Συνέντευξη με τον δάσκαλο της Ψαλτικής Κωνσταντίνο Φωτόπουλο (β΄μέρος)
Ακολουθεί η συνέντευξη με τον δάσκαλο της ψαλτικής τέχνης και χοράρχη του «Σχολείου Ψαλτικής», Κωνσταντίνο Φωτόπουλο. Αντικείμενο της συνέντευξης είναι η διάδοση της βυζαντινής μουσικής στη Ρωσία.
Χορός Ρώσων σπουδαστών βυζαντινής μουσικής
Πεμπτουσία: Η διάδοση της βυζαντινής μουσικής στη Ρωσία είναι ένα εύκολο εγχείρημα; συναντήσατε δυσκολίες;
Για αρχή έπρεπε να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες υποδομές για τη διδασκαλία της βυζαντινής μουσικής στη Ρωσία. Προχωρήσαμε στη μετάφραση κάποιων απαραίτητων θεωρητικών συγγραμμάτων, στη μεταγραφή βυζαντινών μελών στη σλαβική γλώσσα, στην έκδοση ψηφιακών δίσκων και στη δημιουργία μιας «μαγιάς» ανθρώπων που μπορεί να προβάλλει και να διδάξει την ψαλτική τέχνη. Το μουσικό περιβάλλον στις ενορίες της Ρωσίας δεν είναι φιλικό για κάποιον που επιθυμεί να διδαχθεί την ψαλτική καθώς κατά βάση ακολουθείται το δυτικό σύστημα της πολυφωνίας. Η έλλειψη ακουστικής παράδοσης σε μια μουσική έντονα βιωματική, όπως είναι η βυζαντινή, μας δυσκόλεψε αρκετά. Μέσα σε όλα αυτά πρέπει να προσθέσουμε και τις οικονομικές δυσκολίες που συναντάμε αλλά και τον πόλεμο από κάποιους ανθρώπους που θεωρούν ότι διαταράσσεται το κατεστημένο.
Παρά τις μεγάλες δυσκολίες, με την αγάπη και το ζήλο που δείχνουν οι μαθητές μας για την ψαλτική και τη συστηματική προσπάθεια των συνεργατών και φίλων του Σχολείου Ψαλτικής, βλέπουμε τους καρπούς των προσπαθειών μας σιγά-σιγά να ανθούν. Οι βάσεις έχουν ήδη τεθεί. Ευελπιστούμε ότι με τη βοήθεια του Θεού σε βάθος χρόνου τα αποτελέσματα θα είναι ικανοποιητικά.
Κωνσταντίνος Φωτόπουλος: Πώς καταφέρατε μέσα σε ένα κλίμα πολυφωνικής παράδοσης να πείσετε και να διαδώσετε το βυζαντινό μέλος;
Η ίδια η βυζαντινή μουσική με τον κατανυκτικό και προσευχητικό της χαρακτήρα πιστεύω ότι είναι ικανή να πείσει κάθε ορθόδοξο χριστιανό. Ιδιαίτερα στη Ρωσία οι πιστοί είναι κουρασμένοι από την κοσμική πολυφωνική μουσική που κυριαρχεί, οπότε η επιστροφή στη βυζαντινή μουσική από κάποιους αρχίζει να θεωρείται ως επιστροφή στις ρίζες. Εμείς παρουσιάσαμε με τρόπο οργανωμένο και συστηματικό τη βυζαντινή μουσική παράδοση σε ιερούς ναούς, εκπαιδευτικά ιδρύματα αλλά και στον ακαδημαϊκό χώρο και σε συνδυασμό με την έκδοση βιβλίων και ψηφιακών δίσκων καταφέραμε να «κερδίσουμε» αρκετούς ανθρώπους. Η παρουσία μας είναι συνεχής στη Ρωσία σε μουσικολογικά συνέδρια, παραδόσεις μαθημάτων, σεμινάρια και σε φεστιβάλ χορωδιών είτε με την ελληνική χορωδία μας είτε με τη ρωσική.
Η αλήθεια βέβαια είναι ότι η εισαγωγή της βυζαντινής μουσικής στη λατρευτική ζωή αντιμετωπίστηκε από κάποιους, ιδιαίτερα στην αρχή, με επιφύλαξη. Παρά τον πόλεμο που δεχόμαστε, το θετικό είναι ότι θεσμικά –δόξα τω Θεώ- δεν έχουμε συναντήσει εμπόδια. Η Σχολή μας λειτουργεί εν γνώσει και του προηγουμένου Πατριάρχη Μόσχας και Πασών των Ρωσιών Αλεξίου αλλά και του νυν, Πατριάρχη Κυρίλλου.
Π.: Πώς αντιμετωπίσατε το θέμα της μουσικής μεταγραφής στη σλαβική γλώσσα;
Κ.Φ.: Η μουσική μεταγραφή βυζαντινών ύμνων στη σλαβική γλώσσα είναι ένα σημείο κλειδί στην προσπάθειά μας αφού είναι η πρώτη ύλη στην οποία στηρίζεται το πρόγραμμα διδασκαλίας μας. Αν και έχουν γίνει κάποιες προσπάθειες μεταγραφών στο παρελθόν κατά βάση στη Βουλγαρία αλλά και τα τελευταία δύο χρόνια στη Ρωσία από φορείς ανεξάρτητους της Σχολής μας, δυστυχώς δεν μπορούν να αποτελέσουν κατάλληλο διδακτικό υλικό καθώς στην πλειοψηφία τους βρίθουν λαθών.
Εντοπίζοντας αυτό το κενό πριν εννιά χρόνια, όταν ξεκίνησα αυτή την προσπάθεια στη Ρωσία, άρχισα να ασχολούμαι με τις μουσικές μεταγραφές. Στην αρχή συνεργαζόμουν με κάποιους αγιορείτες πατέρες και με το πέρασμα των χρόνων δημιουργήσαμε μια ομάδα μελοποιίας στην οποία συμμετείχαν και Ρώσοι μαθητές της Σχολής μας. Δεν ήταν λίγες οι δυσκολίες που συναντήσαμε καθώς η σλαβική γλώσσα είναι μια γλώσσα με αρκετές ιδιαιτερότητες και, ως γνωστόν, οι κανόνες της βυζαντινής μελοποιίας είναι απόλυτα συνυφασμένοι με τους κανόνες της γλώσσας. Από την εργασία μας αυτή έχει συγκεντρωθεί αρκετό υλικό το οποίο επιθυμούμε να εκδώσουμε. Αυτό που μένει είναι η εύρεση χορηγού που θα ήθελε να χρηματοδοτήσει αυτό το έργο.
Π.: Σήμερα αν βρεθούμε στη Ρωσία θα ακούσουμε βυζαντινή μουσική;
Κ.Φ.: Οπωσδήποτε πρέπει να αναλογιστούμε ότι η προσπάθειά μας για τη διάδοση της βυζαντινής μουσικής μετρά λίγα μόλις χρόνια και βρίσκεται σε αρχικό στάδιο. Ωστόσο η ψαλτική ακούγεται σε κάποιους ναούς και μοναστήρια της Μόσχας αλλά και σε ναούς της επαρχίας (π.χ. Ουράλια, Κριμαία κ.α.) όπου μαθητές μας έχουν εγκατασταθεί μόνιμα και μερικοί, μάλιστα, έχουν δημιουργήσει και τις δικές τους σχολές. Υπάρχουν βέβαια και κάποιες μεμονωμένες προσπάθειες από φίλους της βυζαντινής μουσικής που προσπαθούν να μεταφέρουν βυζαντινές μελωδίες στο πεντάγραμμο και να τις ψάλλουν στους ναούς. Αν και το αποτέλεσμα σε αυτές της περιπτώσεις διαφέρει σημαντικά από την πραγματική ψαλτική, το γεγονός ότι πολλοί από αυτούς μάς προσεγγίζουν και ζητούν τη βοήθειά μας, είναι ελπιδοφόρο για τη διάδοση της γνήσιας βυζαντινής μουσικής στη Ρωσία.
Π.: Ευχαριστούμε
Κ.Φ.: Ευχαριστώ και εγώ γι αυτή την συνομιλία!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου