Ευχές

2013

Θερμές, θερμές ευχές,

για μια καλή και ευλογημένη Χρονιά!!!

Ο Θεός μαζί μας!!!

ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΜΕΓΑΛΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΣΤΑΝΙΤΣΑΣ

ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΠΑΙΚΟΠΟΥΛΟΣ

Πρωτοχρονιάτικα Κάλαντα.

ΚάλανταΠρωτοχρονιάς Δωδεκανήσου

Κάλαντα Πρωτοχρονιάς

ΒΑΣΙΛΟΠΙΤΑ

 ΤΟ ΕΘΙΜΟ, Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ 

Το έθιμο της Βασιλόπιτας την Πρωτοχρονιά, το κόψιμο, οι ευχές για το νέο έτος, η ιστορία της Βασιλόπιτας, οι ρίζες στην αρχαιότητα, η σχέση της κοπής με την Ορθόδοξη Θρησκευτική παράδοση και τον Μέγα Βασίλειο 
Βασιλόπιτα ονομάζεται η πίτα που παρασκευάζεται σε ορισμένες χώρες από τους χριστιανούς παραμονές της Πρωτοχρονιάς και κόβεται (μοιράζεται) λίγο αφότου αλλάξει ο χρόνος.

Στην Αθήνα συνηθίζεται η λεγόμενη «πολίτικη» Βασιλόπιτα η οποία παρασκευάζεται κυρίως από αλεύρι, αυγά, ζάχαρη και γάλα, κατασκευάζεται σε διάφορα μεγέθη και είδη αλλά συνήθως είναι φουσκωτή, αφράτη και γλυκιά. Σε άλλα μέρη επικρατούν άλλοι τρόποι κατασκευής με μπαχαρικά κ.α. Στη δυτική Μακεδονία αντί για την «πολίτικη» Βασιλόπιτα συχνά η βασιλόπιτα είναι μια τυρόπιτα ή πρασόπιτα.

Βασικό όμως κοινό γνώρισμα είναι ότι στο εσωτερικό όλων τοποθετείται νόμισμα, συνήθως κοινό όμως σε ορισμένες περιπτώσεις χρυσό (κωσταντινάτο) ή ασημένιο.
Στην ελληνική επαρχία, ανάλογα με το έθιμο, τοποθετείται στο εσωτερικό της βασιλόπιτας μικρό κομμάτι άχυρου, κληματόβεργας ή ελιάς ή, σε κτηνοτροφικές περιοχές, ένα μικρό κομμάτι τυρί, για να φέρουν καλή τύχη στην παραγωγή.
Σε άλλα μέρη, αντί αυτού κατασκευάζουν μικρό στεφάνι από κληματόβεργες που όποιος το βρει στα χωράφια θα είναι τυχερός στα σπαρτά, ή στην ελαιοπαραγωγή ή στο κρασί κλπ.
Συχνά γράφεται πάνω στη βασιλόπιτα ο αριθμός του νέου έτους, με σειρές αποφλοιωμένων αμυγδάλων ή με ζάχαρη
                              Το ελληνικό έθιμο της βασιλόπιτας

Η Βασιλόπιτα κατά το ελληνικό έθιμο κόβεται σε οικογενειακή συγκέντρωση αμέσως με τον ερχομό του νέου έτους κυρίως μετά από φαγοπότι όπου και ακολουθεί χαρτοπαιξία «για το καλό του καινούργιου χρόνου». Έτσι στις 12.00 ακριβώς τα μεσάνυχτα με την αλλαγή του έτους σβήνουν τα φώτα και μετά ένα λεπτό ξανανάβουν ευχόμενοι και αντευχόμενοι όλοι «χρόνια πολλά» και «ευτυχισμένο το νέο έτος».
Τότε προσκομίζεται η Βασιλόπιτα στο τραπέζι όπου ο νοικοκύρης αφού την σταυρώσει με το μαχαίρι τρεις φορές αρχίζει να τη κόβει σε τριγωνικά κομμάτια προσφερόμενο σε κάθε ένα παριστάμενο μέλος της οικογένειας ή φίλων και συγγενών με πρώτο κομμάτι του σπιτιού (ή του Χριστού της Παναγίας και του Άι Βασίλη), του σπιτονοικοκύρη, της σπιτονοικοκυράς και των άλλων παρισταμένων κατά τάξη συγγένειας και ηλικία με τελευταίο το κομμάτι του φτωχού ή πάλι του σπιτιού, χωρίς βέβαια να λησμονούνται τυχόν μετανάστες, ασθενείς και άλλα πρόσωπα της οικογένειας που για διάφορους λόγους δεν παρίστανται. Ανάλογα με την περίπτωση μπορεί να κοπεί κομμάτι “για την εταιρεία”, “για το μαγαζί” κ.λ.π..

Το κόψιμο της Βασιλόπιτας γίνεται και τις άλλες μέρες του “Δωδεκαήμερου” των εορτών. Υπουργεία, γραφεία και σύλλογοι μπορεί να κόβουν βασιλόπιτες μέχρι και το μήνα Φεβρουάριο.
Σε πολλά νησιά με το ξημέρωμα της 1ης του Νέου Έτους αναλαμβάνει ο σπιτονοικοκύρης να καθαγιάσει την οικία κρατώντας είτε τμήμα της Βασιλόπιτας είτε του αντίστοιχου των Χριστουγέννων Χριστόψωμο και ένα κερί μπαινοβγαίνοντας στη πόρτα τρεις φορές λέγοντας “έξω τα κακά, μέσα τα καλά”.

                                        Ιστορία της βασιλόπιτας

Το έθιμο της βασιλόπιτας είναι πολύ παλαιό, προέρχεται από εκείνο το τελούμενο στην αρχαία εορτή των «Κρονίων» (των ρωμαϊκών «Σατουρναλίων») που παρέλαβαν οι Φράγκοι, από τους οποίους και προήλθε η συνήθεια της τοποθέτησης νομίσματος μέσα στη πίτα και της ανακήρυξης ως «Βασιλιά της βραδιάς» αυτού που το έβρισκε. Κατά άλλο έθιμο, αντί νομίσματος, έβαζαν φασόλι και αυτόν που το έβρισκε τον αποκαλούσαν “φασουλοβασιλιά”.

-                     Το κόψιμο στις βασιλόπιτας είναι από τα ελάχιστα αρχέγονα έθιμα που επιβιώνουν. Σύμφωνα με τον καθηγητή Δημήτρη Λουκάτο αποτελεί εξέλιξη του γνωστού και λαϊκού εθίμου στις πρωτοχρονιάτικης πίτας. Στην αρχαιότητα υπήρχε το έθιμο του εορταστικού άρτου, τον οποίο σε μεγάλες αγροτικές γιορτές οι αρχαίοι Έλληνες πρόσφεραν στις θεούς. - Τέτοιες γιορτές ήταν τα Θαλύσια και τα Θεσμοφόρια. Χαρακτηριστικό στοιχείο στις βασιλόπιτας είναι ότι ο άνθρωπος δοκιμάζει την τύχη του με το κέρμα στις, προσπαθώντας να μαντέψει πώς θα του έρθουν τα πράγματα στη νέα χρονιά. Σε όποιον πέσει το φλουρί, στις θα είναι ο τυχερός και ευνοούμενος του νέου έτους! Η ορθόδοξη παράδοση συνέδεσε το έθιμο με τη Βασιλόπιτα.

-                                                                                     Ορθόδοξη θρησκευτική παράδοση

-         Πέρα όμως αυτού του φράγκικου εθίμου, που επικράτησε στην Ευρώπη, υπάρχει και μία θρησκευτική παράδοση που συνδέει και με την προσωπικότητα του Μεγάλου Βασιλείου. Κατά την θρησκευτική λοιπόν παράδοση κάποτε στη Καισαρεία της Καππαδοκίας στη Μικρά Ασία που επίσκοπος ήταν ο Μέγας Βασίλειος ήλθε να τη καταλάβει ο Έπαρχος της Καππαδοκίας με πρόθεση να τη λεηλατήσει.

-         Τότε ο Μέγας Βασίλειος ζήτησε από τους πλούσιους της πόλης του να μαζέψουν ότι χρυσαφικά μπορούσαν προκειμένου να τα παραδώσει ως “λύτρα” στον επερχόμενο κατακτητή. Πράγματι συγκεντρώθηκαν πολλά τιμαλφή. Κατά την παράδοση όμως είτε επειδή μετάνιωσε ο έπαρχος, είτε (κατ΄ άλλους) εκ θαύματος ο Άγιος Μερκούριος με πλήθος Αγγέλων απομάκρυνε τον στρατό του, ο Έπαρχος απάλλαξε την πόλη από επικείμενη καταστροφή.

-         Προκειμένου όμως ο Μέγας Βασίλειος να επιστρέψει τα τιμαλφή στους δικαιούχους, μη γνωρίζοντας σε ποιόν ανήκει τι, έδωσε εντολή να παρασκευαστούν μικροί άρτοι εντός των οποίων τοποθέτησε ανά ένα των νομισμάτων ή τιμαλφών και τα διένειμε στους κατοίκους την επομένη του εκκλησιασμού.
Το γεγονός αυτό απέληξε σε διπλή χαρά από της αποφυγής της καταστροφής της πόλης και συνεχίσθηκε η παράδοση αυτή κατά τη μνήμη της ημέρας του θανάτου του (εορτή του Αγίου και Μεγάλου Βασιλείου). 

ΠΗΓΗ:http://www.agioritikovima.gr/component/content/article/

Η Ιερά Προσκομιδή

• Ὁ ἱερέας καί ὁ ἄγγελος μαζί στήν προσκομιδή

Κάποιος ιερεύς, σε μία αγρυπνία, και ενώ είχε αρχίσει την Προσκομιδή, δυσκολευόταν, τρόπον τινά, με μόνο το φως ενός κεριού να διαβάζει τα ονόματα. Ξαφνικά, διαπίστωσε ότι το φως του κεριού, πού ήταν παραπλεύρως, όλως περιέργως, έγένετο πιο δυνατό! Και τότε αναρωτήθηκε:

-Πώς είναι δυνατόν; Πώς φέγγει περισσότερο τώρα το κερί;

Κι όπως γύρισε το κεφάλι του, βλέπει να στέκεται μπροστά του στα τρία τέσσερα μέτρα με πολύ σεβασμό και ευλάβεια ένας Άγγελος. Στην αρχή απολιθώθηκε, μαρμάρωσε στη θέση του και έκανε αρκετή ώρα να συνέλθη.

Αλλά ή παρουσία του Αγγέλου, του γλύκανε την ψυχή κατά τέτοιον τρόπον, ώστε ή κατάνυξης μέσα του να αυξηθεί πολύ, να απόκτηση ή ψυχή του πολύ μεγάλη γλυκύτητα, μία, τρόπον τινά, ένωση με την παρουσία του αγίου Αγγέλου. Και παρόντος του αγίου Αγγέλου, τελείωσε την ιερά Πρόθεσι, είπε το «Ευλογημένη ή βασιλεία…» και άρχισε τη Θεία Λειτουργία. Ό Άγγελος ήταν πάντοτε παρών, μέχρι πού τελείωσε και την Κατάλυσι. Ό ιερεύς δεν μπορούσε να συγκράτηση την συγκίνηση του, την κατάνυξη και το δέος, πού τον είχε καταλάβει μπροστά σ’ αυτήν την παρουσία, διότι ήταν ένα γεγονός, πού του συνέβαινε πρώτη φορά στη ζωή του. Άλλωστε, αυτά τα γεγονότα συμβαίνουν, δεν ξέρω! πιθανόν να κάνω λάθος, μια-δύο φορές στη ζωή ενός ευλαβούς και ταπεινού ιερέως.

Ασφαλώς όμως θα υπάρχουν κι άλλοι άγιοι ευλαβέστατοι και χαριτωμένοι κληρικοί παντός βαθμού, πού έχουν θεϊκές αποκαλύψεις κάπως πιο συχνά! Ό Θεός γνωρίζει…

Ό παππούλης, παρέμεινε στη θέση του. Δεν ξεντύθηκε, κάθισε σε μια καρέκλα μέσα στο ιερό Βήμα και συνεχώς έκλαιγε. Έκλαιγε και δεν μπορούσε να συνέλθη από την κατάνυξη, το δέος και την συντριβή πού ένιωθε. Έτσι παρέμεινε για ώρα πολλή απολαμβάνοντας με συγκίνηση και ταπείνωση όσα βίωσε στη Θεία Λειτουργία με την παρουσία του άγιου Αγγέλου.

Ό διακριτικός και άγιος Γέροντας του με διαβεβαίωσε για την αλήθεια του γεγονότος.

Από τότε ή πίστης του ιερέως αυτού έγινε βράχος ακλόνητος, αυτός δε με πολύ δέος στην καρδιά λειτουργούσε πλέον τα πανάχραντα Μυστήρια.

ΒΙΒΛΙΟΓ. ΓΝΩΣΙΣ ΚΑΙ ΒΙΩΜΑ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΠΙΣΤΕΩΣ

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ:http://hristospanagia1.wordpress.com

Τομογραφία οπτικής συνοχής (συμφωνίας)

 Μία καινοτόμος τεχνική για τη μελέτη και συντήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς

Αλέξανδρος Διαμαντούδης^*

 και  Ιωάννης Καραπαναγιώτης^**

 ^*Διδάσκων της Ανώτατης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Θεσσαλονίκης, Πρόγραμμα Διαχείρισης Εκκλησιαστικών Κειμηλίων, alexdiamantoudis@gmail.com

^** Επίκουρος καθηγητής της Ανώτατης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Θεσσαλονίκης, Πρόγραμμα Διαχείρισης Εκκλησιαστικών Κειμηλίων, y.karapanagiotis@aeath.gr

 1. Εισαγωγή

Η Τομογραφία Οπτικής Συνοχής όπως είναι γνωστή, ή Τομογραφία Οπτικής Συμφωνίας όπως πιθανόν θα μπορούσε να ερμηνευθεί ακριβέστερα ο αντίστοιχος ξενόγλωσσος όρος (Optical Coherence Tomography), είναι μία τεχνική η οποία αναπτύχθηκε και εφαρμόστηκε αρχικά ως διαγνωστική μέθοδος στην ιατρική για την απεικόνιση βιολογικών ιστών. Την τελευταία δεκαετία το πεδίο εφαρμογής της επεκτάθηκε στη μελέτη αντικειμένων πολιτισμού – κυρίως ζωγραφικών έργων. Λαμβάνοντας υπόψη τα συγκριτικά πλεονεκτήματά της έναντι άλλων τεχνικών, τα οποία περιγράφονται στη συνέχεια του άρθρου, η Τομογραφία Οπτικής Συμφωνίας (Τ.Ο.Σ.) αποτελεί σήμερα ένα ισχυρό και πολλά υποσχόμενο εργαλείο στα χέρια επιστημόνων/συντηρητών. Σκοπός του άρθρου είναι η ανάδειξη της Τ.Ο.Σ. ως τεχνική μελέτης της πολιτιστικής κληρονομιάς. Μετά το παρόν εισαγωγικό Κεφάλαιο 1, ακολουθεί μία σύντομη περιγραφή της αρχής λειτουργίας της μεθόδου (Κεφάλαιο 2), ενώ έμφαση δίνεται στο Κεφάλαιο 3 όπου παρουσιάζονται κάποιες προκαταρκτικές σχετικές εφαρμογές της τεχνικής για τη μελέτη και συντήρηση εικόνων που πραγματοποιήθηκαν στα εργαστήριά μας. Παράλληλα στο ίδιο Κεφάλαιο 3 επιτελείται μία σύντομη ανασκόπηση της σχετικής βιβλιογραφίας. Το άρθρο ολοκληρώνεται με το Κεφάλαιο 4 όπου συνοψίζονται τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα και εφαρμογές της Τ.Ο.Σ. σε αντικείμενα πολιτισμού.

Η συντήρηση αντικειμένων της πολιτιστικής κληρονομιάς είναι στόχος που μπορεί να επιτευχθεί επιτυχώς με τη βοήθεια της επιστήμης, με τον τρόπο που αυτή εκφράζεται στις μέρες μας μέσω της αλματώδους ανάπτυξης της τεχνολογίας. Έτσι, ο φυσικοχημικός χαρακτηρισμός των υλικών και η λεπτομερής καταγραφή της κατάστασης ενός αντικειμένου, μέσω συνήθως οπτικών μεθόδων, έχουν πλέον καθιερωθεί σαν τα απαραίτητα πρωταρχικά ή ενδιάμεσα στάδια στη συντήρηση ενός έργου τέχνης.

Είναι γνωστό ότι οι φυσικοχημικές μέθοδοι μελέτης της ύλης διαχωρίζονται σε μη-δειγματοληπτικές και μικρο-δειγματοληπτικές. Η εφαρμογή των τελευταίων προϋποθέτει προφανώς την εξαγωγή δειγμάτων από το υπό εξέταση αντικείμενο. Αυτό αποτελεί ένα σημαντικό μειονέκτημα στην περίπτωση που η εκάστοτε μέθοδος εφαρμόζεται σε αντικείμενο από το οποίο η εξαγωγή  δειγμάτων είναι εξαιρετικά ανεπιθύμητη, όπως είναι για παράδειγμα η περίπτωση των ζωγραφικών έργων. Ως εκ τούτου η ανάπτυξη μη-δειγματοληπτικών μεθόδων αποτελεί μία προτεραιότητα στη σύγχρονη επιστήμη της συντήρησης (Liang et al., 2005).

Η Τ.Ο.Σ. κατατάσσεται στην κατηγορία των μη-δειγματοληπτικών μεθόδων. Εφαρμόζεται δε σε ασφαλή απόσταση από το αντικείμενο, χωρίς αυτό να έρχεται σε  επαφή με το όργανο της Τ.Ο.Σ. που απεικονίζει ρεαλιστικά τα πρώτα διαδοχικά στρώματα ενός αντικειμένου τόσο ποιοτικά, όσο και ποσοτικά (για παράδειγμα, προσφέρει πληροφορίες για το πάχος του βερνικιού ενός ζωγραφικού έργου). Αντίστοιχες, παραδοσιακές τεχνικές που προσφέρουν σχετικά παρόμοιες πληροφορίες είναι η υπέρυθρη ανακλαστογραφία και η ακτινογραφία ακτίνων Χ, οι οποίες χρησιμοποιούνται ευρύτατα από τους συντηρητές για τη μελέτη υποκείμενων στρωμάτων ζωγραφικών έργων, αόρατων με γυμνό μάτι. Η Τ.Ο.Σ. πλεονεκτεί έναντι αυτών καθώς προσφέρει τη δυνατότητα τρισδιάστατης απεικόνισης των στρωμάτων (Liang et al., 2005) στοιχείο που είναι εξαιρετικά σημαντικό. Για παράδειγμα οι παραδοσιακές τεχνικές (υπέρυθρη ανακλαστογραφία και ακτινογραφία ακτίνων Χ) αδυνατούν να προσφέρουν πληροφορίες αναφορικά με το πάχος του βερνικιού ενός ζωγραφικού έργου. Για να επιτευχθεί αυτή η μέτρηση απαιτείται η εξαγωγή δείγματος και η μέτρηση του πάχους του βερνικιού με μικροσκοπία. Αντίθετα με την Τ.Ο.Σ. η μέτρηση του πάχους του βερνικιού μπορεί να πραγματοποιηθεί απευθείας από τα δεδομένα που δίνει η μη-δειγματοληπτική τεχνική. Άλλες οπτικές, μη-δειγματοληπτικές τεχνικές όπως η μακροφωτογραφία και η μικροσκοπία προσφέρουν πληροφορίες που όμως περιορίζονται κατά κανόνα στη δομή της επιφάνειας ενός αντικειμένου και δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη μελέτη των ενδότερων στρωμάτων. Η τεχνική εκείνη που μπορεί να συγκριθεί με την Τ.Ο.Σ. σε σχέση με το είδος των αποτελεσμάτων που προσφέρει είναι αυτή των υπερήχων, αν και η χρήση αυτής σε αντικείμενα πολιτισμού είναι αρκετά περιορισμένη.

Σε συνδυασμό με την εξέλιξη των μικροεπεξεργαστών και των ηλεκτρονικών συστημάτων, η Τ.Ο.Σ. χαρακτηρίζεται από εξαιρετική ταχύτητα στη λήψη των εικόνων – δεδομένων καθώς και από ασφαλή και εύκολη εφαρμογή από το μέσο χρήστη (Targowski et al., 2006).

2. Αρχή λειτουργίας και είδη Τομογραφίας Οπτικής Συμφωνίας

Η λειτουργία της Τ.Ο.Σ. βασίζεται σε φαινόμενα συμβολής ακτίνων φωτός. Τέτοια φαινόμενα είναι δυνατόν να παρατηρηθούν σε μια τυπική συμβολομετρική διάταξη (σχήμα 1). Η ακτίνα υπέρυθρης ακτινοβολίας που παράγεται από την πηγή (Π), κατευθύνεται προς το διαχωριστή δέσμης (Δ.Δ.). Εκεί διαιρείται σε δύο “συγχρονισμένες”  και ίδιας έντασης ακτίνες. Η μια από αυτές κατευθύνεται σε ένα κάτοπτρο (Κ), όπου ανακλάται και επιστρέφει. Η δεύτερη δέσμη κατευθύνεται προς το υπό εξέταση αντικείμενο (Α). Εκεί υφίσταται ανάκλαση τόσο στην επιφάνεια του αντικειμένου αλλά, αναλόγως της διαφάνειάς του (ως προς την προσπίπτουσα υπέρυθρη ακτινοβολία), και στο εσωτερικό του. Οι δύο ακτίνες κατά την επιστροφή τους αλληλεπιδρούν και η πληροφορία συλλέγεται από τον φωτοανιχνευτή (Φ/Α).

Σχήμα 1: Τυπική διάταξη συμβολομετρίας. Η απεικόνιση του σχήματος περιορίζεται στο να αισθητοποιήσει τις φυσικές αρχές που διέπουν τα φαινόμενα και αποτελεί μια απλουστευμένη περιγραφή των πειραματικών διατάξεων που χρησιμοποιούνται στην πράξη.

Στην περίπτωση όπου οι οπτικές διαδρομές L₁ και L₂ έχουν μια συγκεκριμένη σχέση μεταξύ τους, ως προς το μήκος κύματος της ακτινοβολίας, στο σήμα που λαμβάνει ο Φ/Α εμφανίζονται κροσσοί συμβολής. Όταν, σε συνδυασμό με τα προηγούμενα, η θέση του κατόπτρου (Κ) μεταβάλλεται ελεγχόμενα (δηλ. μεταβάλλεται η απόσταση L₂) προκαλείται ραγδαία αυξομείωση στη φωτοαντίθεση μεταξύ φωτεινών και σκοτεινών κροσσών. Συγχρόνως, θεωρώντας ότι το εξεταζόμενο αντικείμενο (Α) αποτελείται από περισσότερες της μιας ανακλώσες επιφάνειες και σκεδάζουσες δομές, η σε βάθος σάρωση με τη βοήθεια του κινούμενου κατόπτρου (Κ) επιτρέπει τη λήψη ενός συνόλου σημάτων στον Φ/Α. Το σύνολο αυτό αντιστοιχεί στη σε βάθος (axial) συνεισφορά των διαφόρων στρωματικών επιπέδων κάτω από αυτό της επιφάνειας του αντικειμένου και ονομάζεται A-scan. Η επανάληψη της ίδιας διαδικασίας σε γειτονικές θέσεις/σημεία της επιφάνειας οδηγεί στη λήψη διαδοχικών A-scans. Το σύνολο των A-scans εμφανίζεται σαν μια δισδιάστατη (2-D) εικόνα στην οθόνη του Η/Υ, αποτελώντας στην ουσία το τομογράφημα και ονομάζεται B-scan (Targowski et al., 2006).

Τα τελευταία χρόνια και με το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας συνεχώς να αυξάνεται, έχουν αναπτυχθεί διάφορες παραλλαγές της Τ.Ο.Σ. Στη συνέχεια ακολουθεί μια περιληπτική περιγραφή για καθεμιά χωριστά, με παράλληλη αναφορά στα συγκριτικά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα που αυτές εμφανίζουν (Targowski et al., 2006).

Η πρώτη διάταξη Τ.Ο.Σ. έγινε γνωστή με το όνομα Time-domain OCT (TdOCT ) και χαρακτηρίζεται από την παλινδρομική κίνηση του κατόπτρου αναφοράς (Κ) στα όρια του επιθυμητού βάθους απεικόνισης και κατά τη διεύθυνση της προσπίπτουσας ακτίνας, κάτι που συγχρόνως επιτρέπει και την ελαχιστοποίηση του θορύβου στο τελικό σήμα που λαμβάνει ο ανιχνευτής (Φ/Α). Βασικά πλεονεκτήματα είναι η απλότητα στη σχεδίαση και λειτουργία της διάταξης, καθώς και το θεωρητικά απεριόριστο βάθος στην απεικόνιση. Στην πράξη όμως, και παρά την αδιάλειπτη εξέλιξη της τεχνολογίας, η ανάγκη για συνεχή κίνηση του κατόπτρου επηρεάζει αρνητικά την ταχύτητα λήψης των δεδομένων.

Σχεδόν μια διετία αργότερα αναπτύχθηκε το θεωρητικό υπόβαθρο για την εφαρμογή μιας παραλλαγής που ονομάστηκε Spectral domain OCT (SdOCT ). Στην περίπτωση αυτή η πηγή (Π) εκπέμπει φως σε μια ευρεία περιοχή συχνοτήτων και ο μονοχρωματικός φωτοανιχνευτής (Φ/Α) αντικαθίσταται από ένα ανιχνευτή συστοιχίας φωτοδιόδων. Συγχρόνως, το κάτοπτρο (Κ) παραμένει ακίνητο. Η απεικόνιση βασίζεται στη διαμόρφωση της συχνότητας – θέσης εμφάνισης των κροσσών συμβολής στον ανιχνευτή, κάτι που εξαρτάται άμεσα από τις επιφάνειες ανάκλασης και σκέδασης του αντικειμένου και μάλιστα με πολύ συγκεκριμένο τρόπο: επιφάνειες που βρίσκονται σε μεγαλύτερο βάθος προκαλούν εντονότερη διαμόρφωση της συχνότητας. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τη δυνατότητα ταχύτατης λήψης και επεξεργασίας των δεδομένων μέσω Η/Υ, επιτρέπει την άμεση απεικόνιση της εσωτερικής δομής του αντικειμένου σε συγκεκριμένη θέση και στις δύο διαστάσεις (2-D). Συνακόλουθα, και εξαιτίας της στατικότητας του κατόπτρου (Κ), η τρισδιάστατη (3-D) απεικόνιση της συνολικής εσωτερικής δομής καθίσταται δυνατή σε ελάχιστο χρονικό διάστημα.

Μια πιο εξελιγμένη εκδοχή έκανε αισθητή την παρουσία της τα τελευταία χρόνια. Καθιερώθηκε με την ονομασία Swept Source OCT (SSOCT ). Εδώ η πηγή (swept source laser) παράγει μονοχρωματικό φως, σαρώνοντας μια αυστηρά περιορισμένη περιοχή μηκών κύματος (π.χ. ± 100nm ) γύρω από ένα κεντρικό μήκος κύματος (central wavelength) με ταχύτατο ρυθμό (~ 16kHz). Έτσι, επιτυγχάνονται εξαιρετικά υψηλές ταχύτητες απεικόνισης, ανάλογες με αυτές της SdOCT. Ταυτόχρονα, εξαιτίας της περιορισμένης περιοχής μηκών κύματος στην SSOCT, είναι δυνατή η απεικόνιση σε μεγαλύτερα βάθη και μάλιστα με αυξημένη διακριτική ικανότητα.

Οι διατάξεις Τ.Ο.Σ. χαρακτηρίζονται από ένα σύνολο παραμέτρων ιδιαίτερα σημαντικών κατά την εφαρμογή τους στην απεικόνιση έργων τέχνης. Τέτοιες είναι: (α) η αξονική και πλευρική διακριτική ικανότητα (axial and transverse resolution), (β) το μέγιστο βάθος απεικόνισης (maximum imaging depth), (γ) το κεντρικό μήκος κύματος και η ένταση της πηγής (central wavelength and intensity of the probing light), (δ) η ευαισθησία (sensitivity) και (ε) η ταχύτητα λήψης δεδομένων (data acquisition time). Με βάση τις παραπάνω παραμέτρους, ο πίνακας 1 παρουσιάζει συνοπτικά τις παραλλαγές των διατάξεων Τ.Ο.Σ. που αναφέρθηκαν πιο πάνω με συγκριτικά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα (Targowski and Iwanicka, 2012).

Οι αντίστοιχες τεχνικές προδιαγραφές του συστήματος SSOCT που υπάρχει στα εργαστήρια του Προγράμματος Διαχείρισης Εκκλησιαστικών Κειμηλίων της Ανώτατης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Θεσσαλονίκης παρουσιάζονται στον πίνακα 2 (Thorlabs GmbH, 2011).

Πίνακας 1: Τεχνικές Τομογραφίας Οπτικής Συμφωνίας ( OCT )

	Td-OCT	Sd-OCT	SS-OCT
Πλεονεκτήματα	απεριόριστο βάθος απεικόνισης	υψηλή ταχύτητα λήψης δεδομένων	υπερυψηλή ταχύτητα λήψης δεδομένων
	απλότητα στη σχεδίαση και λειτουργία	τρισδιάστατη ( 3-D ) απεικόνιση	τρισδιάστατη ( 3-D ) απεικόνιση
		υψηλή ευαισθησία	υψηλή ευαισθησία
			ρυθμιζόμενη διακριτική ικανότητα
			ρυθμιζόμενο βάθος απεικόνισης
Μειονεκτήματα	χαμηλή ταχύτητα λήψης δεδομένων	περιορισμένο βάθος απεικόνισης	διαθέσιμες πηγές με μ.κ. >1000nm
		κατοπτρικές αντανακλάσεις

Πίνακας 2: Κάποιες τεχνικές προδιαγραφές του συστήματος Thorlabs – OCS1300SS της Ανώτατης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Θεσσαλονίκης

Central Wavelength (nm)	1325	Maximum Imaging Depth  (mm)	3
Spectral Bandwidth (nm)	100	Transverse Resolution  (μm)	25
Average Output Power (mW)	10	Axial Resolution / water (μm)	9
Axial Scan Rate (kHz)	16	Imaging Speed (fps)	20
Coherence Length (mm)	6	Data Acquisition Time   (s)	~30

3. Παραδείγματα Εφαρμογών της Τομογραφίας Οπτικής Συμφωνίας

Όπως αναφέρθηκε στο εισαγωγικό Κεφάλαιο 1 η Τ.Ο.Σ., με τα καινοτόμα χαρακτηριστικά που τη συνοδεύουν, συναντά εφαρμογή σε ένα συνεχώς διευρυνόμενο επιστημονικό πεδίο, που περιλαμβάνει τη μελέτη και συντήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Με άξονα την κατά το δυνατόν αποτελεσματικότερη αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων της Τ.Ο.Σ., την τελευταία δεκαετία έχουν δημοσιευθεί ιδιαίτερα αξιόλογες εργασίες, που αποκαλύπτουν τις δυνατότητες της τεχνικής στη μελέτη και συντήρηση  αντικειμένων πολιτισμού. Κάποιες από αυτές συνοψίζονται στη συνέχεια.

Έμφαση έχει δοθεί στη μελέτη των βερνικιών (Targowski et al., 2006). Για παράδειγμα, η Τ.Ο.Σ. έχει χρησιμοποιηθεί σχετικά εύκολα για τη μέτρηση του πάχους των βερνικιών, χωρίς βέβαια την ανάγκη εξαγωγής δείγματος. Στη μελέτη έχουν συμπεριληφθεί τόσο φυσικά όσο και τεχνητά βερνίκια που χρησιμοποιούνται στη συντήρηση (Targowski et al., 2006). Επίσης, έχει αποδειχθεί ότι η τεχνική μπορεί να εφαρμοστεί προκειμένου να γίνει διάκριση υπολειμμάτων του φυσικού βερνικιού από το υπερκείμενο τεχνητό βερνίκι που εφαρμόζεται κατά τη συντήρηση.

 Η πλέον ίσως συνήθης διαδικασία στη συντήρηση ενός ζωγραφικού έργου (πχ. εικόνα) είναι η αφαίρεση/καθαρισμού του παλαιού, γηρασμένου βερνικιού. Η Τ.Ο.Σ. μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μέσο ελέγχου/παρακολούθησης της διαδικασίας καθαρισμού είτε αυτή γίνεται μηχανικά ή χημικά, δηλαδή με χρήση διαλυτών (Liang et al., 2008), είτε με λέιζερ (Góra et al., 2006b).

 Άλλη μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα εφαρμογή της τεχνικής Τ.Ο.Σ. είναι η αποκάλυψη και μελέτη προσχεδίων (underdrawings ) σε πίνακες ή εικόνες (Liang et al., 2005 & Adler et al., 2007). Η μελέτη των υποκείμενων σχεδίων σε ζωγραφικά έργα είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς προσφέρει σημαντικές πληροφορίες αναφορικά με την τεχνική του καλλιτέχνη ενώ πολλές φορές αποκαλύπτει σημαντικές πτυχές της εξέλιξης ενός έργου τέχνης.

Εκτός όμως από τα ζωγραφικά έργα, η Τ.Ο.Σ. έχει εφαρμοστεί με επιτυχία και σε άλλα αντικείμενα της πολιτιστικής κληρονομιάς. Για παράδειγμα έχει αναφερθεί η χρήση της τεχνικής για τη μελέτη της δομής και των ατελειών υαλωμάτων που καλύπτουν πορσελάνινα αντικείμενα (Yang et al., 2004; Targowski et al., 2004), καθώς και για τη μελέτη βαμμένων γυάλινων αντικειμένων (Liang et al., 2008). Η αξία της Τ.Ο.Σ. σε αυτή την περίπτωση έγκειται στο γεγονός ότι η δειγματοληψία σε αυτά τα αντικείμενα είναι επί της αρχής απαγορευτική. Επίσης, τα υλικά των αντικειμένων αυτών είναι διαφανή γεγονός που τα καθιστά ιδανικά για τη μελέτη τους με οπτικές μεθόδους.

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί η εφαρμογή της Τ.Ο.Σ. στη μελέτη χειρογράφων, καθώς η μελάνη (iron gall ink) είναι διαφανής στην υπέρυθρη ακτινοβολία. Στη μεθοδολογία μελέτης των μελανιών καθώς επίσης και των διαβρώσεων που μπορεί να προκαλέσουν στο υπόστρωμα (πχ. περγαμηνή) που εφαρμόζονται, μπορεί να συμπεριληφθεί η Τ.Ο.Σ., οι τρισδιάστατες απεικονίσεις της οποίας προσφέρουν αποκαλυπτικές πληροφορίες (Góra et al., 2006a).

Σύμφωνα με τα παραπάνω η Τ.Ο.Σ. είναι  μία μη-δειγματοληπτική τεχνική, που δίνει τη δυνατότητα απεικόνισης της εσωτερικής δομής διαφανών -ως προς την υπέρυθρη ακτινοβολία- στρωμάτων, γεγονός που την καθιστά ιδιαίτερα ελκυστική για τη μελέτη ζωγραφικών έργων τέχνης. Απλά παραδείγματα εφαρμογής της μεθόδου για τη μελέτη και συντήρηση εικόνων που πραγματοποιήθηκαν από την ερευνητική μας ομάδα, παρατίθενται στη συνέχεια.

Στο σχήμα 2 παρουσιάζονται στιγμιότυπα της διαδικασίας λήψης δεδομένων με τη διάταξη (σχήμα 2α), όπου αποκαλύπτονται τα σημαντικά πλεονεκτήματα της μεθόδου που είναι μεταξύ των άλλων η ευκολία «στόχευσης» σε διαφορετικές περιοχές ενδιαφέροντος του αντικειμένου (σχήμα 2β) καθώς επίσης και η τρισδιάστατη στρωματογραφική ανάλυση που επιτυγχάνεται μη-δειγματοληπτικά (σχήμα 2γ).

Στο σχήμα 3 παρουσιάζεται μία εικόνα η οποία μελετήθηκε στο πλαίσιο των εργασιών συντήρησης, που βρίσκονται σε εξέλιξη. Όπως φαίνεται στο σχήμα, το κάτω αριστερό μέρος της εικόνας έχει υποστεί καθαρισμό. Στο σχήμα επισημαίνονται τρεις περιοχές όπου επικεντρώθηκε το ενδιαφέρον μας. Σε αυτές περιλαμβάνεται και περιοχή όπου ο καθαρισμός βρίσκεται σε εξέλιξη (κάτω αριστερή περιοχή της εικόνας).

 Σχήμα 2: Στιγμιότυπα διαδικασίας λήψης δεδομένων με τη διάταξη Τ.Ο.Σ. στα εργαστήρια της Ανώτατης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Θεσσαλονίκης.

Σχήμα 3: «Αγ. Ευθύμιος και Αγ. Μαρίνα» (23,5×31,5cm). Επισημαίνονται τρεις περιοχές, που μελετώνται στη συνέχεια με Τ.Ο.Σ. (σχήμα 4).

Στο σχήμα 4, η αριστερή στήλη περιλαμβάνει φωτογραφίες των λεπτομερειών της εικόνας, που επισημαίνονται στο σχήμα 3. Η δεξιά στήλη του σχήματος 4 παρουσιάζει τα αντίστοιχα τομογραφήματα που ελήφθησαν με Τ.Ο.Σ. Σε κάθε φωτογραφία, της αριστερής στήλης, οι διακεκομμένες κόκκινες γραμμές υποδεικνύουν την ακριβή διεύθυνση λήψης των δεδομένων.

Σχήμα 4: Αριστερά: Λεπτομέρειες της εικόνας «Αγ. Ευθύμιος και Αγ. Μαρίνα». Σε κάθε φωτογραφία της αριστερής στήλης επισημαίνεται η διεύθυνση λήψης δεδομένων. Δεξιά: αποτελέσματα (τομογραφήματα) της Τ.Ο.Σ.

Τα τομογραγήματα που συλλέγονται με την Τ.Ο.Σ. παρουσιάζονται με χρήση ψευδοχρωμάτων (false colours) προκειμένου να είναι ευδιάκριτες οι πληροφορίες που παρέχουν  (Targowski and Iwanicka, 2012). Περιοχές που περιέχουν υλικά που δε δίνουν σήμα (πχ. υλικά απόλυτα διαφανή, υλικά που απορροφούν έντονα την προσπίπτουσα ακτινοβολία ή περιοχές που βρίσκονται πέρα από το εύρος διείσδυσης) παραμένουν σκοτεινές, ενώ αυτές, που ασθενώς ανακλούν ή σκεδάζουν την προσπίπτουσα ακτινοβολία, παρουσιάζονται με ψυχρά χρώματα (από μπλε έως πράσινο). Περιοχές που ανακλούν ή σκεδάζουν ισχυρά την προσπίπτουσα ακτινοβολία, παρουσιάζονται με θερμά χρώματα (από κίτρινο έως κόκκινο). Καθώς το φως (υπέρυθρη ακτινοβολία) προσπίπτει με καθοδική φορά προς το αντικείμενο, η πρώτη ισχυρή γραμμή ανάκλασης είναι το όριο (διεπιφάνεια) μεταξύ αέρα και βερνικιού (Kwiatkowska et al., 2008 & Targowski et al., 2006). Κάτω από αυτή εμφανίζεται ένα λεπτό, ιδιαίτερα διαφανές στρώμα (απεικονίζεται με μαύρο χρώμα), που αντιστοιχεί στο βερνίκι. Στη συνέχεια, και ανάλογα με τη διαφάνεια που παρουσιάζουν στην υπέρυθρη ακτινοβολία, απεικονίζονται τα διάφορα χρωματικά στρώματα. Σε κάθε περίπτωση και προκειμένου ο χρήστης να οδηγηθεί σε ασφαλέστερα συμπεράσματα, έχει τη δυνατότητα με τη βοήθεια λογισμικών απεικόνισης (imaging), να επεξεργαστεί και να μεταβάλλει τα επιμέρους χρώματα, τη φωτεινότητα και τη φωτοαντίθεσή τους.

Τα παραπάνω δεδομένα είναι εμφανή και στην περίπτωση των αποτελεσμάτων του σχήματος 4. Και τα τρία τομογραφήματα μαρτυρούν την παρουσία ενός λεπτού διαφανούς στρώματος στην επιφάνεια των εξεταζόμενων περιοχών, που αντιστοιχεί στο βερνίκι. Η εμφανής διαφορά στην απεικόνιση των ευθύγραμμων τμημάτων (γ.i) και (γ.ii) οφείλεται προφανώς στο γεγονός ότι από την επιφάνεια του πρώτου έχει πραγματοποιηθεί προηγουμένως αφαίρεση του βερνικιού (καθαρισμός). Στο σχήμα 4β η ρωγμή στην επιφάνεια του προσώπου της Αγ. Μαρίνας, πέρα από την ασυνέχεια που προκαλεί στο στρώμα του βερνικιού, φαίνεται να εκτείνεται σε ορισμένο βάθος στο εσωτερικό. Η οριζόντια, αλλά και η εις βάθος διάχυση αυτής της ατέλειας αποκαλύπτεται ευκρινέστερα στην τρισδιάστατη απεικόνιση της σχετικής περιοχής που φαίνεται στο σχήμα 5.

Σχήμα 5: Τρισδιάστατη (3-D)  απεικόνιση περιοχής από το πρόσωπο της Αγ. Μαρίνας (σχήμα 4β).

Είναι γνωστό ότι οι χρωστικές ουσίες διαφοροποιούνται ως προς τη συμπεριφορά τους στην υπέρυθρη ακτινοβολία. Έτσι ορισμένες εμφανίζονται περισσότερο ή λιγότερο διαφανείς από άλλες. Κατά συνέπεια η απεικόνιση των χρωματικών στρωμάτων με την Τ.Ο.Σ. παρουσιάζει διαβαθμίσεις. Για παράδειγμα στο τομοφράφημα του σχήματος 4α φαίνεται ότι  στην κόρη του ματιού του Αγ. Ευθυμίου (α.i) χρησιμοποιήθηκε χρωστική, αδιαφανής στο υπέρυθρο. Έτσι εξηγείται και η ευρεία σκιά που παρατηρείται απευθείας κάτω από το στρώμα του βερνικιού στο αντίστοιχο τομογράφημα (α.i). Η δεύτερη σκιά (α.ii), που εμφανίζεται λιγότερο έντονη και ακριβώς κάτω από το ανώτερο χρωματικό στρώμα, αντιστοιχεί κατά πάσα πιθανότητα σε προσχέδιο του αγιογράφου στην περιοχή του ματιού (τμήμα του βλεφάρου).

Τα παραπάνω συμπεράσματά ενισχύονται από τα διαδοχικά τομογραφήματα που παρουσιάζονται στο σχήμα 6 και ελήφθησαν με σάρωση περιοχής από το αριστερό μάτι του Αγ. Ευθυμίου (σχήμα 4α). H αριστερή στήλη περιλαμβάνει κατόψεις που ξεκινούν από το στρώμα του βερνικιού (σχήμα 6α) και εκτείνονται σε βάθος. Παρουσιάζονται δηλαδή διαδοχικές λήψεις καθώς εισχωρούμε εις βάθος με τελευταία αυτή του σχήματος 6ε. Η γαλάζια καμπύλη (i), αντιστοιχεί στην έντονα ανακλώσα επιφάνεια του βερνικιού, ενώ οι σκοτεινές περιοχές εκατέρωθεν αφορούν τον αέρα (δεξιά – ii) και το εσωτερικό του στρώματος του βερνικιού (αριστερά – iii ). Αυτό συμβαίνει επειδή όλη η περιοχή (6 x3 mm) σάρωσης δεν είναι ακριβώς κάθετη προς τη διεύθυνση της υπεριώδους ακτινοβολίας που προσπίπτει, αλλά το αντικείμενο εμφανίζει μία κλίση σε σχέση με την ιδανική οριζόντια θέση στην οποία πρέπει να βρίσκεται. Σύμφωνα με τα προηγούμενα, η κόρη του ματιού (iv) παραμένει εξαρχής σκοτεινή καθώς φέρει χρωστική που απορροφά ισχυρά στο υπέρυθρο– πιθανόν μαύρο του άνθρακα. Παρατηρείται επίσης πως καθώς οδηγούμαστε από την επιφάνεια προς το εσωτερικό της εικόνας (από το σχήμα 6α προς το σχήμα 6ε) στο τμήμα του βλεφάρου (v) αποκαλύπτεται σταδιακά το προσχέδιο του καλλιτέχνη.

Στη δεξιά στήλη του σχήματος 6 φαίνονται διαδοχικά αντίστοιχα τομογραφήματα. Η κόκκινη διακεκομμένη γραμμή υποδεικνύει τη σταθερότητα της θέσης του κέντρου της κόρης του ματιού, της οποίας η απεικόνιση, κατά τα άλλα, αλλάζει μέγεθος εξαιτίας του κυκλικού της σχήματος. Η κίτρινη διακεκομμένη γραμμή ακολουθεί εκείνο το τμήμα του βλεφάρου, που απεικονίζεται στο τομογράφημα.

Σχήμα 6: Απεικόνιση περιοχής από το αριστερό μάτι του Αγ. Ευθυμίου (σχήμα 4α). Αριστερά φαίνονται οι κατόψεις που ελήφθησαν διαδοχικά ξεκινώντας από την επιφάνεια του βερνικιού (α) και εστιάζοντας σε όλο και μεγαλύτερα βάθη. Δεξιά παρουσιάζονται οι τομές που ελήφθησαν διαδοχικά κατά μήκος μιας διεύθυνσης που περιλαμβάνει την κόρη και το βλέφαρο του ματιού που δηλώνονται ως (iv) και (v) αντίστοιχα.

4. Σύνοψη

Όπως παρουσιάστηκε στα παραπάνω η Τομογραφία Οπτικής Συμφωνίας (Τ.Ο.Σ.) μπορεί να προσφέρει χρήσιμες πληροφορίες αναφορικά με την κατάσταση ενός αντικειμένου, ιδιαίτερα για τα ζωγραφικά έργα τα οποία είναι πολυστρωματικά αντικείμενα. Όπως ακριβώς και στην ιατρική, που αποτελεί το φυσικό χώρο στον οποίο αναπτύχθηκε η τεχνική, έτσι και στη συντήρηση αντικειμένων πολιτισμού, η Τ.Ο.Σ. μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ένα διαγνωστικό όργανο με το οποίο μπορεί να γίνει καταγραφή των παθήσεων και αλλοιώσεων του αντικειμένου. Επίσης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παρακολούθηση και αξιολόγηση της διαδικασίας καθαρισμού ζωγραφικών έργων. Οι πληροφορίες που προσφέρει μπορούν ενίοτε να ποσοτικοποιηθούν, δίνοντας για παράδειγμα τιμές για το πάχος του βερνικιού. Τέλος, αξίζουν να σημειωθούν πιο εξελιγμένοι τρόποι χρήσης της Τ.Ο.Σ. όπως είναι η ταυτοποίηση κάποιων ανόργανων χρωστικών, αξιοποιώντας το διαφορετικό τρόπο αλληλεπίδρασης αυτών με την υπέρυθρη ακτινοβολία (Targowski and Iwanicka, 2012).

Σημαντικά πλεονεκτήματα της τεχνικής που την καθιστούν ιδιαίτερα ελκυστική στη μελέτη και συντήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς είναι ότι η εφαρμογή της είναι αρκετά απλή και δεν απαιτεί εξαγωγή δείγματος από το υπό μελέτη αντικείμενο. Προσφέρει δε εντυπωσιακές τρισδιάστατες εικόνες, στοιχείο που είναι αρκετές φορές ιδιαίτερα χρήσιμο στην καταγραφή και κατανόηση μηχανισμών αλλοιώσεων.

Βιβλιογραφία

Adler,D.C., Stenger, J., Gorczynska,I., Lie, H., Hensick, T., Spronk, R., Wolohojian, S., Khandekar, N., Jiang, J.Y., Barry, S., Cable, A.E., Huber, R., Fujimoto, J.G., 2007. Comparison of three-dimensional optical coherence tomography and high resolution photography for art conservation studies. Optics Express 15(24), 15972–15986.

Góra, M., Pircher, M., Gotzinger, E., Bajraszewski, T., Strlic, M., Kolar, J., Hitzenberger, C.K., Targowski, P., 2006a. Optical Coherence Tomography for examination of parchment degradation. Laser Chemistry, Article ID 93658.

Góra, M., Targowski, P., Rycyk, A., Marczak, J., 2006b. Varnish ablation control by Optical Coherence Tomography. Laser Chemistry, Article ID 10647.

Kwiatkowska, E., Sylwestrzak, M., Rouba, B.J., Tymińska-Widmer, L., Iwanicka, M., Targowski, P., 2008. Optical Coherence Tomography for non-destructive investigations of structure of easel paintings. Proc. SPIE 7139, 713916.

Liang, H., Gomez Cid, M., Cucu, R.G., Dobre, G.M., Podoleanu A.Gh., Pedro, J., Saunders, D., 2005. En-face optical coherence tomography – a novel application of non-invasive imaging to art conservation. Optics Express 13 (16) 6133–6144.

Liang, H., Peric, B., Hughes, M., Podoleanu, A.G., Spring, M., Roehrs, S., 2008. Optical coherence tomography in archaeological and conservation science – a new emerging field. Proc. SPIE 7139, 713915 . doi:10.1117/12.819499. 1stCanterburyWorkshop on Optical Coherence Tomography and Adaptive Optics.

Targowski, P., Rouba, B., Wojtkowski, M., Kowalczyk, A., 2004. The Application of Optical Coherence Tomography to Non-Destructive Examination of Museum Objects. Studies in Conservation 49, 107–114.

Targowski, P., Góra, M., Wojtkowski, M., 2006. Review Article – Optical Coherence Tomography for artwork diagnostics. Laser Chemistry, Article ID 35373.

Targowski, P., Iwanicka, M., 2012. Optical Coherence Tomography: its role in the non-invasive structural examination and conservation of cultural heritage objects – a review. Applied Physics A 106, 265–277.

Thorlabs GmbH. Thorlabs OCS1300SS User Guide. Rev H, June 3, 2011. www.thorlabs.de

Yang, M.-L., Lu, C.-W., Hsu, I.-J., Yang, C.C., 2004. The use of Optical Coherence Tomography for monitoring the subsurface morphologies of archaic jades. Archaeometry 46(2), 171-182.

 ΠΗΓΗ: http://www.pemptousia.gr/

Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης κυρός Παντελεήμων ο Α΄

Εκδήλωση για τον Μητροπολίτη Παντελεήμονα Παπαγεωργίου στη Θεσσαλονίκη

Γράφει ο Στυλιανός Δ. Χαραλαμπίδης, Θεολόγος (M.Th.) – Νομικός, Υπ. Δρ. Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.

Μία ενδιαφέρουσα εκδήλωση τιμής και μνήμης του μακαριστού Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης κυρού Παντελεήμονος Παπαγεωργίου, του από Εδέσσης, πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 29 Δεκεμβρίου 2012 στη Θεσσαλονίκη. H εκδήλωση, η οποία τελούσε υπό την αιγίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης, διοργανώθηκε από το νεοσυσταθέν Κέντρο Οικουμενικών, Ιεραποστολικών και Περιβαλλοντικών Μελετών «Παντελεήμων Παπαγεωργίου» (CEMES). Αφορμή στάθηκε η έκδοση και παρουσίαση του τόμου “Μνήμη Μητροπολίτου Παντελεήμονος Παπαγεωργίου. Αναμνήσεις από τη ζωή, το έργο και τη μαρτυρία του” (εκδ. Ιεράς Μητροπόλεως Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας, Έδεσσα 2012). Ο καλαίσθητος τόμος περιλαμβάνει τα πρακτικά επιστημονικής διημερίδας που πραγματοποιήθηκε στην Έδεσσα το 2006 με την ηθική και υλική συμπαράσταση της οικείας Ιεράς Μητροπόλεως.

  Την εκδήλωση, η οποία πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα τελετών της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης, τίμησαν με την παρουσία τους – πλην του Παναγιωτάτου Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης κ. Ανθίμου – ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Λαγκαδά κ. Ιωάννης και οι Θεοφιλέστατοι Επίσκοποι Θεουπόλεως  κ. Παντελεήμων και Θερμών κ. Δημήτριος, ενώ χαιρετισμούς απέστειλαν οι Σεβασμιώτατοι Μητροπολίτες Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς κ. Προκόπιος, Τυρολόης και Σερεντίου κ. Παντελεήμων, Ομότιμος Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής και τέως Πρύτανης του Α.Π.Θ., Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας κ. Ιωήλ, Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως κ. Βαρνάβας, και Αρκαλοχωρίου Καστελλίου και Βιάννου κ. Ανδρέας, Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. Ικανός αριθμός κληρικών και λαϊκών, μεταξύ των οποίων Ομότιμοι και εν ενεργεία Καθηγητές της Θεολογικής Σχολής, παρακολούθησαν την παρουσίαση.

  Στην εναρκτήρια τοποθέτησή του ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης αναφέρθηκε δι’ ολίγων στα βιογραφικά στοιχεία του τιμώμενου Ιεράρχη και κατέθεσε τη μαρτυρία του για το πρόσωπο και τη διακονία του προκατόχου του. Τον Παναγιώτατο διαδέχθηκε στο βήμα ο Ομότιμος Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. και Ακαδημαϊκός κ. Αντώνιος – Αιμίλιος Ταχιάος, ο οποίος με αμεσότητα και γλαφυρότητα σκιαγράφησε την προσωπικότητα του αοιδίμου Μητροπολίτου Παντελεήμονος, καταθέτοντας περιστατικά, βιώματα και εμπειρίες που αποκόμισε κατά τη διάρκεια της διακονίας του δίπλα στον μακαριστό Μητροπολίτη. 

  Ακολούθως το λόγο έλαβε ο κ. Πέτρος Βασιλειάδης, Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ., ο οποίος αναφέρθηκε στη σύσταση και τους σκοπούς του Κέντρου Οικουμενικών, Ιεραποστολικών και Περιβαλλοντικών Μελετών «Παντελεήμων Παπαγεωργίου» (CEMES). Εν συνεχεία, ο κ. Βασιλειάδης, ο οποίος είναι και ο επιμελητής της έκδοσης, παρουσίασε με κάθε δυνατή συντομία τα περιεχόμενα του νεοεκδοθέντος τόμου, τα οποία χωρίζονται σε τρία μέρη: α) προσφωνήσεις – χαιρετισμοί,  β) εισηγήσεις και  γ) παραρτήματα. Στο πρώτο μέρος περιλαμβάνονται οι χαιρετισμοί της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου, του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Αθηνών κυρού Χριστοδούλου και της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, του οικοδεσπότη της διημερίδας Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας κ. Ιωήλ, του Επισκόπου Τράλλεων Ισιδώρου, του προέδρου της οργανωτικής επιτροπής Καθηγητή κ. Αντωνίου – Αιμιλίου Ταχιάου και άλλων πανεπιστημιακών δασκάλων – εκπροσώπων της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ., καθώς και εκπροσώπων των αρχών της Έδεσσας. Το δεύτερο μέρος καλύπτουν οι εισηγήσεις, οι οποίες φθάνουν τις 28 τον αριθμό και αναφέρονται στις διάφορες πτυχές του πολυσχιδούς έργου του Μητροπολίτου Παντελεήμονος, ενώ δεν λείπουν και κείμενα με περισσότερο προσωπικό χρώμα, που προέρχονται από τη γραφίδα ανθρώπων που έζησαν και συναναστράφηκαν τον Ιεράρχη. Τέλος, το τρίτο μέρος καταλαμβάνουν τα παραρτήματα και πιο συγκεκριμένα οι φωτογραφίες της διημερίδας, το πρωτότυπο του προγράμματος και διάφορα ενδεικτικά και ως ένα βαθμό αδημοσίευτα φωτογραφικά στιγμιότυπα από τη ζωή και τη δράση του μακαριστού Παντελεήμονος Παπαγεωργίου.

  Αξίζουν θερμά συγχαρητήρια σε όσους συνέβαλαν στην έκδοση του τόμου αυτού, με τον οποίον όχι μόνο φωτίζεται η προσωπικότητα ενός σύγχρονου εκκλησιαστικού άνδρα και μιας ολόκληρης εποχής, αλλά και εμπλουτίζεται ποιοτικά και ποσοτικά η σχετική με τη νεότερη εκκλησιαστική μας ιστορία βιβλιογραφία, δίνοντας εναύσματα και αφορμές για περαιτέρω έρευνα και εμβάθυνση. 

ΠΗΓΗ:http://www.amen.gr/article11735

Ο π. Νικόλαος και ο ... καρκίνος

«ΕΙΔΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΩΣ ΕΥΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΝΙΚΗΣΑ»! ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΤΙΚΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΝΕΟΥ ΙΕΡΕΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΗΤΗ!

Της Κορίνας Καφετζοπούλου

Τον Πατέρα Νικόλαο Τσαμαδούρα τον είχα γνωρίσει το 2005, όπου για τις ανάγκες του περιοδικού "Π" της εφημερίδας «Πατρίς» είχαμε μιλήσει για την περιπέτεια του με τον καρκίνο.

Εννέα χρόνια τον πάλευε σκληρά, με χημειοθεραπείες και επεμβάσεις. Είχε εξαπλωθεί, σταδιακά, σχεδόν σε όλο του, το σώμα: στους λεμφαδένες, στην κοιλιακή χώρα, στους πνεύμονες. Η περιπέτεια της υγείας του είχε ξεκινήσει όταν ο ίδιος ήταν 17 ετών.

Ένα εξόγκωμα στο λαιμό, τον οδήγησε στο νοσοκομείο όπου διαγνώστηκε καρκίνος στους λεμφαδένες, τύπου χόκινς. Είναι η εποχή που ο ίδιος, χωρίς ακόμα να έχει συνειδητοποιήσει τι του συμβαίνει, κάνοντας τις πρώτες χημειοθεραπείες, αισθάνεται την ανάγκη να προσευχηθεί.

Είναι μόλις 17, την εποχή που όλα αμφισβητούνται - ακόμα και ο Θεός. Εκείνη τη στιγμή, όμως, κατά τη διάρκεια της προσευχής του, τάζει τον εαυτό του, στο έργο του Θεού, και αποφασίζει να γίνει παπάς.

Στη διαδρομή της ζωής του, όμως, και κατά τη διάρκεια των σπουδών του, ο καρκίνος θα τον φέρει στο θάνατο πολλές φορές, δυο από αυτές πολύ κοντά, σχεδόν δίπλα του.      

Σε όλες τις δύσκολες μάχες έβγαινε νικητής. Την τελευταία μάχη την έδωσε το 2005. Από τότε κάθε χρόνο κάνει τις εξετάσεις του και είναι «καθαρός».   

Εφτά χρόνια μετά, πλήρως συνειδητοποιημένος, και για τη ζωή αλλά και για το θάνατο  θα χαρακτηρίσει τον καρκίνο ... ευλογία! Μιλώντας στο MadeinCreta ο Παπά -Νικόλας θα εξηγήσει γιατί ο καρκίνος ήταν η δική του "σωτηρία", ενώ θα σταθεί και στη σημερινή πραγματικότητα, στον πόλεμο που δέχεται η ψυχή μας, στο ψεύτικο θεό μας - το χρήμα - και σε άλλα πολλά πραγματικά ενδιαφέροντα.

  - Όλη αυτή  τη δοκιμασία με τον καρκίνο πως τι βιώσατε;

  - Ως μια ευλογία, ως μια περίπτωση που με βοήθησε να αποκτήσω πολλές εμπειρίες στη ζωή μου. Εμπειρίες που μου έδειξαν το δρόμο, τον τρόπο, να βοηθώ και ανθρώπους οι οποίοι αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα και γενικά να καταλάβω ότι αν δεν αγωνιστείς, δεν κερδίζεις τίποτα.

  - Καμία φορά όμως πατέρα Νικόλαε, το τέλος την ιστορίας δεν είναι πάντα χαρούμενο;

 - Η μάχη του ανθρώπου με τον καρκίνο καμιά φορά μπορεί να είναι άνιση, όμως αν βάλουμε μέσα τον παράγοντα Θεό, Παναγία η μάχη είναι υπέρ του ανθρώπου. Όταν εμπιστευτούμε τη χάρη του Θεού, Αυτή δεν μας αφήνει, μας βοηθάει.

   - Αυτό που λέτε δεν είναι σκληρό για ανθρώπους που έχουν χάσει τους δικούς τους;

   - Όλοι έχουμε χάσει... Το θέμα είναι πως βιώνουμε και τη ζωή και το θάνατο. Ο θάνατος τι είναι; Ένα πέρασμα από τη φθαρτή ζωή, στην αιώνια ζωή. Και θα σας πως μια προσωπική εμπειρία την οποία τη βίωσα όταν αρρώστησα. Πολλές φορές παρακαλούσα να «φύγω»,  όχι γιατί είχα απελπιστεί από τη ζωή, αλλά γιατί όταν λαμβάνεις πρόγευση παραδείσου, αισθάνεσαι όμορφα εκεί που θα πας. Γιατί δεν είναι μόνο το υλικό και το φθαρτό μας σώμα, είναι και η ψυχή μας. Και στην ψυχή του, τα τελευταία χρόνια, δυστυχώς ο άνθρωπος δε δίνει τίποτα. Για αυτό και πολλοί άνθρωποι οδηγούνται εκεί που οδηγούνται.

   Ελπίζουνε σε κάτι το ψεύτικο, στα χρήματα, σε κάποιους ηγέτες οι οποίοι είναι υλικοί και δεν μπορούν να τους δώσουν τίποτα και αφήνουν τα Θεία, στην άκρη. Ποιοι άνθρωποι, σήμερα, έχουν έναν πνευματικό  για να εναποθέτουν τα προβλήματά τους επάνω του και να λαμβάνουν συγχώρεση και άφεση αμαρτιών και να κοινωνούν;

   Οι άνθρωποι σήμερα έχουν επιλέξει να τρέχουν στους ψυχολόγους και στους ψυχιάτρους για να λάβουν τη ψεύτικη ευτυχία από τα φάρμακα.

- Ο Θεός δηλαδή είναι η διέξοδος στα προβλήματα μας;

- Είναι. Από τη στιγμή που ο  άνθρωπος «έφυγε από τη βαθύτερη έννοια» Του,  όταν ο άνθρωπος έχασε το «φόβο του Θεού» όταν έχασε την εν Χριστώ αγάπη - όχι πως δεν του την έδινε ο Χριστός- εμείς την απορρίψαμε ψάχναμε τα ψεύτικα- ιδού η πορεία μας. Δεν μας φταίνε οι Γερμανοί και οι Γάλλοι μας φταίει ο ιδιωματισμός και η ιδιοτροπία του χαρακτήρα μας.

Ελπίζαμε στο ψεύτικο για να βρούμε το αληθινό. Για αυτό και χάνουμε το έδαφος κάτω από τα πόδια μας , και λέμε ότι δεν υπάρχει τίποτα. Υπάρχει, ψάξαμε να το βρούμε;

- Τις τόσες αυτοκτονίες που έχουμε πως τις αντιμετωπίζετε ως άνθρωπος, αλλά και ως «εκπρόσωπος» της εκκλησίας;  

- Πονάει η ψυχή μου, διότι, όσοι άνθρωποι οδηγηθήκαν σε αυτό το έσχατο σημείο- που είναι βλασφημία του Αγίου Πνεύματος όπως μας το είπαν οι  Πατέρες της  εκκλησίας -  είναι ότι δεν ελπίσανε στο Θεό.

Εβιώσανε ως Θεό το χρήμα, αποσύρθηκε αυτός ο θεός και χαθήκανε.

Όταν κάποιος βιώνει το Χριστό κερδίζει η ψυχή του. Το θέμα είναι να έχεις πνευματική ζωή και εσωτερική ζωή να κάνεις το σπίτι σου εκκλησία. Και όταν αυτό το κάνεις ούτε κρίση μας πιάνει ούτε τίποτα.
Αν παρατρέξουμε στο παρελθόν θα δούμε ότι το γένος μας στάθηκε χάρη  στην πίστη του στο Θεό.

- Σε αυτό έχετε δίκιο αλλά τώρα τα πράγματα είναι διαφορετικά  έχουμε να κάνουμε με άλλη μορφή πολέμου, με σπίτια που μπορεί να τα έχουν όλα, αλλά έχουν άδειο  το τσικάλι τους.

- Εγώ πιστεύω, αγαπητή μου Κορίνα, ότι ο σημερινός πόλεμος είναι πόλεμος όχι του τσικαλιού αλλά της ψυχής τους ανθρώπου. Γιατί πολεμιέται ο άνθρωπος με βάση το τσικάλι, στην ψυχή του περισσότερο. Και όταν το λέω αυτό, εννοώ και ότι τα ΜΜΕ  δεν δίνουν ελπίδα απελπίζουν χειρότερα τον κόσμο, όλα τα δείχνουν μαύρα, ακόμα και πιο μαύρα. Δεν υπάρχει κάτι να ακούσεις  ή να δεις που θα σου δώσει αισιοδοξία. Να δεις κάτι το όμορφο στη ζωή για να παραδειγματιστείς. Και το έθνος μας είναι το πλουσιότερο στον κόσμο επειδή έχουμε τον  πολιτισμό μας.  

Ο άγιος Πειραιώς είπε ότι έχουμε ένα εκρηκτικό μείγμα μέσα μας είμαστε «Ορθόδοξοι και Έλληνες» και δεν υπάρχει ομορφότερο πράγμα στον  κόσμο. Και αυτή την ομοιογένεια οι Ευρωπαίοι δεν την αντέχουν ότι είμαστε Ορθόδοξοι και Έλληνες μαζί.

- Ομολογώ  ότι δεν είχα κάνει αυτό το συνδυασμό μέχρι σήμερα… αλλά έχει τη βάση του. Να γυρίσουμε λίγο σε εσάς; Σας βλέπω καλά και χαίρομαι παπά- Νικόλα , είχαμε μιλήσει μαζί το 2005, μόλις είχατε περάσει τη μεγάλη μπόρα. Έχετε αγωνία για την υγεία σας;

- Όχι. Ο Θεός μας έφερε, ο Θεός θα μας πάρει. Έφτασα ένα σκαλοπάτι πριν το θάνατο άλλα και πάλι έλεγα δόξα σοι ο Θεός. Το είχα πει και στη μητέρα μου όταν έκλαιγε. Ότι Αυτός με έστειλε, Αυτός θα με πάρει πάλι. Εμείς αγωνιζόμαστε για κάτι που κάποια στιγμή  θα φύγει και αυτήν την πορεία πρέπει να τη βιώσουμε καλά. Ο παππούς μου έλεγε: «Ο  κάθε ένας πρέπει να απλώνει το χέρι του μέχρι εκεί που φτάνει το καλάθι του και όχι παραπάνω.

- Το μήνυμα σας για αυτές τις γιορτινές ημέρες  ποιο θα είναι;  Τι θα πείτε στον πιστό;

- Θα του πω να κοιτάξει την εικόνα της Παναγίας και όταν την κοιτάξει θα του πω: Εναποθέσου εκεί ήλπιζε στην Παναγία και το Χριστό. Αν θα ελπίσεις και στους δυο το κέρδος θα είναι μεγάλο.

Υπάρχει και η κατ' οίκον εκκλησία αυτό δεν πρέπει να το αγνοείτε, και μην  ξεχνάτε ότι ένα ποσοστό ανθρώπων έρχεται για να κρίνει μέσα στην εκκλησία. Όχι για να προσευχηθεί και είναι μερικοί άνθρωποι που είναι μέσα στο σπίτι τους και πραγματικά κάνουν προσευχή. Μια μάνα που προσέχει τα παιδιά της έχει την κατ' οίκον εκκλησία. Μπορεί να είναι ένας πατέρας  και να κρατάει τα παιδιά και να δουλεύει η γυναίκα και αυτό είναι κατ' οίκον εκκλησία ή γενικά όσοι φροντίζουν τους ανθρώπους τους.

Οι άνθρωποι αυτοί φτάνουν στο παράδεισο. Αν έχεις ένα παιδί ανάπηρο και το φροντίζεις τι είναι; Εκεί και εγώ βγάζω το ράσο μου και το πετραχήλι μου και τους το δίνω. Εκεί είναι η εκκλησία, εκεί ιερουργεί αυτός ο άνθρωπος. Εμείς λέμε ότι ιερουργούμε στην εκκλησία και παίρνουνε δύναμη από εμάς και εμείς πάμε και τους κοινωνούμε αυτούς τους ανθρώπους που είναι περήφανοι και θέλουν την  βοήθειά  μας και από την άλλη έχουν αγιότητα μέσα τους διότι προσφέρουν.

Δεν μπορώ εγώ να καταδικάσω κάποιον όταν ξέρω  ότι αδυνατεί να φύγει από το σπίτι του. Δε θα πω γιατί δεν ήρθες. Θα πω εγώ γιατί δεν πήγα.

- Αυτοί που δεν έχουν «σχέση» με το Θεό, με την εκκλησία και γενικώς απέχουν  από αυτή τη φιλοσοφία ζωής έχουν σωτηρία; ‘Η ακόμα και όσοι έχουν πολλές «αμαρτίες» στην «πλάτη» τους ;

- Ναι, να ζητήσουμε τη συγνώμη της Παναγίας.  Ο Χριστός τι λέει; Έπεσες; Ξανά σήκω!

Η ορθοδοξία δε σε καταδικάζει από το πρώτο σου αμάρτημα. Τι λέει αλληγορικά; Εβδομήντα επτά  φορές να πέσεις -άπειρες φορές   να πέσεις δηλαδή- ο Χριστός είναι δίπλα σου, να σε συγχωρέσει. Αυτή είναι η ορθοδοξία μας. Αυτήν πολεμάνε, αυτήν  την ορθοδοξία θέλουν να μας διώξουν. Τη δύναμή μας».

* Ο παπα-Νικόλας τον τελευταίο καιρό βρίσκεται στη Μονή Κρουσταλένιας στο Οροπέδιο Λασιθίου. 

ΠΗΓΗ:http://hellas-orthodoxy.blogspot.gr/