Εικόνες και ....

.....Βυζαντινή μουσική

Σταύρος Μπαλογιάννης, Ομότιμος Καθηγητής Ιατρικής ΑΠΘ 

Αι Εικόνες και η Βυζαντινή μουσική έχουν το ίδιον θεολογικόν υπόβαθρον, την ορθόδοξον πίστην. Έχουν την ιδίαν ιστορικήν πορείαν εις τον χώρον του Βυζαντίου, του Βυζαντινού πολιτισμού και των παραδόσεων της ανατολικής εκκλησίας.

Αντιμετώπισαν αμφότεραι τα ίδια εξωγενή προβλήματα από τους Φράγκους εις την Δύσιν και τους Αραβας και Τούρκους εις την Ανατολήν. Είχον τας ιδίας πολιτιστικάς και πολιτικοοικονομικάς επιδράσεις και προβαλούσαι τας ιδίας σταθεράς αντιστάσεις, έμειναν αμφότεραι αναλλοίωτοι δια μέσου των αιώνων. Εις τον χώρον των επέβαλαν την πνευματικήν, πολιτιστικήν και αισθητική υπεροχήν των έναντι όλων των άλλων ρευμάτων, τα οποία διεισέδυσαν κατά περιόδους και εξακολουθούν να διεισδύουν σήμερον, υπό την τάσιν επιβολής κοινού πολιτιστικού περιγράμματος εις τον δυτικόν κόσμον.

Αμφότεραι απομακρύνονται από την συνήθη καθήλωσιν της τέχνης εις το αισθητόν κάλλος , το αισθητικόν ιδεώδες της ιταλικής αναγεννήσεως, διά να οδηγήσουν την ψυχήν εις την θέαν του υπεραισθητού κάλλους, εις την τετάρτην διάστασιν του αιωνίου και εις τους ήχους της αδιαλείπτου αγγελικής δοξολογίας .

Αμφότεραι, εκ παραλλήλου, δεν καθηλώνονται εις το εκάστοτε χρονικόν ή βιωματικόν σήμερον, αποδεσμευόμεναι και απομακρυνόμεναι εκ του παρελθόντος, αλλά αντιθέτως συνδέουν αρμονικώς το παρελθόν αναλλοίωτον μετά του λειτουργικού σήμερον και προβάλλουν αμφότερα ειρηνικώς εις το ατελεύτητον αύριον.

Η βυζαντινή εικονογραφία δεν χρησιμοποιεί ανθρώπινα πρότυπα, μορφάς ανθρώπων, διά να χρησιμεύουν ως πρότυπα διά το πρόσωπον του Κυρίου, της Υπεραγίας Θεοτόκου και των αγίων. Η Βυζαντινή μουσική δεν χρησιμοποιεί φυσικούς ήχους ή θέματα εκ της κοσμικής μουσικής, δεν στηρίζεται εις υποκειμενικάς συνθέσεις μουσουργών, έκαστος των οποίων θα ήτο δυνατόν να συνθέση το μέλος υπό την ιδικήν του οπτικήν γωνίαν και να εκφράση δι’ αυτού τα υποκειμενικά βιώματα της ψυχής του, τα συναισθήματα του, την αγωνίαν του τας αναζητήσεις του, τας προσδοκίας του, όπως συμβαίνει εις την μουσικήν baroque, την κλασσικήν, την ρομαντικήν ή την σύγχρονον μουσικήν.

Υπό την Βυζαντινήν ψαλμωδίαν και προ των αγίων εικόνων, το σώμα, η ψυχή και το πνεύμα μετέχουν αδιαχωρίστως, ταυτοχρόνως, διά μοναδικής αλληλοπεριχωρήσεως και λειτουργικής εναρμονίσεως εις την κατάργησιν του χώρου και του χρόνου, ελευθερώνονται από την σκιάν του θανάτου και τα δεσμά της χοϊκότητος και αυθορμήτως εκφράζονται ευχαριστίαι, δοξολογίαι, ευγνωμοσύνη και βιούται το μέγεθος του μυστηρίου της θυσιαστικής αγάπης του Κυρίου «ὃς ἐρρύσατο ἡμᾶς ἐκ τῆς ἐξουσίας τοῦ σκότους καὶ μετέστησεν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ υἱοῦ τῆς ἀγάπης αὐτοῦ»

(Απόσπασμα από το άρθρον Σταύρος Ι. Μπαλογιάννης : «Η φιλοσοφία της Βυζαντινής Μουσικής υπό την οπτικήν γωνίαν των Νευροεπιστημών»)

ΠΗΓΗ:https://www.pemptousia.gr/2020/05/ikones-ke-vizantini-mousiki/