Τά Τάματα

Οι αναθηματικές πρακτικές:

 η περίπτωση των ταμάτων

  Νικόλαος Ζαχαράκης, Msc Λαογραφίας

Ο όρος αναθηματικές πρακτικές περιγράφει το σύνολο εκείνων των ενεργειών που ορίζουν το πλαίσιο της ανταποδοτικής σχέσης η οποία διαμορφώνεται ανάμεσα στον πιστό και το αντικείμενο της λατρείας του. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται τα τάματα, οι προσκυνηματικές επισκέψεις αλλά και η ρασοφορία ή η προσφορά άμισθης εργασίας σε ένδειξη ευχαριστίας για την θαυματουργική επέμβαση ενός αγίου.

Τα τάματα είναι μεταλλικά ομοιώματα που απεικονίζουν ανθρώπινες μορφές, μέρη του ανθρωπίνου  σώματος, ζώα, πλοία αλλά και διάφορα άλλα αντικείμενα, για την θεραπεία ή την προστασία των οποίων οι πιστοί επικαλούνται την παρέμβαση του θείου. Είναι κατασκευασμένα από λεπτές μεταλλικές πλάκες οι οποίες κόβονται στο σχήμα του αντικειμένου ή του προσώπου το οποίο παριστάνουν .

Στα νησιά συναντά κανείς και ολόκληρα ομοιώματα καραβιών κατασκευασμένα από χρυσό και ασήμι τα οποία οι ιδιοκτήτες τους αφιέρωσαν στην Παναγία ή σε κάποιον άγιο σε ένδειξη ευγνωμοσύνης για την θαυματουργική διάσωση τους. Σε άλλες περιοχές οι πιστοί αφιέρωναν υπερμεγέθεις λαμπάδες ή και ανθρώπινα ομοιώματα κατασκευασμένα από κερί. Τέτοιες λαμπάδες μπορεί να δει κανείς ακόμη και σήμερα  στο μοναστήρι της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας στα Κύθηρα.

Με κερωμένο νήμα  συνήθιζαν να ζώνουν και την εκκλησία του αγίου ή καμιά φορά και όλο τον οικισμό σε μια παραλλαγή του εθίμου της περιάροσης. Τα τάματα τα έφερναν οι ίδιοι οι προσκυνητές στις εκκλησίες περπατώντας πολλές φορές ξυπόλυτοι επί ώρες. Η μορφή αυτή της προσκυνηματικής οδοιπορίας σε κάποιες περιπτώσεις  αποτελούσε από μόνη της ένα είδος τάματος.

Εξίσου διαδεδομένη πρακτική αποτελούσε και η ρασοφορία ή αλλιώς ρασοφόρεμα. Σε μια εποχή που η παιδική θνησιμότητα ήταν σε υψηλά επίπεδα  οι γονείς που είχαν άρρωστα παιδιά συνήθιζαν να τα τάζουν στην Παναγία ή τους αγίους. Σε αντάλλαγμα για την θεραπεία τα παιδιά αναλάμβαναν την υποχρέωση να ντυθούν το ράσο για μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο προσφέροντας ταυτόχρονα τις υπηρεσίες τους σε βοηθητικές δουλειές. Στην Πελοπόννησο οι νέοι που έβαζαν το ράσο ονομάζονταν ταματάρηδες ή ταματαραίοι και ήταν υποχρεωμένοι να εργάζονται αμισθί για κάποιο διάστημα στα εκκλησιαστικά ή μοναστηριακά κτήματα.

ΠΗΓΗ: http://www.pemptousia.gr

 "Ο Πάτμιος" σημειώνει:

Σχετικά με τό «τάξιμο», κυρίως από την πλευρά της Μητέρας, να αφιερώσει στην Εκκλησία, το  παιδί που  είχε πρόβλημα υγείας, προκειμένου ο Θεός να το κάνει καλά, ενθυμούμαι την περίπτωση του συμμαθητή μου στην Πατμιάδα Εκκλησιαστική Σχολή, αείμνηστου Ζ.Μ. τόν οποίο είχε «τάξει» η Μητέρα του, αλλά εκείνος, στη Πέμπτη (Ε΄) τάξη [σήμερα, δευτέρα (Β΄) Λυκείου], διαβάζοντας το βιβλίο «Πίσω μας στέκει ο Θεός» (ενός Γάλλου συγγραφέα), απεφάσισε να γίνει γιατρός. Τον ταλαιπωρούσε όμως πολύ έντονα η συνείδησή του, γιατί δεσμευόταν από το  «τάξιμο» της Μητέρας του. Εξομολογήθηκε στον τότε Γέροντα μας π. Αμφιλόχιο Μακρή, ο οποῖος, με την πνευματικότητα και τη Θεϊκή του Φώτιση, του είπε να πράξει, όπως του έλεγε η καρδιά του και να μην δεσμεύεται από την υπόσχεση της Μητέρας του. Πράγματι ο συμμαθητής μας, ακολούθησε τη φωνή της καρδιάς του και έγινε ένας περίφημος και με μεγάλη προσφορά στην κοινωνία, γιατρός. Τώρα βρίσκεται στον Ουρανό! Άς είναι αιωνία η μνήμη σου αγαπημένε μας Ζ.

Γέροντα Αμφιλόχιε, δίνε μας από το Θρόνο του Θεού την Ευλογία Σου!