Ναοδομία!

Αρχιτεκτονικοί τύποι ναών

 

 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η εξαιρετική αυτή εργασία είναι αναδημοσίευση απο την ιστοσελίδα http://histoirehistoire.weebly.com/

                    Βασιλική

             Αρχιτεκτονικός τύπος ναού. Πρόκειται για μια ορθογώνια στην κάτοψη αίθουσα που χωρίζεται με κιονοστοιχίες σε τρία ή περισσότερα κλίτη. Ο αρχιτεκτονικός τύπος της βασιλικής χρησιμοποιήθηκε από τους χριστιανούς ήδη από τον 4ο αιώνα για τους χώρους λατρείας τους. Το ανατολικό τμήμα καταλήγει σε ημικυλινδρική κόγχη, την αψίδα, που προορίζεται για τον κλήρο, ενώ στα δυτικά υπάρχει ο νάρθηκας για τους κατηχούμενους.

Πηγή:http://www.fhw.gr/chronos/09/gr/glossary/main/b.html

O Άγιος Πέτρος του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου σύμφωνα με σχέδιο του H. W. Brewer, (1891)

Άγιος Δημήτριος Θεσσαλονίκης (μέσα 5ου αι.)

           Ι. Ναός του Αγίου Δημητρίου. Στο πέρασμα των αιώνων υπέστη πολλές καταστροφές από πυρκαγιές και λεηλασίες. Το 1917 καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς από πυρκαγιά, αποκαταστάθηκε όμως στην αρχική του μορφή μετά από εργασίες που διήρκεσαν μέχρι το 1948. Είναι πεντάκλιτη βασιλική με εγκάρσιο (κάθετο) κλίτος, διπλά υπερώα (γυναικωνίτες) και μακρές διπλές κιονοστοιχείες.

Αχειροποίητος (Θεσσαλονίκη) (450-470)

          Η εκκλησία της Αχειροποιήτου είναι παλαιοχριστιανική βασιλική της Θεσσαλονίκης. Σήμερα σώζεται στην ίδια μορφή που κατασκευάστηκε τον 5ο αιώνα.

Basilica di Sant'Apollinare in Classe (Ραβέννα)(6ος αι.)

Ο Άγιος Απολλινάριος είναι κτισμένος στο παλιό λιμάνι της Ραβέννας, Classe.

Περίκεντρος ναός

           Αρχιτεκτονική μορφή που χρησιμοποιήθηκε ευρέως κατά τα παλαιοχριστιανικά χρόνια. Το πρώτο κτήριο της μορφής αυτής εμφανίστηκε ως αίθουσα στις ρωμαϊκές θέρμες. Στη συνέχεια εμφανίστηκε ως προθάλαμος στην ανακτορική αρχιτεκτονική, και τον 2ο μ.Χ. αιώνα, με το Πάνθεον της Ρώμης, έλαβε μια ιδιαίτερη σημασία. Γύρω στον 3ο αιώνα χρησιμοποιήθηκε ως μαυσωλείο - λόγω και του συμβολισμού του - που δηλώνει τον ουράνιο θόλο. Σε αντίθεση με τη βασιλική, στην οποία τονίζεται ο κατά μήκος άξονας, εδώ δίδεται έμφαση στον κατακόρυφο άξονα, γύρω απ’ τον οποίο οργανώνεται ο χώρος. Ανάλογα με τη μορφή τους, τα κτήρια αυτά διακρίνονται σε κυκλικά, οκταγωνικά, εξαγωνικά, τρίκογχα και τετράκογχα.

Πηγή:http://www.eie.gr/byzantineattica/view.asp?cgpk=679&xsl=terms&obpk=459&lg=el

Το Πάνθεον (Ρώμη)

Πηγή: Τhe American Institute for Roman Culture

          To Πάνθεον (Ρώμη). Χτίστηκε τον 1 αι.π.Χ., υπέστη πολλές καταστροφές από πυρκαγιά, ξανακτίστηκε επί Ανδριανού τον 2ο αι. μ.Χ.

Πηγή: http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Einblick_Panorama_Pantheon_Rom.jpg

Άγιος Γεώργιος (Ροτόντα)

Αρχικά υπήρξε μαυσωλείο του Γαλερίου. Θεσσαλονίκη ( 304 μ.Χ.)

Πηγή:http://www2.e-yliko.gr/htmls/Fyyl/Istoria/ByzNaodomia/naodom3perikendri/perikdricons/rotondalrg.jpg

 

 

Άγιος Βιτάλιος. Ραβέννα ( 6ος αι.)

Βασιλική με τρούλο ή Τρουλαία Βασιλική

            Η τρουλαία βασιλική αποτελεί εξέλιξη της παλαιοχριστιανικής βασιλικής με χρήση τρούλου για την κάλυψη του κεντρικού τμήματος του ναού. Ο τύπος αυτός εμφανίστηκε στα χρόνια του Iουστινιανού (527-565) με κορυφαίο παράδειγμα την Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη.
Πηγή:http://archaeology.arch.uoa.gr/diagramma_IA14.htm

Αγία Σοφία (Κωνσταντινούπολη)

Τομή Αγίας Σοφίας κατά Α. Μ. Schneider.Διαστάσεις 76Χ71.Διάμετρος τρούλου 31,87μ. Ύψος από το επίπεδο του δαπέδου 55,6 μ.

Πηγή: http://christosmerantzas.blogspot.gr/p/graduate-courses.html

Πηγή:https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEibNKi-HyXhxpzgjaXMpcd9CPJQ-Gn_FG9oqw0x3ydKE9e5MlmORkajJbExXL0bYL5v9Cj0myLeveiF8wymOI1q-JWVM1HFIkXrfKIhZ01OAFwDz_CLT2d9a1Py49pv98sEeLhZfA6gEPw/s1600/santa-sophia-inside.jpg
http://fr.wikipedia.org/wiki/Sainte-Sophie_(Constantinople)

Τρουλαία Βασιλική μεταβατικής περιόδου

             Από τις αρχές του 7ου αι. σημειώνονται οικοδομικές εξελίξεις. Τα τόξα που στήριζαν τον τρούλο της παλαιοχριστιανικής τρουλαίας βασιλικής μετατρέπονται σε τέσσερις αβαθείς καμάρες που διαμορφώνουν ένα σταυρόσχημο πυρήνα στο κεντρικό τμήμα του ναού. Οι μεγάλοι γωνιακοί κτιστοί πεσσοί βαθμιαία μειώνονται σε όγκο και στη θέση τους διαμορφώνονται μικρότερα στηρίγματα και γωνιακά διαμερίσματα. Οι σταδιακές αυτές εξελίξεις της τρουλαίας βασιλικής θα οδηγήσουν στην μετεξέλιξή της στον εγγεγραμμένο σταυροειδή τύπο που θα επικρατήσει στη μεσοβυζαντινή περίοδο.
Πηγή:http://archaeology.arch.uoa.gr/diagramma_IA14.htm

Xαρακτηριστικά παραδείγματα: Η Kοίμηση Θεοτόκου στη Nίκαια της Bιθυνίας, περ. 600 (συμπαγείς γωνιακοί πεσσοί).

Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, τέλος 6ου/αρχές 7ου αι.: εξωτερική άποψη του ναού από βορειοανατολικά (φωτογραφία του 1912).

Αγία Σοφία (Θεσσαλονίκη) (αρχές 7ου)

Χαρακτηριστική η διάλυση γωνιακών πεσσών και αρχή διαμόρφωσης γωνιακών διαμερισμάτων.

Αξονομετρικό σχέδιο της Αγίας Σοφίας στη Θεσσαλονίκη. Αρχές 8ου αιώνα. Επεξεργασία: Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. Krautheimer, R., Early Christian and Byzantine Architecture, Penguin Books Ltd., Harmondsworth, Middlessex, England 1979, εικ. 255.

Πηγή:http://www.e-yliko.gr/htmls/istoria/icons/files/images/ByzNaodomia/naodom4basiltrul/basiltrulicons/agsofthesskatopsilrg.jpg

Αγία Ειρήνη Κωνσταντινούπολης ( 6ος αι./ Μετασκευή μέσα 8ου αι.)

Πηγή:http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:Hagia_Eirene_Constantinople_2007.jpg

             Aγία Eιρήνη (Κωνσταντινούπολη). Στη μετασκευή των μέσων του 8ου αι. διατηρείται η μορφή της βασιλικής στο ισόγειο, ενώ στον όροφο οι καμάρες διαμορφώνουν σταυρό. Ο συνδυασμός βασιλικής στο ισόγειο και εγγεγραμμένου σταυρού στον όροφο θα εξελιχθεί βαθμιαία κατά την πρωτο - και μεσοβυζαντινή περίοδο και θα αποκρυσταλλωθεί αργότερα, κατά την παλαιολόγεια περίοδο, στο λεγόμενο «μικτό τύπο».

Πηγή:http://archaeology.arch.uoa.gr/diagramma_IA14.htm

Σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο

Ο όρος"σταυροειδήςεγγεγραμμένος"ναόςπεριλαμβάνεικανονικά όλους τους ναούς, που ο χώρος τους διατάσσεται έτσι, ώστε να σχηματίζεται στο εσωτερικό και στις στέγες σταυρός, που εγγράφεται σε ορθογώνιο.         Ο τύπος αυτός γνώρισε διάφορες φάσεις, ως την εποχή της μακεδονικής δυναστείας (867-1054), όταν εμφανίστηκε ο πλήρως απαρτισμένος σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο,που στηρίζεται σε δύο ή τέσσερα ελεύθερα στηρίγματα, ναός. Διάφορες παραλλαγές του βασικού αυτού τύπου αναπτύχθηκαν στα επόμενα χρόνια. Πηγή:http://www.fhw.gr/choros/mystras/gr/H/46.html

Εκκλησία της Παναγίας Καπνικαρέας 11ος αι.

Άγιοι Θεόδωροι Κλαυθμώνος. Πλατεία Κλαυθμώνος. Μέσα 11ου αι. Πρόσοψη. Πηγή: http://www.eie.gr/archaeologia/gr/06_DELTIA/file9.aspx

Τρίκογχος τρουλαίος

        Αρχιτεκτονικός τύπος ναού, στον οποίο η κεντρική τετράγωνη αίθουσα στεγάζεται με τρούλο και στην οποία προστίθενται κόγχες στις τρεις πλευρές.

Πηγή:http://www.fhw.gr/choros/kastoria/gr/glosari/index30.html

Οι οικοδομικές φάσεις του καθολικού. Πηγή:http://odysseus.culture.gr/h/2/gh2562.jsp?obj_id=1550&mm_id=4642

Καθολικό Μεγίστης Λαύρας (10 ος αι)

Παναγιά η Καστριώτισσα ή Κουμπελίδικη. Καστοριά(αρχές 11ου αι.)

Πεντάτρουλος

Ναός Παντάνασσας Γερουμάνας (τέλη 12ου )

Ναός Παντάνασσας Γερουμάνας ή Μονεμβασίας τέλη 12ου αι.Πηγή: http://www.byzsym.org/index.php/bz/article/viewfile/914/810

Οκταγωνικός

Στον ρυθμό αυτό το κύριο χαρακτηριστικό είναι ότι ο τρούλος εδράζεται σε οκτάγωνο και καλύπτει ολόκληρο το χώρο του κυρίως ναού.

Πηγή:http://www.e-yliko.gr/htmls/istoria/icons/fiiconbyzNa6.aspx

Καθολικό μονής Δαφνίου Πηγή: Δήμος Χαϊδαρίου

Σταυρεπίστεγος ναός

            Aρχιτεκτονικός τύπος ναών που εμφανίζεται στο δεύτερο μισό του 13ου αιώνα και που επιχωριάζει στην κυρίως Ελλάδα. Πρόκειται –συνήθως- για μικρής κλίμακας θολοσκεπείς ναούς, μονόκλιτους ή τρίκλιτους, των οποίων η κατά μήκος καμάρα διακόπτεται από μία δεύτερη εγκάρσια και ψηλά τοποθετημένη καμάρα, έτσι ώστε στη στέγη σχηματίζεται με σαφήνεια το σχήμα του σταυρού, στο οποίο άλλωστε οφείλει ο τύπος το όνομά του. Απαντά με πολλές παραλλαγές και παλαιότερο παράδειγμα του είδους αποτελεί ο ναός της Αγίας Τριάδος στο Κρανίδι Αργολίδος (1245).Πηγή:http://www.eie.gr/byzantineattica/view.asp?cgpk=679&xsl=terms&obpk=461&lg=el

Αγία Τριάδα Κρανιδίου Πηγή:http://www.synaxi.gr/archive/entheto_095-096.php

Ναός Αγίων Θεοδώρων ( Γεράκι. Πελοπόννησος)Πηγή:http://geraki.site40.net/photos/church8.jpg

ΠΗΓΗ:http://vizantinaistorika.blogspot.gr/2014/07/blog-post_1432.html