Η εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου
και η θεολογική της ερμηνεία.
Περιγραφή της εἰκόνος.
Ἡ ἁγία εἰκών τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου εἶναι πολυπρόσωπος. Δύο ὅμως πρόσωπα δεσπόζουν τῆς ὅλης παραστάσεως: ὁ Χριστός καί ἡ Παναγία. Ἡ τελευταία παρουσίαζεται νεκρά ἐπάνω εἰς ἐστρωμένην κλίνην. Ἐπάνω ἀπό τό θεοδόχον σῶμα Της ὁ Υἱός Της ἐμπρός ἀπό ἐλλειψοειδῆ δόξαν, δορυφορούμενος ἀπό ἀγγέλους, κρατεῖ τήν ἁγίαν καί ἄμωμον ψυχήν τῆς Μητρός Του ὑπό μορφήν ἐσπαργανωμένου βρέφους.
Τό λιπόσαρκον σκήνωμα τῆς Θεοτόκου περιστοιχίζουν οἱ Δώδεκα Ἀπόστολοι.
Τρεῖς ἐξ αὐτῶν διακρίνονται εὐκόλως. Ὁ Ἀπόστολος Πέτρος πρό τῆς κεφαλῆς τῆς Θεοτόκου θυμιῶν, ὁ Ἀπόστολος Παῦλος πρό τῶν ποδῶν Της κλίνει πρός τό σκήνωμα ἔχων τήν δεξιάν του χεῖρα ἐπί τοῦ στήθους καί τήν ἀριστεράν ἐκτεταμένην. Ὁ Ἀπόστολος Ἰωάννης εἰκονίζεται παρά τήν κεφαλήν τῆς Θεοτόκου στηριζόμενος ἐπί τῆς κλίνης Της. Ὄπισθεν τῶν Ἀποστόλων εἰκονίζονται μέ τάς ἀρχιερατικάς των στολάς οἱ τρεῖς ἐκ τῶν τεσσάρων παρευρεθέντων κατά τήν Κοίμησιν Ἱεραρχῶν. Αὐτοί ἦσαν: ὁ Ἰάκωβος ὁ Ἀδελφόθεος, ὁ Ἱερόθεος, ὁ Διονύσιος ὁ Ἀρεοπαγίτης καί ὁ Τιμόθεος. Δέν λείπουν ἀπό τήν παράστασιν καί οἱ πιστοί τῆς Ἱερουσαλήμ. Εἶναι αἱ γυναῖκες εἰς τό βάθος τῆς εἰκόνος, αἱ ὁποῖαι μετά τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Ἱεραρχῶν ἀπεικονίζουν τήν Ἐκκλησίαν.
Εἰς ὅλα τά πρόσωπα διακρίνεται ἡ θλῖψις συγκερασμένη ὅμως μέ τήν γλυκεῖαν ἐλπίδα. Εἶναι ἡ «χαρμολύπη», τό «χαροποιόν πένθος», γνώρισμα τῶν πιστῶν, πού ζοῦν μέ τήν προσμονήν τῆς ἀναστάσεως. Τοῦτο βλέπομεν καί εἰς τά τροπάρια τῆς ἑορτῆς, πού ἄλλοτε τονίζουν τόν τρόπον καί τό δέος τῶν Ἀποστόλων, τούς ὁποίους παρουσιάζουν δακρύοντας καί ἄλλοτε τονίζουν τήν χαράν των, ἐκδηλουμένην μέ ψαλμούς καί ὕμνους. Ἰδού δύο ἀποσπάσματα: «Ὅτε ἡ μετάστασις τοῦ ἀχράντου σου σκήνους ηὐτρεπίζετο, τότε οἱ Ἀπόστολοι περικυκλοῦντες τήν κλίνην τρόμῳ ἑώρων σε» (Στιχηρόν ἰδιόμελον Ὄρθρου). «… Καί τό ζωαρχικόν καί θεοδόχον σῶμα κηδεύσαντες ἔχαιρον, πανύμνητε»(Δοξαστικόν Ἑσπερινοῦ).
Ἡ ὅλη παράστασις κλείεται μέ δύο κτίρια κι᾿ ἕνα ἑξαπτέρυγον, πού πτερυγίζει ἐπάνω ἀπό τήν δόξαν, πού περιβάλλει τόν Κύριον. Εἶναι ὁ ἀντιπρόσωπος τῶν ἀγγελικῶν δυνάμεων, αἱ ὁποῖαι ὕμνησαν μαζί μέ τούς Ἀποστόλους τήν μετάστασιν τῆς Θεοτόκου.
Εἰς μερικάς εἰκόνας εἰκονίζονται εἰς τόν οὐρανόν αἱ νεφέλαι, πού μετέφερον τούς Δώδεκα Ἀποστόλους εἰς τήν Γεθσημανῆ. Εἰς πολλάς εἰκόνας τῆς Κοιμήσεως ζωγραφίζεται καί τό ἐπεισόδιον τοῦ ἀγγέλου, πού ἀποκόπτει μέ τό ξίφος του τάς χεῖρας τοῦ Ἰεφωνίου. (Πρόκειται διά τόν Ἑβραῖον ἐκεῖνον, πού ἀπεπειράθη νά ρίψῃ ἐπί τοῦ ἐδάφους τό λείψανον τῆς Θεοτόκου).
Ἡ ὅλη παράστασις τῆς Κοιμήσεως, παρ᾿ ὅλον τόν ἀριθμόν τῶν προσώπων, ἔχει ἑνότητα καί ἐσωτερικόν σύνδεσμον. Εἶναι ἡ Ἐκκλησία μέ τόν θεῖον Ἀρχηγόν Της καί τήν«τιμιωτέραν τῶν Χερουβίμ καί ἐνδοξοτέραν τῶν Σεραφίμ» Παναγίαν Μητέρα Του. Εὐστόχως παρετηρήθη, ὅτι εἰς τήν εἰκόνα τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου «ἡ θέσις καί τό βλέμμα τοῦ Ἰησοῦ καί ἡ κοινή ὀδύνη ἑνώνουν τάς ὁμάδας, τήν γῆν μέ τά ἐπουράνια».
Θεολογική ερμηνεία.
Η όλη εικόνα όχι μόνον αναπαριστά αυτό που έγινε κατά την εξόδιο ακολουθία της Παναγίας, αλλά δείχνει και το τί είναι η Εκκλησία. Πρόκειται για μια εικόνα που δείχνει κατά τον πλέον ανάγλυφο τρόπο το μυστήριο της Εκκλησίας.
Η Εκκλησία δεν είναι μια ανθρώπινη οργάνωση, αλλά το Θεανθρώπινο Σώμα του Χριστού. Είναι η ενότητα Θεού και ανθρώπων στο πρόσωπο του Χριστού. Στην ιερά εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου βλέπουμε ότι η Εκκλησία έχει στο κέντρο της τον Χριστό και την Παναγία, ως Μητέρα του Χριστού, και γύρω από αυτούς, τους Αποστόλους, τους Επισκόπους και τους Αγγέλους. Η Εκκλησία είναι ο Νυμφίος Χριστός, η μητέρα του Νυμφίου και οι φίλοι του Νυμφίου.
Έπειτα, στην ιερά εικόνα φαίνεται καθαρά ότι στην Εκκλησία έχει καταργηθή ο θάνατος, αλλά αυτό που ονομάζουμε θάνατο είναι ένας απλός ύπνος. Το σώμα δέχεται την Χάρη του Θεού και αυτό λαμπρύνεται, αλλά και η ψυχή ζη μετά θάνατον, και αν ο άνθρωπος έχει αγιασθή βρίσκεται “εν χειρί Θεού”. Αυτό που συνέβη με την Παναγία, κατά αναλογία, επιθυμούμε να συμβή και σε μάς. Δηλαδή, ευχόμαστε, όταν έλθη η ώρα να φύγουμε από τον κόσμο αυτόν, να είμαστε μέσα στην Εκκλησία, να προσευχόμαστε, να έχουμε τους πνευματικούς πατέρας κοντά μας, να λάβουμε την ευχή τους και κυρίως να κοινωνήσουμε το Σώμα και το Αίμα του Χριστού.
Ακόμη, όπως ο Ιεφωνίας προσπάθησε να ατιμάση το σώμα της Παναγίας και δεν το κατόρθωσε, έτσι υπάρχουν διάφοροι εχθροί, οι οποίοι προσπαθούν να βλάψουν το Σώμα του Χριστού που είναι η Εκκλησία, αλλά δεν κατόρθωσαν ούτε θα κατορθώσουν να κάνουν τίποτε, γιατί η Εκκλησία δεν είναι ένα ανθρώπινο σωματείο, αλλά το Θεανθρώπινο Σώμα του Χριστού. Η Εκκλησία έχει μεγάλη δύναμη, δεν φοβάται απολύτως τίποτε, αλλά σώζει τους πάντας και αυτούς ακόμη τους λεγομένους εχθρούς της, όταν μετανοήσουν.
Από το βιβλίο-Η ΥΠΕΡΕΥΛΟΓΗΜΕΝΗ
Τό λιπόσαρκον σκήνωμα τῆς Θεοτόκου περιστοιχίζουν οἱ Δώδεκα Ἀπόστολοι.
Τρεῖς ἐξ αὐτῶν διακρίνονται εὐκόλως. Ὁ Ἀπόστολος Πέτρος πρό τῆς κεφαλῆς τῆς Θεοτόκου θυμιῶν, ὁ Ἀπόστολος Παῦλος πρό τῶν ποδῶν Της κλίνει πρός τό σκήνωμα ἔχων τήν δεξιάν του χεῖρα ἐπί τοῦ στήθους καί τήν ἀριστεράν ἐκτεταμένην. Ὁ Ἀπόστολος Ἰωάννης εἰκονίζεται παρά τήν κεφαλήν τῆς Θεοτόκου στηριζόμενος ἐπί τῆς κλίνης Της. Ὄπισθεν τῶν Ἀποστόλων εἰκονίζονται μέ τάς ἀρχιερατικάς των στολάς οἱ τρεῖς ἐκ τῶν τεσσάρων παρευρεθέντων κατά τήν Κοίμησιν Ἱεραρχῶν. Αὐτοί ἦσαν: ὁ Ἰάκωβος ὁ Ἀδελφόθεος, ὁ Ἱερόθεος, ὁ Διονύσιος ὁ Ἀρεοπαγίτης καί ὁ Τιμόθεος. Δέν λείπουν ἀπό τήν παράστασιν καί οἱ πιστοί τῆς Ἱερουσαλήμ. Εἶναι αἱ γυναῖκες εἰς τό βάθος τῆς εἰκόνος, αἱ ὁποῖαι μετά τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Ἱεραρχῶν ἀπεικονίζουν τήν Ἐκκλησίαν.
Εἰς ὅλα τά πρόσωπα διακρίνεται ἡ θλῖψις συγκερασμένη ὅμως μέ τήν γλυκεῖαν ἐλπίδα. Εἶναι ἡ «χαρμολύπη», τό «χαροποιόν πένθος», γνώρισμα τῶν πιστῶν, πού ζοῦν μέ τήν προσμονήν τῆς ἀναστάσεως. Τοῦτο βλέπομεν καί εἰς τά τροπάρια τῆς ἑορτῆς, πού ἄλλοτε τονίζουν τόν τρόπον καί τό δέος τῶν Ἀποστόλων, τούς ὁποίους παρουσιάζουν δακρύοντας καί ἄλλοτε τονίζουν τήν χαράν των, ἐκδηλουμένην μέ ψαλμούς καί ὕμνους. Ἰδού δύο ἀποσπάσματα: «Ὅτε ἡ μετάστασις τοῦ ἀχράντου σου σκήνους ηὐτρεπίζετο, τότε οἱ Ἀπόστολοι περικυκλοῦντες τήν κλίνην τρόμῳ ἑώρων σε» (Στιχηρόν ἰδιόμελον Ὄρθρου). «… Καί τό ζωαρχικόν καί θεοδόχον σῶμα κηδεύσαντες ἔχαιρον, πανύμνητε»(Δοξαστικόν Ἑσπερινοῦ).
Ἡ ὅλη παράστασις κλείεται μέ δύο κτίρια κι᾿ ἕνα ἑξαπτέρυγον, πού πτερυγίζει ἐπάνω ἀπό τήν δόξαν, πού περιβάλλει τόν Κύριον. Εἶναι ὁ ἀντιπρόσωπος τῶν ἀγγελικῶν δυνάμεων, αἱ ὁποῖαι ὕμνησαν μαζί μέ τούς Ἀποστόλους τήν μετάστασιν τῆς Θεοτόκου.
Εἰς μερικάς εἰκόνας εἰκονίζονται εἰς τόν οὐρανόν αἱ νεφέλαι, πού μετέφερον τούς Δώδεκα Ἀποστόλους εἰς τήν Γεθσημανῆ. Εἰς πολλάς εἰκόνας τῆς Κοιμήσεως ζωγραφίζεται καί τό ἐπεισόδιον τοῦ ἀγγέλου, πού ἀποκόπτει μέ τό ξίφος του τάς χεῖρας τοῦ Ἰεφωνίου. (Πρόκειται διά τόν Ἑβραῖον ἐκεῖνον, πού ἀπεπειράθη νά ρίψῃ ἐπί τοῦ ἐδάφους τό λείψανον τῆς Θεοτόκου).
Ἡ ὅλη παράστασις τῆς Κοιμήσεως, παρ᾿ ὅλον τόν ἀριθμόν τῶν προσώπων, ἔχει ἑνότητα καί ἐσωτερικόν σύνδεσμον. Εἶναι ἡ Ἐκκλησία μέ τόν θεῖον Ἀρχηγόν Της καί τήν«τιμιωτέραν τῶν Χερουβίμ καί ἐνδοξοτέραν τῶν Σεραφίμ» Παναγίαν Μητέρα Του. Εὐστόχως παρετηρήθη, ὅτι εἰς τήν εἰκόνα τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου «ἡ θέσις καί τό βλέμμα τοῦ Ἰησοῦ καί ἡ κοινή ὀδύνη ἑνώνουν τάς ὁμάδας, τήν γῆν μέ τά ἐπουράνια».
Θεολογική ερμηνεία.
Η όλη εικόνα όχι μόνον αναπαριστά αυτό που έγινε κατά την εξόδιο ακολουθία της Παναγίας, αλλά δείχνει και το τί είναι η Εκκλησία. Πρόκειται για μια εικόνα που δείχνει κατά τον πλέον ανάγλυφο τρόπο το μυστήριο της Εκκλησίας.
Η Εκκλησία δεν είναι μια ανθρώπινη οργάνωση, αλλά το Θεανθρώπινο Σώμα του Χριστού. Είναι η ενότητα Θεού και ανθρώπων στο πρόσωπο του Χριστού. Στην ιερά εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου βλέπουμε ότι η Εκκλησία έχει στο κέντρο της τον Χριστό και την Παναγία, ως Μητέρα του Χριστού, και γύρω από αυτούς, τους Αποστόλους, τους Επισκόπους και τους Αγγέλους. Η Εκκλησία είναι ο Νυμφίος Χριστός, η μητέρα του Νυμφίου και οι φίλοι του Νυμφίου.
Έπειτα, στην ιερά εικόνα φαίνεται καθαρά ότι στην Εκκλησία έχει καταργηθή ο θάνατος, αλλά αυτό που ονομάζουμε θάνατο είναι ένας απλός ύπνος. Το σώμα δέχεται την Χάρη του Θεού και αυτό λαμπρύνεται, αλλά και η ψυχή ζη μετά θάνατον, και αν ο άνθρωπος έχει αγιασθή βρίσκεται “εν χειρί Θεού”. Αυτό που συνέβη με την Παναγία, κατά αναλογία, επιθυμούμε να συμβή και σε μάς. Δηλαδή, ευχόμαστε, όταν έλθη η ώρα να φύγουμε από τον κόσμο αυτόν, να είμαστε μέσα στην Εκκλησία, να προσευχόμαστε, να έχουμε τους πνευματικούς πατέρας κοντά μας, να λάβουμε την ευχή τους και κυρίως να κοινωνήσουμε το Σώμα και το Αίμα του Χριστού.
Ακόμη, όπως ο Ιεφωνίας προσπάθησε να ατιμάση το σώμα της Παναγίας και δεν το κατόρθωσε, έτσι υπάρχουν διάφοροι εχθροί, οι οποίοι προσπαθούν να βλάψουν το Σώμα του Χριστού που είναι η Εκκλησία, αλλά δεν κατόρθωσαν ούτε θα κατορθώσουν να κάνουν τίποτε, γιατί η Εκκλησία δεν είναι ένα ανθρώπινο σωματείο, αλλά το Θεανθρώπινο Σώμα του Χριστού. Η Εκκλησία έχει μεγάλη δύναμη, δεν φοβάται απολύτως τίποτε, αλλά σώζει τους πάντας και αυτούς ακόμη τους λεγομένους εχθρούς της, όταν μετανοήσουν.
Από το βιβλίο-Η ΥΠΕΡΕΥΛΟΓΗΜΕΝΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου