Ἡ Παιδεία

Αναγέννηση διά της παιδείας

Του Νίκου Ξυδάκη

Η έναρξη της σχολικής χρονιάς φέτος χρωματίζεται από θυμό, γκρίνια, συγκρούσεις, συρρικνωτικούς μετασχηματισμούς, κουτσές μεταρρυθμίσεις. Και γνήσια, βαθιά ανησυχία για το μέλλον των παιδιών και της παιδείας. Και άφθονη σύγχυση και σπατάλη ζωτικότητας σε συζητήσεις άγονες υπό τις παρούσες συνθήκες: τα πυροτεχνήματα περί τα Θρησκευτικά και τα Αρχαία Ελληνικά, λόγου χάριν, επαναφέρουν μια μεταμοντέρνα καρικατούρα των Ευαγγελικών και των Ορεστειακών, από τις αρχές του 20ού αιώνα. Ας κρατήσουμε εντούτοις την ιστορική αναλογία: και τότε ο Ελληνισμός περνούσε βαθιά κρίση, κρίση οικονομική, κρίση ταυτότητας και προσανατολισμού. Η άκριτη καταφυγή στην παράδοση ή η άκριτη απόρριψή της χαρακτηρίζουν κοινωνίες υπό καθεστώς φόβου και σύγχυσης.

Η κατάθλιψη που διατρέχει τον εθνικό κορμό εκδηλώνεται με σφοδρότητα, είτε ως αυτοβύθιση είτε ως εξωτερικευμένη μανία. Η παιδεία, η κουλτούρα, η ταυτότητα που διαμορφώνεται εξ αυτών, υποφέρουν κι αυτές από την ίδια διπολική συμπεριφορά. Κι όμως, ακριβώς αυτή η ιστορική καμπή, η βαθιά κρίση, θα μπορούσε να αποβεί αφετηρία για μια τολμηρή μεταρρύθμιση της παιδείας, με στόχο μιαν Ελλάδα της γνώσης, της καινοτομίας, της επιστήμης. Δεν έχουμε να χάσουμε τίποτε, παρά μόνον τη σαβούρα του πρόσφατου παρελθόντος. Κι έχουμε να κερδίσουμε πολλά.

Η Φινλανδία, ας πούμε, κατά τη μεγάλη της κρίση στις αρχές της δεκαετίας του ’90, ξανασχεδίασε ριζοσπαστικά το εκπαιδευτικό της σύστημα, με επιδιώξεις καινοτομίας, γνώσης και κυρίως ανάδειξης των ταλέντων και των προσωπικοτήτων των Φινλανδών. Πέτυχαν. Σήμερα πολλοί προσπαθούν να τους μιμηθούν.

Δεν είναι μακριά η Φινλανδία. Δεν στερείται ταλέντων και επιστημόνων η Ελλάδα. Κάθε άλλο. Επιπλέον, η δεξαμενή επιστημόνων και στελεχών της διασποράς μπορεί να συνεισφέρει ανεκτίμητη τεχνογνωσία. Αλλά αυτά συμβαδίζουν αφεύκτως με καταλλαγή, νηφαλιότητα, ειρήνευση διά της δικαιοσύνης και της αποτροπής της ανισότητας, ώστε να ανασυγκροτηθεί το κοινωνικό συμβόλαιο και να τεθεί ο ιστορικός στόχος της αναγέννησης.

ΠΗΓΗ: http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathpolitics_1_14/09/2013_518648