Ένας Έλληνας στην ελίτ της παγκόσμιας χειρουργικής
Βάλτε μια γερή δόση από τον Σκωτσέζο γιατρό και διάσημο συγγραφέα Κρόνιν,
έπειτα προσθέστε κάτι από τον ανεπανάληπτο “Σαίξπηρ των βιβλίων επιστημονικής
φαντασίας”, τον Φίλιπ Ντικ κι έτσι θα έχετε μπροστά σας τις τελευταίες
εξελίξεις στην Ιατρική. Όλες αυτές μαζί, γνώσεις και εμπειρίες, γίνονται η
πρωτοπορία της εποχής και καθρεφτίζονται πάνω στο πρόσωπο του σπουδαίου Έλληνα
χειρουργού Ντίνου Κωνσταντινίδη!
Ακόμη κι αν είμαστε τυχεροί, δηλαδή υγιείς, ο μεγάλος εχθρός, ο δαίμονας
χρόνος, δεν αφήνει περιθώρια. Μήπως το να γνωρίζουμε κάτι παραπάνω από τις
ιατρικές εξελίξεις είναι επένδυση; ή, στα δύσκολα, έτσι κι αλλιώς περιμένουμε
από τον θεραπευτή μας να αναλάβει χρέη μικρού Θεού; Κι εκείνος; άραγε έχει τις
κατάλληλες δεξιότητες; Τις σύγχρονες γνώσεις που απαιτεί το λειτούργημα που
διάλεξε για να πορευτεί;
Απόλυτες απαντήσεις δεν υπάρχουν, παθαίνουμε, μαθαίνουμε (;) και προχωράμε, όταν όμως κουβεντιάζεις με τον Ντίνο Κωνσταντινίδη είναι σα να ανοίγεται ένας απίθανος καινούριος κόσμος ακριβώς μπροστά στα μάτια μας.
Από τον θαυμασμό, στην απόλυτη έκπληξη! Ο Ντίνος θα μπορούσε να είναι ήρωας του πιο σύγχρονου μυθιστορήματος, ένα bestseller, από κείνα τα πολυσέλιδα, φορτωμένα από στιγμιότυπα που εκτυλίσσονται σε όλα τα μήκη του πλανήτη και αφορούν μάχες για τη ζωή, την τελευταία λέξη στα ιατρικά επιτεύγματα.
Απόλυτες απαντήσεις δεν υπάρχουν, παθαίνουμε, μαθαίνουμε (;) και προχωράμε, όταν όμως κουβεντιάζεις με τον Ντίνο Κωνσταντινίδη είναι σα να ανοίγεται ένας απίθανος καινούριος κόσμος ακριβώς μπροστά στα μάτια μας.
Από τον θαυμασμό, στην απόλυτη έκπληξη! Ο Ντίνος θα μπορούσε να είναι ήρωας του πιο σύγχρονου μυθιστορήματος, ένα bestseller, από κείνα τα πολυσέλιδα, φορτωμένα από στιγμιότυπα που εκτυλίσσονται σε όλα τα μήκη του πλανήτη και αφορούν μάχες για τη ζωή, την τελευταία λέξη στα ιατρικά επιτεύγματα.
Το κάρμα του Καρπάθιου
Ο Ντίνος γεννιέται στο παραθαλάσσιο χωριό Αρκάσα της Καρπάθου, έναν μικρό τόπο που όμως αναφέρεται ακόμη και από τον Ιούλιο Βερν. Από τα έξι αγόρια της οικογένειας είναι το δεύτερο, έχει έφεση στα γράμματα και από νωρίς χάνεται στις περιπέτειες των ηρώων του διάσημου συγγραφέα Κρόνιν.
Δυο φανταστικοί γιατροί γίνονται τα πρότυπά του, ο Ρόμπερτ Σάννον, κεντρικό πρόσωπο στα “Άγουρα Χρόνια” και ο Άντριου Μάνσον, ο πρωταγωνιστής στο “Κάστρο”, ήρωες και οι δύο σε διάσημα βιβλία του Κρόνιν. Οι γιατροί αγωνίζονται με αντίπαλο το κατεστημένο, που κάθε φορά τρέμει και μόνο στην ιδέα κάθε τι νέου, παλεύουν για να οδηγήσουν τη μοίρα τους και την κοινωνία.
Δεν είναι μόνο τα βιβλία, η μνήμη του Ντίνου, από τη γιαγιά (από την πλευρά της μητέρα του), ήταν καθοριστική. Η Κοκόνα Παζαρτζή ήταν αυτό που λέμε η πρακτική γιατρός του χωριού. Μάζευε βότανα, ετοίμαζε αλοιφές, έφτιαχνε φάρμακα κι ήταν διαθέσιμη να βοηθήσει το μικρό τόπο, όταν μάλιστα έδεναν Καλύμνιοι ψαράδες στο λιμάνι (το Φοινίκι), έτρεχαν σε ‘κείνη για να βρουν λύση με τα θεραπευτικά γιατροσόφια της.
Εκτός από τη γιαγιά Κοκόνα και ο πατέρας του Ντίνου καταπιανόταν με υδραυλικές εργασίες, είχε καφενείο, όμως αν κάποιος συγχωριανός του είχε ένα ιατρικό πρόβλημα εκείνος είχε τρόπο να τον βοηθήσει.
Σπουδαίο ενδιαφέρον παρουσιάζει η οικογένεια του πατέρα του. Ο παππούς του, παπα-Γιάννης Κωνσταντινίδης, δάσκαλος με καταγωγή από το Γεννάδι της Ρόδου, βρέθηκε να διδάσκει στο σχολείο της Αρκάσας Καρπάθου, εκεί γνώρισε και παντρεύτηκε την κόρη του άτυχου καπετάν Πιττά, του καπετάνιου που πνίγηκε σε ένα ταξίδι με το καΐκι του. Ο άμοιρος πάλεψε με τα κύματα ενώ προσπαθούσε να σώσει ένα από τα παιδιά του, που σε μια άγρια θαλασσοταραχή πετάχτηκε στο νερό. Και οι δυο χάθηκαν στη μανιασμένη θάλασσα.
Ο παππούς του, δάσκαλος Γιάννης Κωνσταντινίδης, το 1938 βρήκε το μπελά του από τους κατακτητές Ιταλούς. Είχαν απαγορεύσει τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας, εκείνος διαφώνησε με την κατάργηση των ελληνικών και εξορίστηκε από το νησί. Έτσι βρέθηκε στη Κωστάντζα της Ρουμανίας, εκεί λίγα χρόνια αργότερα γίνεται παπάς.
Ο γιος του και πατέρας του Ντίνου, ήταν ο μεγαλύτερος της οικογένειας κι έμεινε στην Κάρπαθο. Ένα χρόνο αργότερα, το 1939, ήταν 19 χρονών όταν έστειλε μια επιστολή στον πατέρα του, όμως λογοκρίθηκε αυστηρότατα (είχε γράψει ότι στο νησί είχαν στρατοπεδεύσει ήδη 1.000 Ιταλοί κι αν έστελναν άλλους τόσους, σύμφωνα με μια φήμη που ακουγόταν, τότε δε θα έμενε τίποτα στους ντόπιους για να ζήσουν), για αυτό το γράμμα βρήκε τον μπελά του, δικάστηκε και καταδικάστηκε σε 4 χρόνια φυλάκισης!
Ο παπάς πατέρας του δε δίστασε να φτάσει μέχρι τη Ρώμη, έστειλε επιστολή και ζήτησε ακρόαση από τον Βασιλιά της Ιταλίας, τον Βιτόριο Εμμανουέλε τον τρίτο, έτσι πέτυχε να λεφτερώσει το γιο του από τη φυλακή της Κω.
Ανήσυχο πνεύμα ο πατέρας του Ντίνου, μαζί με τον αδελφό του μάζευαν κι έκρυβαν ιταλικά όπλα κάτω από το ξύλινο πάτωμα του σπιτιού, που λίγο αργότερα χρησιμοποιήθηκαν στην Επανάσταση της Καρπάθου, τον Οκτώβρη του 1944. Κάτι που μεταφέρθηκε στην ψυχή, τρέχει στις φλέβες του Ντίνου και με κάθε ευκαιρία γίνεται περήφανος έμμετρος λόγος. Γιατί ακόμη ένα σπουδαίο χάρισμα του γιατρού, εκτός από την επιστήμη του, είναι το πηγαίο ταλέντο του στις αυτοσχέδιες μαντινάδες!
Ελιές, αμπέλια, οργώματα, αλλά και κτηνοτροφία, κατσίκες, προβατίνες, κότες και κουνέλια. Η αγροτική ζωή, με το θέρισμα και το αλώνισμα, βρίσκεται στις πιο βαθιές μνήμες του διάσημου γιατρού.
Το νησί ρίζωσε μέσα του, με πρώτα τον αέρας και την αρμύρα, που μετατράπηκαν σε ένα άσβεστο πάθος για τα σκέρτσα της θάλασσας και τα καμώματα της φύσης.
Ο ίδιος χαίρεται όταν επαναλαμβάνει ότι γνωρίζει τους λώρους του τόπου του πιθαμή προς πιθαμή. Αναγνωρίζει ακόμη και τις πιο μικρές πέτρες της Αρκάσας, μα δεν είναι υπερβολή ότι τα γλυκά βιώματα που έχει, είναι τέτοια που με κάθε ευκαιρία τα προσφέρει συνήθως έμμετρα, ποιητικά, σε φίλους και γνωστούς.
Οι γονείς ήθελαν τα παιδιά τους να προχωρήσουν, να μάθουν γράμματα, να σπουδάσουν και να γίνουν χρήσιμοι στην κοινωνία, κρυφό τους όνειρο να δουν τον Ντίνο τους γιατρό.
Στις αρχές του 1970 όλη η οικογένεια, πατέρας, μητέρα και τα πέντε παιδιά, θα μεταναστεύσουν στην Αμερική. Όμως ο Ντίνος θα μείνει πίσω, θα ταξιδέψει στην Ρόδο, εκεί συνεχίζει τα γράμματα στο Βενετόκλειο Γυμνάσιο.
Είναι η καθοριστική περίοδος της εφηβείας, μεγάλωνε στο σπίτι του εφημέριου παππού, που ήταν ο υπεύθυνος στο ορφανοτροφείο θηλέων Αγία Ειρήνη. Εκείνα τα χρόνια ήταν κυριολεκτικά παραδομένος στη γνώση.
Δεν υπήρξε βράδυ να μην του φωνάξουν να κλείσει τα βιβλία, να ξεκουράσει τα μάτια του κι εκείνος έσβηνε το φως, περίμενε, μόλις ο παππούς και γιαγιά τρύπωναν στο κρεβάτι τους επέστρεφε στο διάβασμα, συνήθως κοιμόταν πάνω στα βιβλία, με ένα μολύβι στο χέρι. Η συνεχής μελέτη κι ο κόπος της μάθησης έφεραν την αριστεία και τον οδήγησε στην ιατρική σχολή της Θεσσαλονίκης.
Από τότε ακολούθησε ένα μαγικό ταξίδι γνώσεων, μοναδικών εμπειριών στην καρδιά της ιατρικής εξέλιξης που συνεχίζει μέχρι σήμερα. Ένα ταξίδι προσφοράς στον συνάνθρωπο.
Η διεθνής αναγνώριση έφερε διακρίσεις και σπουδαίους τίτλους: MD, PhD, FACS, Adjunct Professor of Surgery, Ohio State University, Πρόεδρος Αμερικανικού Κολλεγίου Χειρουργών, Επιστημονικός Διευθυντής, Διευθυντής Γενικής, Βαριατρικής, Λαπαροσκοπικής Χειρουργικής Κλινικής του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών.
Όμως ο Ντίνος Κωνσταντινίδης αφήνει στην άκρη τους τίτλους, άλλωστε στην καθημερινότητα φαίνεται το πρόσωπο του ανθρώπου κι ο γιατρός το γνωρίζει πολύ καλά, το πρώτο που προτάσσει είναι ο απόλυτος σεβασμός στον ασθενή. Δε διστάζει να αποκαλύψει το ρόλο του πατέρα του, στην ανοδική πορεία της καριέρας του.
Στο 5ο και τελευταίο έτος της σχολής, ο πατέρας του Ντίνου αρρώστησε, διαγνώστηκε καρκίνος στο στομάχι.
Αλληλογραφώντας με την οικογένεια έμαθε για τις δυσκολίες και το δύσκολο χειρουργείο.
Ταξίδεψε στην Αμερική, βρέθηκε κοντά του όταν πια ήταν πολύ άρρωστος, εκεί ένιωσε πως έχανε το στήριγμα της οικογένειας. Ο Ντίνος αισθάνθηκε αδύναμος, δεν μπορούσε να προσφέρει. Και ο πατέρας του, νιώθοντας το τέλος να πλησιάζει, προσπάθησε να μαλακώσει το τραύμα της απώλειας και είπε δυο λόγια στο γιο του:
-Παιδί μου το καλοκαίρι εγώ θα σε καμαρώνω από ψηλά.Στο αεροπλάνο, στο ταξίδι της επιστροφής, ο Ντίνος είχε μόνο μια σκέψη, πώς θα είναι η ζωή όταν χάσει τον γονιό του. Λίγους μήνες αργότερα ο πατέρας πέθανε, ήταν μόλις 57 ετών κι ο Ντίνος Κωνσταντινίδης πόνεσε τόσο πολύ που έψαχνε να βρει έναν τρόπο, όσο κι αν φαίνεται υπερβολικό, ήθελε τα βάλει με το Χάρο! Να γίνει τόσο καλός γιατρός ώστε τη πιο δύσκολη ώρα να τραβά από τα χέρια του τους ανθρώπους.
Το 1991 επιστρέφει από την Αμερική, ήδη είχε σπουδαία επαγγελματική διαδρομή, όπως ο ίδιος χαρακτηρίζει ήταν “η τέλεια καριέρα”, όμως διάλεξε να την αφήσει πίσω. Δούλευε στο νοσοκομείο, δίδασκε στο πανεπιστήμιο και χαιρόταν την αγάπη και την εκτίμηση των συναδέλφων του.
Μάλιστα ένα χρόνο νωρίτερα είχε κάνει αίτηση, που έγινε αποδεκτή, για τη σπάνια ειδικότητα της αγγειοχειρουργικής, όμως δεν την ακολούθησε διότι εκείνη την εποχή πρωτο-εμφανίστηκε η λαπαροσκοπική χειρουργική. Εκείνος είδε ότι το μέλλον ήταν εκεί, ήταν ήδη γνώστης των λέιζερ. Έτσι απέρριψε ένα πρόγραμμα που όλοι το θαύμαζαν για να ξεκινήσει ένα μαγικό ταξίδι γνώσεων που συνεχίζει ακόμη και σήμερα!
Ο Ντίνος γεννιέται στο παραθαλάσσιο χωριό Αρκάσα της Καρπάθου, έναν μικρό τόπο που όμως αναφέρεται ακόμη και από τον Ιούλιο Βερν. Από τα έξι αγόρια της οικογένειας είναι το δεύτερο, έχει έφεση στα γράμματα και από νωρίς χάνεται στις περιπέτειες των ηρώων του διάσημου συγγραφέα Κρόνιν.
Δυο φανταστικοί γιατροί γίνονται τα πρότυπά του, ο Ρόμπερτ Σάννον, κεντρικό πρόσωπο στα “Άγουρα Χρόνια” και ο Άντριου Μάνσον, ο πρωταγωνιστής στο “Κάστρο”, ήρωες και οι δύο σε διάσημα βιβλία του Κρόνιν. Οι γιατροί αγωνίζονται με αντίπαλο το κατεστημένο, που κάθε φορά τρέμει και μόνο στην ιδέα κάθε τι νέου, παλεύουν για να οδηγήσουν τη μοίρα τους και την κοινωνία.
Δεν είναι μόνο τα βιβλία, η μνήμη του Ντίνου, από τη γιαγιά (από την πλευρά της μητέρα του), ήταν καθοριστική. Η Κοκόνα Παζαρτζή ήταν αυτό που λέμε η πρακτική γιατρός του χωριού. Μάζευε βότανα, ετοίμαζε αλοιφές, έφτιαχνε φάρμακα κι ήταν διαθέσιμη να βοηθήσει το μικρό τόπο, όταν μάλιστα έδεναν Καλύμνιοι ψαράδες στο λιμάνι (το Φοινίκι), έτρεχαν σε ‘κείνη για να βρουν λύση με τα θεραπευτικά γιατροσόφια της.
Εκτός από τη γιαγιά Κοκόνα και ο πατέρας του Ντίνου καταπιανόταν με υδραυλικές εργασίες, είχε καφενείο, όμως αν κάποιος συγχωριανός του είχε ένα ιατρικό πρόβλημα εκείνος είχε τρόπο να τον βοηθήσει.
Σπουδαίο ενδιαφέρον παρουσιάζει η οικογένεια του πατέρα του. Ο παππούς του, παπα-Γιάννης Κωνσταντινίδης, δάσκαλος με καταγωγή από το Γεννάδι της Ρόδου, βρέθηκε να διδάσκει στο σχολείο της Αρκάσας Καρπάθου, εκεί γνώρισε και παντρεύτηκε την κόρη του άτυχου καπετάν Πιττά, του καπετάνιου που πνίγηκε σε ένα ταξίδι με το καΐκι του. Ο άμοιρος πάλεψε με τα κύματα ενώ προσπαθούσε να σώσει ένα από τα παιδιά του, που σε μια άγρια θαλασσοταραχή πετάχτηκε στο νερό. Και οι δυο χάθηκαν στη μανιασμένη θάλασσα.
Ο παππούς του, δάσκαλος Γιάννης Κωνσταντινίδης, το 1938 βρήκε το μπελά του από τους κατακτητές Ιταλούς. Είχαν απαγορεύσει τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας, εκείνος διαφώνησε με την κατάργηση των ελληνικών και εξορίστηκε από το νησί. Έτσι βρέθηκε στη Κωστάντζα της Ρουμανίας, εκεί λίγα χρόνια αργότερα γίνεται παπάς.
Ο γιος του και πατέρας του Ντίνου, ήταν ο μεγαλύτερος της οικογένειας κι έμεινε στην Κάρπαθο. Ένα χρόνο αργότερα, το 1939, ήταν 19 χρονών όταν έστειλε μια επιστολή στον πατέρα του, όμως λογοκρίθηκε αυστηρότατα (είχε γράψει ότι στο νησί είχαν στρατοπεδεύσει ήδη 1.000 Ιταλοί κι αν έστελναν άλλους τόσους, σύμφωνα με μια φήμη που ακουγόταν, τότε δε θα έμενε τίποτα στους ντόπιους για να ζήσουν), για αυτό το γράμμα βρήκε τον μπελά του, δικάστηκε και καταδικάστηκε σε 4 χρόνια φυλάκισης!
Ο παπάς πατέρας του δε δίστασε να φτάσει μέχρι τη Ρώμη, έστειλε επιστολή και ζήτησε ακρόαση από τον Βασιλιά της Ιταλίας, τον Βιτόριο Εμμανουέλε τον τρίτο, έτσι πέτυχε να λεφτερώσει το γιο του από τη φυλακή της Κω.
Ανήσυχο πνεύμα ο πατέρας του Ντίνου, μαζί με τον αδελφό του μάζευαν κι έκρυβαν ιταλικά όπλα κάτω από το ξύλινο πάτωμα του σπιτιού, που λίγο αργότερα χρησιμοποιήθηκαν στην Επανάσταση της Καρπάθου, τον Οκτώβρη του 1944. Κάτι που μεταφέρθηκε στην ψυχή, τρέχει στις φλέβες του Ντίνου και με κάθε ευκαιρία γίνεται περήφανος έμμετρος λόγος. Γιατί ακόμη ένα σπουδαίο χάρισμα του γιατρού, εκτός από την επιστήμη του, είναι το πηγαίο ταλέντο του στις αυτοσχέδιες μαντινάδες!
Ελιές, αμπέλια, οργώματα, αλλά και κτηνοτροφία, κατσίκες, προβατίνες, κότες και κουνέλια. Η αγροτική ζωή, με το θέρισμα και το αλώνισμα, βρίσκεται στις πιο βαθιές μνήμες του διάσημου γιατρού.
Το νησί ρίζωσε μέσα του, με πρώτα τον αέρας και την αρμύρα, που μετατράπηκαν σε ένα άσβεστο πάθος για τα σκέρτσα της θάλασσας και τα καμώματα της φύσης.
Ο ίδιος χαίρεται όταν επαναλαμβάνει ότι γνωρίζει τους λώρους του τόπου του πιθαμή προς πιθαμή. Αναγνωρίζει ακόμη και τις πιο μικρές πέτρες της Αρκάσας, μα δεν είναι υπερβολή ότι τα γλυκά βιώματα που έχει, είναι τέτοια που με κάθε ευκαιρία τα προσφέρει συνήθως έμμετρα, ποιητικά, σε φίλους και γνωστούς.
Οι γονείς ήθελαν τα παιδιά τους να προχωρήσουν, να μάθουν γράμματα, να σπουδάσουν και να γίνουν χρήσιμοι στην κοινωνία, κρυφό τους όνειρο να δουν τον Ντίνο τους γιατρό.
Στις αρχές του 1970 όλη η οικογένεια, πατέρας, μητέρα και τα πέντε παιδιά, θα μεταναστεύσουν στην Αμερική. Όμως ο Ντίνος θα μείνει πίσω, θα ταξιδέψει στην Ρόδο, εκεί συνεχίζει τα γράμματα στο Βενετόκλειο Γυμνάσιο.
Είναι η καθοριστική περίοδος της εφηβείας, μεγάλωνε στο σπίτι του εφημέριου παππού, που ήταν ο υπεύθυνος στο ορφανοτροφείο θηλέων Αγία Ειρήνη. Εκείνα τα χρόνια ήταν κυριολεκτικά παραδομένος στη γνώση.
Δεν υπήρξε βράδυ να μην του φωνάξουν να κλείσει τα βιβλία, να ξεκουράσει τα μάτια του κι εκείνος έσβηνε το φως, περίμενε, μόλις ο παππούς και γιαγιά τρύπωναν στο κρεβάτι τους επέστρεφε στο διάβασμα, συνήθως κοιμόταν πάνω στα βιβλία, με ένα μολύβι στο χέρι. Η συνεχής μελέτη κι ο κόπος της μάθησης έφεραν την αριστεία και τον οδήγησε στην ιατρική σχολή της Θεσσαλονίκης.
Από τότε ακολούθησε ένα μαγικό ταξίδι γνώσεων, μοναδικών εμπειριών στην καρδιά της ιατρικής εξέλιξης που συνεχίζει μέχρι σήμερα. Ένα ταξίδι προσφοράς στον συνάνθρωπο.
Η διεθνής αναγνώριση έφερε διακρίσεις και σπουδαίους τίτλους: MD, PhD, FACS, Adjunct Professor of Surgery, Ohio State University, Πρόεδρος Αμερικανικού Κολλεγίου Χειρουργών, Επιστημονικός Διευθυντής, Διευθυντής Γενικής, Βαριατρικής, Λαπαροσκοπικής Χειρουργικής Κλινικής του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών.
Όμως ο Ντίνος Κωνσταντινίδης αφήνει στην άκρη τους τίτλους, άλλωστε στην καθημερινότητα φαίνεται το πρόσωπο του ανθρώπου κι ο γιατρός το γνωρίζει πολύ καλά, το πρώτο που προτάσσει είναι ο απόλυτος σεβασμός στον ασθενή. Δε διστάζει να αποκαλύψει το ρόλο του πατέρα του, στην ανοδική πορεία της καριέρας του.
Στο 5ο και τελευταίο έτος της σχολής, ο πατέρας του Ντίνου αρρώστησε, διαγνώστηκε καρκίνος στο στομάχι.
Αλληλογραφώντας με την οικογένεια έμαθε για τις δυσκολίες και το δύσκολο χειρουργείο.
Ταξίδεψε στην Αμερική, βρέθηκε κοντά του όταν πια ήταν πολύ άρρωστος, εκεί ένιωσε πως έχανε το στήριγμα της οικογένειας. Ο Ντίνος αισθάνθηκε αδύναμος, δεν μπορούσε να προσφέρει. Και ο πατέρας του, νιώθοντας το τέλος να πλησιάζει, προσπάθησε να μαλακώσει το τραύμα της απώλειας και είπε δυο λόγια στο γιο του:
-Παιδί μου το καλοκαίρι εγώ θα σε καμαρώνω από ψηλά.Στο αεροπλάνο, στο ταξίδι της επιστροφής, ο Ντίνος είχε μόνο μια σκέψη, πώς θα είναι η ζωή όταν χάσει τον γονιό του. Λίγους μήνες αργότερα ο πατέρας πέθανε, ήταν μόλις 57 ετών κι ο Ντίνος Κωνσταντινίδης πόνεσε τόσο πολύ που έψαχνε να βρει έναν τρόπο, όσο κι αν φαίνεται υπερβολικό, ήθελε τα βάλει με το Χάρο! Να γίνει τόσο καλός γιατρός ώστε τη πιο δύσκολη ώρα να τραβά από τα χέρια του τους ανθρώπους.
Το 1991 επιστρέφει από την Αμερική, ήδη είχε σπουδαία επαγγελματική διαδρομή, όπως ο ίδιος χαρακτηρίζει ήταν “η τέλεια καριέρα”, όμως διάλεξε να την αφήσει πίσω. Δούλευε στο νοσοκομείο, δίδασκε στο πανεπιστήμιο και χαιρόταν την αγάπη και την εκτίμηση των συναδέλφων του.
Μάλιστα ένα χρόνο νωρίτερα είχε κάνει αίτηση, που έγινε αποδεκτή, για τη σπάνια ειδικότητα της αγγειοχειρουργικής, όμως δεν την ακολούθησε διότι εκείνη την εποχή πρωτο-εμφανίστηκε η λαπαροσκοπική χειρουργική. Εκείνος είδε ότι το μέλλον ήταν εκεί, ήταν ήδη γνώστης των λέιζερ. Έτσι απέρριψε ένα πρόγραμμα που όλοι το θαύμαζαν για να ξεκινήσει ένα μαγικό ταξίδι γνώσεων που συνεχίζει ακόμη και σήμερα!
Η επιστροφή στην πατρίδα
Στην Ελλάδα βρέθηκε από ένα τυχαίο γεγονός, ένας συγγενικός γάμος που έγινε ημέρα Τρίτη κι από σύμπτωση ήταν σε εξέλιξη ένα συνέδριο χειρουργικής σε μεγάλο ξενοδοχείο των Αθηνών. Όμως η λαπαροσκοπική χειρουργική στη χώρα μας ήταν ακόμη άγνωστη, κάτι που προκάλεσε τη σκέψη του γιατρού. Ακολούθησε η συνάντηση με τον κ. Γιώργο Αποστολόπουλο, του είχαν πει ότι πρόκειται για ένα υπερ-δραστήριο επιχειρηματία που έβλεπε μπροστά.
Δύο λεπτομέρειες, από την επικοινωνία τους, έφεραν την αλλαγή και έκριναν το μέλλον του Ντίνου Κωνσταντινίδη.
Η πρώτη σκέψη του κ. Αποστολόπουλου, ήταν καθοριστική:
«Μήπως γνωρίζετε τον Νίκο Γκάλη, τον άνθρωπο που μας έμαθε το μπάσκετ; Αν θέλετε να λένε ότι πριν τον Κωνσταντινίδη δεν υπήρχε λαπαροσκοπική χειρουργική θα έρθετε τώρα, σήμερα κιόλας στην Ελλάδα! Αν το αποφασίσετε αργότερα, μετά από κάποια χρόνια, τότε είναι σίγουρο ότι κάποιοι άλλοι γιατροί θα σας έχουν προλάβει». Η δεύτερη λεπτομέρεια έχει να κάνει με το εξαιρετικό βιογραφικό του γιατρού.
Στην Ελλάδα βρέθηκε από ένα τυχαίο γεγονός, ένας συγγενικός γάμος που έγινε ημέρα Τρίτη κι από σύμπτωση ήταν σε εξέλιξη ένα συνέδριο χειρουργικής σε μεγάλο ξενοδοχείο των Αθηνών. Όμως η λαπαροσκοπική χειρουργική στη χώρα μας ήταν ακόμη άγνωστη, κάτι που προκάλεσε τη σκέψη του γιατρού. Ακολούθησε η συνάντηση με τον κ. Γιώργο Αποστολόπουλο, του είχαν πει ότι πρόκειται για ένα υπερ-δραστήριο επιχειρηματία που έβλεπε μπροστά.
Δύο λεπτομέρειες, από την επικοινωνία τους, έφεραν την αλλαγή και έκριναν το μέλλον του Ντίνου Κωνσταντινίδη.
Η πρώτη σκέψη του κ. Αποστολόπουλου, ήταν καθοριστική:
«Μήπως γνωρίζετε τον Νίκο Γκάλη, τον άνθρωπο που μας έμαθε το μπάσκετ; Αν θέλετε να λένε ότι πριν τον Κωνσταντινίδη δεν υπήρχε λαπαροσκοπική χειρουργική θα έρθετε τώρα, σήμερα κιόλας στην Ελλάδα! Αν το αποφασίσετε αργότερα, μετά από κάποια χρόνια, τότε είναι σίγουρο ότι κάποιοι άλλοι γιατροί θα σας έχουν προλάβει». Η δεύτερη λεπτομέρεια έχει να κάνει με το εξαιρετικό βιογραφικό του γιατρού.
Ο κ. Αποστολόπουλος είχε κρατήσει μόνο την πρώτη σελίδα, τις υπόλοιπες τις
είχε τοποθετήσει στο συρτάρι του γραφείου του. Και όπως του ανέφερε, μόνο η
πρώτη σελίδα, από το βιογραφικό, στην Ελλάδα είναι αρκετή, τα υπόλοιπα θα ήταν
εναντίον του! Θα τον κυνηγούσαν γιατί ήταν ήδη φτασμένος και σπουδαίος.
Έτσι ξεκίνησε μια συνεργασία που μέχρι και σήμερα εξακολουθεί να είναι ενεργή και γόνιμη. Εξακολουθεί να αποδίδει και να υπενθυμίζει την πρώτη κουβέντα του Αποστολόπουλου:
«Θα επενδύσω όσα χρειάζονται για να ξεκινήσεις και να προχωρήσεις μπροστά»!
Οι δυο άντρες εμπιστεύτηκαν ο ένας τον άλλον, έδωσαν τα χέρια, χωρίς συμφωνίες, έξι μήνες δίχως μισθό! Ο Ντίνος Κωνσταντινίδης άφησε την Αμερική και τα καλά της, επέστρεψε στην Ελλάδα κι από τότε ξεκίνησε ένα ταξίδι-αγώνας στο μέλλον των ιατρικών εξελίξεων. Τα επόμενα χρόνια η επαγγελματική σχέση των Αποστολόπουλου-Κωνσταντινίδη πέρασε σε άλλο στάδιο, έγιναν δύο καλοί φίλοι, τώρα πια και συγγενείς, κουμπάροι, που αναγνωρίζουν ο ένας στον άλλον τα ταλέντα και τους αγώνες του.
Κι όμως δεν είναι μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας, είναι η ίδια μας η ζωή.
Το τεύχος του διεθνούς περιοδικού Scientific American, τον Οκτώβρη 2000, είχε εξώφυλλο τις εξελίξεις που έφερνε η ρομποτική χειρουργική, ενώ γινόταν και αναφορά στο μέλλον του ασύρματου ίντερνετ!
Μόνον ένας συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας, αυτός ίσως να μπορούσε να προβλέψει την επανάσταση που φέρνουν οι νέες ανακαλύψεις. Από τότε πέρασαν 18 χρόνια και η ιατρική βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι τεράστιων αλλαγών, από την παραδοσιακή χειρουργική, ανοικτής τομής (με τους όποιους κινδύνους φέρνει), στη λαπαροσκοπική χειρουργική κι από εκεί περνάμε στο χειρουργείο μέσω ενός αληθινού… ρομπότ!
Όχι, τουλάχιστον την στιγμή που γράφεται αυτό το κείμενο, τα ρομπότ δεν σηκώνουν κεφάλι! Δεν αναλαμβάνουν εγχειρήσεις, ούτε δίνουν γνωματεύσεις και θεραπείες.
Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής είναι το εργαλείο, βρίσκεται ανάμεσα στον ασθενή και το χειρουργό, προσφέροντας ανεκτίμητες πληροφορίες στο γιατρό, ενώ με τα ειδικά εξαρτήματα ακριβείας διευκολύνει κατά πολύ το έργο του.
Η τελευταία λέξη της χειρουργικής τεχνολογίας είναι το σύστημα da Vinci, με τον σχεδιασμό του να ξεκινά από το 1995, ενώ από το 2000 χρησιμοποιείται σε περισσότερα από 350 νοσοκομεία. Η χρήση του, εξαιτίας των σημαντικών πλεονεκτημάτων του, εξαπλώνεται ταχύτατα παγκοσμίως.
Μέχρι σήμερα το έχουν χρησιμοποιήσει περισσότεροι από 3 εκατομμύρια ασθενείς σε όλο τον κόσμο ενώ το κόστος του μηχανήματος φτάνει περίπου τα 1.2 εκατομμύρια δολλάρια.
Τον Μάιο του 1998, ο Dr. Friedrich-Wilhelm Mohr χρησιμοποιώντας το σύστημα DaVinci, πραγματοποίησε την πρώτη ρομποτικά υποβοηθούμενη αορτοστεφανιαία παράκαμψη, στο Leipzig Heart Centre στη Γερμανία.
Όμως το 2001 ήταν μια χρονιά ορόσημο για τις εξελίξεις της ιατρικής, ο Γάλλος γιατρός J. Marescaux πραγματοποίησε χολοκυστεκτομή σε μία ασθενή στο Στρασβούργο, ενώ ο ίδιος βρισκόταν στη Νέα Υόρκη (επέμβαση Lindberg).
Στην Ελλάδα, η πρώτη επέμβαση ρομποτικής χειρουργικής πραγματοποιήθηκε από τον Ντίνο Κωνσταντινίδη και την επιστημονική του ομάδα (Ιατρικό Κέντρο Αθηνών) τον Σεπτέμβριο του 2006.
Η πρώτη ανακοίνωση ρομποτικών επεμβάσεων από τη χώρα μας έγινε τον Φεβρουάριο του 2007 στο 2ο παγκόσμιο Συνέδριο Ρομποτικής Χειρουργικής ( MIRA 2007) στη Νέα Υόρκη, ΗΠΑ.
Οι πιο συνηθισμένες λαπαροσκοπικές επεμβάσεις γίνονται στις μέρες μας ρομποτικά, πολλαπλασιάζοντας έτσι τα σημαντικά πλεονεκτήματα που εξασφαλίζει η λαπαροσκοπική χειρουργική για τον ασθενή.
Πρόκειται για τις επεμβάσεις κατά της νοσογόνου παχυσαρκίας, τη χολοκυστεκτομή, την αντιμετώπιση των παθήσεων του παχέος εντέρου, την αποκατάσταση της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, τη χειρουργική αντιμετώπιση των γυναικολογικών παθήσεων, τη χειρουργική του προστάτη, τη νεφρεκτομή, τη ενδοκρινική χειρουργική και πολλές ακόμη.
Το κόστος; μπορεί να το σηκώσει ένας ασθενής; Ή μήπως πρόκειται για θαυμαστά εργαλεία που απευθύνονται μονάχα σε εκείνους που έχουν χοντρό πορτοφόλι;
Κάποιοι δεν καλοβλέπουν τη τεχνολογία κι ίσως έχουν τους δικούς τους λόγους, όμως ο χρόνος είναι αμείλικτος, τιμωρεί εκείνους που πιστεύουν ότι κρατούν τα σκήπτρα της εποχής τους. Κι ο μετρ της ρομποτικής, Ντίνος Κωνσταντινίδης, το γνωρίζει και προσπαθεί με κάθε τρόπο να μεταδώσει τη γνώση αλλά και την εμπειρία του στους γιατρούς που ακολουθούν τις εξελίξεις. Αν και τα πρώτα χρόνια της επιστροφής του στην Ελλάδα συναντούσε αντιστάσεις, κατάφερε να κερδίσει το σεβασμό, την εκτίμηση της παγκόσμιας κοινότητας των χειρουργών.
Όμως οι ασθενείς, άραγε μπορούν να σηκώσουν το κόστος των εξελίξεων; Σίγουρα δεν είναι υποχρεωμένοι να γνωρίζουν τις διαφορές των επεμβάσεων, ωστόσο τις περισσότερες φορές, ένας ασθενής σπάνια ενδιαφέρεται για το πόσο καλά είναι ενημερωμένος ο γιατρός του, στις περισσότερες περιπτώσεις προτιμά να τον βλέπει να ενδιαφέρεται για αυτόν!
Ακολουθούμε λοιπόν το γιατρό μας και έχουμε την ελπίδα ότι επιλέγει την καταλληλότερη θεραπεία για το πρόβλημά μας. Ο ανοικτός κόσμος του ίντερνετ, αν και κρύβει πολλές παγίδες, είναι ευκαιρία, γίνεται το παράθυρο, για να εξετάσουμε πληροφορίες, να συγκρίνουμε τεχνικές κι έτσι να θέσουμε ακόμη και τις πιο μικρές και φαινομενικά ασήμαντες απορίες στον γιατρό μας, έπειτα να περιμένουμε κατανοητές απαντήσεις που αφορούν τη ζωή μας.
– Στις περιπτώσεις που μπορεί να γίνει ρομποτικά ένα χειρουργείο, τότε μήπως οι ανοιχτές επεμβάσεις είναι πλέον ξεπερασμένες;
– Το κόστος μιας μακροχρόνιας θεραπείας, αν τα υπολογίσουμε με χαρτί και μολύβι, στην ουσία δεν είναι το ίδιο με μια ρομποτική επέμβαση;
– Δε θα έπρεπε να απαιτήσουμε από τον γιατρό να μας παρουσιάσει όλες τις εναλλακτικές θεραπείες και τις λύσεις;
Σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία το σύστημα da vinci, σε σχέση με παραδοσιακούς τρόπους θεραπείας, εξασφαλίζει τη μικρότερη αναίμακτη δυνατή τομή, με επιπρόσθετα οφέλη την ελαχιστοποίηση του μετεγχειρητικού πόνου και των επιπλοκών, τη σημαντική μείωση του χρόνου νοσηλείας διασφαλίζοντας πιο γρήγορη ανάρρωση και άρτιο αισθητικό αποτέλεσμα.
Μπορεί τα ρομπότ να μην έχουν ακόμη πρωτοβουλίες, ούτε συναισθήματα, όμως έχουν χέρια (βραχίονες) και μάτια (κάμερες) κι είναι κάτι παραπάνω από σίγουρο ότι το σύστημα da vinci, αυτό που χειρίζεται ο Ντίνος Κωνστανινίδης, όταν μένει μόνο θα νιώθει γλυκές μνήμες απ’ το Αιγαίο!
Ο υπολογιστής ονειρεύεται ταξίδια στα Δωδεκάνησα και θα ερωτοτροπεί με την Κάρπαθο.
Η αγάπη του γιατρού για το νησί επηρεάζει όλο του το είναι, βρίσκει τρόπους, ξεδίνει ακόμη και μέσα από την αύρα του, καλύπτει ακόμη και τα άψυχα αντικείμενα που τον περιβάλλουν!
Έτσι ξεκίνησε μια συνεργασία που μέχρι και σήμερα εξακολουθεί να είναι ενεργή και γόνιμη. Εξακολουθεί να αποδίδει και να υπενθυμίζει την πρώτη κουβέντα του Αποστολόπουλου:
«Θα επενδύσω όσα χρειάζονται για να ξεκινήσεις και να προχωρήσεις μπροστά»!
Οι δυο άντρες εμπιστεύτηκαν ο ένας τον άλλον, έδωσαν τα χέρια, χωρίς συμφωνίες, έξι μήνες δίχως μισθό! Ο Ντίνος Κωνσταντινίδης άφησε την Αμερική και τα καλά της, επέστρεψε στην Ελλάδα κι από τότε ξεκίνησε ένα ταξίδι-αγώνας στο μέλλον των ιατρικών εξελίξεων. Τα επόμενα χρόνια η επαγγελματική σχέση των Αποστολόπουλου-Κωνσταντινίδη πέρασε σε άλλο στάδιο, έγιναν δύο καλοί φίλοι, τώρα πια και συγγενείς, κουμπάροι, που αναγνωρίζουν ο ένας στον άλλον τα ταλέντα και τους αγώνες του.
Κι όμως δεν είναι μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας, είναι η ίδια μας η ζωή.
Το τεύχος του διεθνούς περιοδικού Scientific American, τον Οκτώβρη 2000, είχε εξώφυλλο τις εξελίξεις που έφερνε η ρομποτική χειρουργική, ενώ γινόταν και αναφορά στο μέλλον του ασύρματου ίντερνετ!
Μόνον ένας συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας, αυτός ίσως να μπορούσε να προβλέψει την επανάσταση που φέρνουν οι νέες ανακαλύψεις. Από τότε πέρασαν 18 χρόνια και η ιατρική βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι τεράστιων αλλαγών, από την παραδοσιακή χειρουργική, ανοικτής τομής (με τους όποιους κινδύνους φέρνει), στη λαπαροσκοπική χειρουργική κι από εκεί περνάμε στο χειρουργείο μέσω ενός αληθινού… ρομπότ!
Όχι, τουλάχιστον την στιγμή που γράφεται αυτό το κείμενο, τα ρομπότ δεν σηκώνουν κεφάλι! Δεν αναλαμβάνουν εγχειρήσεις, ούτε δίνουν γνωματεύσεις και θεραπείες.
Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής είναι το εργαλείο, βρίσκεται ανάμεσα στον ασθενή και το χειρουργό, προσφέροντας ανεκτίμητες πληροφορίες στο γιατρό, ενώ με τα ειδικά εξαρτήματα ακριβείας διευκολύνει κατά πολύ το έργο του.
Η τελευταία λέξη της χειρουργικής τεχνολογίας είναι το σύστημα da Vinci, με τον σχεδιασμό του να ξεκινά από το 1995, ενώ από το 2000 χρησιμοποιείται σε περισσότερα από 350 νοσοκομεία. Η χρήση του, εξαιτίας των σημαντικών πλεονεκτημάτων του, εξαπλώνεται ταχύτατα παγκοσμίως.
Μέχρι σήμερα το έχουν χρησιμοποιήσει περισσότεροι από 3 εκατομμύρια ασθενείς σε όλο τον κόσμο ενώ το κόστος του μηχανήματος φτάνει περίπου τα 1.2 εκατομμύρια δολλάρια.
Τον Μάιο του 1998, ο Dr. Friedrich-Wilhelm Mohr χρησιμοποιώντας το σύστημα DaVinci, πραγματοποίησε την πρώτη ρομποτικά υποβοηθούμενη αορτοστεφανιαία παράκαμψη, στο Leipzig Heart Centre στη Γερμανία.
Όμως το 2001 ήταν μια χρονιά ορόσημο για τις εξελίξεις της ιατρικής, ο Γάλλος γιατρός J. Marescaux πραγματοποίησε χολοκυστεκτομή σε μία ασθενή στο Στρασβούργο, ενώ ο ίδιος βρισκόταν στη Νέα Υόρκη (επέμβαση Lindberg).
Στην Ελλάδα, η πρώτη επέμβαση ρομποτικής χειρουργικής πραγματοποιήθηκε από τον Ντίνο Κωνσταντινίδη και την επιστημονική του ομάδα (Ιατρικό Κέντρο Αθηνών) τον Σεπτέμβριο του 2006.
Η πρώτη ανακοίνωση ρομποτικών επεμβάσεων από τη χώρα μας έγινε τον Φεβρουάριο του 2007 στο 2ο παγκόσμιο Συνέδριο Ρομποτικής Χειρουργικής ( MIRA 2007) στη Νέα Υόρκη, ΗΠΑ.
Οι πιο συνηθισμένες λαπαροσκοπικές επεμβάσεις γίνονται στις μέρες μας ρομποτικά, πολλαπλασιάζοντας έτσι τα σημαντικά πλεονεκτήματα που εξασφαλίζει η λαπαροσκοπική χειρουργική για τον ασθενή.
Πρόκειται για τις επεμβάσεις κατά της νοσογόνου παχυσαρκίας, τη χολοκυστεκτομή, την αντιμετώπιση των παθήσεων του παχέος εντέρου, την αποκατάσταση της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, τη χειρουργική αντιμετώπιση των γυναικολογικών παθήσεων, τη χειρουργική του προστάτη, τη νεφρεκτομή, τη ενδοκρινική χειρουργική και πολλές ακόμη.
Το κόστος; μπορεί να το σηκώσει ένας ασθενής; Ή μήπως πρόκειται για θαυμαστά εργαλεία που απευθύνονται μονάχα σε εκείνους που έχουν χοντρό πορτοφόλι;
Κάποιοι δεν καλοβλέπουν τη τεχνολογία κι ίσως έχουν τους δικούς τους λόγους, όμως ο χρόνος είναι αμείλικτος, τιμωρεί εκείνους που πιστεύουν ότι κρατούν τα σκήπτρα της εποχής τους. Κι ο μετρ της ρομποτικής, Ντίνος Κωνσταντινίδης, το γνωρίζει και προσπαθεί με κάθε τρόπο να μεταδώσει τη γνώση αλλά και την εμπειρία του στους γιατρούς που ακολουθούν τις εξελίξεις. Αν και τα πρώτα χρόνια της επιστροφής του στην Ελλάδα συναντούσε αντιστάσεις, κατάφερε να κερδίσει το σεβασμό, την εκτίμηση της παγκόσμιας κοινότητας των χειρουργών.
Όμως οι ασθενείς, άραγε μπορούν να σηκώσουν το κόστος των εξελίξεων; Σίγουρα δεν είναι υποχρεωμένοι να γνωρίζουν τις διαφορές των επεμβάσεων, ωστόσο τις περισσότερες φορές, ένας ασθενής σπάνια ενδιαφέρεται για το πόσο καλά είναι ενημερωμένος ο γιατρός του, στις περισσότερες περιπτώσεις προτιμά να τον βλέπει να ενδιαφέρεται για αυτόν!
Ακολουθούμε λοιπόν το γιατρό μας και έχουμε την ελπίδα ότι επιλέγει την καταλληλότερη θεραπεία για το πρόβλημά μας. Ο ανοικτός κόσμος του ίντερνετ, αν και κρύβει πολλές παγίδες, είναι ευκαιρία, γίνεται το παράθυρο, για να εξετάσουμε πληροφορίες, να συγκρίνουμε τεχνικές κι έτσι να θέσουμε ακόμη και τις πιο μικρές και φαινομενικά ασήμαντες απορίες στον γιατρό μας, έπειτα να περιμένουμε κατανοητές απαντήσεις που αφορούν τη ζωή μας.
– Στις περιπτώσεις που μπορεί να γίνει ρομποτικά ένα χειρουργείο, τότε μήπως οι ανοιχτές επεμβάσεις είναι πλέον ξεπερασμένες;
– Το κόστος μιας μακροχρόνιας θεραπείας, αν τα υπολογίσουμε με χαρτί και μολύβι, στην ουσία δεν είναι το ίδιο με μια ρομποτική επέμβαση;
– Δε θα έπρεπε να απαιτήσουμε από τον γιατρό να μας παρουσιάσει όλες τις εναλλακτικές θεραπείες και τις λύσεις;
Σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία το σύστημα da vinci, σε σχέση με παραδοσιακούς τρόπους θεραπείας, εξασφαλίζει τη μικρότερη αναίμακτη δυνατή τομή, με επιπρόσθετα οφέλη την ελαχιστοποίηση του μετεγχειρητικού πόνου και των επιπλοκών, τη σημαντική μείωση του χρόνου νοσηλείας διασφαλίζοντας πιο γρήγορη ανάρρωση και άρτιο αισθητικό αποτέλεσμα.
Μπορεί τα ρομπότ να μην έχουν ακόμη πρωτοβουλίες, ούτε συναισθήματα, όμως έχουν χέρια (βραχίονες) και μάτια (κάμερες) κι είναι κάτι παραπάνω από σίγουρο ότι το σύστημα da vinci, αυτό που χειρίζεται ο Ντίνος Κωνστανινίδης, όταν μένει μόνο θα νιώθει γλυκές μνήμες απ’ το Αιγαίο!
Ο υπολογιστής ονειρεύεται ταξίδια στα Δωδεκάνησα και θα ερωτοτροπεί με την Κάρπαθο.
Η αγάπη του γιατρού για το νησί επηρεάζει όλο του το είναι, βρίσκει τρόπους, ξεδίνει ακόμη και μέσα από την αύρα του, καλύπτει ακόμη και τα άψυχα αντικείμενα που τον περιβάλλουν!
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
ΑΠΟ: https://www.rodiaki.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου