Ο Πάτμιος

Ν. ΒΡΕΤΤΑΚΟΣ και Ελληνική Γλώσσα...

Γράφει ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΕΜΟΣ

 «Όταν κάποτε φύγω από τούτο το φως, θα ελιχθώ προς τα πάνω, όπως ένα ποταμάκι που μουρμουρίζει. Κι αν τυχόν κάπου ανάμεσα στους γαλάζιους διαδρόμους, συναντήσω αγγέλους θα τους μιλήσω ελληνικά, επειδή δεν ξέρουνε γλώσσες, μιλάνε μεταξύ τους με μουσική».

Με αυτά τα λόγια, σαν χρώματα ψυχής, ο μεγάλος μας ποιητής και Ακαδημαϊκός Νικηφόρος Βρεττάκος έχει ζωγραφίσει τον πίνακα της Ελληνικής Γλώσσας. Της Ελληνικής αυδής...
Πραγματικά η Ελληνική φωνή στην αρχαία εποχή ονομαζότανε «αυδή». Η λέξη αυτή σήμερα σώζεται σε λέξεις όπως: άναυδος, απηύδησα... Η λέξη αυτή προέρχεται από το ρήμα «άδω» (αείδω) που σημαίνει «τραγουδώ» και δηλώνει τη φωνή που είναι τραγουδιστή. Διότι πραγματικά η ελληνική γλώσσα ήταν σαν τραγούδι, σαν μουσική, λόγω της προσωδίας, της εναλλαγής μακροχρόνων και βραχυχρόνων φωνηέντων. Ήταν σαν μια ουράνια μελωδία... Γιʼ αυτό και την καταλαβαίνουν οι άγγελοι... Γιατί μιλάνε μεταξύ τους με μουσική... Μιλάνε ελληνικά...
Ο Γκαίτε, ο μέγιστος των ποιητών της Γερμανίας και ίσως το λαμπρότερο άστρο του πνευματικού στερεώματος των νεωτέρων χρόνων είπε: «Άκουσα στο Βατικανό το Ευαγγέλιο σε διάφορες γλώσσες, όμως, όταν το άκουσα στην Ελληνική, μου φάνηκε πως παρουσιάστηκε το φεγγάρι στον έναστρο ουρανό».
Αλλά και στους αρχαίους χρόνους ο μεγαλύτερος ρήτορας της Ρώμης ο Κικέρων είπε: «Αν οι θεοί συνομιλούν την ελληνική γλώσσα θα χρησιμοποιούν».
Αυτή είναι η «Φωνή Ελληνίς»!!! Το κάλλιστον των φωνημάτων κατά τον Κοραή. Ό,τι ωραιότερο υπάρχει στον ανθρώπινο πολιτισμό. Η γλώσσα η τραγουδιστή! Η μία και μοναδική! Η Αμερικανίδα συγγραφέας Έλλεν Κέλλερ μάλιστα, αναγνωρίζοντας αυτήν την μοναδικότητα, είχε πει: «Όπως το βιολί είναι το τελειότερο όργανο της μουσικής, έτσι και η Ελληνική γλώσσα είναι το τελειότερο όργανο του λόγου».
Το ήξερε αυτό ο Βρεττάκος. Και όταν όλοι οι «δήθεν προοδευτικοί» διανοούμενοι, υποστήριζαν όχι την πραγματική, αλλά την φερομένη δημοτική, γιατί στην πραγματικότητα μόνον δημοτική δεν ήταν, ο Βρεττάκος υποστήριξε την ελληνική στην διαχρονικότητά της. Την δημοτική στην εξέλιξή της και όχι αυτήν που διαμόρφωσαν κάποιοι με νόμους. Η γλώσσα δεν δημιουργείται με νόμους. Εξελίσσεται. Η γλώσσα είναι το υπέρτατο εργαλείο του νου, δεν είναι όργανο στα χέρια ανευθύνων. Η γλώσσα διαμορφώθηκε και εξελίχθηκε στην διαδρομή χιλιετιών. Όμως είναι μία. Μία και ενιαία. Έχει ιστορική γραμματική, έχει ιστορική ορθογραφία. Έχει τους τόνους και τα πνεύματα. Έχει την περισπωμένη πάνω από την λέξη «κύμα», που είναι το ίδιο το κύμα, όπως έγραφε ο Ελύτης. Αυτή είναι μία πτυχή του έργου του Βρεττάκου, που δεν προβάλλεται. Αυτή είναι μία συμβολή του σοφού Λάκωνα στην διάσωση της μητρικής ελληνικής λαλιάς. Της ελληνικής αυδής!
Όταν η Ακαδημία Επιστημών Αθηνών του έκαμε την τιμή να τον εκλέξει και να τον συμπεριλάβει στα μέλη της, στον λόγο που εξεφώνησε αναφέρθηκε και στην εκτενέστατη ποιητική του σύνθεση «Λειτουργία κάτω από την Ακρόπολη» και είπε: «Στην ποιητική μου αυτή σύνθεση λέω πως η Ελληνική Γλώσσα είναι το μακρύτερο ζων ύδωρ του κόσμου που φτάνει ως εμάς κατηφορίζοντας απάνω από τα λευκά μαλλιά του Ομήρου.
Πραγματικά, πρόκειται για μια γλωσσική κοίτη, που κατέβασε πολλή ψυχή και πολύ φως και που δεν σταμάτησε με την ολοκλήρωση του αρχαιοελληνικού θαύματος, το οποίο αποτελούν ο τέλειος λόγος, η αρμονική γραμμή, οι αρχές κάθε μορφής φιλοσοφίας, οι βάσεις των μεταγενεστέρων επιστημών.
Η Ελληνική Γλώσσα έδωσε θεία έκφραση στον λόγο των Ευαγγελίων και συνεχίζοντας έφθασε και παρέλαβε την έξαρση των δημοτικών μας τραγουδιών που, κατά την γνώμη μου, εκφράζουν τον χρυσόν αιώνα του ελληνικού μας ψυχισμού.
...Το να γεννηθεί κανείς σʼ αυτήν τη ζωή είναι ευλογία. Το να γεννηθεί σʼ αυτόν τον τόπο είναι διπλή ευλογία αλλά διπλό και το χρέος. Και δεν πρέπει να θεωρούμε τολμηρή την ιδέα που διακηρύσσει ότι σε μια εποχή που ο άνθρωπος πάσχει ή αγωνιά πάνω στον πλανήτη μας, η Ελλάδα οφείλει να μπορέσει και πάλι να βοηθήσει και πάλι τον κόσμο με την πράξη ή με τον λόγο της».
Ο Βρεττάκος είναι ένας εθνικός ποιητής. Διότι αυτό που έχει πολύ μεγάλη σημασία στο εθνικό έργο του και που δεν προβάλλεται όσο πρέπει σήμερα, είναι η προσφορά και η προσπάθειά του στην ανάδειξη της προστασίας της ελληνικής γλώσσας. Πίστευε ότι οι υγιείς βάσεις για την καλλιέργεια της ελληνικής υπερηφάνειας επιτυγχάνεται με ένα σωστό εκπαιδευτικό σύστημα. Θεμέλιο για το σωστό εκπαιδευτικό σύστημα είναι η ανόθευτη δημοτική μας γλώσσα.
...

Γιατί αν ίσως ο νους μας μπορεί να μορφωθεί μαθαίνοντας μια ξένη γλώσσα, όμως η ψυχή μας, η Ελληνική ψυχή δεν μπορεί να απαιτήσει άλλου είδους μόρφωση ελληνική, παρά μονάχα εκείνη που του έδωσε η γλώσσα που μάθαμε από τη μάνα μας, όταν ακόμα είμαστε αγράμματοι, η γλώσσα «που θηλάσαμε με το γάλα», όπως πολύ σωστά μας θυμίζει ο Κοραής.
Υπάρχουν πράγματα που σʼ αυτά δεν χωράει η λέξη «πρόοδος». Και ένα από αυτά είναι και η γλώσσα. Η γλώσσα μεταλλάσσεται, δεν προοδεύει.

....

Th & Th Papavasiliou

ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ "ΠΑΤΜΙΟ": Ευχαριστούμε θερμά τον κ. Νικόλαο Πάσσα, ΚαΘηγητή-Βυζαντινολόγο, για την αποστολή του ανωτέρω.