Το κλείσιμο της συναυλίας για την Σοφία Βέμπο στο Παλλάς και το encore "...

Νάξιοι Μελιστές: Τυπική Διάταξη Ακολουθιών από 19η έως 31η Οκτωβρίο...

Νάξιοι Μελιστές: Τυπική Διάταξη Ακολουθιών από 19η έως 31η Οκτωβρίο...:  Download σε μορφή pdf  ΕΔΩ

Νάξιοι Μελιστές: (Ψαλτικό Κυριακοδρόμιο) Κυριακή Γ΄ Λουκά! 19.10.2025

Νάξιοι Μελιστές: (Ψαλτικό Κυριακοδρόμιο) Κυριακή Γ΄ Λουκά! 19.10.2025:   Οι Ακολουθίες  του Εσπερινού, τού Όρθρου και της Θείας Λειτουργίας της Κυριακής Γ΄ Λουκά! Επιλογή, Επιμέλεια και Στοιχειοθεσία μελών: Α) p...

Ποιοι ήταν οι Άγιοι Ναζάριος, Προτάσιος, Γερβάσιος και Κέλσιος που τιμούνται σήμερα

Ποιοι ήταν οι Άγιοι Ναζάριος, Προτάσιος, Γερβάσιος και Κέλσιος που τιμούνται σήμερα: Η μνήμη τους τιμάται στις 14 Οκτωβρίου από την Ορθόδοξη Εκκλησία και στις 19 Ιουνίου από την Καθολική

Θεία Λατρεία!!

                                                             Ερμηνεία Κανόνα Α΄ήχου

 

12.10.2025

Μιχάλης Κουτσός, Φιλόλογος – Συγγραφέας

Καταβασία Ἦχος α΄  ᾨδὴ α’.  ΄

 

 Ὁ Εἱρμὸς 

Σοῦ ἡ τροπαιοῦχος δεξιά, θεοπρεπῶς ἐν ἰσχύϊ δεδόξασται.
Αὕτη γὰρ Αθάνατε, ὡς πανσθενὴς ὑπεναντίους ἔθραυσε,
τοῖς Ἰσραηλίταις, ὀδὸν βυθοῦ καινουργὴσασα.

 

Απλή σύνταξη

Σοῦ ἡ τροπαιοῦχος δεξιά, θεοπρεπῶς ἐν ἰσχύϊ δεδόξασται.
Αὕτη γὰρ, Αθάνατε, ὡς πανσθενὴς ἔθραυσε ὑπεναντίους
ὀδὸν βυθοῦ καινουργὴσασα. τοῖς Ἰσραηλίταις

 

Μετάφραση

Η δικιά Σου δεξιά, που φέρνει τρόπαια,

δοξάστηκε για την δύναμή σου, όπως ταιριάζει σε έναν Θεό.

Αυτή, Αθάνατε, ως παντοδύναμη που είναι

έσπασε τις τάξεις του εχθρού ανοίγοντας για τους Ισραηλίτες

έναν καινούργιο δρόμο μέσα στο βυθό της θάλασσας

Σχόλιο

Εδώ τονίζεται η τροπαιούχος δεξιά, που είναι πιο δυνατή και από την  δύναμη των εχθρών.  Αυτή η δεξιά, επειδή είναι του ισχυρού Δεσπότη, δεν είναι δυνατόν να μην τρέψει τους εχθρούς σε φυγή και να μην τους νικήσει. Έτσι εξάλλου  ταιριάζει σε έναν Παντοδύναμο Θεό. Αξιοπρόσεκτο είναι το «ὀδὸν βυθοῦ καινουργὴσασα», με την έννοια ότι άνοιξε ένας καινούργιος δρόμος στεριανός στο βυθό ης Ερυθράς θάλασσας και πέρασαν οι Ισραηλίτες, όπως επίσης ότι ανοίχτηκε ένας νέος δρόμος από την κακουχία στην επαγγελία, από  την Κόλαση στον Παράδεισο.

 

 

Καταβασία  ᾨδὴ γ’.  Ἦχος α΄

 

 Ὁ Εἱρμὸς  

 Ὁ μόνος εἰδὼς τῆς τῶν βροτῶν, οὐσίας τὴν ἀσθένειαν,
καὶ συμπαθῶς αὐτὴν μορφωσάμενος,
περίζωσόν με ἐξ ὕψους δύναμιν, τοῦ βοᾷν σοι, Ἅγιος,

 ὁ ναὸς ὁ ἔμψυχος, τῆς ἀφράστου σου δόξης Φιλάνθρωπε.

 

Απλή σύνταξη

Ὁ μόνος εἰδὼς τὴν ἀσθένειαν τῆς  οὐσίας τῶν βροτῶν,
καὶ μορφωσάμενος συμπαθῶς αὐτὴν,
περίζωσόν με ἐξ ὕψους δύναμιν  τοῦ βοᾷν σοι,

Ἅγιος ὁ ναὸς ὁ ἔμψυχος τῆς ἀφράστου σου δόξης, Φιλάνθρωπε.

 

Μετάφραση

 Ο μόνος που γνωρίζει την αδυναμία της ανθρώπινης φύσης

και πήρε την μορφή της από πολλή συμπάθεια για τους ανθρώπους,

ζώσε με την εξ ύψους δύναμη, για να σου φωνάζω δυνατά:

Είναι άγιος ο έμψυχος ναός της ανέκφραστης δόξας σου, Φιλάνθρωπε.

 

Σχόλιο

          Εδώ τονίζεται  ότι ο Χριστός ντύθηκε την αδύνατη και φθαρτή φύση και πήρε την μορφή  ανθρώπου, παρέμεινε όμως δυνατός και γι’ αυτό ζητά να τον περιζώσει με την δύναμή του, για να μπορεί να φωνάζει δυνατά ότι ο έμψυχος ναός, που είναι Χριστός αλλά και ολόκληρη η φύση, αξίζει να εξυμνείται για την ανέκφραστη και μεγάλη του δόξα.

          Ο Ναός είναι το κατοικητήριο του Θεού και επομένως όπου κατοικεί ο Θεός είναι ναός. Ναός όμως δεν είναι μόνο το κτίριο, όπου γίνονται οι συνάξεις και οι ακολουθίες των πιστών, αλλά και ολόκληρη η κτίση, στην οποία κατοικεί ο Θεός, ακόμη και στα πιο απλά και ταπεινά λουλουδάκια. Αυτοί οι ναοί είναι άψυχοι, οι έμψυχοι ναοί είναι όλοι βαπτισμένοι χριστιανοί με κορωνίδα όλων των έμψυχων ναών την Παναγία κατά τον ψαλμωδό: «ως εμψύχω ναώ κιβωτού…». Από όλους αυτούς τους ναούς εκπέμπονται ευχαριστίες και δοξολογίες στον Θεό Δημιουργό.

Καταβασία  ᾨδὴ δ’.  Ἦχος α΄

 

 Ὁ Εἱρμὸς 

 Ὄρος σε τῇ χάριτι τῇ θείᾳ κατάσκιον προβλεπτικοῖς

 ὁ Ἀββακούμ κατανοήσας ὀφθαλμοῖς, ἐκ σοῦ ἐξελεύσεσθαι,
τοῦ Ἰσραὴλ προανεφώνει τὸν Ἅγιον,
εἰς σωτηρίαν ἡμῶν καὶ ἀνάπλασιν.

Απλή σύνταξη

 Ο  Ἀββακούμ  κατανοήσας προβλεπτικοῖς ὀφθαλμοῖς προανεφώνει σε

τὸν Ἅγιον τοῦ Ἰσραὴλ ἐκ σοῦ ἐξελεύσεσθαι τῇ χάριτι τῇ θείᾳ

κατάσκιον Ὄρος εἰς σωτηρίαν καὶ ἀνάπλασιν. ἡμῶν

Μετάφραση

Ο Αββακούμ όταν κατάλαβε με τα προορατικά  του μάτια προσφωνούσε σε Σένα τον Άγιον του Ισραήλ ότι από Εσένα θα προέλθει με τη θεία χάρη το κατάσκιο Όρος για την σωτηρία και την ανάπλασή μας.

Σχόλιο

          Εδώ τονίζεται η διορατικότητα του Αββακούμ, ο οποίος με τα προβλεπτικά του μάτια είδε σε όραμα  με την θεία φώτιση «το κατάσκιον όρος», που είναι η Παναγία, από την οποία θα προέλθει με την θεία Χάρη ο Άγιος του Ισραήλ, δηλαδή ο Χριστός, για την σωτηρία και την αναγέννηση του Ισραήλ αλλά και ολόκληρου του κόσμου. Σε πολλούς ύμνος η Παναγία αναφέρεται ως κατάσκιον όρος, όπως: «εξ όρους ο αινετός κατασκίου δασέος «Όρους κατασκίου Ιησού Παρθένου  Επίσης: Όρος αλάξευτον και ακαινοτόμητον., Όρος Θεού το εμφανές αλατόμητον και δασύ και σύσκιον, Όρος αρεταίς κατάσκιον και χάρισι δασύτατον,  Όρος σύνδεδρον και ευσκιόφυλλον».

Ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης γράφει: Λέγεται μεν βουνό διότι όπως το βουνό και ο λόφος ούτε οργώνεται, ούτε καλλιεργείται, ούτε σπέρνεται από ανθρώπους, αλλά από μόνο του και χωρίς καλλιέργεια βλαστάνει τα υψηλά δέντρα και τα χαμόκλαδα και το χορτάρι, έτσι και η Θεοτόκος χωρίς σπορά και καλλιέργεια βλάστησε τον Κύριον μας Ιησού Χριστό. Όπως στο πυκνόδεντρο βουνό δεν μπαίνει τσεκούρι ούτε ανθρώπινο χέρι κόβει τα ξύλα του εξαιτίας της μεγάλης πυκνότητάς του.

 

Καταβασία  ᾨδὴ ε’.  Ἦχος α΄

 

 Ὁ Εἱρμὸς 

 Ὁ φωτίσας τῇ ἐλλάμψει, τῆς σῆς παρουσίας Χριστέ,
καὶ φαιδρύνας τῷ Σταυρῷ σου, τοῦ κόσμου τὰ πέρατα,
τάς καρδίας φώτισον, φωτὶ τῆς σῆς θεογνωσίας,
τῶν ὀρθοδόξως ὑμνούντων σε.

Απλή σύνταξη

Ὁ φωτίσας τῇ ἐλλάμψει τῆς σῆς παρουσίας, Χριστέ,
καὶ φαιδρύνας τῷ Σταυρῷ σου τὰ πέρατα τοῦ κόσμου,
φώτισον τάς καρδίας φωτὶ τῆς σῆς θεογνωσίας
τῶν ὀρθοδόξως ὑμνούντων σε.

Μετάφραση

Εσύ, Χριστέ μου, που με την παρουσία σου έλαμψες

και με τον Σταυρό σου χαροποίησες τα πέρατα του κόσμου

φώτισε με το φως της θεογνωσίας σου τις καρδιές αυτών

που με ορθόδοξο τρόπο σε υμνούν.

Σχόλιο

          Η παρουσία του Χριστού στον κόσμο είναι φωτεινή, διότι ο Χριστός είναι το Φως το Αληθινόν, ο Ήλιος της δικαιοσύνης, από την άλλη ο Σταυρός του Χριστού, ενώ σε άλλους θα έφερνε λύπη και θλίψη, σε εμάς έφερε χαρά σε όλον τον κόσμο. Για να γίνει όμως αυτό πρέπει να φωτιστεί η καρδιά μας με την θεογνωσία του Χριστού και να υμνεί τον Θεό με ορθόδοξο τρόπο.

          Η θεογνωσία είναι η βάση της αυτογνωσίας αλλά και της ορθής επικοινωνίας  μας με τον Θεό. Η Ορθοδοξία δεν είναι σχήμα λόγου αλλά είναι η κιβωτός της αληθείας, όπου εκεί μέσα βρίσκονται τα σημεία του Θεού, οι βεβαιώσεις της παρουσίας του Χριστού. Απόστολοι και πατέρες της εκκλησίας διατήρησαν την ορθή δόξα (γνώμη), την βίωσαν και την κήρυγμα αγνή και αμόλυντη, σε αντίθεση με την εκκοσμικευμένη γώση της Παπικής εκκλησίας και της αλλοπρόσαλης  γνώσης των Διαμαρτυρομένων. Καθολικοί και Διαμαρτυρόμενοι που γνώρισαν την Ορθοδοξία, παραδέχτηκαν το γνήσιο της αποστολικής διδασκαλίας.

 

 

Καταβασία ᾨδὴ στ’.  Ἦχος α΄
 Ὁ Εἱρμὸς 

 Ἐκύκλωσεν ἡμᾶς ἐσχάτη ἄβυσσος, οὔκ ἐστιν ὁ ῥυόμενος,
ἐλογίσθημεν ὡς πρόβατα σφαγῆς, σῶσον τὸν λαόν σου ὁ Θεὸς ἡμῶν·
σὺ γὰρ ἰσχύς, τῶν ἀσθενούντων καὶ ἐπανόρθωσις.

Απλή σύνταξη

Εσχάτη ἄβυσσος εκύκλωσεν ἡμᾶς  οὔκ ἐστιν ὁ ῥυόμενος,
ἐλογίσθημεν ὡς πρόβατα σφαγῆς, σῶσον τὸν λαόν σου ὁ Θεὸς ἡμῶν·
σὺ γὰρ ἰσχύς, τῶν ἀσθενούντων καὶ ἐπανόρθωσις.

Μετάφραση

Μας κύκλωσε η έσχατη άβυσσος και δεν υπάρχει κανένας

που να μας σώσει, μας λογάριασαν σαν πρόβατα για σφαγή,

γι’  αυτό σώσε τον λαό σου, εσύ που είσαι ο Θεός μας,

γιατί Εσύ είσαι η ισχύς μας εσύ και η ανόρθωσή μας.

Σχόλιο

          Δεν είναι μόνο η κοιλιά του κήτους, είναι και η κοιλιά του Πονηρού στην παρούσα ζωή, ο οποίος καταβροχίζει αυτούς που υποχωρούν στις δελεαστικές του προτάσεις και τότε έρχεται η άβυσσος των δυσκολιών και των προβλημάτων. Τότε γινόμαστε προβατάκια για σφάξιμο και ποιος να μας γλυτώσει; Κι όμως υπάρχει ο Σωτήρας μας, που είναι η δύναμη και η ανόρθωση των αδυνάτων.

Κίνδυνοι εξωτερικοί, κίνδυνοι εσωτερικοί, κίνδυνοι ψυχολογικοί, ζούμε συνεχώς με τον φόβο του κινδύνου, ιδιαίτερα στις μέρες μας, όπου οι κλοπές, οι ληστείες και οι δολοφονίες έχουν αυξηθεί σε ανησυχητικό βαθμό.  Οι πιστοί όμως επικαλούνται τον Θεό: «σώσον, Κύριε, τον λαόν σου και ευλόγησον την κληρονομίαν σου».   Ο Ψαλμωδός Δαυίδ αναφωνεί: «Αγαπησω σε, Κύριε, ἡ ἰσχύς μου. 3 Κύριος στερέωμά μου καὶ καταφυγή μου καὶ ρύστης μου». Και ο Μωυσής μετά την επιτυχή διάβαση της Ερυθράς θάλασσας αναφωνεί: «ἡ δεξιά σου χείρ, Κύριε, ἔθραυσεν ἐχθρούς». (Εξοδ. 15,6). Εμείς σε κάθε μας δυσκολία επικαλούμαστε τον Κύριο και λέμε «Κύριε των δυνάμεων μεθ’ ημών γενού». Κι ακόμα «Βοηθός και σκεπαστής εγένετό μοι εις σωτηρίαν ούτος ο Θεός μου και δοξάσω αυτόν». Δεν έχουμε να φοβόμαστε τίποτα, αφού έχουμε έναν τόσο δυνατό υπερασπιστή

Καταβασία ᾨδὴ ζ’.  Ἦχος α΄
 Ὁ Εἱρμὸς   

 Σὲ νοητήν, Θεοτόκε, κάμινον, κατανοοῦμεν οἱ πιστοὶ
ὡς γὰρ Παῖδας ἔσωσε τρεῖς, ὁ ὑπερυψούμενος,
ὅλον με τὸν ἄνθρωπον, ἐν τῇ γαστρί σου ἀνέπλασεν,
ὁ αἰνετὸς τῶν Πατέρων, Θεὸς καὶ ὑπερένδοξος[1].

Απλή σύνταξη

Οἱ πιστοὶ κατανοοῦμεν, Σὲ Θεοτόκε, νοητήν  κάμινον,
ὡς γὰρ ὁ ὑπερυψούμενος ἔσωσε τρεῖς Παῖδας
ἀνέπλασεν ἐν τῇ γαστρί σου ὅλον με τὸν ἄνθρωπον, ,
ὁ αἰνετὸς, καὶ ὑπερένδοξος Θεὸς τῶν Πατέρων.

Μετάφραση

Εμείς οι πιστοί καταλαβαίνουμε ότι σύ, Θεοτόκε,

είσαι η νοητή κάμινος, διότι όπως ο υπερυψούμενος

έσωσε τους Τρεις Παίδας ξανάπλασε μέσα στην κοιλιά σου

 όλο το ανθρώπινο γένος ο  Θεός,  που όλοι οι Πατέρες μας

τον εξυμνούσαν και τον δοξολογούσαν.

Σχόλιο

          Εδώ η κάμινος συμβολίζει την Παναγία, είναι η νοητή κάμινος, η οποία και αυτή δέχτηκε το πυρ της Θεότητος αλλά, όπως μέσα στο καμίνι σώθηκαν οι Τρεις Παίδες έτσι και μέσα στην κοιλιά της Θεοτόκου γεννήθηκε ο Σωτήρας του κόσμου, που έσωσε όλους τους ανθρώπους. Αυτός ο υπερένδοξος Θεός, που είναι πάνω και πέρα από όλους και όλα, είναι ο Θεός που τον υμνούσαν όλοι οι πρόγονοί μας. Όπως θαύμα είναι η διάσωση των Τριών Παίδων από το καμίνι της φωτιάς, το ίδιο και μεγαλύτερο θαύμα είναι η Γέννηση του Υιού του Θεού μέσα από την κοιλιά μιας μητέρας.

          Εδώ η πρωτοτυπία της καινοτομίας είναι ότι η ανάπλαση του ανθρώπου έγινες ακριβώς από το θαύμα της ενσάρκωσης του Θεού, προτύπωση της οποίας είναι το θαύμα της διάσωσης των  Τριών Παίδων από την φωτιά.

Καταβασία  ᾨδὴ η’.  Ἦχος α΄

 

 Ὁ Εἱρμὸς 

 Ἐν καμίνῳ Παῖδες Ἰσραήλ, ὡς ἐν χωνευτηρίῳ,
τῷ κάλλει τῆς εὐσεβείας, καθαρώτερον χρυσοῦ,
ἀπέστιλβον λέγοντες· Εὐλογεῖτε πάντα τὰ ἔργα Κυρίου,
τὸν Κύριον ὑμνεῖτε, καὶ ὑπερυψοῦτε, εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας[2].

 

Απλή σύνταξη

Ἐν καμίνῳ Παῖδες Ἰσραήλ, ὡς ἐν χωνευτηρίῳ,
ἀπέστιλβον τῷ κάλλει τῆς εὐσεβείας, καθαρώτερον χρυσοῦ,
λέγοντες· Πάντα τὰ ἔργα Κυρίου εὐλογεῖτε,
τὸν Κύριον, ὑμνεῖτε, καὶ ὑπερυψοῦτε, εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας.

 

Μετάφραση

Οι Παίδες του Ισραήλ στο καμίνι σαν να βρίσκονταν

μέσα σε χωνευτήρι,   έγιναν  πιο λαμπροί  από τον χρυσό,

 λόγω της  ομορφιάς  της ευσέβειάς τους και έλεγαν:

Όλα τα κτίσματα του Κυρίου δοξολογείτε τον Κύριο,

υμνείτε τον και υψώνετέ τον όσο πιο ψηλά γίνεται σε όλους τους αιώνες.

 

Σχόλιο

          Ξέρουμε ότι ο χρυσός όσο καίγεται τόσο γίνεται πιο καθαρός και πιο λαμπερός. Οι Τρείς Παίδες  μπορεί να ρίχτηκαν  στο καμίνι, που ήταν τόσο δυνατό ώστε να μοιάζει με χωνευτήρι που καίει και χωνεύει τα πάντα, όμως αυτοί είχαν μπει σε ένα άλλο καμίνι, στο καμίνι της ευσέβειας, το οποίο αντί να τους παραμορφώσει τους έκανε ακόμη πιο ωραίους, ακόμη πιο λαμπερούς από το χρυσάφι. Την ευσέβειά τους αυτή την εκδήλωναν με τον ύμνο που απέπεμπαν στον Θεό και Δημιουργό τους και προσκαλούσαν όλους να εγκωμιάζουν, να εξυμνούν και να μεγαλύνουν τον Κύριο «εις πάντας τους αιώνας»

  

 

Καταβασία  ᾨδὴ θ’.  Ἦχος α΄
 

Ὁ Εἱρμὸς 

 Τύπον τῆς ἁγνῆς λοχείας σου πυρπολουμένη βάτος ἔδειξεν ἄφλεκτος,
καὶ νῦν καθ’ ἡμῶν τῶν πειρασμῶν ἀγριαίνουσαν,
κατασβέσαι αἰτοῦμεν τὴν κάμινον,
ἵνα σε Θεοτόκε, ἀκαταπαύστως μεγαλύνωμεν.

 

Απλή σύνταξη

Άφλεκτος βάτος πυρπολουμένη ἔδειξεν τύπον τῆς ἁγνῆς λοχείας σου,
καὶ νῦν αἰτοῦμεν κατασβέσαι τὴν κάμινον τῶν πειρασμῶν

 ἀγριαίνουσαν καθ’ ἡμῶν, ἵνα σε ,Θεοτόκε, μεγαλύνωμεν ἀκαταπαύστως.

 

Μετάφραση

Η βάτος, που ήταν πυρπολημένη αλλά δεν καίγονταν,

αναδείχθηκε προτύπωση της αγνής εγκυμοσύνης σου

και τώρα εμείς ζητάμε να σβήσει εντελώς το καμίνι των πειρασμών μας που αγρίεψε εναντίον μας, για να σε δοξάζομε, Θεοτόκε, ακατάπαυστα.

 

Σχόλιο

          Ο υμνογράφος φέρνει ως παράδειγμα την άφλεκτο βάτο του Μωυσή  που ήταν  προτύπωση της εγκυμοσύνης της Παναγίας μας στον Χριστό να μας μιλήσει για το καμίνι των άγριων πειρασμών που δέχεται ο άνθρωπος σε αυτόν τον κόσμο. Όπως η φωτιά δεν έκαψε την βάτο ούτε το πυρ της Θεότητος την Παρθένο έτσι και ο υμνογράφος  παρακαλεί την Θεοτόκο να μας γλιτώσει από το καμίνι των πειρασμών, μέσα στο οποίο έχουμε  κι εμείς ριχτεί.

 

[1]  Ο στίχος αυτός είναι εφύμνιο της Ζ΄ Ωδής.

[2] Ο στίχος αποτελεί εφύμνιο της η΄ Ωδής

ΠΗΓΗ: https://www.pemptousia.gr/2025/10/ermineia-kanona-a%ce%84ichou/

Θεία Ευχαριστία:

              Το μυστήριο της Καθολικότητας της                                          Εκκλησίας

 

Δημήτρης Ιωάννου, Φιλόλογος – Συγγραφέας

Ο π. Γεώργιος Φλορόφσκι, ένας από τους μεγαλύτερους  θεολόγους του 20^ου αιώνα, δίνει ιδιαίτερη σημασία στην «καθολικότητα» της Εκκλησίας- αυτό θα προσπαθήσουμε να σχολιάσουμε από φαινομενολογική άποψη στην παρούσα εργασία. Ο θεολόγος ξεκινά μιλώντας για την Ευχαριστία ως «ανάμνηση» του Μυστικού Δείπνου (π. Γ. Φλορόφσκι, Ανατομία Προβλημάτων της Πίστεως, Εκδ. Ρηγοπούλου, Θεσ/κη 1977, σ.146). Πραγματικά, ο Κύριος, το βράδυ του Μυστικού Δείπνου, αφού κοινώνησε τους μαθητές το Τίμιο Σώμα και Αίμα Του, είπε «τούτο ποιείτε εις την εμήν ανάμνησιν». Επαναλαμβάνοντας το Δείπνο αυτό οι μαθητές θα θυμούνταν ολόκληρο τον βίο του Ιησού, την δημόσια δράση, τα θαύματα και τις παραβολές Του, αλλά και τα γεγονότα που δεν είχαν ακόμη συμβεί- την Σταύρωση και την Ανάσταση. Όμως εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με μια συνηθισμένη «ανάμνηση», καθώς, όπως λέγει ο π. Φλορόφσκι, ο Μυστικός Δείπνος παρατείνεται «μυστικώς» «έως αιώνος», δηλαδή “άχρις ου αν έλθει ο Κύριος”.

Υπάρχουν γεγονότα μέσα στη ζωή μας τα οποία δεν μπορούμε απλά να τα «θυμόμαστε»- αυτά είναι οι κεντρικοί άξονες της όλης μας ύπαρξης. Ήρθαμε μέσα στον «κόσμο», όπως λέγει ο Χάιντεγκερ, είμαστε ανέκαθεν «ερριμένοι» μέσα σε αυτόν. Η σχέση μας με τον κόσμο είναι μοναδική και άκρως σημαντική για να καταλάβουμε και τη σχέση μας με τον Θεό. Τι είναι ο κόσμος για μας;  Θα ήταν πολύ λανθασμένο να πούμε απλώς ότι πρόκειται για το «περιβάλλον», τη φύση. Ο κόσμος είναι η ολότητα όσων υπάρχουν, κάτι που μας υπερβαίνει ολοκληρωτικά. Μπορούμε να ρωτήσουμε: ποιο είναι το νόημα του κόσμου; Όχι όμως και του περιβάλλοντος ή της φύσης. Είμαστε ανέκαθεν μέσα στον κόσμο, ούτε μπορούμε να φανταστούμε τη ζωή μας έξω από αυτόν. Ο Χάιντεγκερ έδινε τόση σημασία σ’ αυτό ώστε έλεγε πως ο άνθρωπος είναι το λεγόμενο «ενθάδε-είναι», το είναι-μέσα-στον-κόσμο.

Από χριστιανική άποψη, δεν είναι ο κόσμος αυτό μέσα στο οποίο και «ζώμεν και κινούμεθα και εσμέν». Αυτό είναι ο Θεός, ο Δημιουργός μας. Τι είναι ο κόσμος; Θα μπορούσαμε να ρωτήσουμε τον Χάιντεγκερ. Απάντηση δεν θα παίρναμε. Παρομοίως, δεν μπορούμε να ορίσουμε και τι είναι ο «Θεός». Δεν πρόκειται όμως παρά για ένα ιστορικό Πρόσωπο, αυτό που ήλθε, συνδιαλέχθηκε μαζί μας, σταυρώθηκε και ανέστη. Και λίγο πριν το πάθος συνέφαγε μαζί μας. Πρόκειται για τον Κύριο Ιησού Χριστό.

Γιατί ο Κύριος θέλει να φάγει μαζί με τους ανθρώπους; Αυτό είναι το ερώτημα, το κατ’ εξοχήν ερώτημα, αυτό στο οποίο θα έπρεπε να απαντήσουμε. Λοιπόν, το κοινό γεύμα είναι πάντα μια τελετή. Και εδώ συγκεκριμένα, όπως λέγει ο π. Φλορόφσκι, έχουμε να κάνουμε με μια θυσία (σ. 146). Το στοιχείο της Θυσίας είναι παραμελημένο στην σύγχρονη λειτουργική θεολογία, αλλά για τους βυζαντινούς Πατέρες ήταν ένα εκ των ουκ άνευ συστατικό στοιχείο της Ευχαριστίας. Ο Μυστικός Δείπνος, κατά τον π. Φλορόφσκι, συνεχίζεται, δεν «επαναλαμβάνεται». Βρισκόμαστε στον Μυστικό Χρόνο του Μεγάλου Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας. Ο Χριστός θυσιάστηκε «άπαξ», μια φορά για τους ανθρώπους. Πλήρωσε για τις αμαρτίες όλου του Αδάμ- χωρίς να ασπαζόμαστε εδώ την ανσέλμεια θεωρία. Μαζί ο Κύριος πήρε και την ενοχή του Αδάμ. Αν ο αμαρτωλός μετανοεί, δεν μπορεί να σηκώσει την ενοχή για την αμαρτία του- αυτό λέγει ένας σύγχρονος πολύ μεγάλος πνευματικός, ο π. Συμεών Κραγιόπουλος, το κάνει μόνο ο Χριστός. Με την Θυσία Του ο Χριστός πήρε λοιπόν και την ενοχή του Αδάμ. Πλήρωσε για όλους και ένωσε όλους.

Στην Ευχαριστία φανερώνεται το μυστήριο της Καθολικότητας, δηλαδή το Μυστήριο της Εκκλησίας (σ. 148). Η Ευχαριστία θα λέγαμε είναι κάτι ευρύτερο ακόμη και από τον κόσμο του Χάιντεγκερ. Για παράδειγμα, στο μυστήριο της Θείας Λειτουργίας δεν είναι παρών μόνο ο γήινος κόσμος με τα υλικά δώρα, τον άρτο και τον οίνο, είναι και ο άνθρωπος, είναι και ο αγγελικός κόσμος, και βέβαια ο Θεός. Και αυτό μπορεί να συμβαίνει επειδή η Εκκλησία είναι «μυστικώς» το πλήρωμα του Χριστού- ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος διασαφηνίζει ότι «πλήρωμα» θα πει «συμπλήρωμα» του Χριστού, που είναι η Κεφαλή του Σώματός Του. Ο ίδιος ο Χριστός ήθελε, τρόπον τινά, να «συμπληρώσει» τον Εαυτό Του. Όπως διδάσκει η Εκκλησία, ο Χριστός είναι ο Θεός-Λόγος, το δεύτερο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, ο Άναρχος Θεός. Όπως λέγει ο Θωμάς Ακινάτης, ο Θεός είναι πλήρης και τέλειος- για αυτό δεν σχετίζεται πραγματικά με τον κόσμο. Γνωρίζει τον κόσμο, γράφει, κοιτάζοντας τον Εαυτό Του- γιατί ο Θεός είναι κατ’ ανάγκην Δημιουργός και ο κόσμος «απορρέει» από Αυτόν. Στην Ορθόδοξη Εκκλησία, ο Χριστός, μολονότι είναι ο τέλειος Θεός και δεν έχει ανάγκη ουδενός, δέχεται να «συμπληρωθεί» από τους πιστούς. Πρόκειται για ένα άρρητο μυστήριο. Ο Χριστός, λέγει ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, σχετίζεται πραγματικά και ρεαλιστικά με τους ανθρώπους, με όλη την κτίση.

Και ο Χριστός λοιπόν που ενανθρώπησε πραγματικά, δίδαξε, θαυματούργησε, σταυρώθηκε και ανέστη, θέλει ως «συμπλήρωμα» τους ανθρώπους. Όπως είπε ο άγιος Νικόλαος Καβάσιλας, ο Θεός είναι «μανικός εραστής των ανθρώπων». Μπορούμε να ρωτήσουμε εδώ: τι είναι αυτό που ψάχνει ο Χριστός στον άνθρωπο, αυτό που Τον κάνει να ερωτεύεται τους ανθρώπους, σύμφωνα με τον λόγο του αγίου Νικολάου Καβάσιλα; Λοιπόν, πρέπει να πούμε ότι ο Χριστός μας δόξασε πολύ. Μας έκανε ελεύθερα πρόσωπα. Μας έκανε «κατ’ εικόνα» Του. Η δόξα των ανθρώπων φαίνεται από το μεγαλείο της Θεομήτορος. Η σάρκα Της έγινε σάρκα του Θεού, όπως είπαν οι Πατέρες. Μελετώντας κανείς όσα έχουν γράψει οι Πατέρες για το μεγαλείο της Μητέρας του Θεού, μπορεί να εννοήσει το μεγαλείο του ανθρώπου.

                                                      ************

Όπως είπαμε, η Ευχαριστία είναι μια Θυσία, η Θυσία του Γολγοθά, που τελέστηκε άπαξ, και έκτοτε προσφέρεται διαρκώς από τον Μέγα Αρχιερέα, τον Χριστό. Ο Σωτήρας, ως Αρχιερεύς αιώνιος, «αδιαλείπτως υπέρ ημών την λατρείαν ταύτην τελεί», λέγει ξανά ο άγιος Νικόλαος Καβάσιλας. Και μάλιστα ο Χριστός άφησε σε μας την Σάρκα Του, αλλά και αναλήφθηκε μαζί με Αυτήν.

Η Θυσία του Χριστού ούτε αυτή επαναλαμβάνεται. «Η θυσία αυτή γίνεται ου σφαττομένου του Αμνού, αλλά του Άρτου μεταβαλλομένου εις τον σφαγέντα Αμνόν», διασαφηνίζει ο μεγάλος βυζαντινός λειτουργιολόγος, ο Καβάσιλας. Ο χρόνος εντός της Εκκλησίας παύει να είναι ο κοινός, συνηθισμένος χρόνος. Ιστορικά μια φορά σταυρώθηκε ο Χριστός, ιδού όμως που η Θυσία Του, χωρίς να επαναλαμβάνεται, γίνεται ο χρόνος στον οποίο επιστρέφουμε πραγματικά και ρεαλιστικά- κάθε φορά που γίνεται Θεία Λειτουργία βρισκόμαστε κυριολεκτικά μπροστά στον Γολγοθά. Η Ζωή του Χριστού είναι η σωτηριωδης οικονομία του Θεού- δεν την θυμόμαστε απλά, σαν να είναι ένα γεγονός όπως όλα τα άλλα, αλλά επιστρέφουμε ρεαλιστικά, όπως είπαμε, σε αυτήν. Και αυτό γίνεται χάρη στο Άγιο Πνεύμα, το οποίο επικαλούμαστε (σ. 149) να κατέλθει και να μεταβάλει («μεταβολή») τον άρτο και τον οίνο σε Σώμα και Αίμα Χριστού.

Και έτσι, αρχικά η Ευχαριστία είναι αγιασμός της ίδιας της φύσεως. Αυτό είναι ένα στοιχείο της καθολικότητάς της. Ο άνθρωπος όλων των πολιτισμών αισθάνεται ότι η φύση είναι «μολυσμένη» και χρειάζεται να γλιτώσει από αυτό το «μιαρό» στοιχείο που την έχει προσβάλει. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι εμείς, ο σύγχρονος πολιτισμός, έχουμε ξεφύγει από αυτές τις «προλήψεις» και τις «δεισιδαιμονίες». Απωλέσαμε όμως την αίσθηση της «ιερότητας» του κόσμου, και επιδοθήκαμε σε μια διαδικασία φθοράς και καταστροφής αυτού, που μας κληροδότησε ο «μηχανικισμός» και ο ορθολογισμός. Η αίσθηση ότι ο κόσμος είναι ιερός, όπως ιερή είναι και η ανθρώπινη ζωή, είναι έννοιες τις οποίες ίσως η φιλοσοφία του 20^ου αιώνα, τουλάχιστον μια μερίδα αυτής, δεν μπορεί να εννοήσει. Γιατί λέμε ότι η ανθρώπινη ζωή είναι «ιερή»; Είναι ακριβώς αυτή η αντίληψη, ότι η ζωή είναι ιερή, που γεννά τον υγιή ορθολογισμό και είναι προϋπόθεση της οποιασδήποτε αληθινής προόδου. Η διαδικασία αποϊεροποίησης του κόσμου, που κορυφώθηκε στον 20^ο αιώνα, έφερε ανυπολόγιστη καταστροφή.

Και το αντίθετο αυτού δεν είναι ένα ορθολογικό επιχείρημα αλλά η Ευχαριστία. Όπως το λέει και η λέξη, «ευχαριστούμε» τον Θεό για τον άρτο και τον οίνο- τα οποία προσκομίζονται ως δώρα εκ μέρους του ανθρώπου για χάρη όμως όλης της φύσεως. Όπως λέγει ο π. Φλορόφσκι, αυτός ο αγιασμός της φύσεως γίνεται «προς προοδοποίηση της ερχομένης μεγάλης ανακαινίσεως, κατά την οποία ο Θεός θα είναι ‘τα πάντα τοις πάσι’» (σ. 149).

Φυσικά στην Ευχαριστία, πάνω από όλα, είναι παρών ο Θεός. Ο Θεός, στα Έσχατα, τα οποία προτυπώνει κατά τον άγιο Μάξιμο η Ευχαριστία (βλ. το έργο του «Μυσταγωγία»), θα είναι, όπως είπαμε, «τα πάντα τοις πάσι». Έχουμε ως άνθρωποι εμπειρία του τι σημαίνει να είναι κάποιος για μας «τα πάντα»- δεν πρόκειται πάντα για απολυτοποίηση ενός προσώπου, για ειδωλοποίηση αυτού. Μιλάμε εδώ πιο συγκεκριμένα για το ερωτικό φαινόμενο, το οποίο, κατά τους Πατέρες της Εκκλησίας, όταν οδηγεί στον γάμο, είναι ένα φυσικό φαινόμενο. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι μια στάση όπου «εξιδανικεύει» κάποιος ένα άλλο πρόσωπο και το ερωτεύεται, ωστόσο αν έλειπε το ερωτικό φαινόμενο από την ανθρώπινη ζωή, αυτή θα ήταν πολύ πιο φτωχή. Ο ερωτευμένος ζει σε μια κατάσταση όπου, ως γνωστόν, ολόκληρος ο κόσμος, όχι «περιθωριοποιείται», αλλά γίνεται ο αποδέκτης αυτής της κατάστασης- ο ερωτευμένος θέλει να διαλαλήσει τον έρωτά του παντού. Είναι δυνατόν σ’ αυτήν την κατάσταση να βρεθεί ο άνθρωπος για τον ίδιο τον Θεό. Η Ευχαριστία προσφέρεται από τον Μέγα Αρχιερέα, τον Χριστό, ο οποίος θύει τον Εαυτό Του υπέρ πάντων, και οι πιστοί ερωτεύονται Αυτόν. Παρομοίως, ο Χριστός, όπως είπαμε, ερωτεύεται τους ανθρώπους, ως «μανικός εραστής» αυτών.

Αποτέλεσμα του έρωτα του Χριστού για τους ανθρώπους είναι η Θυσία Του για αυτούς. Με την Θυσία Του, όπως είπαμε, συγχώρεσε όλα τα αμαρτήματα των ανθρώπων. Ωστόσο, προχωρώντας ακόμη περισσότερο, στην Ευχαριστία μας δίνει να γευτούμε την σάρκα Του και να πιούμε το Αίμα Του. Το σώμα όμως και το αίμα του Χριστού είναι αρρήκτως ενωμένα, κατά το δόγμα της Χαλκηδόνας, με την Θεότητά Του. Είναι θεωμένα. Όταν ο Χριστός σταυρώθηκε και πέθανε, η ψυχή Του πήγε στον Άδη για να κηρύξει στους νεκρούς, ενωμένη πάντα με την Θεότητά Του, αλλά και το σώμα  Του, που χωρίστηκε από την ψυχή Του, παρέμεινε ενωμένο με την Υπόσταση του Θεού-Λόγου, δηλαδή με την Θεότητά Του. Γι’ αυτό και ο ιερός Δαμασκηνός γράφει ότι, κοινωνώντας, «αυτής της Ιησού Θεότητος μεταλαμβάνομεν»- μεταλαμβάνουμε δηλαδή την Θεότητα του ίδιου του Θεού.

Οι άνθρωποι και αυτοί συνάγονται προς τον Θεό-Πατέρα, γιατί ολόκληρη η Ευχαριστία, ας μην το ξεχνάμε, είναι η συναγωγή των Πάντων από τον Αρχιερέα Χριστό στον Θεό-Πατέρα. Η γλώσσα των Πατέρων της Εκκλησίας, όσον αφορά την κοινωνία του Σώματος και του Αίματος του Χριστού, είναι πέρα για πέρα, όπως είπαμε, ρεαλιστική. Κοινωνώντας, «συμμιγνυόμαστε» με τον Χριστό, γινόμαστε κι εμείς ο ίδιος ο Χριστός, χωρίς σύγχυση υποστάσεων, φοράμε τον ίδιο τον Χριστό, δεν ενδυόμαστε την στολή του Βασιλιά, αλλά τον ίδιο τον Βασιλιά. Όσον αφορά τους ανθρώπους, υπάρχουν διάφορα επίπεδα όπου ενωνόμαστε με τον άλλο. Η φιλία είναι ένα τέτοιο παράδειγμα- ο φίλος αρχίζει  να αφουγκράζεται τον άλλο, να μοιράζεται τα προβλήματά του, να τον αγαπά μέχρι που στο τέλος μπορεί να δώσει  και την ζωή του για αυτόν. Ένα άλλο παράδειγμα είναι η συζυγία, όπου οι δύο σύζυγοι προχωρούν και σε μία ψυχική σύνδεση, προοδεύουν στην ηθική με την αγάπη και την αλληλοϋποχώρηση, μαθαίνουν να ξεπερνούν τον εγωισμό και οδεύουν σε μια ηθική τελείωση. Η αναλυτική φιλοσοφία δεν έχει μελετήσει καθόλου αυτά τα φαινόμενα, για αυτό και τα υποβιβάζει σε «μορφές συμπεριφοράς». Η Φαινομενολογία είναι πολύ πιο κατάλληλη για την μελέτη αυτών των φαινομένων (βλ. για παράδειγμα το υπέροχο βιβλίο για τον έρωτα του Jean-Luc Marion, «Το ερωτικό φαινόμενο», που καταλήγει στο συμπέρασμα ότι και ο Θεός, μολονότι άσαρκος, μπορεί και αυτός να ερωτευθεί με έναν άρρητο, θεοπρεπή τρόπο).

Το μυστήριο της Ευχαριστίας είναι λοιπόν μια «μείξη»- μια απαράμιλλη ανάμειξη Θεού και ανθρώπου. Με το μυστήριο αυτό γινόμαστε «σύσσωμοι» και «σύναιμοι» Χριστού. Η Ευχαριστία είναι λοιπόν το κατ’ εξοχήν μυστήριο της Εκκλησίας, «μυστήριον συνάξεως», «μυστήριον κοινωνίας». Ενωνόμενοι ο καθένας με τον Χριστό, ενωνόμαστε και μεταξύ μας. Γινόμαστε όλοι «εν». Και αυτό το «εν» δεν είναι απλά, πρέπει να το τονίσουμε αυτό, μια «πνευματική» ή «ηθική» ενότητα, μια συναισθηματική έξαρση, δεν είναι απλά μια ενότητα βιωμάτων, βουλήσεως, αισθημάτων. (σ. 151). Είναι μια οντολογική ενότητα.

Η Ευχαριστία, το μυστήριο αγάπης, είναι, όπως είπαμε, ο Μυστικός Δείπνος, κατά τον οποίον ο Κύριος υπέδειξε στους μαθητές Του την τέλεια αγάπη, όχι μόνο με το δικό Του παράδειγμα («καθώς εγώ ηγάπησα υμάς, ίνα και ημείς αγαπάτε αλλήλους»), αλλά και με το παράδειγμα της αγάπης της ίδιας της Αγίας Τριάδος («καθώς ηγάπησέ με ο Πατήρ, καγώ ηγάπησα υμάς∙ μείνατε εν τη αγάπη τη εμή»). Την εντολή της αγάπης ο Κύριος την ανάγει στο μυστήριο της Αγίας Τριάδος, διότι το μυστήριο αυτό είναι η Αγάπη. Ο π. Φλορόφσκι φθάνει να πει ότι «εις την ενότητα της Καθολικής Εκκλησίας αντικατοπτρίζεται μυστικώς το «ομοούσιον» της Αγίας Τριάδος (σ. 152).

Για να κοινωνήσει κανείς και να ενωθεί αληθινά ο Θεός μαζί με τον άνθρωπο, απαιτείται, λέγει ο π. Φλορόφσκι, κάποια «άσκηση». Όταν ο ψάλτης λέγει «πάσαν την βιωτικήν αποθώμεθα μέριμναν», στην ουσία η Εκκλησία καλεί τους πιστούς να αφήσουν οτιδήποτε γήινο μέσα τους και να αφοσιωθούν στον Θεό. Αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι η ίδια η Ευχαριστία είναι που στην πραγματικότητα μας ανακαινίζει και ηθικά. «Εις το λειτουργικόν βίωμα υπάρχει, γράφει ο π. Φλορόφσκι, το πάθος της σιωπής, η δίψα της ησυχίας, η δίψα των κατά μόνας θεωριών, των θείων αναβάσεων… Η οδός προς το  Ποτήριον της Θείας Ευχαριστίας περνάει μέσα από τον σκληρόν αυτοέλεγχον, από την έγκλεισιν εκάστου, με την συνείδησιν ανοικτήν ενώπιον του Θεού, κατά μόνας.» (σ.164). Μετά την Ευχαριστία το Άγιο Πνεύμα, που βρίσκεται πια  μέσα  μας, μας ωθεί σε έργα αγάπης για τον αδελφό. Χάρη στην Ευχαριστία ανοίγει ο δρόμος προς την άσκηση, δηλαδή την αναζήτηση ειρήνης για τον κόσμο.

                                                         **************

Είδαμε λίγα μόνο στοιχεία που αφορούν την «καθολικότητα» της Εκκλησίας μέσα από το Μυστήριο της Ευχαριστίας- την συναγωγή των πάντων προς τον Πατέρα. Και όπως λέγει ο π. Φλορόφσκι, η Μέλλουσα Βασιλεία, όπως μας δείχνει το βιβλίο της Αποκάλυψης, θα είναι μια ατελεύτητη Θεία Λειτουργία,  όπου θα λατρεύεται «το εσφαγμένον Αρνίον».

ΠΗΓΗ: https://www.pemptousia.gr/2025/10/theia-efcharistia-to-mystirio-tis-katholikotitas-tis-ekklisias/