Ἡ εὐχή τῆς Βασκανίας

Επιτρέπεται να διαβάζεται η ευχή 

της βασκανίας σε παιδιά αβάπτιστα;

Την απάντηση στο παραπάνω ερώτημα μας τη δίδει ο καθηγητής της Λειτουργικής κ. Ιω. Φουντούλης1.

 “Τα αβάπτιστα νήπια εφόσον είναι γεννημένα από χριστιανούς γονείς, που έχουν την πρόθεση να τα βαπτίσουν, δεν είναι βέβαια χριστιανοί, εφόσον δεν έχουν ακόμη μπει στην χριστιανική κοινότητα με το άγιο βάπτισμα είναι όμως κατά κάποιο έμμεσο τρόπο μέλη της Εκκλησίας, μπορούμε να ειπούμε “κατηχούμενα”. Βλέπετε στις ευχές που διαβάζονται κατά την ημέρα της γεννήσεως γίνεται ειδικός λόγος και ειδική δέησις για το παιδί.

Έτσι στην α’ ευχή λέγει: “και το εξ αυτής κυηθέν νήπιον διατήρησον από πάσης φαρμακείας, από πάσης χαλεπότητος, από πάσης ζάλης του αντικειμένου, από πνευμάτων πονηρών ημερινών τε και νυκτερινών… από νόσου και μαλακίας, από ζήλου και φθόνου και οφθαλμών βασκανίας και ελέησον αυτήν και το βρέφος… και το εξ αυτής κυηθέν νήπιον αξίωσον προσκυνήσαι τον επίγειον ναόν…”. Την ογδόη δε ημέρα οδηγείται στον ναό και “κατασφραγίζεται” το παιδίον, του δίδεται το όνομα και διαβάζεται η παλαιά ευχή της καταγραφής των κατηχουμένων: “Κύριε ο Θεός ημών, σου δεόμεθα και σε παρακαλούμεν, σημειωθήτω το φως…”. Και διά του βρέφους κάμνει ο ιερεύς “σταυρού τύπον” προ των πυλών του ναού ή της εικόνος της Θεοτόκου.

Πολύ περισσότερο κατά την ακολουθία του σαραντισμού, που “εκκλησιάζεται” το παιδί, αναγινώσκονται ειδικές ευχές γι’ αυτό, που ήδη από την όγδοη ήμερα καλείται “δούλος του Θεού”, και εισάγεται στον ναόν και στο θυσιαστήριο.

Επομένως κατ’ αναλογίαν μπορεί να μετάσχει και των άλλων ευλογιών και ευχών της Εκκλησίας, εφόσον αυτές δεν έχουν χαρακτήρα μυστηρίου.

Η ευχή της βασκανίας εξ άλλου είναι ένα είδος εξορκισμού, και εξορκισμοί εδιαβάζοντο και διαβάζονται και σήμερα στους κατηχουμένους.

Εκτός αυτού για την βασκανία γίνεται, όπως είδαμε, ειδικός λόγος στην β’ ευχή, που διαβάζεται την πρώτη ημέρα της γεννήσεως του παιδιού. Ασφαλώς λοιπόν μπορεί να αναγνωσθεί η ευχή της βασκανίας και σε μη βαπτισμένα παιδιά”. Και συνεχίζει ο καθηγητής κ. Ιω. Φουντούλης: “Δεν επιτρέπεται όμως αν δεν υπάρχει πραγματική αξία ο Ιερεύς να αναγνώσει την σχετική ευχή και να γίνεται συνεργός και να ενθαρρύνει τις δεισιδαιμονίες των απλοϊκών πιστών.

Η ευχή της βασκανίας δεν έχει τον χαρακτήρα αντιβασκανικού εμβολίου. Πρέπει όμως να γίνεται συστηματικά και εγκαίρως η διαφώτησις των χριστιανών για να γνωρίζουν την σημασία, τον σκοπό και την δύναμη των λειτουργικών ευχών και των διαφόρων ακολουθιών. Άλλως γιατί να ζητούμε ευθύνες από ανεύθυνους καλοπροαίρετους ανθρώπους; Ας ερωτά την συνείδησή του ο κάθε Ιερεύς, αν δεν είναι αυτός υπεύθυνος για το σκότος στο οποίο ζουν ακόμη τα λογικά του πρόβατα. Δεν χρειάζεται για την προσπάθεια αυτή ούτε πολλή σοφία ούτε μεγάλες ρητορικές ικανότητες. Θα πρέπει χωρίς καθυστερήσεις να φωτισθούν οι πιστοί, γιατί με κάτι τέτοιου είδους προλήψεις διασύρονται και βεβηλώνονται τα αγιαστικά μέσα της Εκκλησίας μας και γινόμεθα αιτία να συκοφαντήται η πνευματική μας λατρεία και να θεωρήται από πολλούς συνώνυμη με την μαγεία και την δεισιδαιμονία 2.

1 Φουντούλης Α’, σ. 111-112.

2 Φουντούλης Β’, σ. 29.

ΠΗΓΗ: http://www.diakonima.gr/