσης στο θόρυβο, η οποία μπορεί να προκαλέσει σοβαρή
βλάβη στο ακουστικό νεύρο. Άλλοτε πάλι, το μόνο σύμπτωμα, μπορεί να
είναι η αδυναμία του ατόμου να καταλάβει τί λένε οι άλλοι ή να θεωρεί
ότι οι άλλοι μουρμουρίζουν. Τέτοιες δυσκολίες στην ακοή, είναι
πιθανότερο να συμβούν σε χώρους όπου επικρατεί θόρυβος, όπως σε ένα
πάρτι ή σε πολυκοσμία. Οι δυσκολίες αυτές, μπορεί να υποδηλώνουν την
απαρχή απώλειας των ήχων υψηλής συχνότητας.
Τι είναι η ακοομέτρηση;
Ο
έλεγχος της ακουστικής λειτουργίας, γίνεται με ένα ειδικό τεστ, που
ονομάζεται ακοομέτρηση. Από την εξέταση αυτή, λαμβάνεται το ακοόγραμμα,
στο οποίο καταγράφονται οι καμπύλες της έντασης του ήχου, σε συνάρτηση
με τις συχνότητες. Έτσι, για παράδειγμα, το ακοόγραμμα ενός ατόμου που
παρουσιάζει απώλεια της ακοής λόγω θορύβου, αρχικά θα εμφανίζει απώλεια
μόνον στις υψηλές συχνότητες, στους 4000 Hz (Ο όρος Hz ή Hertz, είναι η
μονάδα μέτρησης της συχνότητας του ήχου. Τέσσερις χιλιάδες Hz, είναι μία
υψηλή συχνότητα, ενώ 250 ή 500 Hz, είναι χαμηλές συχνότητες). Όσο
διάστημα συνεχίζεται ή έκθεση στον ήχο και απώλεια ακοής, το ακοόγραμμα
θα εμφανίζει μεγαλύτερες απώλειες συχνοτήτων, ώστε να συμπεριλάβει και
τις χαμηλές πλέον συχνότητες.
Η
απώλεια της ακοής, σχεδόν πάντα αφορά και τα δύο αυτιά εξίσου. Όμως, σε
πολλές περιπτώσεις και ιδιαίτερα μετά από χρήση πυροβόλων όπλων, η
βλάβη μπορεί να είναι μεγαλύτερη στο ένα αυτί έναντι του άλλου. Για
παράδειγμα, πυροβολώντας κάποιος με το δεξί χέρι, ο ήχος προσβάλλει
εντονότερα το αριστερό αυτί, διότι το κεφάλι του ατόμου, παρεμβάλλεται
ανάμεσα στην σκανδάλη και το αυτί του.
Τι μπορεί να γίνει για την θεραπεία απώλειας της ακοής;
Εάν ένα άτομο εμφανίζει οποιοδήποτε από τα συμπτώματα που αναφέρονται
πιο πάνω, θα πρέπει να συμβουλευθεί έναν ειδικό ιατρό (ΩΡΛ). Ενώ δεν
υπάρχει τρόπος ίασης της απώλειας ακοής λόγω θορύβου (τα διάφορα
ακουστικά βοηθήματα, δεν αποτελούν την ίαση του προβλήματος), υπάρχει
πολύ σοβαρή έρευνα εν εξελίξει. Στην έρευνα αυτή, εξετάζεται η χρήση και
η αποτελεσματικότητα διαφόρων αντιοξειδωτικών, της ασπιρίνης, διαφόρων
βιταμινών (Α,C,E), του μαγνησίου, αλλά και της χρήσης βλαστοκυττάρων. Οι
έρευνες αυτές συνεχίζονται και τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά.Πηγή: Υγείαonline.gr
Επιμέλεια άρθρου υγείας: Συντακτική Ομάδα Υγείαonline
