Ο Πανάγιος Τάφος

Τα μυστικά της αποκατάστασης 

του Παναγίου Τάφου

Όλα όσα θα ήθελες να γνωρίζεις για τη συντήρηση του μεγαλύτερου μνημείου του Χριστιανισμού
Ολόκληρη η ανθρωπότητα υποκλίνεται στις εργασίες αποκατάστασης του Παναγίου Τάφου στην Ιερουσαλήμ όχι μόνο γιατί συντηρείται το σπουδαιότερο μνημείο του Χριστιανισμού αλλά γιατί ξεκλειδώνουν τα μυστικά του που είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την ιστορία του.

                                         της Κάτιας Τσιμπλάκη
Ο Πανάγιος Τάφος βρίσκεται στο ναό της Αναστάσεως στην καρδιά της Ιερουσαλήμ. Το σπουδαιότερο μνημείο του Χριστιανισμού αποτέλεσε ανά τους αιώνες «μήλον της έριδος» για Σταυροφόρους και Άραβες, Χριστιανούς και αλλόθρησκους. Επί δύο χιλιάδες χρόνια στέλνει το μήνυμα της Ειρήνης σε όλο τον κόσμο όμως για πρώτη φορά όλος ο πλανήτης έστρεψε το βλέμμα του στην Αγία Πόλη της Ιερουσαλήμ όταν αυτό το σπουδαίο μνημείο έστελνε σήμα κινδύνου για τη βιωσιμότητά του.
Η καθηγήτρια του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και αντιπρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος κ. Τώνια Μοροπούλου είναι υπεύθυνη για τις εργασίες αποκατάστασης. Όλα ξεκίνησαν πριν από λίγους μήνες όταν την κάλεσε στο γραφείο του ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Θεόφιλος για να της αναθέσει το σπουδαίο αυτό έργο. Άλλωστε η κ. Μοροπούλου είχε διεκπεραιώσει άλλο ένα σπουδαίο έργο, την αντισεισμική θωράκιση της Αγιάς Σοφιάς, γεγονός που προκάλεσε δέος και στους εκπροσώπους των Καθολικών και των Αρμενίων που έχουν και αυτοί δικαίωμα στη διαχείριση του μνημείου.

Τις εργασίες αποκατάστασης του Παναγίου Τάφου τεκμηρίωσε το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Την επιστημονική μελέτη έχει υπό την ευθύνη της η κ. Τώνια Μοροπούλου και οι καθηγητές Μανόλης Κορρές (ο οποίος ήταν υπεύθυνος αποκατάστασης του Παρθενώνα), ο Ανδρέας Γεωργόπουλος και ο Κώστας Σπυράκος. Ο κ. Κορρές ήταν εκείνος που ασχολήθηκε με την αποκατάσταση των λίθινων οπών από τις οποίες γίνεται η αφή του Αγίου Φωτός.
Η προηγούμενη αποκατάσταση του μνημείου έγινε πριν από περίπου 200 χρόνια (1810) από τον Κάλφα Κομνηνό και οι πρώτες φθορές εντοπίσθηκαν 17 χρόνια αργότερα.

Ο μεγαλύτερος εχθρός του μνημείου είναι η υγρασία
Οι μεγαλύτερες φθορές οφείλονταν στο ότι κατά τη διάρκεια της προηγούμενης αποκατάστασης, ο τρούλος της ροτόντας ήταν ανοιχτός. Τα νερά που διοχετεύονταν στο μνημείο αποσάθρωσαν τα κονιάματα που έβαλε ο Κομνηνός και διόγκωσαν το κάτω μέρος της τοιχοποιίας. Τα υπόγεια τούνελ και οι σήραγγες που υπάρχουν στα υπόγεια του ναού της Αναστάσεως τροφοδοτούσαν το μνημείο με υγρασία, καταστρέφοντας την τοιχοποιία του.
Στόχος της ομάδας του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου ήταν η διαχείριση του υπόγειου και η αειφορία του έργου.
Ειδικά ρομπότ «έτρεξαν» σε όλες τις υπόγειες σήραγγες, εκεί που δεν χωρούσε άνθρωπος. Και αυτό που διαπίστωσαν είναι ότι το μνημείο τροφοδοτείται συνεχώς με υγρασία.

Ο καπνός από τα κεριά μαύρισαν τα μάρμαρα
Όμως η υγρασία δεν ήταν η μόνη που κατέστρεφε το έργο. Ο καπνός και τα έλαια από τα κεριά και τα κανδήλια που έκαιγαν μέρα νύχτα επί εκατοντάδες χρόνια, είχαν αλλοιώσει και φθείρει τα μάρμαρα και τη διακόσμηση. Τα ροζ μάρμαρα είχαν αποκτήσει γκρι και μαύρο χρώμα. Ο καθαρισμός τους ήταν μια επίπονη διαδικασία καθώς έπρεπε να επιλέγουν τα κατάλληλα υλικά ώστε όχι μόνο να τα καθαρίσουν αλλά και να μην τα φθείρουν.

Το άνοιγμα των φατνωμάτων του Ιερού Κουβουκλίου του Παναγίου Τάφου, έδειξε ότι υπήρχαν πολλά κενά στην τοιχοποιία τα οποία έπρεπε να καλυφθούν. Τα ενέματα έκαναν αυτή τη δουλειά. Σωληνάκια τοποθετήθηκαν σχεδόν σε όλη την επιφάνεια της τοιχοποιίας μέσα στα οποία εγχύθηκε το υλικό για να καλύψει τα κενά.

Τι κρύβεται στον Τάφο του Χριστού
Πριν όμως ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία, η ομάδα συντήρησης έπρεπε να λύσει και άλλο ένα γρίφο και να αποκαλύψει τα μυστικά του Πανάγιου Τάφου. Τί κρύβεται κάτω από τη νεκρική πλάκα;
Επόμενο βήμα ήταν η ομάδα να αποκολλήσει την πέτρα που κάλυπτε τον Τάφο του Χριστού.
Τί υπήρχε από κάτω; Η κ. Μοροπούλου αποκάλυψε ότι υπήρχε μια άλλη πέτρα που έφερε το σταυρό, δηλαδή το έμβλημα των Σταυροφόρων. Κάτω από αυτή την πλάκα υπήρχε η λαξευμένη κλίνη που εναποτέθηκε το σώμα του Ιησού μετά την Αποκαθήλωση.

Η ομάδα ένοιωσε δέος για την νέα ανακάλυψη, τα γόνατα όλων κόπηκαν. Τα μάτια τους βούρκωσαν. Απλοί εργάτες αλλά και σύσσωμη η ομάδα των επιστημόνων υποκλίθηκαν. Μαζί τους υποκλίθηκε και όλη η ανθρωπότητα, χριστιανοί, μουσουλμάνοι, άθεοι, όλοι αυτοί που επισκέπτονται κάθε χρόνο κατά εκατομμύρια τον Πανάγιο Τάφο, έμειναν ενεοί στη νέα αποκάλυψη. Εκείνη τη στιγμή, για πρώτη φορά στην ιστορία, όλη η ανθρωπότητα ήταν ενωμένη.

Το δέος και τη συγκίνηση, διαδέχθηκε μία όχι και τόσο ευχάριστη ανακάλυψη. Ο τάφος του Ιησού είχε αρχίσει να μετατρέπεται σε άμμο.

Σε πενήντα χρόνια, το σπουδαιότερο μνημείο της Ορθοδοξίας θα είχε καταστραφεί. Γεγονός που σημαίνει πρακτικά ότι οι εργασίες αποκατάστασης έγιναν την πλέον κρίσιμη περίοδο για την εξασφάλιση της βιωσιμότητάς τους.

Που βρίσκεται ο Πανάγιος Τάφος
Το ιερό κουβούκλιο του Παναγίου Τάφου βρίσκεται δυτικά του καθολικού του ναού της Αναστάσεως. Αρχικά έμοιαζε σαν τάφος που ήταν λαξευμένος σε βράχο. Τη διαμόρφωσή του έκανε η Αγία Ελένη. Την σημερινή του μορφή έλαβε το 1810, μετά τη μεγάλη πυρκαγιά του 1808 που προκάλεσε εκτεταμένες ζημιές.
Κατά την ανακαίνιση του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Θ’ του Μονομάχου, που διήρκεσε από το 1042 έως το1048, γύρω από τον Πανάγιο Τάφο χτίστηκε επίμηκες οικοδόμημα.
Τα κύρια διακοσμητικά στοιχεία των εξωτερικών πλευρών του Ιερού Κουβουκλίου, Ιεροσολύμων είναι οι κιονίσκοι, οι ψευδοπεσσοί και οι αψίδες.

Η μοναδική είσοδος του Κουβουκλίου υπάρχει στην ανατολική πλευρά ενώ η παλαιότερη ξύλινη και διακοσμημένη με σεντέφι θύρα της εισόδου διασώθηκε από την πυρκαγιά του 1808, και φυλάσσεται στο Πατριαρχικό Μουσείο.
Στην πρόσοψη του Κουβουκλίου έχουν τοποθετηθεί τέσσερις κιονίσκοι, που καταλήγουν σε κιονόκρανα κορινθιακού τύπου. Πάνω από την είσοδο υπ

άρχει ανάγλυφη η παράσταση της Αναστάσεως του Κυρίου, η οποία φέρει νεότερη αργυρεπίχρυση επένδυση.
Επίσης, δεξιά και αριστερά της εισόδου υπάρχουν μεγάλα και περίτεχνα μανουάλια, με την ακόλουθη εγχάρακτη επιγραφή: ΚΤΗΜΑ ΚΑΙ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΤΩ ΧΡΙΣΤΩ ΤΩΝ ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ ΡΩΜΑΙΩΝ.

Στην πρόσοψη του Ιερού Κουβουκλίου έχουν γίνει μεταγενέστερα προσθήκες, τόσο από τους Λατίνους, όσο και από τους Αρμενίους. Οι πρώτοι έχουν τοποθετήσει ελαιογραφία της Αναστάσεως και οι δεύτεροι έχουν τοποθετήσει ανάλογη παράσταση από κάτω. Στην κορυφή του Κουβουκλίου υπάρχει στηθαίο, με μικρούς λίθινους πεσσούς και κιονίσκους και έχει σκαλιστεί ανάγλυφος οφθαλμός πάνω σε ανθέμιο. Πάνω από το Ιερό Κουβούκλιο έχει κατασκευαστεί μολύβδινος τρούλος.
Ο τάφος του Χριστού

Ο προθάλαμος του αρχικού ταφικού μνημείου ονομάζεται Άγιος Λίθος ή παρεκκλήσιο του Αγγέλου. Η οροφή του θαλάμου έχει μικρό θόλο που βοηθά στον εξαερισμό του χώρου. Από αυτήν κρέμονται δεκαπέντε κανδήλες. Από αυτές πέντε ανήκουν στους Ορθοδόξους, πέντε στους Λατίνους, τέσσερις στους Αρμενίους και μια στους Κόπτες. Στους τοίχους του θαλάμου υπάρχουν δυο ωοειδείς οπές, από τις οποίες μεταδίδεται το Άγιο Φως μετά την αφή του, το μεσημέρι του Μεγάλου Σαββάτου.
Ο δεύτερος χώρος του Ιερού Κουβουκλίου αποτελείται από ένα λαξευμένο στο βράχο ορθογώνιο θάλαμο. Στον τοίχο υπάρχει ανάγλυφη η παράσταση της Αναστάσεως. Στον Πανάγιο Τάφο καίνε διαρκώς λαμπάδες και σαράντα τρείς ακοίμητες κανδήλες.

ΠΗΓΗ: http://www.vimaorthodoxias.gr