"Ο κύκλος της ζωής».

Τοιχίζοντας και διευθετώντας 

το φυσικό χώρο…

(Λειτουργώντας στον κύκλο της ζωής…)

Φράγμα στο χείμαρρο Γλαύκος Πατρών (από το αρχείο της δασικής υπηρεσίας).

του Αντώνιου Β. Καπετάνιου
Δασολόγου – Περιβαλλοντολόγου

«Βροχή, όλο κλαις, κι εσύ, μουγγή νοτιά!
Νερό παντού, νικήτρα είν’ η πλημμύρα·
στα δόντια ενός ογρού καταποτήρα
τα σπίτια, οι δρόμοι, οι μώλοι, η χώρα, να!
(…)
Πλημμύρα, όλα εδώ κάτου θα τα πιεις·
το στόμα σου κι εμείς το καρτεράμε.
Από τη θάλασσα ήρθαμε, θα πάμε
στη θάλασσα. Είν’ ο νόμος της ζωής.

Ώσπου να ’ρθει αποπέρα λυτρωτής
ρηγόπουλο τα μάγια να χαλάσει,
στον ήλιο για να μας ξανανεβάσει
και στη φουρτούνα. Ο κύκλος της ζωής».

(«Η πλημμύρα», Κωστής Παλαμάς) 

Aπότρελο, το λοιπόν, ξεχυέται το χειμάρρι στο ντορό. Σωρί μαζεύεται η χώρα στη δαιμονία των καιρών· μικραίνεται, συστέλλεται στη φαγωσιά του νερού. Μια απειλή από το παρελθόν, η χειμαρρική ορμή, τη στοιχειώνει και την τρομοκρατεί, επιβεβαιώνοντας το χαρακτηρισμό που της αποδόθηκε, ως «χώρα των χειμάρρων». Δεν αποβλήθηκε η απειλή του χειμάρρου ποτέ, λόγω της φύσης της χώρας και της συνεχούς επεμβατικής ενέργειας του ανθρώπου στην ελληνική γη. Απομακρύνθηκε χάρη στον δουλευτικό επιστημονικό και τεχνικό άνθρωπο, και τον μαζί τους γνωστικό άνθρωπο της υπαίθρου, αλλά εξακολουθεί ως απειλή να υφίσταται όσο ο άνθρωπος επεμβαίνει αρνητικά στη φύση. Γένεται έτσι πάλι επικίνδυνη η απειλή αυτή χάρη στον εναγή ελεγειακό νέο άνθρωπο…

Διανοηθείτε στο τι γίνηκε και το τι απογίνηκε. Κι αναρωτηθείτε: γιατί σταματήθηκε το έργο της φυσικής αποκατάστασης της χώρας από τη δασική υπηρεσία· γιατί τόση απόσταση από τη γη· γιατί τόση αλαφροσύνη κι απόδιωξη του νοήματος της ζωής· αυτού που συνδυάζεται με τη δημιουργία και με την ανάγκη να ενεργείς εν ισορροπία κι αρμονία στο φυσικό όλον, κι ως σοφός διαχειριστής να προάγεις τη ζωή· ακόμα και να την παράγεις, γενόμενος θεραπευτής, χορηγός και πλάστης της φυσικής ολότητας, πώχει καίρια και καθοριστική επίδραση στην ανθρώπινη ζωή. 

Η απάντηση απορρέει από τον τρόπο που ο σύγχρονος άνθρωπος (ο Έλληνας εν προκειμένω) αντιλαμβάνεται τη γη και το νόημά της. Από το πώς ορίζει τη σημασία της και το πώς καθορίζεται σε σχέση με αυτήν. Υπάρχει έλλειψη καλλιέργειας και παιδείας για τη γη, για τη φύση, για το περιβάλλον, καθώς και συνείδησης για το φυσικό δημιούργημα. 

Το αξιακό πρότυπο του σύγχρονου ανθρώπου τον παρωθεί απόκοιτα κι απροσδιόριστα και τον ωθεί σ’ ενέργειες που τον βλάπτουν υποβαθμίζοντας το γύρω του. Λειτουργεί έτσι ενάντιά του χωρίς να το συνειδητοποιεί –και τούτο είναι αλήθεια τραγικό, θα λέγαμε πως είναι το δράμα του!–, λειτουργεί παθολογικά ως προς το βούλεσθαι και πράττειν. 

Τούτο συμβαίνει διότι το μοντέλο της ζωής του που επίλεξε για την πορεία του, τ’ οποίο στηρίζεται αποκλειστικά στην οικονομία και στο πώς δι’ αυτής επιτυγχάνεται ανάπτυξη, αγνοώντας την κοινωνία, δεν εννοεί τα γύρα ως μέρος του συστήματος ζωής, αλλά ως εργαλειακά υποκείμενα. Υπό αυτή την έννοια, δεν νοείται ο άνθρωπος στα πλαίσια της προόδου, που περιλαμβάνει αξίες για τη ζωή, αλλά προσδιορίζεται σύμφωνα με την ανάπτυξη, πώχει κατά βάσιν οικονομική αναφορά και προσδιορισμό χρηματιστικό κι εντέλει κερδοσκοπικό, και με αυτήν την αρχή προσανατολίζεται ως προς το ζην. 

Αποστασιοποιημένος από τη γη ο σύγχρονος άνθρωπος αυτοκαθορίζεται ξέχωρά της, ενώ ζει εν αυτής κι είναι εξαρτημένος από τις συνθήκες και τις δυνατότητές της. Ένας τέτοιος άνθρωπος δεν είναι δυνατόν να προσκεφτεί ως προς το ενεργείν, καθώς το γίγνεσθαι είναι αυστηρά καθορισμένο κι έχει να κάνει με τη συνεχή κι απροσδιορίστου ορίου ανάπτυξή του. Αυτό τον καθορίζει ως προς τις ενέργειές του και τον καθηλώνει εν σχέσει με το γενόμενο. 

Στο παραπάνω πλαίσιο λειτουργίας, ο άνθρωπος δε διάγει κύκλο ζωής, μα ακολουθεί ανερμάτιστες και μη τέμνουσες ευθείες, έχοντας αποστεί από τον νόμο της ζωής, στον οποίο όμως οφείλει να προσδιορίζεται. Τούτο συνιστά μιαν τραγική αντινομία με δραματικά για τον ίδιο και την κοινωνία, και δυστυχώς για τη γη, αποτελέσματα!

Πρέπει ο Έλληνας, που είχε ένα τόσο δημιουργικό παρελθόν αποκατάστασης της χειμαρρόπληκτης χώρας, να νοιωστεί τη φύση του και να (υπο)στηρίξει τη χώρα του –και πάλι– από τη φυσική κατάρρευσή της. Πρέπει ο άνθρωπος ως αξιακή οντότητα να επανειδωθεί και να εγερθεί επανερχόμενος στις αξίες της δημιουργίας που τον εκκινούσαν παλαιότερα, ανασυστήνοντας τους καταπεσμένους τόπους.

Η φύση μολοντούτο είναι προσανατολισμένη στο ν’ ακολουθεί τον κύκλο της ζωής, ο οποίος προκύπτει από το νόμο της ζωής, που στον φυσικό κόσμο λογίζεται ως φυσική νομοτέλεια. Βρίσκοντας τον άνθρωπο ενάντιο σε αυτή την αρχή, όντας ξένο με τη φυσική διαδικασία της ζωής κι αποστασιοποιημένο από τις φυσικές νόρμες, δεν ημπορεί παρά ν’ αντιδρά, αναζητώντας τις χαμένες ισορροπίες της. 

Οι πλημμύρες των ρεμάτων αποτελούν απότοκο της ανισόρροπης σχέσης του ανθρώπου με τη φύση, της ανορθόδοξης διαδικασίας λειτουργίας του πρώτου στη γη, σε σχέση με τη δεύτερη, της αντίνομης ακολουθητέας ανθρώπινης πρακτικής, την οποία δυστυχώς ο θύτης άνθρωπος εξακολουθεί να μην αντιλαμβάνεται ως απαραίτητη να διορθωθεί, με τη θεραπεία κι αποκατάσταση που επιβάλλεται να υπάρξει στο φυσικό χώρο. Συνεχίζει έτσι να πράττει κυριαρχικά, εκμεταλλευτικά κι αρνητικά στη γη· θυσιαστικά για τη ζωή του, δυστυχώς όμως μη συνειδητά λογιζόμενος ως προς την κατάστασή του!

Ξέρουμε, είναι αλλού δοσμένος ο σύγχρονος άνθρωπος· στην ανάπτυξή του. Ξέρουμε, είναι μακρινός της γης και της σημασίας της. Ξέρουμε, δύσκολα θα ιδωθεί στο μέσα του και θ’ αναδωθεί στο Είναι του.

Όμως πρέπει ν’ ανασυσταθεί. Έστω και με την εξ ανάγκης ενέργεια, λόγω της φυσικής υποβάθμισης που συντελέστηκε και συντελείται, και των δραματικών επιπτώσεών της (στις οποίες υπολογίζονται εν πρώτοις οι ανθρώπινες απώλειες). Πρέπει, έστω κι αν δεν εγκαταλείψει το δόγμα της ανάπτυξής του, να υποχωρήσει ως προς τις απαιτήσεις του, να προσαρμοστεί σε μια διαδικασία επανάκαμψης επιδιώκοντας την επαναφορά κρίσιμων φυσικών λειτουργιών τις οποίες έχει ανατρέψει. Πρέπει, έστω κι αν δεν εννοηθεί στη σχέση του με τη γη, να εννοήσει το πρόβλημά του ως προς το μέλλον του, που συναρτάται με αυτήν. Έστω κι αν τεχνοκρατικά δεν υποχωρήσει, πρέπει στη γη να πράξει –κατά το απαραίτητο τουλάχιστον– φυσικά, ακολουθώντας μια νέα λογική ενεργειών στα πλαίσια της διαχείρισης του φυσικού χώρου, αναφερόμενος στο όλον, στη γη, κι όχι στη μονάδα, στον άνθρωπο, το μέλλον του οποίου εξαρτάται από το ορθόν όλον.

Πρέπει ο Έλληνας να κοιταχθεί στα πίσω, για να ενεργήσει στα μπρος. Το παρελθόν είν’ λαμπρό και τον διδάσκει. Ας πάρει λοιπόν αρχή από τις αρχές του. Πρέπει επομένως, ακολουθώντας το νόμο της ζωής να λειτουργήσει στον κύκλο της ζωής, σύμφωνα με τους φυσικούς κανόνες που του υποδεικνύουν δρόμους· κι όχι παράτροπα στο φυσικό γίγνεσθαι να ιδωθεί, όχι μακρινά της γης. 

Σε αυτό το πνεύμα κοιτάμενοι, οι λίθινοι τοίχοι της γης γένονται θέμελα της ζωής. Οι λίθινοι αυτοί τοίχοι, κατά τη διευθέτηση του φυσικού χώρου, υψώνονται ως φράγματα της φθοράς του κι ανάγονται σε τοίχους της ζωής. Καθώς, εντασσόμενοι ως φυσικά στοιχεία στο σώμα της γης, συνιστούν τα γερά θεμέλια της στερεότης της. Έτσι πρέπει…

(κείμενο από το βιβλίο του Αντώνιου Β. Καπετάνιου “ΛΙΘΙΝΟΙ ΤΟΙΧΟΙ. Τοιχίζοντας και διευθετώντας το φυσικό χώρο…”, ιδιωτική έκδοση, Αθήνα 2018

:

ΠΗΓΗ: https://dasarxeio.com/2019/01/23/63792/