Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης: Αιώνιος φοιτητής και αιώνιος δάσκαλος του γένους!
Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1851-1911).
Στις 3 Ιανουαρίου του 1911 εκοιμήθη ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης και “ανεστήθη” ο Μέγα-Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης… Έχουν περάσει 110 χρόνια! Αλλά είναι πάντα παρών ανάμεσά μας και πάντα νέος και ακμαίος!
Κάθε χρόνο, την παραμονή της κοιμήσεώς του, τον ξενυχτάμε για το αγγέλιασμά του, την αγωνία του θανάτου του. Κάποιοι θα έλεγαν, ίσως, και την προσδοκία του θανάτου του από τον ίδιο, αφού τυραννίστηκε μέσα στην στέρηση όσο ζούσε. Είναι δύσκολο, όμως, για έναν δημιουργό να πιστέψουμε πως δεν είχε ακόμη κατά νουν να σκαρώσει και πολλά άλλα έργα! Θα πρέπει, επίσης, να προσθέσουμε πως για ένα καλλιτέχνη η περιουσία, το βιος του και ο πλούτος του είναι το έργο του.
Σήμερα, λοιπόν, συμπληρώνονται 110 χρόνια από την κοίμησή του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη και ουσιαστικά αυτό αποτελεί μια μεγάλη γιορτή για όλους και ιδιαίτερα τον ελληνικό πολιτισμό. Δεν ξέρω πόσο επίσημα θα εορταστεί η επέτειος αυτή… Το σίγουρο, πάντως, είναι ότι οι εραστές του έργου θα την τιμήσουν καθώς της πρέπει.
Άλλωστε η σημασία του έργου δεν κλείνεται στα “στενά” όρια της λογοτεχνίας και της ποιητικής του ευαισθησίας. Ήταν ο ίδιος ένας έκτακτος δοκιμιογράφος και μάλιστα σε συνδυασμό με τα πεζογραφικά του έργα. Μέσα στα ίδια του τα διηγήματά, τις νουβέλες και τα μυθιστορήματα που έγραψε, βρίσκει τον τρόπο για να μιλήσει για την νεοελληνική ζωή. Και, ιδιαίτερα, τον τρόπο ζωής στην πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους που δημιούργησε η Επανάσταση του 1821. Όπως γνωρίζουν, μάλιστα, οι αναγνώστες του ο σκιαθίτης αγαθός γίγαντας δεν χαρίζεται σε κανέναν! Η φτώχεια και οι στερήσεις του δεν του κλείνουν το στόμα! Έτσι, ο λόγος του δημιουργεί αντιδράσεις και γι’ αυτό ο ίδιος επανέρχεται ξανά για να τους απαντήσει! Και πάλιν μέσα από τα διηγήματα και τις νουβέλες του, για να ξεκαθαρίσει τις θέσεις του και να τους βάλει κι αυτούς στην δική τους θέση.
Το φτωχό παιδί από την Σκιάθο που έγινε πατέρας και αποκούμπι του γένους σε περίοδο ελευθερίας! Και μάλιστα μέχρι σήμερα! Αρκεί να θυμηθούμε την φράση του Οδυσσέα Ελύτη: «Όπου και να σας βρίσκει το κακό, αδερφοί, / Όπου και να θολώνει ο νους σας, / μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό / και μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη»!
Δεν είμαι από αυτούς που χαρακτηρίζουν τον Παπαδιαμάντη ως τον άγιο των Γραμμάτων μας και κοσμοκαλόγερο· και ας είναι! Και αγίους των γραμμάτων μας έχουμε και κοσμοκαλόγερους πλήθος, επίσης! Αλλά και πάλιν δεν θα το κρίνω εγώ! Δεν θα πρέπει ελαφρά τη καρδία να τον χαρακτηρίζουμε ως άγιο, γιατί μετά μας ξαφνιάζουν και οι κάποιες ανθρώπινές του αδυναμίες με τις οποίες και πορεύτηκε στη ζωή του! Τα της αγιότητας είναι άλλης τάξεως πράγματα! Κανένας, όμως, δεν αμφισβητεί πως ήταν ένας άνθρωπος της Εκκλησίας, και μάλιστα ψάλτης, και μέσα και από αυτήν την μεγάλη παιδεία προερχόταν το πνεύμα των περισσοτέρων έργων του! Άλλωστε, αυτή ήταν η παιδεία και η κουλτούρα ολοκλήρου του ελληνικού λαού! Και γι’ αυτό φαίνεται, ακόμη, εγγίζει και παρηγορεί τον κόσμο.
Και γι’ αυτό, λοιπόν, πρόκειται
για τον Μεγα-Αλέξανδρο του νεοελληνικού μας βίου!
Αυτός βρίσκεται ανάμεσα στον Μακρυγιάννη -με τα φοβερά του γραπτά- και τον Νίκο
Γαβριήλ Πεντζίκη, και πολλούς άλλους ενδιάμεσα βεβαίως, που συνθέτουν την
εθνική μας ευαισθησία, ιδιαιτερότητα και αυτογνωσία, μέσα από τον γραπτό λόγο.
Και όλα αυτά δεν εξαντλούνται στην ποίηση, την πεζογραφία, την δοκιμιογραφία,
αλλά βλέπεις τους ίδιους καημούς, της Ρωμηοσύνης, να αναπτύσσονται και στην
μουσική, την ευρύτερη φιλολογία, στην ιστοριογραφία, την θεολογία…
Τα θαύματα, λοιπόν, του Παπαδιαμάντη είναι συγγραφικά, λογοτεχνικά! Εκεί βρίσκονται οι ιδιαίτεροι του καημοί! Και η συγγραφική προσφορά στα γράμματα μας και την ελληνική τέχνη αποτελεί μια σύναξη και σύνοψη βιωμάτων, σε συνδυασμό με μια ξεχωριστή προσωπική ποιητική κατάθεση ψυχής.
Μας φτάνει λοιπόν μας περισσεύει ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης ο ποιητής της ελληνικής πεζογραφίας. Άλλο παραδοξολόγημα και αυτό αλλά έτσι είναι: Ο ποιητής της πεζογραφίας!
Ο αιώνιος φοιτητής της Φιλοσοφικής Σχολής της Αθήνας και συνάμα πλέον, και εσαεί, ένα αιώνιο μάθημα για τους φοιτητές της! Όπως, και όλων των άλλων σχολών στις οποίες διδάσκονται νεοελληνικές σπουδές! Στην ουσία ένας καθηγητής, κοσμήτορας, πρύτανης και υπουργός (υπηρέτης) των ελληνικών γραμμάτων και της αισθητικής μας!
Αιωνία του η μνήμη!
ΠΗΓΗ: https://www.pemptousia.gr/2022/01/alexandros-papadiamantis-eonios-fititis-ke-eonios-daskalos-tou-genous/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου