Ο Δίκταμος

΄Ενα σπουδαίο βότανο της Κρήτης

Ο Δίκταμος η Δίκταμνος (Origanum dictamnus) ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών και είναι ενδημικό φρύγανο της Κρήτης, δηλ. χαμηλός θάμνος που απαντάται μόνον στα ξερικά και βραχώδη μέρη της. Ιδιαίτερη πατρίδα του θεωρείται το όρος Δίκτη από το οποίο πήρε και το όνομα του (Δίκτη + θάμνος = Δίκταμνος), αν και πολλοί προτιμούν την προέλευση του ονόματος από την κρητική θεά Δίκτυννα (αντίστοιχη της θεάς Άρτεμης).

Το βρίσκομε όμως και σε πολλά άλλα σημεία του νησιού ως χασμόφυτο και σε υψόμετρο μέχρι 1900 μ, όπως και πολλά άλλα είδη του γένους, μεταξύ των οποίων την γνωστή ρίγανη, μαντζουράνα, κεφαλωτή ρίγανη, αμάρακο κ.ά. Η ιδιότητα αυτή του έδωσε και την λαϊκή ονομασία έρωντας μιας και η συλλογή του στα απόκρημνα μέρη έχει πολλά βάσανα και ταλαιπωρίες όπως ο έρωτας και οι συλλέκτες του ονομάστηκαν ερωντάδες.

Αλλού ονομάζεται σταματόχορτο διότι η μάσηση των φύλλων του καταπολεμά την δυσοσμία του στόματος. Το είδος ήταν γνωστό από την αρχαία εποχή και ο Ιπποκράτης έδωσε το όνομα Κρητικόν δεδομένου ότι στην εποχή του πίστευαν ότι εφύετο μόνο στην Κρήτη. Διατυπώνει μάλιστα την άποψη ότι «εξελαύνει έμβρυον» δηλαδή επιταχύνει τον τοκετό (ωκυτόκιο). Με την άποψη του ιατρού Ιπποκράτη συμφωνεί και ο πατέρας της βοτανικής Θεόφραστος που διδάσκει ότι «δίκταμον ίδιον της Κρήτης……θαυμαστόν τη δυνάμει μάλιστα δε προς τους τόκους των γυναικών», αλλά αναφέρει ότι και τα αγριοκάτσικα όταν τραυματισθούν από βέλος τοξότη τρώγουν φύλλα δίκταμου για να αποβάλλουν το βέλος από την πληγή(!). Ο Αέτιος, βυζαντινός ιατρός, συνιστούσε αφέψημα που ονόμαζε Έψημα Κρητικόν, αλλά και διάφορες αλοιφές και έμπλαστρα που είχαν ως βασικό συστατικό τον δίκταμο.

Γενικά θεωρείται είδος με πολλές φαρμακευτικές και αρωματικές αλλά και μελισσοτροφικές ιδιότητες που αποδίδονται στα περιεχόμενα αιθέρια έλαια όπως η καρβακλόλη με ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, το κυμένιο κ.ά.

Κατατάσσεται στα απειλούμενα φυτά της Ελλάδος λόγω έντονης συλλογής, ξεριζώματος κατά την συλλογή, υπερβόσκησης κλπ. Για την προστασία του αλλά και λόγω μεγάλης εμπορικής ζήτησης που δημιουργείται, καλλιεργείται πλέον γεωργικά στο χωριό Έμπαρος Ηρακλείου, στις υπώρειες της Δίκτης. Πλην όμως το παραγόμενο προϊόν υστερεί σε ποιότητα και περιεκτικότητα σε αιθέρια έλαια.

Ο δίκταμος χρησιμοποιείται για την θεραπεία των τραυμάτων, ως καταπραϋντικό του πεπτικού συστήματος, καθώς και εναντίον του κρυολογήματος. Δρα προληπτικά στην αντιμετώπιση των κυκλοφορικών και καρδιολογικών προβλημάτων, ανακουφίζει από διάφορους πόνους αλλά έχει δράση και ως αντιδιαβητικό και εμμηναγωγό.

Σημειώνεται ότι από απόψεως βοτανικής ταξινόμησης δεν έχει καμία σχέση με το είδος Dictamnus albus που καλλιεργείται πολύ στην Γερμανία και Αυστρία για την ρίζα του, και χρησιμοποιείται στην ομοιοπαθητική.

Γιάννης Σπαντιδάκης
Γεωπόνος-Κηποτέχνης

ΠΗΓΗ: https://dasarxeio.com/2019/03/23/65877/