«Παροιμίες από την Πάτμο», μέρος Τέταρτο (Δ΄. )

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ  ΠΑΡΑΘΕΜΑΤΑ

ΑΠΟ ΤΟΝ  ΖΗΣΙΜΟ ΒΙΡΒΙΛΛΗ, ΘΕΟΛΟΓΟ – ΦΙΛΟΛΟΓΟ - ΛΑΟΓΡΑΦΟ

 

72 - Εγώ σημειώνω και συ άπεχε. (Λέει ο Θεός!) [Υπήρχε η κακή αντίληψη, ότι όποιος ήταν ανάπηρος και η αναπηρία γινόταν φανερή με κάποιο εξωτερικό σημάδι, ήταν κακός άνθρωπος, γι΄ αυτό και ο Θεός συνιστούσε την αποχή από κοντά του!!1]

73 - Το ξύλο βγήκε απ’ την Παράδεισο.[ ποιό ξύλο?]. . . .

74 - Να τόνε κλαίς τον μοναχό, κι ας είν’ και με τα γένια.[Ακόμα και αν είναι καλόγερος = μοναχός, που είναι συνηθισμένος στη  μοναξιά].

75 - Καλός - κακός καλό(γ)ερος, στην πόρτα της Παράδεισος.(+)[Στην  πόρτα ! Όχι σίγουρα και μέσα! Παρηγοριά!].

76 - Ο καλό(γ)ερος ήβανε το διάολο μεσ’ στο μποκάλι. [Πιο μεγάλη η πονηρία του καλογέρου από του Διαβόλου].

 77 - Xατήρι του βασιλικού ποτίζεται κ’ η γλάστρα.(+)

78 - (ή χάρη  του βασιλικού ποτίζεται κ’ η γλάστρα.)(+

79 - Ξέρει και ο κυρ - γάδαρος τί  ’ναι το κυδωνάτο!  [ Γι’  αυτόν ή γι’ αυτούς που δεν γνωρίζουν και δεν εκτιμούν τα καλά κι ωραία  πράγματα].

80 - Ο λύκος έχει το σβέρκο του χοντρό,γιατί κάνει τις δουλειές του μοναχός του.(+)

80α-Ο λύκος κι αν ηγέρασε κ’ ήλλαξε το μαλλί του,μήτε την γνώμη του ήλλαξε μήτε την κεφαλή του. (+)[Ασφαλώς και δεν αναφέρεται στο λύκο, αλλά στον άνθρωπο!.]

81- Τον ξένο μεσ’ στο σπίτι σου για μάρτυρα τον έχεις.(+)

82- Τον αποσπερινό θυμό, άφηνέ τον το πουρνό.(+)

83- Μην αφήνεις για αύριο, ότι μπορείς να κάμεις σήμερα.(+)

84- Όντες (=όταν) ημπόρου δεν ημπόρου, τώρα που μπορώ δε  μπορώ(;;;) [Όταν μπορούσα, που είχα τα νιάτα, δεν μπορούσα να γλεντήσω γιατί δεν είχα τα χρήματα. Τώρα που μπορώ, που έχω τα χρήματα, δεν μπορώ να γλεντήσω, γιατί δεν έχω τα νιάτα. Είναι και μια παρήχηση του «ημπόρου» και «μπορώ»].

84^α- Γιά κρέας, για τομάρι. [Λεγόταν από τους αυστηρούς γονείς,όταν επρόκειτο να τιμωρήσουν τα παιδιά τους (τα αρσενικά βέβαια με  ξυλοδαρμό) για μεγάλες αταξίες με την έννοια, ότι ή θα γίνονταν «άνθρωποι» = «κρέας» ή «γάιδαροι» =«τομάρια»].

85 - Τώρα πού  ’γίνηκε η θάλασσα γιαούρτι, δεν έχομε   κουτάλια.[ή χάσαμε τα κουτάλια].(+) [Δεν πρόκειται βέβαια για τη θάλασσα!  Απλά η παροιμία είναι αλληγορική].

86 - Πολλές φορές πάει η λα(γ)ήνα  [ή η στάμνα] στο πη (γ)άδι,  μα  απ’  τις πολλές φορές θα σπάσει.(+)

87 - Α(ν) δε σέ ’ξερα, κερά θάλασσα, θα σε πέρναγα  κλουμπώντας.(+) [Αν δε γνωρίζαμε τους κινδύνους θα  διατρέχομε σε κάθε κακοτοπιά. Αφού όμως τους γνωρίζομε είμαστε προσεκτικοί και επιφυλακτικοί].

87^α- Θάλασσα πικροθάλασσα και πικροκυματούσα.(+)

88 - Eγώ στέλλω το σκύλο μου κι ο σκύλος την οριά του (την ουρά του). (+)

89 - Πάρε με στο γάμο σου, να σου πω  «και   του   χρόνου».(+ειρωνική)

90 - Έχε τους πόδας σου ζεστούς, την κεφαλή Σου κρύα, το στόμαχό ελαφρόν  ιατρού μην  έχεις χρείαν  ή  να’ χεις πάντα υγείαν.(Λογία)(++)

91 - Μήτε γάμος δίχως κλάματα μήτε κηδεία χωρίς  γέλια.(+)[Γιατί η χαρά και η θλίψη πάνε μαζί, ανακατωμένες].

92 - Μήτε το διάολο να δεις μήτε το σταυρό σου να κανεις….(+)   Καλύτερα είναι να αποφεύγει κανείς τις κακοτοπιές το Διάβολο) έστω κι υπάρχει ελπίδα να γλυτώσουμε].

93 - Να σου πει ο παπάς στ’ αυτί κι ο διάκος στο μελήγγι (μηνήγγι ΄στο ριζαύτι). [κατάρα].

94 - Να σε πάνε τέσσερις και ο παπάς πέντε. [Κατάρα =]. Να σε πάνε πεθαμένο.

95 - Τούρκο κάνεις φίλο; κράτα κι ένα ξύλο.(+)

96 - Σκότωνε λωλούς πλέρωνε τζερεμέδες.  [;;;]

97 - Ο τρελός είδε το μεθυσμένο και φοβήθηκε.(+) ή (?) [Γιατί;]

98 - Το πολύ ταμάχι χαλάει το στομάχι.(+) [ταμάχι = λαιμαργία]

99 - Bασιλικός μυρίζει εδώ, μα περιβόλι δε θωρώ.[Λεγόταν από κάποιες μητέρες χαριεντικά, όταν λερωνόταν το μωρό τους].

100- Βγάλ’ τη σκούφια σου και βάρα με (ή και χτύπα  με) .(+) [Δηλαδή κι εσύ είσαι ίδιος με μένα, δεν είσαι καλύτερος].

101- Ήθελα να σε φιλήσω μα βρωμά το στόμα μου. (+)[Δικαιολογία]

102- Ήλαχε [ή ήτυχε] του γλάρου ψάρι (ή πίτα.)[Όταν τύχαινε σε  κάποιον κάτι που δεν το περίμενε]

103 - Ο όμοιος τον όμοιο  αγαπά και η κοπριά τα λάχανα.(+)(ή Όμοιος στον όμοιο και η κοπριά στα λάχανα.)(+)

104 - Όπου (=όποιος) καεί στο χυλό (ή στα λάχανα), φυσά και το γιαούρτι.(+)

105 - Δουλειά δεν είχε ο Διάολος κ’ ήδερνε τα παιδιά του. (?)

106 - Η γριά δεν είχε δαίμονα κ’ ηγόρασ’ ένα χοίρο.(?)

107 - Καλόγερος θέ’ να γενώ   να σώσω την ψυχή μου μα δε μ’ αφήνει ο διάολος πού  ’χω μέσ’ στο   βρακί μου.(+) [shocking.   υπό αίρ.]

107α  (ή  Ήθελα ν’  αγιάσω μα ο Διάολος δε μ’  αφήνει.)(+)

108 - Τώρα που βρήκαμε τον παπά ας θάψομε μερικούς  ζωντανούς.[Όταν βρίσκομε καλές ευκαιρίες να τις εκμεταλλευόμαστε].

109 - Ό, τι βρέξει ας κατεβάσει.[Σε κατάσταση απελπιστική. Μοιάζει με τις:» « Το πεπρωμένον φυγείν αδύνατον» και το « Ότι γράφει δεν ξεγράφει»].

110 -  Απομονή, απομονή [ = υπομονή – υπομ υπομονή] ηπήρε ο    διάολος το μ. . . . [shοcking – υπό αίρ.]

111 - Όπου[=όποιος] κάθεται καλά και καλύτερα  γυρεύει, ο διάολος του κώλου του κουκιά του μα(γ)ειρεύει.(+)

112 - Κάνε το καλό  και ρίχτο στο γιαλό.(+) [Κι  ας πάει χαμένο].

113 - Ο γέρος πάει ή από πέσιμο ή από χέσιμο.(+)

114 - Η τιμή τιμή δεν έχει και χαρά  ’στόν που την έχει.(+)

 

115 - Ο διάολος έχει πολλά ποδάρια.(+)

116 - Έβαλε ο Διάολος την ουρά του.(+)

 

117 - Καιρός φέρνει τα λάχανα, καιρός τα παραπούλια.(+)

 

118 - Από πίτα που δεν τρως τί  σε μέλλει  (ή τί σε νοιάζει) κι αν καεί.(+)

119 - Όσα φέρνει η ώρα δεν τα φέρνει ο χρόνος όλος.(+)

 

120 - Τα στερνά νικούν τα πρώτα.(+)

(ἕπεται συνέχεια!!!)