Ο Προστάτης

Τέλος φόρμας

Ποια τα συμπτώματα του καρκίνου

 του προστάτη;

Κατά τα πρώιμα στάδια, ο καρκίνος του προστάτη, συχνά δεν προκαλεί συμπτώματα επί πολλά χρόνια. Στην πραγματικότητα, αυτοί οι καρκίνοι, συχνά ανιχνεύονται για πρώτη φορά από μία ανωμαλία σε ένα αιματολογικό τεστ (PSA, θα συζητηθεί πιο κάτω), ή από ένα σκληρό οζίδιο(πρήξιμο) επάνω στον προστάτη, το οποίο εντοπίζει το δάκτυλο του γιατρού κατά την εξέταση ρουτίνας. Σπανίως, σε πιο προχωρημένες περιπτώσεις, ο καρκίνος μπορεί να διογκωθεί και να πιέσει την ουρήθρα. Σαν αποτέλεσμα, περιορίζεται η ροή των ούρων και γίνεται δύσκολη η ούρηση. Οι ασθενείς επίσης, μπορεί να αισθανθούν κάψιμο κατά την ούρηση ή αίμα στα ούρα. Καθώς ο όγκος συνεχίζει να αυξάνεται, μπορεί να αποκλείσει τελείως την ροή των ούρων, με αποτέλεσμα επώδυνη απόφραξη και διόγκωση της ουροδόχου κύστης. Όμως, τα συμπτώματα αυτά από μόνα τους, δεν επιβεβαιώνουν την παρουσία καρκίνου του προστάτη. Και ο λόγος είναι ότι, πολλά από αυτά τα συμπτώματα (τα οποία είναι καλοήθη), μπορούν να εμφανιστούν σε άνδρες οι οποίοι πάσχουν από καλοήθη ( μη καρκινωματώδη) διόγκωση του προστάτη, η οποία αποτελεί τη συχνότερη μορφή διόγκωσης του προστάτη. Όμως, , εάν εμφανισθούν αυτά τα συμπτώματα, θα πρέπει το ταχύτερο να γίνει μια αξιολόγηση της κατάστασης από ένα γιατρό, ώστε να αποκλεισθεί ο καρκίνος και να χορηγηθεί η κατάλληλη θεραπευτική αγωγή.

Κατά τα προχωρημένα στάδια εξέλιξης, ο καρκίνος του προστάτη μπορεί να εξαπλωθεί τοπικά, στους γύρω ιστούς ή στους κοντινούς λεμφαδένες. Στη συνέχεια, ο καρκίνος μπορεί να εξαπλωθεί ακόμη πιο μακριά (μεταστάσεις), σε άλλες περιοχές του σώματος. Τα συμπτώματα της μεταστατικής νόσου, περιλαμβάνουν εξασθένηση, γενική αδιαθεσία και απώλεια βάρους. Ο γιατρός, κατά τη διάρκεια της δακτυλικής εξέτασης, μπορεί καμιά φορά να εντοπίσει τοπική εξάπλωση στους γύρω ιστούς.

Δηλαδή, μπορεί να αισθανθεί ένα σκληρό, καθηλωμένο ( δηλαδή, μη κινητό) όγκο, ο οποίος εκτείνεται από τον προστάτη και πέρα. Ο καρκίνος του προστάτη, συνήθως δημιουργεί μεταστάσεις πρώτα στο κατώτερο τμήμα της σπονδυλικής στήλης η στα οστά της λεκάνης, προκαλώντας έτσι πόνο χαμηλά στη μέση ή στην λεκάνη. Ο καρκίνος μπορεί στη συνέχεια να εξαπλωθεί προς το ήπαρ και τους πνεύμονες. Λόγω των μεταστάσεων στο ήπαρ, μπορεί να εμφανισθεί πόνος στην κοιλιά και, σε σπάνιες περιπτώσεις, ίκτερος (κίτρινο χρώμα στο δέρμα). Οι μεταστάσεις προς τους πνεύμονες, μπορούν να προκαλέσουν πόνο στο στήθος και βήχα.

Ποιες είναι οι εξετάσεις για την ανίχνευση και τον έλεγχο του καρκίνου του προστάτη;

Πέρα από την δακτυλική εξέταση, η οποία, όπως τονίσθηκε, πρέπει να αρχίσει να εφαρμόζεται από την ηλικία των 40 ετών, υπάρχει και το τεστ PSA, το οποίο είναι ένα απλό, επαναλήψιμο και σχετικά ακριβές αιματολογικό τεστ. Χρησιμοποιείται για να εντοπίζει μια πρωτεΐνη (το ειδικό αντιγόνο του προστάτη-Prostate Specific Antigen), το οποίο απελευθερώνεται από τον προστάτη και κυκλοφορεί στο αίμα. Στα άτομα που πάσχουν από καρκίνο του προστάτη, το επίπεδο του PSA, είναι συνήθως υψηλότερο από 4ng/mL, έναντι των ατόμων που δεν πάσχουν.

Όμως, υπάρχουν διάφορες καταστάσεις, όπως το μεγάλο μέγεθος του προστάτη, φλεγμονή και λοίμωξη, όπου το PSA μπορεί να είναι αυξημένο. Για το λόγο αυτό το τεστ PSA είναι πολύτιμο σαν μέσο ελέγχου του καρκίνου του προστάτη. Με βάση τη γενική αξιολόγηση κινδύνου για ανάπτυξη καρκίνου συνίσταται περαιτέρω έλεγχος. Για παράδειγμα, οι ασθενείς που ευρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο για εμφάνιση καρκίνου του προστάτη, λόγω οικογενειακού ιστορικού η λόγω υψηλού αρχικού PSA, θα πρέπει να υποβάλλονται σε συχνότερη αξιολόγηση (συνήθως κάθε χρόνο).

Η Αμερικανική Ουρολογική Εταιρία, το 2009 εξέδωσε τις κατευθυντήριες οδηγίες για τον καρκίνο του προστάτη. Σύμφωνα με αυτές, οι άνδρες στην ηλικία των 40 ετών, θα πρέπει να υποβάλλονται στο αρχικό τεστ PSA και σε δακτυλική εξέταση, για την εξακρίβωση πιθανού  κινδύνου για καρκίνο του προστάτη. Ανάλογα με τα ευρήματα των αρχικών αυτών εξετάσεων, και τούς ατομικούς παράγοντες κινδύνου (οικογενειακό ιστορικό, φυλετική καταγωγή), συνιστά περαιτέρω έλεγχο.

Όταν τα αποτελέσματα του τεστ PSA είναι κάτω από 4ng/mL, τότε θεωρούνται γενικά φυσιολογικά. Όμως, πρόσφατα έχει εμφανιστεί μια τάση, όλοι οι ασθενείς με PSA περισσότερο από 2,5 ng/mL, να υποβάλλονται σε βιοψία, ώστε να μπορεί να ανιχνευθεί ο καρκίνος σε πολύ πρώιμο στάδιο (το οποίο πιθανότατα να μπορεί θεραπευθεί μόνιμα). Στις οδηγίες αυτές δεν περιλαμβάνεται ένα συγκεκριμένο σημείο (δηλαδή μια συγκεκριμένη τιμή PSA), αλλά συμβουλεύει ότι θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όλοι οι άλλοι παράγοντες κινδύνου ώστε να ληφθεί μια απόφαση κατά πόσο η όχι να πραγματοποιηθεί μια βιοψία. Ένας από τους κρίσιμους παράγοντες που χρειάζεται να λαμβάνονται υπόψη, είναι ρυθμός κατά τον  οποίο η τιμή του PSA αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου, σε επαναλαμβανόμενες εξετάσεις.

Τιμές μεταξύ 4 και 10, θεωρούνται οριακές. Αυτές οι οριακές τιμές, ερμηνεύονται στα πλαίσια της ηλικίας του ασθενούς, των συμπτωμάτων, του οικογενειακού ιστορικού και των μεταβολών των  τιμών του PSA με την πάροδο του χρόνου. Αποτελέσματα μεγαλύτερα του 10, θεωρούνται μη φυσιολογικά, και υποδηλώνουν την πιθανότητα καρκίνου του προστάτη. Έχει αποδειχθεί, ότι όσο υψηλότερη είναι η τιμή του PSA, τόσο πιθανότερη είναι η διάγνωση για καρκίνο του προστάτη. Επιπλέον, το επίπεδο του PSA, έχει την τάση να αυξάνεται όταν ο καρκίνος έχει αρχίσει να δημιουργεί μεταστάσεις. Πολύ υψηλές τιμές, όπως 30 ή 40 και πάνω, συνήθως προκαλούνται από καρκίνο του προστάτη.

Τι είναι οι ψευδώς θετικές τιμές του τεστ PSA;

Ψευδώς θετικές αυξημένες τιμές του τεστ PSA, οφείλονται σε καταστάσεις διαφορετικές από τον καρκίνο του προστάτη. Για παράδειγμα, η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη και η λοίμωξη ή φλεγμονή του προστάτη (προστατίτιδα), από οποιαδήποτε αιτία, μπορεί να αυξήσει την τιμή του PSA. Ας  σημειωθεί ότι, ακόμα και μια δακτυλική εξέταση ή εκσπερμάτωση εντός των προηγούμενων 48 ωρών, μπορεί καμιά φορά να προκαλέσει αύξηση του PSA. Οι ψευδώς θετικές αυξήσεις, ευρίσκονται συνήθως μεταξύ 4 και 10, μπορούν να φτάσουν μέχρι το 25 είτε 30.
Όλες αυτές οι υψηλότερες τιμές, καθιστούν επιβεβλημένη την προσοχή στην ερμηνεία, επειδή μπορεί όντως να υπάρχει καρκίνους του προστάτη. Άλλες ασθένειες, που δεν έχουν σχέση με τον προστάτη, φάρμακα, τροφές .κάπνισμα και αλκοόλ, δεν προκαλούν ψευδώς θετικές αυξήσεις στο PSA. Η ευαισθησία του τεστ PSA για την ανίχνευση του καρκίνου του προστάτη είναι μεγάλη. Όμως, είναι μικρή για τη δυνατότητα αυτού τεστ στο να αποκλείει άλλες διαγνώσεις, αφού υπάρχουν και άλλες καταστάσεις που μπορούν να δώσουν ψευδώς θετικές αυξήσεις του PSA. Πρόσφατα, έχουν επέλθει ορισμένες βελτιώσεις στην μεθοδολογία του PSA .

Μια απ' αυτές τις βελτιώσεις, είναι η αναλογία PSA. Αυτή η αναλογία, προσδιορίζεται διαιρώντας την ποσότητα του PSA που κυκλοφορεί ελεύθερα στο αίμα, διά της ποσότητας του PSA που είναι συνδεδεμένο με πρωτεΐνες μέσα στο αίμα. Η έρευνα έχει δείξει ότι, το PSA που κυκλοφορεί ελεύθερα στο αίμα, έχει την τάση να σχετίζεται με την καλοήθη υπερπλασία του προστάτη, ενώ το PSA το οποίο είναι συνδεδεμένο με πρωτεΐνες, έχει την τάση να συνδέεται με τον καρκίνο του προστάτη. Έτσι, μια υψηλή αναλογία PSA, υποδηλώνει μια ψευδώς θετική αύξηση του PSA και δεν συνηγορεί με τη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη. Αντιθέτως, μια υψηλή τιμή του PSA με χαμηλή αναλογία PSA, ευνοεί τη διάγνωση για καρκίνο του προστάτη.

Πρόσφατες βελτιώσεις και τροποποιήσεις του PSA

Μια άλλη πρόσφατη τροποποίηση του τεστ PSA, βασίζεται στην παρατήρηση ότι, καθώς οι άνδρες μεγαλώνουν, η ποσότητα του PSA στο αίμα μπορεί φυσιολογικά να αυξάνεται, χωρίς την παρουσία καρκίνου του προστάτη. Έτσι, οι γιατροί μπορούν να Χρησιμοποιούν αυτό το οποίο αναφέρεται σαν PSA ειδικό για την ηλικία, ιδιαίτερα όταν πρόκειται να αξιολογήσουν ενδιάμεσες τιμές του PSA. Σ' αυτό το ειδικό για την ηλικία PSA, οι φυσιολογικές τιμές, προσαρμόζονται προς την ηλικία του ασθενούς. Έτσι, το εύρος των φυσιολογικών τιμών για άνδρες ηλικίας γύρω στα σαράντα είναι 0 έως 2,5, για άνδρες γύρω στα πενήντα 0 έως 3,5, για την ηλικία των 60 , 0 με έως 4,5 και για άνδρες σε ηλικία γύρω στα 70 και παραπάνω, 0 έως 6,5. Συνεπώς, σαν παράδειγμα, μια τιμή PSA 4, θα εθεωρείτο οριακή για άνδρες σε ηλικία των 30 και των 40, αλλά θα μπορούσε να είναι φυσιολογική για άνδρες σε ηλικία των 50, 60 και 70.

Τέλος, μια ακόμα βελτίωση της αξιολόγησης του PSA, είναι αυτό που ονομάζεται PSA slope. Πρόκειται για τον υπολογισμό του  ρυθμού ή της ταχύτητας με την οποία μεταβάλλεται η τιμή του PSA σε επαναλαμβανόμενες εξετάσεις. Όσο ταχύτερη είναι η αύξηση του PSA, τόσο πιθανότερη είναι η παρουσία καρκίνου του προστάτη.

Μια πολύ καινούργια μέθοδος είναι το PCA3 (Prostate cancer gene 3). Αυτή η μέθοδος στηρίζεται στα γονίδια και πραγματοποιείται σε δείγμα ούρων. Παρουσιάζει εξαιρετική εξειδίκευση για τη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη και, σε αντίθεση προς το PSA, το PCA3 δεν αυξάνεται σε καταστάσεις όπως η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη.

Θεραπευτική αγωγή του καρκίνου του προστάτη

Η θεραπευτική αγωγή του  καρκίνου προστάτη, εξαρτάται από τον βαθμό κακοήθειας του όγκου, την έκταση, την ύπαρξη μεταστάσεων ή μη, την ηλικία και τη γενική κατάσταση του άρρωστου. Χρησιμοποιείται η χειρουργική αγωγή, η ακτινοθεραπεία, η ορμόνοθεραπεία και η χημειοθεραπεία.

Πηγή: Υγείαonline.gr

Επιμέλεια άρθρου υγείας: Συντακτική Ομάδα Υγείαonline

http://ygeiaonline.gr/