Ἡ Πάτμος καί τά ... δάση της

Πάτμος ἡ .... δασώδης

        Πανηγυρίζει σήμερα τό Νησί μας. Γιορτή μεγάλη στόν Τόπο μας. Σήμερα γιορτάζουμε τή μνήμη τοῦ Ὁσίου καί Θεοφόρου Πατρός ἡμῶν Χριστοδούλου τοῦ Θαυματουργοῦ, τοῦ Ἱδρυτῆ καί πρώτου Ἡγουμένου τοῦ αἰωνόβιου Μοναστηριοῦ μας.

        Προσπάθησα νά γράψω λίγα λόγια γιά τό Συναξάρι του. Δέν τά κατάφερα. Μέ τράβηξε ἡ ἐπικαιρότητα τῶν ἡμερῶν αὐτῶν μέ τό τεράστιο θέμα τῶν «δασῶν», πού φύτρωσαν ἀπό τό πουθενά καί ἀπειλοῦν  νά «ξεθεμελιώσουν» τά σπιτικά μας, τά νοικοκυριά  μας καί τά οἰκοπεδάκια μας. Ἀπειλοῦν νά καταποντήσουν  στόν «Κένεψη» τούς κόπους, τίς ἀγωνίες, τόν ἱδρῶτα καί τό αἷμα βιοπαλαιστῶν, μεροκαματιάριδων Πατινιωτῶν· ἀπειλοῦν νά ἐξανεμίσουν τίς ἐλπίδες τοῦ κόσμου γιά ἕνα καλύτερο «αὔριο»· ἀπειλοῦν νά διώξουν τά νέα παιδιά τοῦ Νησιοῦ, ἀπειλοῦν, ἀπειλοῦν .......

        Ἀλλά πάλι γύρισα στόν Ὅσιο μας!  Ὅταν ζήτησε τήν ἄδεια ἀπό τόν Αὐτοκράτορα τοῦ Βυζαντίου τόν Ἀλέξιο τόν Κομνηνό τόν Α΄, ἐκεῖνος ὄχι μόνο τήν ἄδεια, ἀλλά καί ὁλόκληρο τό Νησί, μέ τά παρακείμενα  νησάκια Λειψούς, Ἀγαθονήσι, Ἀρκιούς, Μαράθι κλπ.,  τοῦ χάρισε. Γιά τόν σκοπό αὐτό, ἔδωσε ἐντολή στόν Βασιλικό Νοτάριο καί ἀναγραφέα τῶν Κυκλάδων Νήσων Νικόλαο, νά ἐπισκεφθεῖ τήν Πάτμο, νά περιηγηθεῖ ὅλη τήν ἔκταση της,  νά καταγράψει τά πάντα καί βάσει τῶν πρακτικῶν αὐτῶν, νά τήν παραδώσει στόν Ὅσιο.

Παραθέτω αὐτούσιο τό «Πρακτικό τοῦ τῶν Κυκλάδων Νήσων ἀπογραφέως». Πρόκειται γιά ἕνα καταπληκτικό κείμενο, πού ἄν τό ἀναγνώσουν οἱ σοφοί τῶν κρατούντων, θά διαπιστώσουν ὅτι τό νησί ἐξακολουθεῖ νά ἔχει «ἐν πολλοῖς» τά χαρακτηριστικά τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, ἀναφορικά μέ τό «ὀρεινόν, καί τραχεινόν» ...

Ἐλπίζω νά γίνει κατανοητό τό κείμενο αὐτό. Ἄν κάποιος ἀπό αὐτούς πού «δάσωσαν» τήν Πάτμο, δέν μπορεῖ νά τό κατανοήσει, ἄς τήν ἐπισκεφθεῖ γιά νά θαυμάσει προσωπικά τό «θαῦμα» πού λέγεται «Πάτμος ἡ ... δασώδης».

ΠΡΑΚΤΙΚΟΝ ΤΟΥ ΤΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ ΝΗΣΩΝ ΑΝΑΓΡΑΦΕΩΣ

Κατά τόν Ἰούλιον μῆνα τῆς ἐνισταμένης ἑνδεκάτης ἰνδικτιῶνος τοῦ ȿφϡȿ΄ (†1088), ἔνταλμα ἐνεχειρίσθη ἐμοί Γεωργίῳ διακόνῳ τῆς τοῦ Θεοῦ μεγάλης Ἐκκλησίας καί πρωτοσυγκέλλῳ τῷ Γρανάτῳ παρά Νικολάου μαγίστρου κριτοῦ καί ἀναγραφέως τῶν Κυκλάδων νήσων τοῦ Τζάνζη, περιέχον πρός τοῖς ἄλλοις τήν πεμφθεῖσαν αὐτῷ θείαν καί ἀνακτορικήν ἔγγραφον πρόσταξιν περί τῆς ἀναμετρήσεως τῆς νήσου Πάτμου καί τῆς πρός τόν τιμιώτατον μοναχόν κυρόν Χριστόδουλον καί ἡσυχαστήν καί τό μέρος αὐτοῦ παραδόσεως αὐτῆς.     Ἐπεί θείαν καί βασιλικήν πρόσταξιν ἐδεξάμην διακελευομένην αὐτοῖς ρήμασιν οὕτως:

† «Ἡ βασιλεία μου, αἰτησαμένου τοῦ εὐλαβεστάτου μοναχοῦ καί ἡσυχαστοῦ Χριστοδούλου τοῦ Λατρηνοῦ, ὥστε τά μέν ἐν τῇ νήσῳ Κῷ αὐτῷ διαφέροντα, ὅσα δή καί οἷα ὁθενδήποτε αὐτῷ προσαρμόζουσιν, ἀφορισθῆναι τῷ δημοσίῳ, δωρηθῆναι δέ αὐτῷ τήν ὅλην νῆσον Πάτμον κατ᾿ ἀναφαίρετον δεσποτείαν, έπήκουσε τῆς αἰτήσεως αὐτοῦ καί ἐδωρήσατο τῷ τοιούτῳ διά χρυσοβούλλου λόγου τήν δηλωθεῖσαν νῆσον, καθά δή καί ᾐτήσατο. Ὅθεν καί διορίζεταί σοι τήν παροῦσαν δεχομένῳ πρόσταξιν, τήν τῆς εἰρημένης ὅλης νήσου ποιήσασθαι πρός αὐτόν παράδοσιν, πρακτικά τε ἐκθέσθαι ἠκριβωμένα δύο δηλοῦντα ἐν λεπτῷ τήν περιοχήν αὐτῆς καί διακράτησιν, ὅση τε καί οἵα ἡ ἐν αὐτῇ γῇ καί ἐν ταύτῃ εὑρεθησόμενα οἰκήματα καί λοιπά πάντα, καί ὑπογράψαι καί συνήθως πιστώσασθαι ταῦτα· καί τό μέν ἕν ἐξαποστεῖλαι πρός τήν βασιλείαν μου, τό δέ ἕτερον ἐπιδοῦναι τῷ προδιαληφθέντι εὐλαβεστάτῳ μοναχῷ καί τῷ μέρει αύτού εἰς οἰκείαν ἀσφάλειαν. Μηνί Ἀπριλλίῳ ἰνδικτιῶνος ια'» [† 1088] (διά καννάβεως, καί ἡ διά κηροῦ σφραγίς τοῦ κραταιοτάτου καί ἁγίου ἡμῶν βασιλέως).

«Κατά ταύτην γοῦν τήν θείαν καί βασιλικήν γραφήν ἀπεστάλης σύ ὁ προδηλωθείς τοῦ ποιήσασθαι τήν παράδοσιν τῆς τοιαύτης ὅλης νήσου Πάτμου· πρός ἥν καί κατά τάχος παραγενόμενος σπουδάσεις ἐνεργῆσαι ταύτην. Δέον σε τήν ὅλην νῆσον ἐξ ὁλοκλήρου παραδοῦναι περιορίσαντα ταύτην καί ἀναμετρήσαντα, καί διά τῆς ἀναμετρήσεως δηλοποιήσοντα ὅση τε καί οἷα ἐστί, καθώς καί ἡ σεβασμία γραφή παρακελεύεται· καί ὅσον μέν τῆς τοιαύτης νήσου ὑπάρχει σπόριμόν τε καί ἀρόσιμον, ὅσον δέ νομαδιαῖον, καί ὅσον τραχεινόν καί τῆς ἀχρήστου ποιότητος δέον σε ἐν δυσί πρακτικοῖς, κατά τόν θεῖον διορισμόν, ἐν λεπτῷ ταῦτα διαλαβεῖν καί σαφῶς ἐκθέσθαι, καί τά τοιαῦτα πρακτικά πρός ἡμᾶς ἀποκομίσαι, ὥστε τήν συνήθη παρ᾿ ἡμῶν δέξασθαι ταῦτα βεβαίωσιν· καί τό μέν ἕν τῷ κραταιοτάτῳ καί ἁγίῳ ἡμῶν βασιλεῖ άποκομισθῆναι, τό δέ ἕτερον τῷ τιμιωτάτῳ μοναχῷ καί τῷ μέρει αὐτοῦ παρασχεθῆναι εἰς ἀσφάλειαν. Δέον σε μή μόνον τήν τῆς γῆς περίμετρον καί τήν ταύτης ποιότητα ἐν τῷ γενησομένῳ παρά σοῦ πρακτικῷ διαλαβεῖν, ἀλλά καί τά οἰκήματα, καί τά δένδρα, καί ἁπλῶς ἅπαντα τά ἐν τῇ τοιαύτῃ νήσῳ εὑρεθησόμενα. Ἐπί τούτῳ γάρ καί τό παρόν ἔνταλμα».

Κατά γοῦν τήν θείαν ταύτην καί βασιλικήν ἔγγραφον πρόσταξιν, πρός δέ καί τόν ἐνταλματικῶς μοι διορισμόν, παρεγενόμην ἅμα τῷ σεβασμιωτάτῳ μοναχῷ κυρῷ Χριστοδούλῳ καί τῷ μέρει αὐτοῦ πρός τήν νῆσον Πάτμον· ἥν καί περιπολήσας εὗρον ἔρημον ὅλην καί κεχερσωμένην, καί ὑπό τῶν ἀκανθῶν καί τῶν ἄλλων συρφετῶν συνεσκιασμένην καί ἄβατον, καί διά τό τοῦ τόπου ἄνυδρον παντάπασιν ἄνικμον·  οὐδέ που γάρ ἀνά πᾶσαν τήν νῆσον περιπατητικόν ὕδωρ ἤ καταρρέον εὑρεθήσεται, εἰμή ὀλίγιστά τινα φρέατα, κἀκεῖνα τοῦ ἀφθόνου ὕδατος κατά πολύ ἐλλειπόμενα· ἤ βία καί πολλῷ τῷ κόπῳ διά τό ἐν ταύτῃ δύσβατον μετρηθεῖσα ἀνεβιβάσθη ὅλη διόλου μοδίων τρισχιλίων ὀκτακοσίων ἑξήκοντα.Ἐκ ταύτης οὖν ἡ κατά βίαν σπόριμος, μοδίων ἑξακοσίων εἰκοσιεπτά, καί αὕτη ὑπό τῶν πολλῶν καί συνεχῶν βουνῶν συμπεπνιγμένη καί τεθλιμμένη· τό δέ λοιπόν τῆς νήσου ὀρεινόν, καί τραχεινόν, καί ἄβατον.

Ἀλλά καί αὐτῆς τῆς ὡς δὴθεν σπορίμου μόλις τὀ διά ζευγαρίου ποσοῦται καμνόμενον εἰς ἑκατόν μοδίους καί ἑξήκοντα· τό δέ λοιπόν ἱδρῶτι καί αἵματι διά σκαπάνης καί δικέλλης, ἐκ τοῦ ὑπό τῶν πετρῶν, ὡς εἴρηται, συνέχεσθαι καί ὅλως κρημνῶδες τυγχάνειν καί ὀρεινόν. Δένδρου δέ τοῦ οἱουδήποτε οὐδέ μικρόν τι λείψανον ἐν αὐτῇ εἴδομεν, οὔτε ἡμέρου, οὔτε μήν ἀγρίου, εἰμή μόνον ξηροαχλάδας εἴκοσιν. Ὡσαύτως οὐδέ μίαν καί μόνην οίκίαν συνισταμένην τό σύνολον, ἤ μόνον εὐκτήριον πενιχρόν ἐπ᾿ ὀνόματι τοῦ τιμίου ἐκτισμένον Θεολόγου, ἔσωθεν τῆς περιοχης τοῦ ποτέ, ὡς τά ἴχνη δεικνύουσιν, ᾠκοδομημένου μεγίστου ναοῦ ἐν τῷ πάντων τῶν βουνῶν εἰς ὕψος ὑπερανεστηκότι, ἔνθα τά θεῖα καί ἄρρητα ρήματα ὁ μέγας οὐτοσί ἐμυήθη ἀπόστολος, καί τά ἐξαίσια καί μεγάλα ἐτέλεσε θαύματα. Οὕτως οὖν ταύτην ἀναμετρήσας, τῷ ρηθέντι σεβασμιωτάτῳ μοναχῷ καί τῷ μέρει αὐτοῦ ἐξ ὁλοκλήρου παραδέδωκα· ἐφ᾿ ᾧ καί τό παρόν πρακτικόν έξεθέμην. Μηνί Αὐγούστῳ, ἰνδικτιῶνος ια'  ἔτους ȿφϡȿ΄ (†1088).

† Νικόλαος βασιλικός νοτάριος τοῦ σεκρέτου τοῦ σακελλαρίου κριτής καί ἀναγραφεύς τῶν Κυκλάδων νήσων ὁ Τζάνζης †».-

Νά ζητήσουμε τήν Εὐλογία τοῦ Οσίου καί νά τόν «ἱκετεύσουμε, νά μᾶς λυτρώσει ἀπό τῶν ἐπερχομένων παντοίων κακῶν».

Καί τοῦ χρόνου μέ ὑγεία καί κάθε καλό