Τρίτη 31 Δεκεμβρίου 2024
Κυριακή 29 Δεκεμβρίου 2024
Έλληνας, Χημικός!!!
Έδωσαν το όνομα Έλληνα επιστήμονα σε ορυκτό - Ποιος είναι ο χημικός με τις πολλές διακρίσεις
Ιστορία από newsroom@dnews.gr (Newsroom)
Έδωσαν το όνομα Έλληνα επιστήμονα σε ορυκτό - Ποιος
είναι ο χημικός με τις πολλές διακρίσεις
«Η φύση έχει τα δικά της μυστικά» λέει ο διεθνούς φήμης Έλληνας
επιστήμονας, Μερκούρης Κανατζίδης, ο οποίος έχει τιμηθεί με ορυκτό με το όνομά
του.
Το όνομα του Έλληνα χημικού, Μερκούρη Κανατζίδη, είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την
ανακάλυψη και σύνθεση υλικών, τα οποία έχουν συμβάλει καθοριστικά στην εξέλιξη
των τεχνολογιών εναλλακτικής ενέργειας. Η πορεία του από τη Θεσσαλονίκη, όπου
γεννήθηκε, μεγάλωσε και σπούδασε, μέχρι τις ΗΠΑ, όπου δραστηριοποιείται σήμερα
ως καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Northwestern και ως επιστήμονας στο Εθνικό
Εργαστήριο Argonne του υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ, είναι γεμάτη με σημαντικές
διακρίσεις, μία από τις οποίες είναι η πιο συναρπαστική: το όνομά του έχει
δοθεί σε ένα ορυκτό, τον κανατζιδισίτη.
Ο Μερκούρης Κανατζίδης περιγράφει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι πυρήνας
της ερευνητικής του δραστηριότητας στα 30 χρόνια της πορείας του στον χώρο της
Ανόργανης Χημείας είναι «να απαντήσω θεμελιώδεις ερωτήσεις, δηλαδή πώς
δημιουργείται ένα καινούριο υλικό, πώς μπορούμε να σταθεροποιήσουμε χημικούς
δεσμούς, κρυσταλλικές και μοριακές δομές». Λέει χαρακτηριστικά ότι
«σχεδιάζοντας και συνθέτοντας ενώσεις και μαθαίνοντας τις αρχές σύνθεσης και
δημιουργίας καινούριων δομών, δημιουργούμε υλικά, τα οποία μετά ουσιαστικά μας
μιλάνε. Προσπαθούν να μας πουν κάτι και εμείς πρέπει να καταλάβουμε τι κάνουν
και πώς. Ποια μοριακή δομή έχουν, πόσο σταθερά είναι, τι χρώμα είναι, τι άλλες
ιδιότητες έχουν;».
Θυμάται την πρώτη φορά που ένα υλικό ένιωσε ότι του μίλησε. Ήταν η δημιουργία του KMS, ενός υλικού που ανήκει στα χαλκογονίδια
και είναι χρήσιμο για τον καθαρισμό του περιβάλλοντος από τοξικά ιόντα, καθώς
δεσμεύει ραδιενεργά στοιχεία, όπως το καίσιο, και βαριά μέταλλα, όπως το
κάδμιο, ο μόλυβδος και ο υδράργυρος. «Όταν είδαμε ότι είχε στιβαρόμορφη
κρυσταλλική δομή και δυνατότητα ανταλλαγής ιόντων, είπαμε ότι το υλικό μάς
μιλάει, μάς λέει ότι πρέπει να το δοκιμάσουμε για περιβαλλοντικές εφαρμογές»,
επισημαίνει. Μάλιστα, μετά το πυρηνικό ατύχημα της Φουκουσίμα, η ιαπωνική
κυβέρνηση ζήτησε να δοκιμάσει το υλικό και σε αναφορά που έστειλε στην
ερευνητική ομάδα για τη δοκιμή, σημείωνε ότι απορροφούσε με επιτυχία το
ουράνιο. Ωστόσο, για τον καθαρισμό των αποβλήτων χρειάζονταν τόνοι του υλικού
που τότε η ομάδα του κ. Κανατζίδη δεν είχε τη δυνατότητα να δημιουργήσει.
Η συμβολή του Μερκούρη Κανατζίδη στη μελέτη των χαλκογονιδίων, μιας κατηγορίας ενώσεων με μοναδικές ιδιότητες και σημαντικές
εφαρμογές ιδιαίτερα στην ηλεκτρονική και στην οπτική, είναι τόσο μεγάλη που το
2023 η Διεθνής Ορυκτολογική Εταιρεία έδωσε το όνομά του σε ένα ορυκτό
χαλκογονιδίου, έπειτα από πρόταση του γεωλόγου που το είχε ανακαλύψει. Το
ορυκτό ονομάστηκε «κανατζιδισίτης». «Για μένα ήταν πολύ σημαντικό και
αναπάντεχο, γιατί κάποιος εκτός του πεδίου μου διάβαζε τις εργασίες μου και
ζήτησε την άδειά μου για να προτείνει αυτό το όνομα. Υπάρχουν πολύ λίγοι
παγκοσμίως που μπορούν να έχουν αυτή την τιμή και πιθανότατα δεν υπάρχει άλλος
Έλληνας», σχολιάζει ο ίδιος.
Η παραπάνω, πάντως, δεν ήταν η πρώτη διάκρισή του. Έχει εκλεγεί μέλος της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ, μια από
τις μεγαλύτερες τιμητικές διακρίσεις για τους επιστήμονες στην Αμερική, ως
αναγνώριση των διακριμένων επιτευγμάτων του στην έρευνα. Επίσης, πρόσφατα έλαβε
το βραβείο της Αμερικανικής Χημικής Εταιρείας για το 2025 στη Χημεία των Υλικών
για τη συμβολή του στη μελέτη των περοβσκιτών, μιας τάξης υλικών χρήσιμων για
τις ηλιακές κυψέλες. Οι περοβσκίτες είναι ένα ακόμα μεγάλο κεφάλαιο στην πορεία
του κ. Κανατζίδη. Από την πρώτη δημοσίευση που έκανε για την απόδοση των
περοβσκιτών πριν από δώδεκα χρόνια στο περιοδικό Nature και η οποία είχε
προκαλέσει μεγάλο ενδιαφέρον στην επιστημονική κοινότητα, μέχρι σήμερα, οι
περοβσκίτες έχουν σημειώσει τεράστιες βελτιώσεις στην απόδοσή τους. Το 2013 μια
δεύτερη δημοσίευση στο «Inorganic Chemistry» και πάλι για το ίδιο υλικό
χαρακτηρίστηκε από την επιστημονική κοινότητα ως «η βίβλος των περοβσκιτών»,
καθώς αποτέλεσε σημείο αναφοράς για όλους όσους ήθελαν να μελετήσουν τα υλικά
αυτά. Σήμερα, ένα πλήθος εταιρειών σε όλο τον κόσμο προχωρούν στην εμπορική
αξιοποίησή τους σε φωτοβολταϊκά πάνελ.
Έπειτα από τόσες σημαντικές διακρίσεις, ποιος είναι ο επόμενος στόχος στην
ερευνητική του δραστηριότητα; Ελπίζει ότι
θα καταφέρει να κάνει σύνθεση ενός ακόμα νέου υλικού, κάτι που, όπως
εκμυστηρεύεται στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, δεν είναι καθόλου εύκολο. «Δεν υπάρχει εγγύηση ότι
θα τα καταφέρουμε. Είναι δύσκολο να ελεγχθούν τα υλικά, δηλαδή να πεις ότι
σήμερα θα φτιάξω υλικό με αυτή τη δομή και τη χημική σύνθεση και να το
καταφέρεις. Καμιά φορά γίνεται και νομίζεις ότι έχεις κάνει πρόοδο, αλλά στην
πραγματικότητα βγήκες τυχερός. Την επόμενη φορά που θα προσπαθήσεις να κάνεις
ένα άλλο υλικό, τότε δεν σου βγαίνει. Τότε καταλαβαίνεις ότι η φύση έχει και
άλλα μυστικά», παρατηρεί.
Περιγράφει πάντως ότι τον ενδιαφέρει η δημιουργία ενός υλικού επαναστατικού
στην κατανόηση της υπεραγωγιμότητας. «Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει αυτή τη
στιγμή τι υλικό θα είναι υπεραγωγός. Όλοι οι υπεραγωγοί που ξέρουμε έχουν
ανακαλυφθεί κατά λάθος. Δεν υπάρχει θεωρία που να λέει ότι αν κάνεις αυτή την
τάξη υλικών θα είναι υπεραγωγοί. Άρα με το να ανακαλύπτεις καινούριους
υπεραγωγούς, η ελπίδα είναι ότι σιγά σιγά θα βρεθεί η αρχή, το principle
δηλαδή, σχετικά με το τι κάνει κάτι υπεραγώγιμο. Η δική μας συμβολή θα ήθελα να
είναι καινούρια υλικά, τα οποία κάνουν αυτή τη θεωρία να είναι βάσιμη», εξηγεί.
Η αγάπη του Μερκούρη Κανατζίδη για τις θετικές επιστήμες άρχισε ήδη από τα χρόνια της φοίτησής του στο Γυμνάσιο, στη γενέτειρά
του Θεσσαλονίκη. Πρότυπά του έγιναν οι αρχαίοι Έλληνες μαθηματικοί, ο
Απολλώνιος, ο Πάππος, ο Αρίσταρχος της Σάμου, ο Αρχιμήδης και ο Ευκλείδης. «Ο
λόγος που αυτοί είναι πασίγνωστοι ανά τον κόσμο είναι επειδή έγραψαν και
δημοσίευσαν το έργο τους. Αυτή είναι η μεγαλύτερη οδηγία που προέρχεται από
αυτούς σε εμάς, ότι πρέπει να δημοσιεύουμε τις καινούριες γνώσεις, ανακαλύψεις
και ευρήματα για να προοδεύσει η επιστήμη», λέει.
Σπούδασε στο Τμήμα Χημείας του ΑΠΘ και στράφηκε πολύ νωρίς στην Ανόργανη
Χημεία. Όταν παρακολούθησε σεμινάριο του Ελληνοαμερικανού καθηγητή Ανόργανης
Χημείας, Δημήτρη Κουκουβάνη, και καθώς ήθελε να συνεχίσει με μεταπτυχιακές και
διδακτορικές σπουδές, ζήτησε να φοιτήσει δίπλα του ως διδακτορικός φοιτητής στο
Πανεπιστήμιο της Αϊόβας.
Η επαγγελματική πορεία του Μερκούρη Κανατζίδη ως καθηγητή ξεκίνησε το 1987 από το Michigan State University και ο ίδιος τονίζει
στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι το σημαντικότερο στοιχείο της πορείας του είναι η επαφή με τους
φοιτητές, «να εκπαιδεύω φοιτητές στην έρευνα και στο ήθος της επιστήμης». «Το
να βλέπεις φοιτητές που έρχονται ως νεαρά άτομα που δεν ξέρουν πολλά πράγματα,
αλλά έχουν τον ενθουσιασμό και γίνονται στο τέλος πιο ώριμοι επιστήμονες όταν
παίρνουν διδακτορικό, μαθαίνουν την επιστημονική μέθοδο και πώς να λύνουν
προβλήματα, είναι η μεγαλύτερη ικανοποίηση. Πρώτα είναι αυτό, μετά είναι οι
ανακαλύψεις που κάνουμε, όχι ανάποδα», επισημαίνει.
Μάλιστα, λέει χαριτολογώντας ότι οι καθηγητές «δουλεύουμε στον χώρο του
babysitting, του επιστημονικού babysitting. Παίρνουμε μωρά, τα οποία
μεγαλώνουμε και ανατρέφουμε προσεκτικά και τα μεγαλώνουμε, ώστε να γίνουν
επιστήμονες μέσα σε πέντε χρόνια. Οπότε πρέπει να προσέχουμε, να φροντίζουμε να
κάνουμε το σωστό, να είμαστε καλά πρότυπα, να τους ενθαρρύνουμε και να τους
εκπαιδεύουμε με τον σωστό τρόπο».
Η αρχή που ο ίδιος ως καθηγητής θέλει να διδάσκει στους φοιτητές του είναι
η ηθική διάσταση της επιστήμης. «Αυτό
που τους λέω είναι ότι εμείς ως επιστήμονες δουλεύουμε στην επιχείρηση της
αλήθειας, δηλαδή θέλουμε να μάθουμε την αλήθεια για το πώς δουλεύει η φύση,
δημοσιεύουμε ό,τι ανακαλύψαμε όπως το ανακαλύψαμε, ώστε κάποιοι να το πιστέψουν
και να το χρησιμοποιήσουν ως θεμέλιο λίθο για να προοδεύσουν και αυτοί. Όλα
αυτά τα πληρώνει ο φορολογούμενος και η άτυπη συμφωνία είναι ότι θα
δημιουργήσουμε καινούρια γνώση και θα τη μοιραστούμε μαζί τους. Οπότε πρέπει να
έχουμε το μεγαλύτερο ήθος, ώστε ό,τι δημοσιεύσουμε να είναι να είναι σωστό και αληθινό. Όλα τα άλλα έπονται».
Η σφαγή των Νηπίων
Η σφαγή των Νηπίων κατά τον
Ιερό Φώτιο
Μια από τις εξέχουσες προσωπικότητες του Θ’ αιώνα αλλά
και της πατερικής παράδοσης είναι ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Φώτιος [1].
Το έργο του ιερού Φωτίου ποικίλη και αγγίζει σχεδόν όλα τα φάσματα της
θεολογίας και της επιστήμης γενικότερα [2]. Υπήρξε ένας από τους
σημαντικότερους ερμηνευτές Πατέρες της Εκκλησίας. Ως πιστό τέκνο αυτής και
υπέρμαχος αγωνιστής της Ορθόδοξης πίστης, δέχεται ολόκληρη την Αγία Γραφή ως
θεόπνευστη, ακολουθώντας έτσι την προ αυτού πατερική παράδοση [3].
Κατά την περίοδο του Αγίου Δωδεκαημέρου όλες οι
ακολουθίες που τελούνται έχουν ιδιαίτερο τόνο χαράς και ελπίδας. Ο λόγος είναι
εμφανείς «Θεός εφανερώθει εν σαρκί» [4] θα τονίσει ο απόστολος των εθνών
Παύλος. Μέσα όμως σε αυτή την εορταστική περίοδο για την ενανθρώπηση του Υιού
και Λόγου του Θεού, η Εκκλησία μας καθιέρωσε να εορτάζεται στις 29 Δεκεμβρίου η
μνήμη των Αγίων Νηπίων, τα οποία σφαγιάστηκαν από τον Ηρώδη [5] και έγιναν κατά
αυτόν τον τρόπο οι πρώτοι μάρτυρες του Χριστιανισμού.
Στα Αμφιλόχια [6], το κατεξοχήν ερμηνευτικό έργο του
Μεγάλου Φωτίου, ο Αμφιλόχιος Κυζίκου [7] υποβάλει το εξής ερώτημα στον ιερό
Φώτιο: «Για ποιο λόγο ο Χριστός κατά την γέννηση του επέτρεψε να γίνει η σφαγή
των νηπίων»; [8] Εξ’ αρχής ο ιερός Φώτιος δέχεται ως πολύ εύστοχη την ερώτηση
που του υποβάλει το πνευματικό του τέκνο, αναφέροντας του σχετικά πως είναι από
τις καλύτερες ερωτήσεις που του έχει υποβάλει μέχρι στιγμής [9]. Εν συνεχεία ο
ιερός Φώτιος δεν διαπραγματεύεται το θέμα προβάλλοντας διάφορα επιχειρήματα,
αλλά αμέσως μπαίνει στην ουσία της ερώτησης. Ο Ηρώδης, αναφέρει ο Φώτιος,
έπρεπε να επιδείξει όλη την μισανθρωπία του για ακόμη μια φορά, και αυτή την
φορά επέλεξε να το πράξει αυτό στα αθώα νήπια. Ο λόγος για τον οποίο προβαίνει
σε αυτή την ενέργεια , κατά τον ιερό Πατέρα είναι ότι, αν επέλεγε να θανατώσει
ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας οι οποίοι είχαν διαπράξει διάφορα αδικήματα κατά
το παρελθόν, τίποτα δεν θα μπορούσε να σταματήσει το έθνος των κολάκων από το
να παρουσιάσουν ως μια μετριότητα τα εγκλήματα και εν τέλει στο τέλος να
αποφανθούν ότι ορθά τα έπραξε [10]. Αντίθετα τώρα, όταν κάποιος στρέφεται
εναντίον νηπίων, ούτε ο πιο αισχρός μύθος δεν θα μπορούσε να τον δικαίωση,
τονίζει ο ιερός Πατήρ.
Τα βρέφη, συνεχίζει, σφαγιάζονται γιατί δεν τα έχει
αγγίξει ακόμη η αμαρτία, είναι ακηλίδωτα, όπως ήταν και ο Ιησούς Χριστός, αμνός
που σηκώνει την αμαρτία του κόσμου [11]. Αυτό θα γίνει, τονίζει, και παραμυθία
για τους υπολοίπους. Διότι δεν θα μπορεί κάποιος όταν πάσχει να θεωρεί ότι
πάσχει για την σοβαρότητα των αμαρτημάτων του και να νιώθει οδυνηρότερο το
χτύπημα των παθών του, αλλά έχοντας ως παράδειγμα παρηγοριάς τα αναμάρτητα
βρέφη και την θρασύτητα που υπέστησαν από τους διώκτες τους, θα προβαίνουν σε
ευχαριστία προς αυτόν που οικονομεί σε εκείνους να υποστούν οποιαδήποτε
δυσκολία επέλθει σε αυτούς [12].
Στην συνέχεια ο ιερός Φώτιος προτυπώνει στη σφαγή των
νηπίων, τον σταυρικό θάνατο του Κυρίου. Το μισόχριστο γένος των Ιουδαίων,
αναφέρει χαρακτηριστικά, με την ίδια βαναυσότητα που αντιμετώπισε τα βρέφη,
αντιμετώπισε και τον Σωτήρα του κόσμου Ιησού Χριστό, ο οποίος θεράπευε τις
ανίατες ασθένειες τους και ήρθε να προσφέρει την λύτρωση στην ανθρωπότητα, ενώ
αυτοί ως αντίδωρο σε όλα αυτά τον καταδίκασαν σε επώδυνο και σταυρικό θάνατο
[13]. Και ένα εύλογο ερώτημα – συμπέρασμα γεννάται στο ιερό Φώτιο: « Αν ο ηγεμόνας
των Ιουδαίων, χρησιμοποίησε τη σφαγή εναντίον αυτών των αθώων νηπίων, για τα
οποία δεν είχε καμία θέση ο φθόνος, δεν θα τολμούσαν εκείνοι που είχαν ασκηθεί
και προγυμναστεί από αυτόν ( το φθόνο εννοεί εδώ ) με τις δολοφονίες και
μάλιστα έχοντας ως οδηγό τους εδώ έναν τόσο μεγάλο φθόνο να πράξουν το ίδιο και
για τον Κύριο»; [14]
Στη συνέχεια ο ιερός Φώτιος παραθέτει τρία
παραδείγματα από την Παλαιά Διαθήκη, για να προβάλει με αυτόν τον τρόπο την
αδικία και τον φθόνο έναντι της αθωότητας. Αρχικά αναφέρεται στην δολοφονία του
Άβελ από τον αδελφό του Κάιν [15]. Ως δεύτερο παράδειγμα προβάλει την διήγηση
για την περιπέτεια του Ιωσήφ και την αδικία που υπέστη αυτός από τους αδελφούς
του [16]. Ως τελευταίο παράδειγμα προβάλει την διάσωση του Μωυσή [17] και τον
ρόλο που αυτός διαδραμάτισε για τον λαό του Ισραήλ [18].
Ως κατακλείδα ο ιερός Φώτιος αναφέρει πως θα μπορούσε
να παραθέσει πάρα πολλά παραδείγματα από την ζωή της Εκκλησίας σχετικά με τον
φθόνο και την αδικία. Με αυτό όμως το ζωντανό παράδειγμα της σφαγής των νηπίων
στολίστηκαν με άνθη και πλέχτηκαν τα αιώνια στεφάνια μαρτυρίου για τους αγίους
τονίζει. Με αυτόν τον τρόπο, συνεχίζει, κερδήθηκε η αιώνια παραμονή τους δίπλα
στη βασιλεία του Θεού. Έτσι δεν ήταν καλύτερο να αποτραπεί με κανέναν τρόπο ο
πρόωρος θάνατος των βρεφών, αλλά πολύ καλύτερα από αυτό ήταν να επιτραπεί και
να συμβεί [19].
Αναφερόμενος εν κατακλείδι τώρα προς τον Αμφιλόχιο,
του αναφέρει πως όλα τα ανωτέρω που ανέπτυξε είναι μια μικρή προσφορά στην
φιλομάθεια του. Και του φέρνει ως χαρακτηριστικό παράδειγμα μιμήσεως και
διδασκάλου τον απόστολο Παύλο, τον οποίο και των προτρέπει να μαθητεύσουν μαζί
στην σοφία και την θεοπνευστία των γραφών του [20].
Παραπομπές:
1.
Βλ. Τωμαδάκη
Β. Νικ, Φώτιος, Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια, τ. 12, Αθήναι 1968 στ. 21
– 31.
2. Τα έργα του μπορούν να διαιρεθούν σε: Ποιητικά ( περιλαμβάνουν Λειτουργική
ποίηση και Θύραθεν ποίηση), σε έργα Πεζογραφίας ( όπου εκεί περιλαμβάνονται οι
Ομιλίες και οι Επιστολές του ), σε Φιλολογικά έργα ( τα εξέχοντα σε αυτή την
κατηγορία είναι το Λέξεων Συναγωγή και η Μυριόβιβλος ή Βιβλιοθήκη ), τα
Νομοκανονικά και τέλος τα Θεολογικά του έργα ( Δογματικά, Ερμηνευτικά,
Παραινετικά και τα Αμφιλόχια ), Τωμαδάκη Β. Νικ, Φώτιος, Θρησκευτική και Ηθική
Εγκυκλοπαίδεια, τ. 12, στ. 27 – 29, Αθήναι 1968.
3. Γενικότερα για το ερμηνευτικό έργο του Φωτίου βλέπε: Λαμπριανίδη Ι. Γεωρ, Ο
Μέγας Φώτιος ως ερμηνευτής της Αγίας Γραφής, Αθήναι 2001. Επίσης Οικονόμου Κ.
Χρ, Ο Μέγας Φώτιος ως εμηνευτής της Καινής Διαθήκης, Η προσωπικότητα και η
Θεολογία του Μεγάλου Φωτίου. Επίσημοι Λόγοι εκφωνηθέντες επί τη ιερά μνήμη του
κατά τα έτη 1970 – 2010, Αθήναι 2011.
4. Α’ Τιμ. 3, 16.
5. Ματθ. 2, 16 – 18. Γενικότερα περί της σφαγής των νηπίων βλ.: Ν. Κιτσάκης,
Άγγελοι από Μάρτυρες. Τα Άγια Νήπια τα υπό του Ηρώδου αναιρεθέντα στην
ελληνόφωνη χριστιανική γραμματεία, εκδ. Ostragon, Θεσσαλονίκη 2014.
6. Παναγόπουλου Ιω, Η Βιβλική ερμηνεία του ιερού Φωτίου, Εκκλησία και Θεολογία,
τ. Ι’ ( 1989 – 1991 ), Αθήναι 1991 σ.σ 455 – 456.
7. Νικολόπουλου Γ. Παν., Αμφιλόχιος, Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια, τ.
2, Αθήναι 1963 στ. 438.
8. ΚΣΤ’ Τίνος ένεκα γεννηθείς ο Χριστός συνεχώρησε δι’ αυτόν την αναίρεσιν
προελθείντων νηπίων; P.G 101, 192B και Ματθ.
9. P.G 101, 192B.
10. P. G 101, 192C.
11. Ιω. 1, 29.
12. P. G 101, 193A.
13. P. G 101, 193B.
14. P. G 101, 193B.
15. Γεν. 4, 8 – 13.
16. Γεν. 37, 2 – 48, 22.
17. Εξ. 2, 1 – 6.
18. Βέλλα Μ. Βασ., Θρησκευτικές Προσωπικότητες της Π. Δ, εκδ. Έννοια, Αθήνα
2008 σ.σ 51 – 99.
19. P. G 101, 196D.
20. P. G 101, 197A.
2.
ΠΗΓΗ: https://www.pemptousia.gr/2024/12/i-sfagi-ton-nipion-kata-ton-iero-fotio/
Ο δίκαιος Ιωσήφ!
Ο δίκαιος
Ιωσήφ, ο ανιδιοτελής
(†) Μητροπολίτης
Πισιδίας Σωτήριος Τράμπας
ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΙΩΣΗΦ ΤΟΝ ΜΝΗΣΤΟΡΑ ΤΗΣ ΥΠΕΡΑΓΙΑΣ
ΘΕΟΤΟΚΟΥ
ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΧΡΙΣΤΟΥ ΓΕΝΝΗΣΗ
Την μετά τα Χριστούγεννα Κυριακή, η Εκκλησία, μεταξύ
άλλων ιερών προσώπων που σχετίζονται με την κατά σάρκα Γέννηση του Κυρίου, τιμά
τον Ιωσήφ τον μνήστορα της Υπεραγίας Θεοτόκου. Καταγόταν από την Βηθλεέμ, αλλά
είχε εγκατασταθεί στη Ναζαρέτ, όπου ασκούσε το επάγγελμα του ξυλουργού.
Ο Ιωσήφ φέρεται να ήταν πατέρας έξι παιδιών από άλλη
γυναίκα. Από τα Ευαγγέλια ξέρουμε τα ονόματα των υιών του: Ιάκωβος, Ιωσής,
Σίμων και Ιούδας(Ματθ. 13,55) Τα Ευαγγέλια αναφέρουν και κόρες του (στίχ. 56),
χωρίς να αναγράφουν τα ονόματά τους• από τη χριστιανική παράδοση γνωρίζουμε ότι
είναι η Μαρία και η Σαλώμη (η σύζυγος του Ζεβεδαίου και μητέρα των Αποστόλων
Ιάκωβου και Ιωάννη).
Ο Ιωσήφ, ως φαίνεται, σε μεγάλες γιορτές,
πραγματοποιούσε προσκύνημα στον Ναό της Ιερουσαλήμ, όπως συνήθιζαν οι ευσεβείς
Ισραηλίτες. Σε μία από τις μεταβάσεις του στον Ναό, ενώ ο Ιωσήφ ήταν ήδη σε
προχωρημένη ηλικία, οι ιερείς του Ναού, με πρωτοβουλία του ιερέα Ζαχαρία
(αργότερα πατέρα του Τιμίου Ιωάννου του Προδρόμου) οδηγημένοι από το Άγιο
Πνεύμα, εμπιστεύτηκαν την Παρθένο Μαρία, που είχε φθάσει στην ηλικία των 15
ετών, στην προστασία του Ιωσήφ, και την αρραβώνιασαν μαζί του. Έτσι, σύμφωνα με
τα έθιμα της εποχής, η Παρθένος Μαρία ακολούθησε τον Ιωσήφ στη Ναζαρέτ και
ζούσαν με προσευχή και φόβο Θεού.
Όπως γνωρίζουμε από το Ευαγγέλιο του Λουκά (1,26-38),
εκεί στη Ναζαρέτ η Παρθένος Μαρία δέχτηκε το μήνυμα από τον Άγγελο, ότι θα
συλλάβει Υιόν εκ Πνεύματος Αγίου. Η Παναγία, από ταπεινοφροσύνη και σεμνότητα,
το γεγονός αυτό, ότι θα γινόταν η Μητέρα του Υιού του Θεού, δεν το φανέρωσε
στον προστάτη της Ιωσήφ• με αποτέλεσμα, όταν μετά από μήνες έγιναν φανερά τα
σημάδια της προχωρημένης εγκυμοσύνης, ο Ιωσήφ να συγκλονιστεί από μεγάλο
πειρασμό. Ο Ιωσήφ αφού δεν είχε καμμία συζυγική σχέση με την προστατευομένη του
Μαρία, δεν ήξερε πώς να ερμηνεύσει την εγκυμοσύνη της!
Ο προβληματισμός αυτός του Ιωσήφ, βεβαιώνει την
Παρθενία της Θεοτόκου. Ο άγιος Ιωσήφ υπήρξε ο φύλακας της παρθενίας της
Παναγίας μας. Υπήρξε ο άοκνος προστάτης τόσο της Θεοτόκου όσο και του Ιησού.
Αλλά ουδέποτε έγινε ή λογίστηκε σύζυγός της. Και αυτή είναι η πίστη της
Εκκλησίας μας.
Ενώ, δε, ο Ιωσήφ βρισκόταν ακόμη σε αυτόν τον
προβληματισμόν, άγγελος Κυρίου του είπε: «Ιωσήφ, απόγονε του Δαβίδ…το παιδί που
περιμένει η Μαρία προέρχεται από το Άγιον Πνεύμα. Θα γεννήσει γιό, και θα του
δώσεις το όνομα Ιησούς, γιατί αυτός θα σώσει το λαό Του από τις αμαρτίες τους»
(Ματθ. 1,20-21).
Από τα διαφωτιστικά αυτά λόγια του Αγγέλου ο Ιωσήφ
κατενόησε την αποστολή που του ανέθετε ο Θεός, να σταθεί δίπλα στη Μαρία, να
γίνει ο παντοτινός της προστάτης και βοηθός. Και ο Ιωσήφ δέχτηκε με ταπείνωση
και σεβασμό το μήνυμα του Θεού και συμμορφώθηκε σ’ αυτό με πίστη, με υπακοή
στον Θεό και με στοργή προς την Παρθένο Μαρία και τον Υιόν της.
Τα όσα ο Ιωσήφ με προθυμία προσέφερε για την προστασία
της Παναγίας Μητέρας και του Ιησού, κατά την νηπιακή και παιδική Του ηλικία
είναι πολύ σημαντικά.
Η παρουσία του Ιωσήφ, τον οποίο ο κόσμος θεωρούσε
σύζυγο της Μαρίας, προστάτευσε μητέρα και τέκνο από λιθοβολισμό, που προέβλεπε
ο Μωσαϊκός Νόμος σε περίπτωση εγκυμοσύνης άγαμης γυναίκας. (Πού να πίστευαν οι
Ναζαρηνοί την πραγματικότητα!)
Όταν βγήκε το Διάταγμα της Απογραφής του ρωμαίου
αυτοκράτορα, ο Ιωσήφ ανέλαβε την μεταφορά της Μαρίας, σε κατάσταση εγκυμοσύνης
από την Ναζαρέτ μέχρι την Βηθλεέμ.
Τη Νύχτα της Γέννησης του θείου Βρέφους ο Ιωσήφ
φρόντισε για την εξεύρεση τόπου, έστω στο Σπήλαιο, για να διανυκτερεύσουν.
Ὀταν
κινδύνευσε το θείο Βρέφος από τη σφαγή του Ηρώδη, ο Ιωσήφ ανέλαβε τη φροντίδα της
μετάβασης σε ασφαλή χώρα, στην Αίγυπτο. Και αργότερα την επιστροφή τους στη Ναζαρέτ
και την εξασφάλιση, με την εργασία του, των αναγκαίων πόρων για τη συντήρησή τους.
Και όλα αυτά ο Ιωσήφ τα έκανε με πίστη και υπακοή στον Θεό και με στοργή προς την
Παρθένο Μαρία και τον Υιόν της.
Ο Ιωσήφ στα Ιερά Ευαγγέλια αναφέρεται τελευταία φορά,
στην επίσκεψή τους στο Ναό της Ιερουσαλήμ, όταν ο Ιησούς ήταν δώδεκα ετών. Η
παράδοση μας πληροφορεί ότι, λίγο μετά από αυτό το προσκύνημα, ο Ιωσήφ
ολοκλήρωσε την αποστολή του και παρέδωκε το πνεύμα του στον Θεό.
Ο Ιωσήφ είναι υπέροχο πρότυπο ανδρός. Αντιμετώπισε
όλες τις δύσκολες καταστάσεις με ψυχραιμία, χωρίς οργή και ξεσπάσματα στη
Μαρία, όταν αντιλήφθηκε την εγκυμοσύνη της και δεν ήξευρε τι είχε συμβεί!
Ανέλαβε πρόθυμα μακρές οδοιπορίες από Ναζαρέτ μέχρι Βηθλεέμ και αργότερα τον
δρόμο της προσφυγιάς στην Αίγυπτο. Και τόσα άλλα! Και ολα αυτά, ταπεινά, χωρίς
να προβάλλει τον εαυτό του, μόνον από υπακοή στο θέλημα του Θεού, που τον
καθοδηγούσε.
Ήταν χρέος της Εκκλησίας να τιμά κάθε χρόνο, τη μνήμη
του Δικαίου Ιωσήφ, του Μνήστορος της Υπεραγίας Θεοτόκου.
Είθε κι εμείς να μιμηθούμε, την σύνεση του Αγίου
Ιωσήφ, την ανιδιοτέλειά του, την προθυμία του να αναλαμβάνει δύσκολες
αποστολές, χωρίς να σκέπτεται τον εαυτό του, και γενικά τη συμμόρφωση της ζωής
του προς το θέλημα του Θεού. Αμήν.
ΠΗΓΗ:
https://www.pemptousia.gr/2024/12/o-dikeos-iosif-o-anidiotelis/
Σάββατο 28 Δεκεμβρίου 2024
Νάξιοι Μελιστές: Ψαλτικό Κυριακοδρόμιο! Κυριακή μετά την Χριστού Γέ...
Ο χειμώνας!
Ο χειμώνας (κάποιας άλλης εποχής)
Λάκης Παπαδήμας
Ο χειμώνας ήλθε πάλι
κι όλοι γύρω στο μαγκάλι
έχουν μαζευτεί.
Ρίχτε
κάστανα στη θράκα,
παραμύθια η γιαγιάκα
θα ‘ρθει, να μας ‘πει.
Έξω πέφτει το χαλάζι
και τη θύρα μας τραντάζει
τώρα ο Βοριάς.
Μεσ’
την κρύα ανατριχίλα
σκορπισθήκανε τα φύλλα
της κληματαριάς.
Μεσ’ την άγρια τούτη μπόρα
τρομαγμένα όλα τώρα
πάνε τα πουλιά.
Λίγη ζέστη για να βρούνε
τσίου – τσίου, θα κρυφθούνε,
μέσα στη φωλιά.
Από το Αναγνωστικό της Β’ τάξης του Δημοτικού,
ΟΕΔΒ, 1963