Ο ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

Ο ΄Αγιος Νικόλαος και οι Πάτμιοι

ΟΙ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΕΣ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΣΤΗ ΧΑΡΗ ΤΟΥ

΄Ενας από τους πιο αγαπημένους και συμπαθείς Αγίους των Πατμίων είναι ο ΄Αγιος Νικόλαος, Επίσκοπος Μύρων της Λυκίας. Φυσικά δεν θα μπορούσε να μην είναι τόσο αγαπητός εφόσον είναι ΄Αγιος των Ναυτικών, ο Προστάτης και ο Πηδαλιούχος των πλοίων. Σ΄Αυτόν καταφεύγουν συγγενείς και φίλοι των ναυτιλομένων για να παρακαλέσουν τον ΄Αη Νικόλα, να προστατεύει αυτούς που ταξιδεύουν.

Διάσπαρτα είναι στο Νησί τα Εξωκκλήσια προς τιμήν Του.

Την πρώτη θέση κατέχει ο Ενοριακός Ναός στο Λιμάνι της Σκάλας, ο οποίος ανακαινίσθηκε «εκ βάθρων» τα τελευταία χρόνια. Στη Σκάλα επίσης και συγκεκριμένα στο Καστέλλι (μαζί με τον ΄Αη Γιώργη) βρίσκεται το Εξωκκλήσι του ΄Αη Νικόλα, ιδιοκτησίας της οικογένειας Κρητικού. Η πρόσβαση δεν είναι και τόσο άνετη, γιατί ο δρόμος δεν είναι καλός, αλλά η τοποθεσία μαγευτική.

Στην άλλη πλευρά του Καστελλιού, πριν από λίγα χρόνια η οικογένια του Λουκά Βιολέντη έκτισε έναν περικαλλέστατο Ναΐσκο στη μνήμη του αδικοχαμένου παιδιού της Νικόλα.

Στην είσοδο του συγκροτήματος του Ιερού Σπηλαίου της Αποκαλύψεως βρίσκεται το υποβλητικό Παρεκκλήσιο του Αγίου Νικολάου, με τοιχογραφίες, φθαρμένες δυστυχώς σε πολλά σημεία.

Η είκόνα του Αγίου Νικολάου (22x19 εκ.) του 11ου αιώνα.   Οι μικροσκοπικές της ψηφίδες είναι από χρυσό καί σμάλτο.

 Είναι η αρχαιότερη ψηφιδωτή τής "μικρογραφικής ομάδας"

 και θεωρείται κτήμα τού Οσίου Χριστοδούλου.

Φυλάσσεται στο Μεγάλο Σκευοφυλάκειο της Μονής

 Στη Χώρα και στην Ιερά Μονή του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, κοντά στα «Καμπαναριά» και δίπλα από το «Αρχονταρίκι - Γουμενικό» υπάρχει το Εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου. Η παράδοση της Μονής αναφέρει ότι στο χώρο αυτό προσευχόταν ο ΄Οσιος Χριστόδουλος και μάλιστα σε μια γωνιά υπάρχει ένα ξύλο, τοποθετημένο οριζόντια, πάνω στο οποίο ακουμπούσε το κεφάλι του κατά τη διάρκεια της προσευχής του (θα πρέπει κάθε Πάτμιος σε δεδομένη ευκαιρία, να ζητήσει να προσκυνήσει τον ιερό αυτό χώρο).

Σε μικρή απόσταση από την Ιερά Μονή βρίσκεται ο ΄Αη Νικόλας των Απαλωνιών (την ονομασία του την οφείλει στο γεγονός ότι βρισκόταν κοντά στα αλώνια της Μονής και χρησίμευε για τον Εκκλησιασμό των εργατών και του επιστάτη των αλωνιών) και αποτελούσε μέρος της οικίας του Αρχιεπισκόπου Νεοφύτου Γριμάνη, που στη συνέχεια περιήλθε, από προίκα, στην ιδιοκτησία του Ποθητού Νικολαίδη. Σήμερα ανήκει στην αρχαιολογική υπηρεσία, από δωρεά της οικογενείας του αειμνήστου Περικλή Βάλβη και στεγάζεται το λαογραφικό μουσείο της Πάτμου. Στο Παρεκκλήσιο υπάρχουν Εικόνες μεγάλης αξίας και μάλιστα στο Εικονοστάσιο διασώζεται η επιγραφή: «Εγένετο το παρόν τέμπλον δ΄εξόδων Νεοφύτου αρχιερέως ανεκαινίσθη διά συνδρομής και εξόδων Νικηφόρου Ασημίτση εν έτει 1816, Ιανουαρίου 2».

Κοντά στη συνοικία της Μεγάλης Παναγιάς βρίσκεται ο ΄Αη Νικόλας ο Κουδουνάς, ή του Καράσερη από το επώνυμο του ιδιοκτήτη. Το όνομά του το οφείλει στο γεγονός ότι εκεί «εσταυλίζοντο» τα πρόβατα της Μονής και από τα «κουδούνια τους» πήρε αυτή την επωνυμία. Στο διώροφο πύργο του έμεναν οι βοσκοί της Μονής, οι οποίοι εκκλησιαζόντουσαν στο Ναό αυτό. Πριν από πενήντα χρόνια περίπου έμεινα η Σοφίκα Ματθαίου με το γιό της το Νικόλα. Σήμερα με ευθύνη της Ιεράς Μονής γίνεται προσπάθεια για την ανακαίνιση των κτισμάτων αυτών.

Κοντά στην πλατεία της Αγιά- Λεβιάς βρίσκεται ο ΄Αη Νικόλας ο Γέρος ή του Ταλλαρά. Το πρώτο προσωνύμιο οφείλεται στο ότι ο ΄Αγιος απεικονίζεται σαν «γέρος», το δε δεύτερο στον πρόγονο του τελευταίου κτήτορα με το όνομα Ανδριανόπουλος (το «κοσμητικό επίθετο «Ταλλαράς», του το «κόλλησαν» γιατί κάθε φορά που επέστρεφε από την Κωνσταντινούπολη, στην οποία έκανε εμπόριο καλτσών, από την καλτσοβιομηχανία της Πάτμου, έλεγε ότι: «να, έφερα πολλά τάλλαρα»).

Εξωκκλήσια του Αγίου Νικολάου βρίσκονται επίσης στην περιοχή προς «τα Τρία»   και στου «Μάγκουρη». Νότια της Χώρας και κοντά στον «Αρτικοπό» βρίσκεται ο ΄Αη Νικόλας της Κατσούραινας, κοντά στην ομώνυμη πηγή (πηγάδι), από το οποίο μέχρι πρόσφατα οι «Χωριανές» γέμιζαν τις λαΐνές τους. Σε έγγραφο (χοτζέτι) του 1733 υπάρχει η υπογραφή: « Φραντζής Κατζούρας κατά καιρόν Βοεβόδας». Στο πετροκοπιό του Μανώλακα υπάρχει το ομώνυμο Εξωκκλήσι του Αγίου Νικολάου, ιδιοκτησία σήμερα της Ιεράς Μονής «Ευαγγελισμός Μητρός Ηγαπημένου».

Προς τα δυτικά της Χώρας και κοντά στον «Κοσκινά» - κάτω από το Νιοχώρι - βρίσκεται το Εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, δίπλα από το Εκκλησάκι του Αη Παντελέμονα, που ανήκουν στην οικογένεια Φέγγαρου.

Στα Σάψιλα υπάρχει το ιδιαίτερα γραφικό Ναΐδριο που το φροντίζει η οικογένεια του Θεολόγου Ματθαίου και καθημερινά οι ψαράδες μας και οι ναυτικοί μας, διατηρούν άσβεστο το καντηλάκι του. Η παράδοση αναφέρει ότι « η κερά το Μαριό, κατηφόριζε από τα Τρία και από τον ΄Αη Σίδερο, κάθε Σάββατο βράδυ για να ανάψει τα καντηλάκια του Αγίου. ΄Ένα Σάββατο ανοίγοντας την πόρτα, αντίκρυσε πέντε, έξι πειρατές να κοιμούνται. Δεν φοβήθηκε, παρακάλεσε «από μέσα της» τον ΄Αγιο, λέγοντάς του: «αν θέλεις να σε θυμιάσω και να ανάψω το καντήλι σου, κοίμησέ τους για τα καλά». Προσπαθώντας να μην πατήσει πάνω σε κάποιον απ΄ αυτούς, θύμιασε, άναψε τα καντήλια και πήρε το δρόμο για τη Χώρα, με όση δύναμη είχε. Οι πειρατές, μετά από λίγο, ξύπνησαν, μάλλον από την μυρωδιά του λιβανιού, κατάλαβαν τι είχε συμβεί και άρχισαν να ψάχνουν, αλλά ευτυχώς δεν πρόλαβαν την ηλικιωμένη στα χρόνια, μα γενναία στη ψυχή αρχόντισσα της Χώρας.

Στο βόρειο μέρος της Πάτμου, πέρα από τον Κάμπο και στην περιοχή ΄Αβδελος, ή Εύδηλος υπάρχει το πολύ παλιό Εξωκκλήσι του Αγίου Νικολάου (η ανέγερσή του αποδίδεται στους εργάτες που έφερε ο ΄Οσιος Χριστόδουλος) που το επιμελείται η οικογένεια Γιαμαίου.

Πρέπει να τονιστεί, ότι πέρα από τα αναγραφόμενα Εξωκκλήσια,  πιθανόν κάποιο να μας διαφεύγει.

Σε πάρα πολλές Εκκλησίες, αφιερωμένες σε άλλους Αγίους, υπάρχει και η Εικόνα του Αγίου Νικολάου, απόδειξη του σεβασμού και της αγάπης που τρέφει ο λαός μας απέναντί του.   
Μ.Ι.Μ.

 ΠΗΓΗ: http://www.patmostimes.gr/index.php/home/58-topika/4289-agios-nikolaos-patmos