Λευκά αιμοσφαίρια:

Τι δείχνουν οι τιμές τους

Τι δείχνουν οι τιμές υψηλών λευκών αιμοσφαιρίων σε μια εξέταση αίματος και τι σημαίνει να έχω χαμηλά λευκά αιμοσφαίρια;

Γράφει: Βασάλος, Κωνσταντίνος Μ.
Βιοπαθολόγος εξειδικευμένος στην Ταξιδιωτική Ιατρικη

Στο αίμα απαντάμε τρία είδη κυττάρων που πλέουν μέσα σε ένα υγρό που το λέμε πλάσμα. Τα κύτταρα αυτά είναι το λευκά αιμοσφαίρια, τα ερυθρά αιμοσφαίρια και τα αιμοπετάλια. Και τα τρία αυτά είδη των κυττάρων παράγονται στο μυελό (το μεδούλι) των οστών μας και στη συνέχεια απελευθερώνονται στο αίμα που κυκλοφορεί στο σώμα μας. 

Τα λευκά αιμοσφαίρια του αίματος, που τα λέμε αλλιώς και λευκοκύτταρα ή λευκά, είναι κύτταρα που υπάρχουν στο αίμα μας. Τα συναντάμε, επίσης, στο λεμφικό σύστημα και τους ιστούς. Η δουλειά που κάνουν είναι να βοηθούν τον οργανισμό μας να αμυνθεί έναντι όσων αναγνωρίζονται ως ξένοι εισβολείς, όπως συμβαίνει στην περίπτωση των μικροβίων, Μας βοηθούν, με άλλα λόγια, να προστατευτούμε κυρίως έναντι των λοιμώξεων. Επιπλέον, συμμετέχουν στη δημιουργία φλεγμονών και την εκδήλωση αλλεργιών. Υπάρχουν πέντε τύποι λευκοκυττάρων.

Τα ουδετερόφιλα αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος από τα λευκά που κυκλοφορούν στο αίμα μας. Μαζί με τα ηωσινόφιλα και τα βασεόφιλα λέγονται κοκκιοκύτταρα γιατί έχουν στο κυτταρόπλασμά τους κοκκία. Από τα κοκκία απελευθερώνονται χημικές ουσίες στο πλαίσιο της ανοσιακής απόκρισης του οργανισμού μας που αμύνεται. Στο αίμα μας κυκλοφορούν επίσης μονοκύτταρα ή αλλιώς μονοπύρηνα και λεμφοκύτταρα. Τα λεμφοκύτταρα χωρίζονται σε Β λεμφοκύτταρα που παράγουν αντισώματα, σε Τ λεμφοκύτταρα και σε ΝΚ κύτταρα (κύτταρα φυσικοί φονείς).

Όταν έχουμε πάθει μόλυνση ή έχουμε κάποια φλεγμονή σε κάποιο σημείο του σώματός μας, ο μυελός (το μεδούλι) των οστών μας παράγει πιο πολλά λευκά αιμοσφαίρια που απελευθερώνονται στο αίμα μας ώστε μέσα από μια πολύπλοκη διαδικασία να μετακινηθούν προς το σημείο της μόλυνσης ή της φλεγμονής. Καθώς η κατάστασή μας βελτιώνεται, υποχωρεί η παραγωγή λευκών από το μυελό των οστών με αποτέλεσμα ο αριθμός των λευκών στο αίμα μας να πέσει και πάλι σε φυσιολογικά επίπεδα. Εκτός από τις λοιμώξεις και τις φλεγμονές, και άλλες καταστάσεις μπορεί να επηρεάσουν την παραγωγή των λευκών αιμοσφαιρίων από το μυελό των οστών μας.

Η μέτρηση του αριθμού των λευκών (αιμοσφαιρίων) σε δείγμα από το αίμα μας και ο προσδιορισμός του (λευκοκυτταρικού) τύπου, δηλαδή της ποσοστιαίας αναλογίας των τύπων τους, γίνονται:

Α. στην εποχή μας, κυρίως, με τους αιματολογικούς αναλυτές των εργαστηρίων
Β. με αιμοληψία χωρίς καμιά προετοιμασία από την πλευρά μας
Γ. για να δούμε αν έχουμε μια φλεγμονή ή μια λοίμωξη ή αν πάσχουμε από κάποια πάθηση που να επηρεάζει τον αριθμό και το τύπο των λευκών,
Δ. όταν κάνουμε μια γενική (εξέταση) αίματος, στο πλαίσιο ενός συνηθισμένου τσεκάπ, όταν, δηλαδή, θέλουμε να κάνουμε μια γενική αξιολόγηση της υγείας μας ή σε περίπτωση που παρουσιάσουμε συμπτώματα λοίμωξης, κάποια φλεγμονή ή καρκίνο.

Δηλαδή, ο γιατρός μας μπορεί να ειδοποιηθεί για πιθανά προβλήματα της υγείας μας αν ζητήσει να γίνει μέτρηση του αριθμού των λευκών στο αίμα μας, προσδιορισμός του τύπου τους, μαζί με τα υπόλοιπα στοιχεία της γενικής αίματος. Συχνά, για να ερμηνεύσει τα αποτελέσματα αυτά, ο γιατρός μας μπορεί να κρίνει απαραίτητο να ζητήσει να γίνουν και συμπληρωματικές εξετάσεις, όπως είναι το να ζητήσει να στρωθεί πλακάκι για να επιβεβαιώσει τα αποτελέσματα του αναλυτή. Εκτός από το να δει αν υπάρχουν πολλά ή λίγα λευκά και την αναλογία των τύπων τους, μπορεί να θελήσει να δει αν κυκλοφορούν στο αίμα μας ανώριμα ή ακόμα και παθολογικά λευκά αιμοσφαίρια. Στην περίπτωση που φανεί κάποιο πρόβλημα, υπάρχουν στη διάθεση του γιατρού μας μια ποικιλία από εξετάσεις που μπορούμε να κάνουμε ώστε να καταφέρει να προσδιορίσει την αιτία του προβλήματος της υγείας μας. Ο γιατρός θα ρωτήσει το ιατρικό ιστορικό μας, τι συμπτώματα έχουμε, θα μας εξετάσει και θα αποφασίσει ποιες άλλες εξετάσεις θα πρέπει να κάνουμε.

Μέτρηση λευκών αιμοσφαιρίων του αίματος

Σε τι χρησιμεύει

Η μέτρηση του αριθμού των λευκών αιμοσφαιρίων στο δείγμα του αίματός μας και ο προσδιορισμός του λευκοκυτταρικού τύπου αποτελούν μέρος της γενικής (εξέτασης) αίματος και χρησιμεύουν για:

Α. να μας ελέγξει ο γιατρός μας αν πάσχουμε από κάτι,
Β. να βοηθήσει το γιατρό μας στο να διαγνώσει αν έχουμε λοίμωξη ή φλεγμονή και να βρει αν έχουμε κάποια άλλη πάθηση που να επηρεάζει τα λευκά μας, όπως είναι οι αλλεργίες, η λευχαιμία ή οι διαταραχές του ανοσιακού μας συστήματος,
Γ. να μπορεί ο γιατρός μας να παρακολουθήσει την εξέλιξη των καταστάσεων που αναφέρονται πιο πάνω, ή την ανταπόκριση του οργανισμού μας στις θεραπείες ή την λειτουργία του μυελού των οστών.

Ορισμένες θεραπείες όπως είναι οι ακτινοβολίες και η χημειοθεραπεία επηρεάζουν τα λευκά αιμοσφαίρια. Το ίδιο συμβαίνει και στις παθήσεις που προκαλούν αντίδραση του ανοσιακού συστήματος με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο αριθμός των λευκών αιμοσφαιρίων. Σε άλλες περιπτώσεις επηρεάζεται η παραγωγή των λευκών από το μυελό των οστών που έχει ως συνέπεια την αύξηση ή τη μείωση του αριθμού των λευκών που κυκλοφορούν στο αίμα μας. Η μέτρηση του αριθμού των λευκών μπορεί να δείξει αν υπάρχει κάτι που επηρεάζει τα λευκά. Για το τι, όμως, προκαλεί ένα αποτέλεσμα που δεν είναι φυσιολογικό θα χρειαστεί να γίνουν και άλλες εξετάσεις, όπως να στρωθεί ένα πλακάκι ή ακόμη και να γίνει, όταν δεν μπορεί να βρεθεί με άλλο τρόπο, εξέταση του μυελού των οστών ώστε να αποκαλυφθεί αν υπάρχουν ανώριμες ή και παθολογικές μορφές λευκών αιμοσφαιρίων.

Πότε τη ζητά ο γιατρός μας

Ο γιατρός μας ζητά τη συγκεκριμένη εξέταση, όταν ζητά να κάνουμε μια γενική αίματος ή στο πλαίσιο των εξετάσεων ρουτίνας που κάνουμε για να δούμε πώς πάει η υγεία μας ή όταν έχουμε συμπτώματα που μπορεί να σημαίνουν ότι έχουμε λοίμωξη ή κάποια φλεγμονή, όπως είναι: 

πυρετός, ρίγη

πόνοι στο σώμα μας

πονοκέφαλος

συμπτώματα ανάλογα με το σημείο που εντοπίζεται η λοίμωξη ή η φλεγμονή.

Επίσης, ο γιατρός ζητά την εξέταση αυτή, όταν έχουμε συμπτώματα που τα θεωρεί ότι είναι ύποπτα για κάποια διαταραχή στο αίμα μας ή που μπορεί να έχουν σχέση με ένα αυτοάνοσο νόσημα ή μια ανοσιακή ανεπάρκεια.

Τέλος, μπορεί να ζητηθεί από το γιατρό μας να την κάνουμε συχνά και σε τακτά χρονικά διαστήματα για να παρακολουθήσει την πορεία μας, όταν μας έχει διαγνώσει λοίμωξη, αιματολογική ή ανοσιακή διαταραχή ή κάποια άλλη πάθηση που επηρεάζει τα λευκά μας. Μπορεί, επίσης, να μας ζητηθεί να την κάνουμε περιοδικά είτε για να παρακολουθούμε την αποτελεσματικότητα της θεραπείας είτε σε περίπτωση που κάνουμε κάποια θεραπεία, όπως είναι οι ακτινοβολίες και η χημειοθεραπεία, που είναι γνωστό ότι επηρεάζουν τα λευκά αιμοσφαίρια του αίματός μας.

Τι σημαίνουν τα αποτελέσματα της εξέτασης

Ο γιατρός μας, όταν κοιτάζει τα αποτελέσματα της μέτρησης του αριθμού των λευκών αιμοσφαιρίων του αίματός μας, κοιτάζει και τα αποτελέσματα των υπόλοιπων στοιχείων της γενικής αίματος. Παράλληλα, εκτιμά και τα ευρήματα από το ιατρικό ιστορικό που μας πήρε, την κλινική εξέταση που μας έκανε, καθώς και τα συμπτώματα που του είπαμε ότι έχουμε.

Όταν ο αριθμός των λευκών είναι υψηλός, πάνω, δηλαδή, από τα φυσιολογικά όρια, τότε έχουμε λευκοκυττάρωση, που μπορεί να προκύψει από διάφορες καταστάσεις όπως είναι:

οι λοιμώξεις που προκαλούνται συνήθως από μικρόβια, ιούς, μύκητες ή παράσιτα,

οι φλεγμονές ή οι φλεγμονώδεις καταστάσεις, όπως είναι η ρευματοειδής η αρθρίτιδα, η αγγειίτιδα ή οι φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου,

η λευχαιμία ή τα μυελοϋπερπλαστικά σύνδρομα,

οι νεκρωτικές καταστάσεις (τραύμα, εγκαύματα, από χειρουργικές επεμβάσεις ή από καρδιακή προσβολή),

οι αλλεργικές αντιδράσεις (αλλεργίες, άσθμα),

η έντονη άσκηση,

η σοβαρή συναισθηματική ή σωματική καταπόνηση (stress),

το τελευταίο στάδιο της εγκυμοσύνης.

Όταν ο αριθμός των λευκών είναι χαμηλός, κάτω, δηλαδή, από τα φυσιολογικά όρια, τότε έχουμε λευκοπενία, που μπορεί να προκύψει από διάφορες καταστάσεις όπως είναι: 

η βλάβη του μυελού των οστών ( π.χ. τοξίνη, χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία, ναρκωτικά)

οι διαταραχές, στις οποίες ο μυελός των οστών δεν παράγει επαρκή ποσότητα λευκών αιμοσφαιρίων (μυελοδυσπλαστικό σύνδρομο, έλλειψη βιταμίνης B12 ή φυλλικού οξέος)

το λέμφωμα ή οι μεταστάσεις ενός καρκίνου στο μυελό των οστών

τα αυτοάνοσα νοσήματα, όπως είναι ο λύκος, στα οποία ο οργανισμός μας επιτίθεται και καταστρέφει τα δικά του λευκά αιμοσφαίρια 

η σήψη

οι ασθένειες του ανοσιακού συστήματος, όπως είναι η λοίμωξη με HIV, που καταστρέφουν τα Τ λεμφοκύτταρα.

Όταν η μέτρηση του αριθμού των λευκών αιμοσφαιρίων του αίματός μας γίνεται για να παρακολουθήσει ο γιατρός μας την πορεία της κατάστασής μας:
1) αν ο αριθμός των λευκών εξακολουθεί να είναι είτε αυξημένος είτε μειωμένος, δηλαδή να είναι εκτός των φυσιολογικών ορίων, τότε υπάρχει επιδείνωση της κατάστασης της υγείας μας,
2) αν ο αριθμός των λευκών δείχνει να επιστρέφει ή έχει επιστρέψει στα φυσιολογικά επίπεδα, τότε μπορούμε να μιλάμε για βελτίωση της κατάστασής μας ή για επιτυχία της θεραπείας που κάνουμε.

Τι να συγκρατήσουμε

Α. Στην περίπτωση που έχουμε αφαιρέσει το σπλήνα μας μπορεί να έχουμε μια επίμονη ήπια έως μέτρια αύξηση των λευκών αιμοσφαιρίων του αίματος.
Β. Ο αριθμός των λευκών στο αίμα έχει σχέση με την ηλικία μας. 1) Στα νεογέννητα και τα βρέφη είναι πιο μεγάλος από ό,τι είναι στους ενήλικες. 2) Οι ηλικιωμένοι που έχουν λοίμωξη, συχνά, δεν παρουσιάζουν λευκοκυττάρωση γιατί το ανοσιακό τους σύστημα δεν ανταποκρίνεται το ίδιο όπως των μικρότερων έναντι ξένων εισβολέων, όπως είναι τα μικρόβια.
Γ. Υπάρχουν αρκετά φάρμακα που μπορούν να προκαλέσουν αύξηση ή μείωση των λευκών στο αίμα μας
Δ. Όταν ο αριθμός των λευκών του αίματός μας δεν είναι φυσιολογικός, ο γιατρός μας, για να μπορέσει να βρει από τι πάσχουμε, θα μας ζητήσει να κάνουμε 1) εξετάσεις για να ελέγξει τη λειτουργία του ήπατος (του συκωτιού) μας και των νεφρών μας και 2) μια σειρά εξετάσεων ανάλογα με το ιατρικό μας ιστορικό, το τι συμπτώματα έχουμε και το τι διαπίστωσε όταν μας εξέτασε, όπως σε περίπτωση:

μικροβιακής λοίμωξης, θα ζητηθεί να κάνουμε καλλιέργεια, για παράδειγμα ουροκαλλιέργεια, καλλιέργεια πτυέλων, αιμοκαλλιέργεια, ή να μας γίνει ένα strep test,

ιογενούς λοίμωξης, θα ζητηθεί να κάνουμε ορολογικές εξετάσεις για να δούμε αν έχουμε λοιμώδη μονοπυρήνωση, 

φλεγμονής, θα ζητηθεί να ελεγχθεί η CRP και η ταχύτητα καθίζησης (Τ.Κ.Ε.)

αυτοάνοσων νοσημάτων, θα ζητηθεί εξέταση ανοσοφθορισμού για αντιπυρηνικά αντισώματα ΑΝΑ,

αλλεργιών, θα ζητηθούν ειδικές αλλεργιολογικές εξετάσεις,

υποψίας για λευχαιμία, θα ζητηθεί να υποβληθούμε σε βιοψία μυελού των οστών, να ελέγξουμε τον ανοσοφαινότυπο με κυτταρομετρία ροής, ή να μας γίνει ανάλυση των χρωμοσωμάτων μας με μέθοδο FISH.

Αριθμός λευκοκυττάρων - Φυσιολογικές τιμές
Ενηλίκων	3.500-11.000/μl
			Λευκοκυτταρικός τύπος	Απόλυτος αριθμός
		Ουδετερόφιλα	40-75%	2.500-7.500/μl
		Λεμφοκύτταρα	20-45%	1.500-3.500/μl
		Μονοκύτταρα	2-10%	200-800/μl
		Ηωσινόφιλα	1-6%	40-440/μl
		Βασεόφιλα	<1%	15-100/μl
10 ετών	4.500-13.500/μl
1 έτους	6.000-18.000/μl
Νεογέννητα	10.000-25.000/μl	ΠΗΓΗ:http://www.iatronet.gr/ygeia/i

Ο Γάμος

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟΝ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΚΩΛΥΜΑΤΑ ΑΥΤΟΥ

Το Επίσημο Κείμενο της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου για τo Mυστήριο του Γάμου και τα Κωλύματά του

I. Ο Ορθόδοξος Γάμος

1.   Ο θεσμός της οικογενείας ευρίσκεται σήμερον υπό την απειλήν της εκκοσμικεύσεως ως επίσης και του ηθικού σχετικισμού. Η Ορθόδοξος Εκκλησία διδάσκει την ιερότητα του γάμου ως μίαν θεμελιώδη και αδιαμφισβήτητον διδασκαλίαν της Εκκλησίας. Η εν ελευθερία ένωσις μεταξύ ανδρός και γυναικός είναι μία απαραίτητος προϋπόθεσις.

2.   Ο γάμος θεωρείται εις την Ορθόδοξον Εκκλησίαν ως ο αρχαιότερος θεσμός θείου δικαίου, διότι εισήχθη συγχρόνως προς την δημιουργίαν των πρώτων ανθρώπων, του Αδάμ και της Εύας (Γεν. β’, 23). Η ένωσις αύτη συνεδέθη απ’ αρχής όχι μόνον προς την πνευματικήν κοινωνίαν του ζεύγους, του ανδρός και της γυναικός, αλλά και προς την δυνατότητα εξασφαλίσεως της συνεχείας της ζωής του ανθρωπίνου γένους. Ούτως, ο γάμος ανδρός και γυναικός ευλογηθείς εν τω παραδείσω κατέστη εν ιερόν μυστήριον, το οποίον αναφέρεται εις την Καινήν Διαθήκην, ότε ο Χριστός ετέλεσε το «πρώτον σημείον» δια της μεταβολής του ύδατος εις οίνον εις τον εν Κανά της Γαλιλαίας γάμον, αποκαλύπτων ούτω την δόξαν αυτού (Ιωάν. β’, 11). Το μυστήριον του ακαταλύτου δεσμού μεταξύ ανδρός και γυναικός είναι εικών της ενώσεως Χριστού και Εκκλησίας (Εφεσ. ε’, 32).

3.   Η χριστοκεντρική λοιπόν τυπολογία του μυστηρίου του γάμου εξηγεί την υπό του επισκόπου η πρεσβυτέρου ευλογίαν του ιερού δεσμού δι’ ειδικής ευχής (ιερολογίας), διο και ο άγιος Ιγνάτιος ο Θεοφόρος, εις την προς τον Πολύκαρπον Σμύρνης Επιστολήν αυτού, ετόνιζεν, ότι οι προσερχόμενοι εις γάμου κοινωνίαν πρέπει «μετά γνώμης του επισκόπου την ένωσιν ποιείσθαι, ίνα ο γάμος η κατά Κύριον και μη κατ’ επιθυμίαν (= ανθρωπίνην). Πάντα εις τιμήν Θεού γινέσθω» (V, 2). Ούτω, τόσον η ιερότης του θεοσυστάτου δεσμού, όσον και το υψηλόν πνευματικόν περιεχόμενον της εγγάμου συζυγίας εξηγούν την αξίωσιν, ώστε να αναδειχθή «τίμιος ο γάμος και η κοίτη αμίαντος» (Εβρ. ιγ’, 4), διο και απεδοκιμάζετο οιαδήτις προσβολή της καθαρότητος αυτού (Εφεσ. ε’, 2-5. Α’ Θεσσ. δ’, 4. Εβρ. ιγ’, 4 κ.α.).

4.   Η εν Χριστώ ένωσις ανδρός και γυναικός συνιστά μίαν μικράν εκκλησίαν η μίαν εικόνα της Εκκλησίας. Η ένωσις αύτη δια της ευλογίας του Θεού υψούται εις υψηλότερον βαθμόν, διότι η κοινωνία είναι υπεροχωτέρα της ατομικής υπάρξεως, αφού τους εισάγει εις την τάξιν της Βασιλείας της παναγίας Τριάδος. Απαραίτητος προϋπόθεσις δια τον γάμον είναι η πίστις εις τον Ιησούν Χριστόν, μία πίστις, την οποίαν οφείλουν να αποδέχωνται ο νυμφίος και η νύμφη, ο ανήρ και η γυνή. Άλλωστε, το θεμέλιον της ενότητος του γάμου είναι η εν Χριστώ ενότης, ίνα, δια της υπό του αγίου Πνεύματος ευλογίας της συζυγικής αγάπης, δυνηθή το ζεύγος να αντανακλά την αγάπην Χριστού και Εκκλησίας ως μυστηρίου της Βασιλείας του Θεού, της αιωνίου ζωής του ανθρώπου εν τη αγάπη του Θεού.

5.   Η προστασία της ιερότητος του μυστηρίου του γάμου υπήρξε πάντοτε ιδιαζόντως σημαντική δια την προστασίαν της Οικογενείας, η οποία ακτινοβολεί την κοινωνίαν των συζευγνυμένων προσώπων τόσον εις την Εκκλησίαν, όσον και εις την όλην κοινωνίαν. Ούτως, η δια του μυστηρίου του γάμου επιτυγχανομένη κοινωνία προσώπων λειτουργεί όχι απλώς ως μία συμβατική φυσική σχέσις, αλλά και ως μία ουσιαστική και δημιουργική πνευματική δύναμις δια του ιερού θεσμού της Οικογενείας. Aύτη βεβαιώνει την προστασίαν και την παιδείαν των τέκνων τόσον εις την πνευματικήν αποστολήν της Εκκλησίας, όσον και εις την λειτουργίαν της κοινωνίας.

6.   Η Εκκλησία αντιμετώπιζε πάντοτε μετά της αναγκαίας αυστηρότητος και της δεούσης ποιμαντικής ευαισθησίας, κατά το υπόδειγμα της επιεικείας του αποστόλου των εθνών Παύλου (Ρωμ. ζ’, 2-3. Α’ Κορ. ζ’, 12-15, 39 κ.α.), τόσον τάς θετικάς προϋποθέσεις (διαφορά φύλου, νόμιμος ηλικία κ.α.), όσον και τάς αρνητικάς προϋποθέσεις (συγγένεια εξ αίματος και εξ αγχιστείας, πνευματική συγγένεια, υπάρχων γάμος, ετεροθρησκεία κ.α.) δια την σύναψιν γάμου. Η ποιμαντική ευαισθησία ήτο αναγκαία όχι μόνον διότι η βιβλική παράδοσις καθορίζει την σχέσιν του φυσικού δεσμού του γάμου μετά του μυστηρίου της Εκκλησίας, αλλά και διότι η εκκλησιαστική πράξις δεν αποκλείει την πρόσληψιν ωρισμένων περί γάμου αρχών του ελληνορωμαϊκού φυσικού Δικαίου, αι οποίαι προβάλλουν τον δεσμόν του γάμου ανδρός και γυναικός ως «θείου τε και ανθρωπίνου δικαίου κοινωνίαν»(Μοδεστίνος) και είναι συμβαταί προς την αποδιδομένην υπό της Εκκλησίας ιερότητα εις το μυστήριον του γάμου.

7.   Υπό τας τοσούτον δυσχερείς συγχρόνους συνθήκας δια το μυστήριον του γάμου και δια τον ιερόν θεσμόν της Οικογενείας, οι επίσκοποι και οι ποιμένες οφείλουν να αναπτύξουν σύντονον εργασίαν εις τον ποιμαντικόν τομέα δια να προστατεύσουν τους πιστούς πατρικώς, συμπαριστάμενοι εις αυτούς, δια να ενισχύσουν την κλονισθείσαν ελπίδα αυτών εκ των ποικίλων δυσχερειών, θεμελιούντες τον θεσμόν της Οικογενείας επί ακλονήτων θεμελίων, τα οποία ούτε η βροχή, ούτε οι ποταμοί, ούτε οι άνεμοι δύνανται να καταστρέψουν, αφού τα θεμέλια ταύτα είναι η πέτρα, η δε πέτρα είναι ο Χριστός (Ματθ. ζ’,25).

8.   Το τιθέμενον σήμερον εν τη κοινωνία ζήτημα είναι ο γάμος, ο οποίος είναι το κέντρον της Οικογενείας και η Οικογένεια δικαιώνει τον γάμον. Η ασκουμένη εις τον σύγχρονον κόσμον πίεσις δια την αναγνώρισιν νέων μορφών συμβιώσεως αποτελεί μίαν πραγματικήν απειλήν δια τους ορθοδόξους χριστιανούς. Η κρίσις του θεσμού του γάμου και της Οικογενείας εις διαφόρους μορφάς ανησυχεί βαθέως την Ορθόδοξον Εκκλησίαν όχι μόνον ένεκα των αρνητικών συνεπειών εις την δομήν της κοινωνίας, αλλά και ένεκα της απειλής δια τας ειδικωτέρας σχέσεις εις τους κόλπους της παραδοσιακής Οικογενείας. Κύρια θύματα των τάσεων αυτών είναι το ζεύγος και ιδιαιτέρως τα τέκνα, διότι δυστυχώς αυτά υφίστανται συνήθως εκ της παιδικής ήδη ηλικίας αυτών το μαρτύριον, καίτοι ουδεμίαν έχουν ευθύνην δι’ αυτό.

9.   Ο νομίμως καταγεγραμμένος πολιτικός γάμος μεταξύ ανδρός και γυναικός δεν έχει μυστηριακόν χαρακτήρα, αποτελεί απλήν πράξιν συμβιώσεως κυρωθείσαν υπό του κράτους, διάφορον προς τον ευλογούμενον υπό του Θεού και της Εκκλησίας γάμον. Τα συνάπτοντα πολιτικόν γάμον μέλη της Εκκλησίας πρέπει να αντιμετωπίζωνται μετά ποιμαντικής ευθύνης, η οποία επιβάλλεται δια να κατανοήσουν την αξίαν του μυστηρίου του γάμου και των εξ αυτού απορρεουσών ευλογιών δι’ αυτούς.

10.                     Η Εκκλησία δεν αποδέχεται δια τα μέλη αυτής σύμφωνα συμβιώσεως του αυτού η ετέρου φύλου και πάσαν άλλην μορφήν συμβιώσεως, διαφόρου του γάμου. Η Εκκλησία πρέπει να καταβάλλη πάσας τας δυνατάς ποιμαντικάς προσπαθείας, ώστε τα παρεκκλίνοντα μέλη αυτής εις τοιαύτας μορφάς συμβιώσεως να δυνηθούν να κατανοήσουν την πραγματικήν έννοιαν της μετανοίας και της ευλογημένης υπό της Εκκλησίας αγάπης.

Αι βαρύταται συνέπειαι της κρίσεως ταύτης εκφράζονται δια της επικινδύνου αυξήσεως του αριθμού των διαζυγίων, των αμβλώσεων και πολλών άλλων εσωτερικών προβλημάτων εις την οικογενειακήν ζωήν. Αι συνέπειαι αύται είναι μία μεγάλη πρόκλησις δια την αποστολήν της Εκκλησίας εις τον σύγχρονον κόσμον, διο και οι ποιμένες της Εκκλησίας οφείλουν να καταβάλλουν πάσαν δυνατήν προσπάθειαν δια την αντιμετώπισιν των προβλημάτων αυτών. Η Ορθόδοξος Εκκλησία καλεί εν αγάπη τα τέκνα αυτής και όλους τους ανθρώπους καλής θελήσεως να υπερασπισθούν την πιστότητα εις την ιερότητα της Οικογενείας.

II. Κωλύματα Γάμου και εφαρμογή της Οικονομίας 

1.   Σχετικώς με τα κωλύματα γάμου λόγω εξ αίματος, εξ αγχιστείας, εξ υιοθεσίας και πνευματικής συγγενείας ισχύει ο,τι προβλέπεται υπό των ιερών κανόνων (53 και 54 της Πενθέκτης Οικουμενικής Συνόδου) και της συνωδά τούτοις εκκλησιαστικής πράξεως, ως αύτη εφαρμόζεται σήμερον εις τας κατά τόπους αυτοκεφάλους Ορθοδόξους Εκκλησίας, καθορίζεται δε και περιγράφεται εν τοις Καταστατικοίς Χάρταις αυτών και ταις σχετικαίς συνοδικαίς αποφάσεσιν αυτών.

2.   Περί του μη αμετακλήτως λυθέντος η ακυρωθέντος γάμου και του προϋπάρξαντος τρίτου, ισχύει ότι συνιστούν απόλυτα κωλύματα προς σύναψιν γάμου, συμφώνως προς την κατηγορηματικώς καταδικάζουσαν την διγαμίαν και τον τέταρτον γάμον Ορθοδόξον κανονικήν παράδοσιν.

3.   Συμφώνως προς τους ιερούς κανόνας κωλύεται κατ’ ακρίβειαν η ιερολόγησις γάμου μετά την μοναχικήν κουράν (καν. 16 της Δ’ Οικουμενικής Συνόδου και 44 της Πενθέκτης εν Τρούλλω Συνόδου).

4.   Η ιερωσύνη αυτή καθ’ αυτήν δεν αποτελεί κώλυμα γάμου, αλλ’ όμως, συμφώνως προς την ισχύουσαν κανονικήν παράδοσιν (κανών 3 της Πενθέκτης εν Τρούλλω Συνόδου) μετά την χειροτονίαν κωλύεται η σύναψις γάμου.

1.   Περί των μικτών γάμων Ορθοδόξων μεθ’ ετεροδόξων και μη Χριστιανών ήχθη εις την απόφασιν, όπως

2.   ο γάμος Ορθοδόξων μεθ’ ετεροδόξων κωλύεται κατά κανονικήν ακρίβειαν (κανών 72 της Πενθέκτης εν Τρούλλω Συνόδου).

• Η δυνατότης εφαρμογής της εκκλησιαστικής οικονομίας ως προς τα κωλύματα γάμου δέον όπως να αντιμετωπίζεται υπό της Ιεράς Συνόδου εκάστης αυτοκεφάλου Ορθοδόξου Εκκλησίας, συμφώνως προς τας αρχάς των ιερών κανόνων, εν πνεύματι ποιμαντικής διακρίσεως, επί τω σκοπώ της σωτηρίας του ανθρώπου.

6.   ο γάμος Ορθοδόξων μετά μη χριστιανών κωλύεται απολύτως κατά κανονικήν ακρίβειαν.

Η κατά την εφαρμογήν της περί κωλυμάτων γάμου εκκλησιαστικής παραδόσεως πράξις δέον να λαμβάνη υπ’ όψιν και τας διατάξεις της εκασταχού σχετικής κρατικής νομοθεσίας, άνευ υπερβάσεως των ορίων της εκκλησιαστικής οικονομίας.

† ο Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίος, Πρόεδρος

† ο Αλεξανδρείας Θεόδωρος

† ο Ιεροσολύμων Θεόφιλος

† ο Σερβίας Ειρηναίος

† ο Ρουμανίας Δανιήλ

† ο Νέας Ιουστινιανής και πάσης Κύπρου Χρυσόστομος

† ο Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος

† ο Βαρσοβίας και πάσης Πολωνίας Σάββας

† ο Τιράνων και πάσης Αλβανίας Αναστάσιος

† ο Πρέσοβ και πάσης Τσεχίας και Σλοβακίας Ραστισλάβ

Αντιπροσωπεία Οικουμενικού Πατριαρχείου

† ο Καρελίας και πάσης Φιλλανδίας Λέων

† ο Ταλλίνης και πάσης Εσθονίας Στέφανος

† ο Γέρων Περγάμου Ιωάννης

† ο Γέρων Αμερικής Δημήτριος

† ο Γερμανίας Αυγουστίνος

† ο Κρήτης Ειρηναίος

† ο Ντένβερ Ησαΐας

† ο Ατλάντας Αλέξιος

† ο Πριγκηποννήσων Ιάκωβος

† ο Προικοννήσου Ιωσήφ

† ο Φιλαδελφείας Μελίτων

† ο Γαλλίας Εμμανουήλ

† ο Δαρδανελλίων Νικήτας

† ο Ντητρόϊτ Νικόλαος

† ο Αγίου Φραγκίσκου Γεράσιμος

† ο Κισάμου και Σελίνου Αμφιλόχιος

† ο Κορέας Αμβρόσιος

† ο Σηλυβρίας Μάξιμος

† ο Αδριανουπόλεως Αμφιλόχιος

† ο Διοκλείας Κάλλιστος

† ο Ιεραπόλεως Αντώνιος, επί κεφαλής των Ουκρανών Ορθοδόξων εν ΗΠΑ

† ο Τελμησσού Ιώβ

† ο Χαριουπόλεως Ιωάννης, επί κεφαλής της Πατριαρχικής Εξαρχίας των εν τη Δυτική Ευρώπη Ορθοδόξων Παροικιών Ρωσσικής Παραδόσεως

† ο Νύσσης Γρηγόριος, επί κεφαλής των Καρπαθορρώσσων Ορθοδόξων εν ΗΠΑ

Αντιπροσωπεία Πατριαρχείου Αλεξανδρείας

† ο Γέρων Λεοντοπόλεως Γαβριήλ

† ο Ναϊρόμπι Μακάριος

† ο Καμπάλας Ιωνάς

† ο Ζιμπάμπουε και Αγκόλας Σεραφείμ

† ο Νιγηρίας Αλέξανδρος

† ο Τριπόλεως Θεοφύλακτος

† ο Καλής Ελπίδος Σέργιος

† ο Κυρήνης Αθανάσιος

† ο Καρθαγένης Αλέξιος

† ο Μουάνζας Ιερώνυμος

† ο Γουϊνέας Γεώργιος

† ο Ερμουπόλεως Νικόλαος

† ο Ειρηνουπόλεως Δημήτριος

† ο Ιωαννουπόλεως και Πρετορίας Δαμασκηνός

† ο Άκκρας Νάρκισσος

† ο Πτολεμαΐδος Εμμανουήλ

† ο Καμερούν Γρηγόριος

† ο Μέμφιδος Νικόδημος

† ο Κατάγκας Μελέτιος

† ο Μπραζαβίλ και Γκαμπόν Παντελεήμων

† ο Μπουρούντι και Ρουάντας Ιννοκέντιος

† ο Μοζαμβίκης Χρυσόστομος

† ο Νιέρι και Όρους Κένυας Νεόφυτος

Αντιπροσωπεία Πατριαρχείου Ιεροσολύμων

† ο Φιλαδελφείας Βενέδικτος

† ο Κωνσταντίνης Αρίσταρχος

† ο Ιορδάνου Θεοφύλακτος

† ο Ανθηδώνος Νεκτάριος

† ο Πέλλης Φιλούμενος

Αντιπροσωπεία Εκκλησίας Σερβίας

† ο Αχρίδος και Σκοπίων Ιωάννης

† ο Μαυροβουνίου και Παραθαλασσίας Αμφιλόχιος

† ο Ζάγκρεμπ και Λιουμπλιάνας Πορφύριος

† ο Σιρμίου Βασίλειος

† ο Βουδιμίου Λουκιανóς

† ο Νέας Γκρατσάνιτσας Λογγίνος

† ο Μπάτσκας Ειρηναίος

† ο Σβορνικίου και Τούζλας Χρυσόστομος

† ο Ζίτσης Ιουστίνος

† ο Βρανίων Παχώμιος

† ο Σουμαδίας Ιωάννης

† ο Μπρανιτσέβου Ιγνάτιος

† ο Δαλματίας Φώτιος

† ο Μπίχατς και Πέτροβατς Αθανάσιος

† ο Νίκσιτς και Βουδίμλιε Ιωαννίκιος

† ο Ζαχουμίου και Ερζεγοβίνης Γρηγόριος

† ο Βαλιέβου Μιλούτιν

† ο εν Δυτική Αμερική Μάξιμος

† ο εν Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία Ειρηναίος

† ο Κρούσεβατς Δαυΐδ

† ο Σλαυονίας Ιωάννης

† ο εν Αυστρία και Ελβετία Ανδρέας

† ο Φραγκφούρτης και εν Γερμανία Σέργιος

† ο Τιμοκίου Ιλαρίων

Αντιπροσωπεία Εκκλησίας Ρουμανίας

† ο Ιασίου και Μολδαβίας και Μπουκοβίνης Θεοφάνης

† ο Σιμπίου και Τρανσυλβανίας Λαυρέντιος

† ο Βαντ, Φελεάκ και Κλουζ και Κλουζ, Άλμπας, Κρισάνας και Μαραμούρες Ανδρέας

† ο Κραϊόβας και Ολτενίας Ειρηναίος

† ο Τιμισοάρας και Βανάτου Ιωάννης

† ο εν Δυτική και Νοτίω Ευρώπη Ιωσήφ

† ο εν Γερμανία και Κεντρική Ευρώπη Σεραφείμ

† ο Τιργοβιστίου Νήφων

† ο Άλμπα Ιούλια Ειρηναίος

† ο Ρώμαν και Μπακάου Ιωακείμ

† ο Κάτω Δουνάβεως Κασσιανός

† ο Αράντ Τιμόθεος

† ο εν Αμερική Νικόλαος

† ο Οράντεα Σωφρόνιος

† ο Στρεχαΐας και Σεβερίνου Νικόδημος

† ο Τουλσέας Βησσαρίων

† ο Σαλάζης Πετρώνιος

† ο εν Ουγγαρία Σιλουανός

† ο εν Ιταλία Σιλουανός

† ο εν Ισπανία και Πορτογαλία Τιμόθεος

† ο εν Βορείω Ευρώπη Μακάριος

† ο Πλοεστίου Βαρλαάμ, Βοηθός παρά τω Πατριάρχη

† ο Λοβιστέου Αιμιλιανός, Βοηθός παρά τω Αρχιεπισκόπω Ριμνικίου

† ο Βικίνης Ιωάννης Κασσιανός, Βοηθός παρά τω Αρχιεπισκόπω εν Αμερική

Αντιπροσωπεία Εκκλησίας Κύπρου

† ο Πάφου Γεώργιος

† ο Κιτίου Χρυσόστομος

† ο Κυρηνείας Χρυσόστομος

† ο Λεμεσού Αθανάσιος

† ο Μόρφου Νεόφυτος

† ο Κωνσταντίας – Αμμοχώστου Βασίλειος

† ο Κύκκου και Τηλλυρίας Νικηφόρος

† ο Ταμασού και Ορεινής Ησαΐας

† ο Τριμυθούντος και Λευκάρων Βαρνάβας

† ο Καρπασίας Χριστοφόρος

† ο Αρσινόης Νεκτάριος

† ο Αμαθούντος Νικόλαος

† ο Λήδρας Επιφάνιος

† ο Χύτρων Λεόντιος

† ο Νεαπόλεως Πορφύριος

† ο Μεσαορίας Γρηγόριος

Αντιπροσωπεία Εκκλησίας Ελλάδος

† ο Φιλίππων, Νεαπόλεως και Θάσου Προκόπιος

† ο Περιστερίου Χρυσόστομος

† ο Ηλείας Γερμανός

† ο Μαντινείας και Κυνουρίας Αλέξανδρος

† ο Άρτης Ιγνάτιος

† ο Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και Σουφλίου Δαμασκηνός

† ο Νικαίας Αλέξιος

† ο Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιερόθεος

† ο Σάμου και Ικαρίας Ευσέβιος

† ο Καστορίας Σεραφείμ

† ο Δημητριάδος και Αλμυρού Ιγνάτιος

† ο Κασσανδρείας Νικόδημος

† ο Ύδρας, Σπετσών και Αιγίνης Εφραίμ

† ο Σερρών και Νιγρίτης Θεολόγος

† ο Σιδηροκάστρου Μακάριος

† ο Αλεξανδρουπόλεως Άνθιμος

† ο Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως Βαρνάβας

† ο Μεσσηνίας Χρυσόστομος

† ο Ιλίου, Αχαρνών και Πετρουπόλεως Αθηναγόρας

† ο Λαγκαδά, Λητής και Ρεντίνης Ιωάννης

† ο Νέας Ιωνίας και Φιλαδελφείας Γαβριήλ

† ο Νικοπόλεως και Πρεβέζης Χρυσόστομος

† ο Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου Θεόκλητος

Αντιπροσωπεία Εκκλησίας Πολωνίας

† ο Λουτζ και Πόζναν Σίμων

† ο Λούμπλιν και Χελμ Άβελ

† ο Μπιαλύστοκ και Γκντάνσκ Ιάκωβος

† ο Σιεμιατίτσε Γεώργιος

† ο Γκορλίτσε Παΐσιος

Αντιπροσωπεία Εκκλησίας Αλβανίας

† ο Κορυτσάς Ιωάννης

† ο Αργυροκάστρου Δημήτριος

† ο Απολλωνίας και Φίερ Νικόλαος

† ο Ελμπασάν Αντώνιος

† ο Αμαντίας Ναθαναήλ

† ο Βύλιδος Άστιος

Αντιπροσωπεία Εκκλησίας Τσεχίας και Σλοβακίας

† ο Πράγας Μιχαήλ

† ο Σούμπερκ Ησαΐας