Η Γλώσσα μου...

Ἀνακαλύπτω τὶς ρίζες τῶν λέξεων – Ἀληθεύοντες ἐν γλώσσῃ

Εἶναι παρήγορο ὅτι ὅλο καὶ περισσότεροι Ἕλληνες διανθίζουν τὸν λόγο τους μὲ ἀρχαῖα γνωμικά. Ὁρισμένες φορὲς δὲν γνωρίζουν τὴ σημασία τους μὲ ἀποτέλεσμα νὰ προκαλοῦνται παρανοήσεις. Ἕνα ἀπὸ τὰ γνωμικὰ ποὺ κακοπαθοῦν εἶναι τὸ «ἐξ ἁπαλῶν ὀνύχων». 

Πολλοὶ νομίζουν ὅτι τὸ γνωμικὸ σημαίνει: «ἀπερίσκεπτα, ἀκροθιγῶς, ἐπιπόλαια»· ἔτσι λένε: «Συζητήσαμε τὸ θέμα ἐξ ἁπαλῶν ὀνύχων, χωρὶς νὰ μποῦμε σὲ λεπτομέρειες». Ἐξ ἁπαλῶν ὀνύχων ὅμως σημαίνει ἀπὸ τὴν ἡλικία ποὺ τὰ νύχια τοῦ παιδιοῦ εἶναι μαλακά, ἀπὸ τὴν τρυφερὴ ἡλικία, παιδιόθεν: «Εἴμαστε φίλοι ἐξ ἁπαλῶν ὀνύχων», «ἐξ ἁπαλῶν ὀνύχων ἀσχολοῦμαι μὲ τὴν μουσική». 

Τὴν φράση χρησιμοποίησε γιὰ πρώτη φορὰ στὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα ὁ Ὠριγένης, ἐκκλησιαστικὸς συγγραφέας τοῦ 2ου αἰῶνα: «Ὁποῖον δ’ ἦν παρ’ αὐτοῖς τὸ ἐξ ἔτι ἁπαλῶν ὀνύχων διδάσκεσθαι ὑπεραναβαίνειν μὲν πᾶσαν τὴν αἰσθητὴν φύσιν καὶ μηδαμοῦ αὐτῆς νομίζειν ἱδρῦσθαι τὸν θεόν, ἄνω δὲ καὶ ὑπὲρ τὰ σώματα ζητεῖν αὐτόν;» (Κατὰ Κέλσου Ε΄, 42,21,Sources chrétiennes 132, 136, 147, 150. Paris: Éditions du Cerf). Τὴν φράση δανείστηκε ἀπὸ τὸν Λατῖνο ποιητῆ Ὁράτιο. Στὶς περίφημες Ὠδές του συναντᾶμε τὴν ἀποφθεγματικὴ φράση «de tenero ungui». Tener εἶναι ὁ ἁπαλός καὶ unguis τὸ νύχι. Τὴν διάδοση τοῦ ἐν λόγῳ ρητοῦ  ὀφείλουμε στοὺς ἐκκλησιαστικοὺς συγγραφεῖς. 

Νὰ θυμηθοῦμε ἀκόμα ἕνα ἀπόφθεγμα ποὺ ἐμπεριέχει τὸν ὄνυχα (ὁ ὄνυξ, τοῦ ὄνυχος): «Ἐξ ὄνυχος τὸν λέοντα», δηλαδὴ καταλαβαίνουμε τὸ λιοντάρι ἀπὸ τὸ νύχι του, ἀπὸ μιὰ λεπτομέρεια μποροῦμε νὰ συναγάγουμε συμπεράσματα καὶ γιὰ τὸ σύνολο: «Ἀπὸ τὶς πρῶτες σελίδες τοῦ βιβλίου κατάλαβα ὅτι πρόκειται γιὰ σπουδαῖο σύγγραμμα· ἐξ ὄνυχος τὸν λέοντα». Ἐνίοτε καὶ αὐτὴ ἡ φράση χρησιμοποιεῖται ἐσφαλμένα: «Δὲν πρέπει νὰ κρίνουμε ἐξ ὄνυχος τὸν λέοντα, ἀπὸ τὶς λεπτομέρειες νὰ κρίνουμε τὸ σύνολο».

ΠΗΓΗ:https://enromiosini.gr