Ὁ Ἅγιος Νικόλαος Ἀρχιεπίσκοπος Μύρων τῆς Λυκίας.

      Ὁ Ἅγιος Νικόλαος καί ἡ ...  Πάτμος!

Ἕνας ἀπό τούς πιό ἀγαπημένους καί συμπαθεῖς Ἁγίους τῶν Πατμίων εἶναι ὁ Ἅγιος Νικόλαος, ὁ Ἐπίσκοπος Μύρων τῆς Λυκίας. Εἶναι ὁ προστάτης τῶν θαλασσινῶν, γι᾿ αὐτό εἶναι τόσο γνωστός καί τόσο συμπαθής.  Σ᾿ Αὐτόν προσεύχονται οἱ Ναυτικοί μας, ἰδιαίτερα σέ περιπτώσεις κινδύνου. Σ΄ Αὐτόν καταφεύγουν συγγενεῖς καί φίλοι τῶν ναυτιλομένων προκειμένου νά τόν παρακαλέσουν, γιά νά προστατεύει αὐτούς πού ταξιδεύουν.

Ὁ σεβασμός αὐτός στόν Ἅγιο τῶν θαλασσῶν, φαίνεται καί ἀπό τό πλῆθος τῶν Ἱερῶν Ναῶν, μικρῶν καί μεγάλων, πού εἶναι ἀφιερωμένοι στό Ὄνομα τοῦ μεγάλου αὐτοῦ Ἱεράρχη τῆς Ἐκκλησίας μας..

Τήν πρώτη θέση, ἀνάμεσα σέ ὅλους αὐτούς τούς Ναούς, κατέχει ὁ Ἐνοριακός Ναός στή Σκάλα. Στή Σκάλα ἐπίσης καί συγκεκριμένα στό Καστέλλι (μαζί μέ τόν Ἅη Γιώργη) βρίσκεται τό ἐξωκκλήσι τοῦ Ἅη Νικόλα, ἰδιοκτησίας τῆς οἰκογένειας Κρητικοῦ. Ἡ πρόσβαση δέν εἶναι καί τόσο ἄνετη, ἀλλά ἡ τοποθεσία εἶναι μαγευτική.

Στήν ἀπέναντι  πλευρά τοῦ Καστελλιοῦ, πρίν ἀπό λίγα χρόνια ἡ οἰκογένεια τοῦ ἀείμνηστου Λουκᾶ Βιολέντη ἔκτισε ἕναν περικαλλέστατο Ναΐσκο στή μνήμη τοῦ ἀδικοχαμένου παιδιοῦ της Νικόλα.

Στήν παλιά εἴσοδο τοῦ συγκροτήματος τοῦ Ἱεροῦ Σπηλαίου τῆς Ἀποκάλυψης βρίσκεται τό ὑποβλητικό παρεκκλήσιο τοῦ Ἁγίου Νικολάου, πού ἀνακαινίσθηκε τά τελαυταῖα χρόνια ἀπό τήν Ἀρχαιολογική Ὑπηρεσία.

Ἡ Εἰκόνα τοῦ Ἁγίου Νικολάου (22x19 εκ.) τοῦ 11ου αἰώνα.                            Οἱ μικροσκοπικές της ψηφίδες εἶναι ἀπό χρυσό καί σμάλτο.                            Εἶναι ἡ ἀρχαιότερη ψηφιδωτή τῆς "μικρογραφικῆς ὁμάδας"                     καί θεωρεῖται ὅτι ἦταν κτῆμα τοῦ Ὁσίου Χριστοδούλου.                    Φυλάσσεται στό Μεγάλο Σκευοφυλάκιο (Μουσεῖο)  τῆς Μονῆς

 Στή Χώρα, στήν Ἱερά Μονή τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου, κοντά στά «Καμπαναριά» καί δίπλα ἀπό τό «Ἀρχονταρίκι - Γουμενικό» ὑπάρχει παρεκκλήσιο ἀφιερωμένο στόν Ἅγιο Νικόλαο, γιά τό ὁποῖο ἡ παράδοση τῆς Μονῆς ἀναφέρει ὅτι σ᾿ αὐτό προσευχόταν ὁ Ὅσιος Χριστόδουλος. Μάλιστα σέ μιά γωνιά ὑπάρχει ἕνα ξύλο, τοποθετημένο ὁριζόντια, πάνω στό ὁποῖο ἀκουμποῦσε τά χέρια Του καί τό κεφάλι Του κατά τή διάρκεια τῆς προσευχῆς του (θά πρέπει κάθε Πάτμιος, σέ δεδομένη εὐκαιρία,  νά προσκυνήσει τόν ἱερό αὐτό χῶρο).

Σέ μικρή ἀπόσταση ἀπό τήν Ἱερά Μονή βρίσκεται ὁ Ἅη Νικόλας τῶν Ἀπαλωνιῶν (τήν ὀνομασία του τήν ὀφείλει στό γεγονός ὅτι βρισκόταν κοντά στά ἁλώνια τῆς Μονῆς καί χρησίμευε γιά τόν Ἐκκλησιασμό τῶν ἐργατῶν καί τοῦ ἐπιστάτη τῶν ἁλωνιῶν) καί ἀποτελοῦσε μέρος τῆς οἰκίας τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Νεοφύτου Γριμάνη.  Περιῆλθε, ἀπό προίκα, στήν ἰδιοκτησία τοῦ Ποθητοῦ Νικολαΐδη καί σήμερα ἀνήκει στό Ὑπουργεῖο Πολιτισμοῦ, ὕστερα ἀπό δωρεά τῆς οἰκογένειας τοῦ ἀείμνηστου Περικλῆ Βάλβη. Τό οἴκημα αὐτό στεγάζει σήμερα τό λαογραφικό μουσεῖο τοῦ Νησιοῦ μας μέ τήν ἐπωνυμία «Ἀρχοντικό Νικολαΐδη». Στό Παρεκκλήσι του ὑπάρχουν Εἰκόνες μεγάλης ἀξίας. Στό Εἰκονοστάσιό του διασώζεται ἡ ἐπιγραφή: «Ἐγένετο τό παρόν τέμπλον δ΄ἐξόδων Νεοφύτου ἀρχιερέως ἀνεκαινίσθη διά συνδρομῆς καί ἐξόδων Νικηφόρου Ἀσημίτση έν ἔτει 1816, Ἰανουαρίου 2».

Κοντά στή συνοικία τῆς Μεγάλης Παναγιᾶς βρίσκεται ὁ Ἅη Νικόλας ὁ Κουδουνᾶς, ἤ τοῦ Καράσερη, ἀπό τό ἐπώνυμο τοῦ ίδιοκτήτη. Τό ὄνομά του τό ὀφείλει στό γεγονός ὅτι ἐκεῖ «ἐσταυλίζοντο» τά πρόβατα τῆς Μονῆς καί ἀπό τα «κουδούνια τους» πῆρε αὐτή τήν ἐπωνυμία. Στόν διώροφο πύργο του ἔμεναν οἱ βοσκοί τῆς Μονῆς, οἱ ὁποῖοι ἐκκλησιαζόντουσαν στόν Ναό αὐτό.  Σήμερα μέ εὐθύνη τῆς ἰδιοκτήτριας Ἱερᾶς Μονῆς γίνεται προσπάθεια γιά τήν ἀνακαίνιση τῶν κτισμάτων αὐτῶν.

Κοντά στήν πλατεῖα τῆς Ἁγιά- Λεβιᾶς βρίσκεται ὁ Ἅη Νικόλας ὁ Γέρος, ἤ τοῦ Ταλλαρᾶ (ἰδιοκτησίας τοῦ Ἐνοριακοῦ Ναοῦ Παναγίας τῶν Κοιμητηρίων). Τό πρῶτο προσωνύμιο ὀφείλεται στό ὅτι ὁ  Ἅγιος ἀπεικονίζεται σάν «γέρος», τό δέ δεύτερο στόν πρόγονο τοῦ τελευταίου κτήτορα μέ τό ὄνομα Ἀνδριανόπουλος (τό «κοσμητικό ἐπίθετο «Ταλλαράς», τοῦ τό «κόλλησαν» γιατί κάθε φορά πού ἐπέστρεφε ἀπό τήν Κωνσταντινούπολη, στήν ὁποία ἔκανε ἐμπόριο καλτσῶν, ἀπό τήν καλτσοβιομηχανία τῆς Πάτμου, ἔλεγε ὅτι: «νά, ἔφερα πολλά τάλλαρα»).

Ἐξωκκλήσια τοῦ Ἁγίου Νικολάου βρίσκονται ἐπίσης στήν περιοχή πρός «τά Τρία»   καί στοῦ «Μάγκουρη». Νότια τῆς Χώρας καί κοντά στόν «Ἀρτικοπό» βρίσκεται ὁ Ἅη Νικόλας τῆς Κατσούραινας, κοντά στήν ὁμώνυμη πηγή (πηάδι), ἀπό τό ὁποῖο μέχρι πρόσφατα οἱ «Χωριανές» γέμιζαν τίς λαΐνές τους. Σέ ἔγγραφο (χοτζέτι) τοῦ 1733 ὑπάρχει ἡ υπογραφή: « Φραντζῆς Κατζούρας κατά καιρόν Βοεβόδας».

 Στόν «Μανώλακα» ὑπάρχει τό ὁμώνυμο Ἐξωκκλήσι τοῦ Ἁγίου Νικολάου, ἰδιοκτησία  τῆς Ἱερᾶς Μονῆς «Εὐαγελισμός Μητρός Ἠγαπημένου».

Πρός τά δυτικά τῆς Χώρας, στήν περιοχή τοῦ «Κοσκινᾶ» - κάτω ἀπό τό Νιοχώρι - βρίσκεται τό Ἐκκλησάκι τοῦ Ἁγίου Νικολάου, δίπλα ἀπό τό Ἐκκλησάκι τοῦ Ἅη Παντελέμονα (ἐδὼ καί λίγο διάστημα ἀνήκουν σέ κάποιον ἀλλοδαπό).

Στά Σάψιλα ὑπάρχει τό ιδιαίτερα γραφικό Ναΐδριο τοῦ Ἁγίου, ἰδιοκτησία τῆς Ἱερᾶς Μονῆς, πού τό φροντίζει ἡ οἰκογένεια τοῦ Θεολόγου καί τῆς Γιακουμίνας Ματθαίου. Καθημερινά οἱ ψαράδες μας καί οἱ ναυτικοί μας, διατηροῦν ἄσβεστο τό καντηλάκι του. Ἡ παράδοση ἀναφέρει ὅτι «ἡ κερά τὀ Μαριό, κατηφόριζε ἀπό τά Τρία καί ἀπό τόν Ἅη Σίδερο, κάθε Σάββατο βράδυ γιά νά θυμιάσει και νά ἀνάψει τά καντηλάκια τοῦ Ἁγίου. Ἕνα Σάββατο ἀνοίγοντας τήν πόρτα, ἀντίκρυσε πέντε, ἕξι πειρατές νά κοιμοῦνται. Δέν φοβήθηκε, παρακάλεσε «ἀπό μέσα της» τόν Ἅγιο, λέγοντάς του: «ἄν θέλεις νά σέ θυμιάσω καί ν᾿ ἀνάψω τό καντήλι σου, κοίμησέ τους γιά τά καλά». Προσπαθώντας νά μήν πατήσει πάνω σέ κάποιον ἀπ΄ αὐτούς, θύμιασε, ἄναψε τά καντήλια καί πῆρε τό δρόμο γιά τή Χώρα, μέ ὅση δύναμη εἶχε. Οἱ πειρατές, μετά ἀπό λίγο, ξύπνησαν, μᾶλλον ἀπό τή μυρωδιά τοῦ λιβανιοῦ, κατάλαβαν τί εἶχε συμβεῖ καί ἄρχισαν νά ψάχνουν· εὐτυχῶς δέν πρόλαβαν τήν ἡλικιωμένη στά χρόνια, ἀλλά γενναία στήν ψυχή «ἀρχόντισσα» τῆς Χώρας.

Ἐπίσης, στό Μελοάκι κατασκευάσθηκε πρόσφατα, ἀπό τήν οἰκογένεια τοῦ κ. Νικολάου Γρύλλη, καπετάνιου, ἕνα ἀκόμη Ἐκκλησάκι, πρός τιμή τοῦ Ἁγίου, πού τόσο εὐλαβεῖται ἡ οἰκογένεια αὐτή, ὅπως βέβαια καί ὅλοι οἱ ναυτικοί μας.

Στό βόρειο μέρος τῆς Πάτμου, πέρα ἀπό τόν Κάμπο, στήν περιοχή  Ἄβδελος, ἤ Εὔδηλος ὑπάρχει τό πολύ παλιό Ἐξωκκλήσι τοῦ Ἁγίου Νικολάου (ἡ ἀνέγερσή του ἀποδίδεται στούς ἐργάτες πού ἔφερε ἀπό τήν Πόλη ὁ  Ὅσιος Χριστόδουλος).

Πρέπει νά τονιστεῖ, ὅτι σέ ὅλες σχεδόν τίς Ἐκκλησίες τοῦ Νησιοῦ μας καί σέ πολλά σπίτια, ὑπάρχει ἡ Εἰκόνα τοῦ Ἁγίου Νικολάου, ἀπόδειξη τῆς μεγάλης εὐλάβειας πρός τόν μεγάλο αὐτό Ἅγιο, προστάτη τῶν πτωχῶν, τῶν ὀρφανῶν, τῶν χηρῶν, τῶν ναυτικῶν, τῶν ὁδοιπόρων καί κάθε πονεμένου ἀνθρώπου.

Ἄς μᾶς προστατεύει πάντοτε ὁ Ἅγιος Νικόλαος!!!