Κυριακή 17 Μαρτίου 2024

Ο Άγιος Αλέξιος (17 Μαρτίου)

  

«Ο Άνθρωπος του Θεού», ο ευλογών την Ελληνική Επανάσταση


Αρχιμανδρίτης π. Φιλάρετος, Ι. Μ. Αγίας Λαύρας Καλαβρύτων

 

Η παρουσία της Υπερευλογημένης Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και Αειπαρθένου Μαρίας στο σώμα της Εκκλησίας είναι αναμφισβήτητη, αυτή είναι «ἡ προστασία τῶν Χριστιανῶν ἡ ἀκαταίσχυντος καί ἡ μεσιτεία πρός τόν Ποιητήν ἡ ἀμετάθετος»(Κοντάκιον, Ἦχος β΄). Η Παναγία έλαβε το Άγιον Όρος από τον Υιό και Θεό της ως κλήρο δικό της κατά τον Ζ΄ ή Η΄ αιώνα σύμφωνα με τον βίο του Οσίου Πέτρου του Αθωνίτου.[1]

Η Υπέρμαχος Στρατηγός ήταν η γυναικεία ψηλόλιγνη, αλαφροπερπάτητη μορφή με την καλύπτρα της αναριγμένη από το κεφάλι στους ώμους, που ο ελληνικός στρατός έβλεπε στο μέτωπο (στον πόλεμο του ΄40) σε όλη τη γραμμή από τη γαλανή θάλασσα του Ιονίου μέχρι ψηλά στις παγωμένες Πρέσπες.[2] Αλλά αυτή ήταν και η «Οδηγήτρια» που κατατρόπωσε τους Οθωμανούς με την Επανάσταση του 1821 κι οδήγησε το Ελληνικό Έθνος στην ελευθερία της πίστεως και της πατρίδος. Όμως κι ένας από τους Αγίους της Εκκλησίας μας, ο Όσιος Θεοφόρος πατήρ ημών Αλέξιος, ο άνθρωπος του Θεού, έδωσε κι αυτός τις ευλογίες του για την ύψωση του Λαβάρου από τον Αρχιεπίσκοπο Παλαιών Πατρών Γερμανό στην Ιερά και Ιστορική Μονή της Αγίας Λαύρας και την έναρξη του επαναστατικού αγώνα κατά των Οθωμανών.

Ο βίος του Αγίου Αλεξίου είναι γνωστός ειδικά στους φιλομόναχους πιστούς. Γεννήθηκε στη Ρώμη τον 4ο μ.Χ. αιώνα, η γέννηση του ήταν καρπός προσευχής των γονιών του, του πατρικίου Ευφημιανού και της Αγλαΐδος. Όταν έφτασε σε ηλικία γάμου, οι γονείς του, τον νύμφευσαν με μια νέα από βασιλική γενιά στο ναό του Αγίου Βονιφατίου. Σε αυτόν τον ναό σήμερα βρίσκεται ο τάφος του, μέρος από την σκάλα του σπιτιού του και έχει μετονομαστεί σε βασιλική Αγίου Βονιφατίου και Αγίου Αλεξίου. Ωστόσο, ο Άγιος το ίδιο βράδυ άφησε τη νύμφη και το νυμφικό κοιτώνα και «ὅν τρόπον ἐπιποθεῖ ἡ ἔλαφος ἐπί τάς πηγάς τῶν ὑδάτων» (Ψαλμός 41,2), έτσι κι αυτός πόθησε τον Θεό και ο πόθος αυτός θα έσβηνε τον πόθο των γονέων του. Αντάλλαξε ο Άγιος σύμφωνα με τον βίο του, τον πλούτο για την πτώχεια και μάλιστα αυτήν την πτώχεια που οδηγεί στο όνειδος και την ατιμία. Διάλεξε στην ζωή του την ταπείνωση, την αποταγή, έγινε ο απόστολος της αυταπαρνήσεως, έγινε ένας τέλειος νηστευτής, ένα κατοικητήριο της παρθενίας και της αγιότητος.



Φθάνοντας λοιπόν στο λιμάνι έφυγε κρυφά για τη Συρία κι από εκεί έφτασε σε μια πόλη της Μεσοποταμίας, την Έδεσσα, στο ναό της Θεοτόκου, όπου φυλασσόταν η Αχειροποίητος Εικόνα του Κυρίου. Οι υπηρέτες του πατέρα του αναζητώντας τον έφτασαν στην Έδεσσα κι όχι μόνο δεν τον αναγνώρισαν από την κακοπάθεια αλλά του έδωσαν κι ελεημοσύνη. Ο Άγιος Αλέξιος έζησε για 17 χρόνια μέσα στο Ναό με αγρυπνία, νηστεία, προσευχή κι ελεημοσύνη. Σε αυτή την περίοδο έλαβε και το προσωνύμιο «Άνθρωπος του Θεού» από την ίδια την Παναγία, που μέσω της εικόνας της ζήτησε από τον προσμονάριο (αυτός που φύλαγε την εικόνα και υποδεχόταν τους προσκυνητές) να οδηγήσει από την πόρτα της Εκκλησίας στο εσωτερικό του Ναού, τον Άγιο. Με αυτόν τον τρόπο άρχισε να γίνεται γνωστός στους κατοίκους της Έδεσσας με αποτέλεσμα να φύγει για την Ταρσό της Κιλικίας και τον Ναό του Αποστόλου των Εθνών, Παύλο. Σφοδροί άνεμοι όμως οδήγησαν το πλοίο στη Ρώμη, έτσι επέστρεψε στην πατρίδα του, όπου θα ζήσει για άλλα 17 χρόνια ξένος και αγνώριστος, να κοιμάται σε μια ψάθα στο προθάλαμο της εισόδου του σπιτιού του και να τρώει από την τράπεζα του πατέρα του. Όταν νύχτωνε οι υπηρέτες τον πείραζαν, τον ενοχλούσαν, τον περιγελούσαν, τον έκαναν να υποφέρει με την άσχημη συμπεριφορά τους, τον κτυπούσαν κι έριχναν αποπλύματα από τα μαγειρικά σκεύη στο κεφάλι του. Ο Άγιος σαν άνθρωπος της αρετής και βιώνοντας το μήνυμα του Ευαγγελίου γνώριζε τις παγίδες του διαβόλου και έτσι τα δεχόταν όλα με χαρά, προθυμία κι υπομονή. Τα 17 αυτά χρόνια ήταν μαρτυρικά και πόσο μάλιστα όταν έβλεπε τους γονείς και την σύζυγό του να πενθούν για την εξαφάνισή του και να περιμένουν την επιστροφή του.

Έφτασε όμως η στιγμή που «ο Άνθρωπος του Θεού» θα άφηνε τα πρόσκαιρα για τα αιώνια και τα επίγεια για τα επουράνια, πήρε λοιπόν χαρτί, μελάνι και γραφίδα να γράψει το βίο του, ώστε οι γονείς του να καταλάβουν ότι ήταν υιός τους. Όταν τον ανακάλυψαν είχε ήδη κοιμηθεί κρατώντας την αυτοβιογραφία του. Σε αυτό το σημείο παρατηρείται η πιο φορτισμένη συναισθηματικά σκηνή της βιογραφίας του, που στο άκουσμά της κάθε ανθρώπινη ψυχή συγκινείται, η αναγνώριση από τους δικούς του και ο επί κλίνης θρήνος τους. Ο Ευφημιανός διέρρηξε τον χιτώνα του, ξερίζωσε τα άσπρα του μαλλιά και θρηνούσε λέγοντας: «γιατί μου το έκανες αυτό κι λύπησες την καρδιά μου, αλίμονο σε μένα τον άθλιο κι αμαρτωλό», η δε Αγλαΐς σαν λέαινα φυλακισμένη σχίζοντας τα ιμάτια της φώναζε: «αλίμονο παιδί μου ποθητό, φως των οφθαλμών μου, πως δεν σε ανεγνώρισα τόσα χρόνια που ήσουν κοντά μου, δώστε μου τον πόνο της καρδιάς μου, το στήριγμα και την παρηγοριά της ζωής μου». Η νύμφη μαυροφορεμένη θρηνούσε και σαν μόνανδρος τρυγόνα δεν είχε πια κανένα να περιμένει.[3]

Στη παλαίφατο κι ιστορική Μονή της Αγίας Λαύρας από το 1398 φυλάσσεται ως το πολυτιμότερο κι αρχαιότερο κειμήλιο της Μονής, η Τίμια Κάρα του Οσίου και Θεοφόρου πατρός ημών Αλεξίου, του Ανθρώπου του Θεού. Η Τίμια Κάρα δωρίθηκε από τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα Μανουήλ Παλαιολόγο, σύζυγο της Αγίας Υπομονής (Ελένη Δραγάση-Παλαιολογίνα) και διαφυλάχθηκε μέσα στους αιώνες από τις αλλεπάλληλες καταστροφές της Μονής. Η Μονή παραλλήλως προς την Θεοτόκο, «την Οδηγήτρια, την Κυρά Λαυριώτισσα» τιμά και τον Άγιο Αλέξιο. Ο Άγιος είναι ο πολιούχος της πόλεως των Καλαβρύτων και τιμάται ως θαυματουργός, προστάτης από ασθένειες, κινδύνους, ανομβρίες, θεομηνίες, καταστροφές, επιδρομές ακρίδων, έχει σώσει την Μονή από πυρκαγιά, είναι η παρηγοριά, το καύχημα κι ο προστάτης των Αγιολαυριωτών μοναχών. Το όνομά του είναι το πιο γλυκύ όνομα για κάθε Αγιολαυριώτη μοναχό, όπως συνήθιζαν να λένε οι παλαιοί πατέρες της Μονής.[4]



Κατά την ημέρα της μνήμης του, 17 Μαρτίου τελείται ολονύχτια αγρυπνία στη Μονή κι η ημέρα αυτή έχει συνδεθεί άρρηκτα με την Επανάσταση του 1821. Με αφορμή την εορτή του Αγίου Αλεξίου, διότι αλλιώς θα υποκινούσαν τη υποψία των Τούρκων, συγκεντρώθηκαν στην Αγία Λαύρα, ο Αρχιεπίσκοπος Παλαιών Πατρών Γερμανός, ο Επίσκοπος Κερνίτσης Προκόπιος, προεστοί και οπλαρχηγοί της περιοχής. Έπειτα από τρεις αλλεπάλληλες συσκέψεις κι αφού τους πρόλαβαν τα γεγονότα της «Χελωνοσπηλιάς» αποφασίστηκε η κήρυξη της Επαναστάσεως. Σύμφωνα με τον Γάλλο ιστορικό Πουκεβίλ, τα Οθωμανικά αρχεία, τις εφημερίδες ξένου τύπου, τον Κώδικα της Μονής και όχι με θρύλους και παραμύθια, ο Αρχιεπίσκοπος Παλαιών Πατρών Γερμανός ύψωσε το ιστορικό λάβαρο της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, το οποίο χρησίμευε ως παραπέτασμα της Ωραίας Πύλης κι όρκισε τους Πρωταγωνιστές της Επαναστάσεως,[5] απαλλάσοντάς τους από την νηστεία της Μεγάλης Σαρακοστής.[6]

«Πάτερ Θεόφρον Ἀλέξιε, διά τήν ὄντως ζωήν, τῆς ζωῆς κατεφρόνησας ἀπορρίψας ἅπαντα»(στιχηρά προσόμοια, ἦχος πλ. δ΄). Ο Άγιος αποξενώθηκε από τον κόσμο και τα του κόσμου, ζώντας μια ασκητική ζωή επιβεβλημένη στον εαυτό του με την μορφή μαρτυρίου, μια ζωή με αυταπάρνηση για την αγάπη του Θεού και την κατάκτηση του Παραδείσου. Γι αυτό ο Άγιος Αλέξιος δεν θα μπορούσε να μην ευλογήσει την αγάπη για τον Θεό, στην οποία ο Αρχιεπίσκοπος Παλαιών Πατρών Γερμανός, επηρεασμένος από το Άσμα Ασμάτων (8,6), προέτρεψε τους οπλαρχηγούς κατά την ορκομωσία του 1821, τονίζοντάς τους ότι αυτή η αγάπη είναι ισχυρότερη και από τον θάνατο.[7]

Χαῖρε, μέγιστον ἀλέξημα (προφύλαγμα) πάντων τῶν Χριστιανῶν˙ χαῖρε, καύχημα περίδοξον μοναστῶν Λαυριωτῶν. Χαίροις, Πάτερ Ἀλέξιε.

Παραπομπές;

[1] ΘΗΕ, Άθως, τόμος 1ος, Αθήνα 1962, σ.858.

[2] Ιερά Μονή Παρακλήτου, Εμφανίσεις και θαύματα της Παναγίας, Ωρωπός Αττικής 2012, σ. 173.

[3] Άνθη Ευσεβείας 1, Βίος και Πολιτεία του Αγίου Αλεξίου του ανθρώπου του Θεού, εκδ. Ι. Μ. Αγίας  Λαύρας, Αθήνα 1998, σσ. 51-75.

[4] Ακολουθία και Βίος του Οσίου και Θεοφόρου Πατρός ημών Αλεξίου, του ανθρώπου του Θεού, εκδ. Ι. Μ. Αγίας  Λαύρας 2008, σσ. 11-12.

[5] Αγία Λαύρα, Ιστορία της Ιεράς Μονής, εκδ. Ι. Μ. Αγίας  Λαύρας, σσ. 36-39

[6] Le Constitutionnel Journal du Commerce, politique et Litteraire, «Εξωτερικόν-Πελοπόννησος: Διακήρυξις του Γερμανού, Εξάρχου της πρώτης κατά την τάξιν Αχαΐας, Αρχιεπισκόπου Πατρών, προς τον Κλήρον και τους πιστούς της Πελοποννήσου, η οποία εξεφωνήθει εντός της Μονής των Αδελφών της Λαύρας του όρους Βελιά την 8ην (20ήν) Μαρτίου 1821, Παρίσι 6 Ιουνίου 1821.

[7] Le Constitutionnel Journal du Commerce, politique et Litteraire: Διακήρυξις του Γερμανού, Παρίσι 6 Ιουνίου 1821.

ΠΗΓΗ: https://www.pemptousia.gr/2024/03/o-anthropos-tou-theou-o-evlogon-tin-elliniki-epanastasi/

Σάββατο 16 Μαρτίου 2024

Νάξιοι Μελιστές: Ψαλτικό Κυριακοδρόμιο! Κυριακή της Τυρινής! 17.03....

Νάξιοι Μελιστές: Ψαλτικό Κυριακοδρόμιο! Κυριακή της Τυρινής! 17.03....: Οι Ακολουθίες του Εσπερινού, του Όρθρου και τής Θείας Λειτουργίας της Κυριακής της Τυρινής και του Α΄ Κατανυκτικού Εσπερινού. Επιλογή, Επιμέ...

Κυριακη της Τυρινής

Ο τελετουργικός προθάλαμος της Μεγάλης Τεσσαρακοστής

Ιεροδιάκονος Γεώργιος Ζαραβέλας, Θεολόγος,

 ΜΑ Ιστορικής Θεολογίας – Λειτουργικής ΕΚΠΑ

Η εβδομάδα της Τυροφάγου ή Τυρινής αποτελεί το πρόπυλο της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Από την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου έχει ξεκινήσει η σταδιακή εισαγωγή των πιστών στο κλίμα της τεσσαρακονθήμερης περιόδου με τη χρήση του λειτουργικού βιβλίου του Τριωδίου. Την εβδομάδα της Τυρινής όμως, το Τριώδιο χρησιμοποιείται κατά κόρον όλες τις ημέρες και όχι μόνο την Κυριακή (Τελώνου και Φαρισαίου, Ασώτου, Απόκρεω) ή και το Σάββατο (προ της Απόκρεω – των Ψυχών), όπως συνέβαινε τις δυο προηγούμενες εβδομάδες.


Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας της παρούσας εβδομάδας, ως εισαγωγικής στο πνεύμα και την ουσία της Σαρακοστής, είναι εμφανής και στην τυπική διάταξη των ακολουθιών των καθημερινών. Από το εσπέρας της Κυριακής των Απόκρεω, έως και την Παρασκευή της Τυρινής παρατηρείται η χρήση του Τριωδίου σε όλες τις ακολουθίες, με αποκορύφωμα την Τετάρτη και την Παρασκευή, οπότε η αδυναμία τέλεσης Θείας Λειτουργίας μεταβάλλει την τυπική διάταξη σε σχεδόν όμοια με εκείνη των καθημερινών της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.

Εξετάζοντας το τυπικό των ημερών αυτών, προβαίνουμε στις ακόλουθες τελετουργικές επισημάνσεις: 1) Στην ακολουθία του Εσπερινού παρατηρούμε τις εξής μεταβολές: α) Στα Απόστιχα δεν ψάλλονται τα συνήθη τροπάρια από το βιβλίο της Παρακλητικής, αλλά τα ανάλογα από το Τριώδιο. Αυτά είναι ένα ιδιόμελο των αποστίχων, το οποίο ψάλλεται δύο φορές, την πρώτη χωρίς στίχο και τη δεύτερη με το στίχο «Πρς σ ρα τος φθαλμούς μου», ενώ ακολουθεί μαρτυρικό με στίχο «λέησον μς, Κύριε, λέησον μς» και στο «Δόξα. Κα νν» Θεοτοκίο (ή Σταυροθεοτοκίο, κατά το εσπέρας Τρίτης και Πέμπτης) ή τυχόν δοξαστικό του Αγίου από το Μηναίο (εκτός Τρίτης και Πέμπτης). β) Το απόγευμα της Τρίτης και της Πέμπτης, αντί για το σύνηθες απολυτίκιο του αγίου της ημέρας, ψάλλεται το «Θεοτόκε Παρθένε» και τα λοιπά τροπάρια· ακολουθούν το «Κύριε λέησον» μ’ φορές, «Δόξα. Κα νν», «Τν Τιμιωτέραν», «ν νόματι Κυρίου», η εκφώνηση « ν ελογητός», η ευχή «πουράνιε Βασιλε» και οι τρεις μεγάλες μετάνοιες με την ευχή του Αγίου Εφραίμ του Σύρου «Κύριε κα Δέσποτα τς ζως μου». Η διάταξη αυτή ακολουθείται, διότι στον όρθρο της επομένης δεν θα ψαλλεί «Θες Κύριος», αλλά «λληλούια», αφού δεν μπορεί να τελεσθεί κανενός είδους Θεία Λειτουργία αυτές τις δύο ημέρες (Τετάρτη και Παρασκευή).

2) Στην ακολουθία του Όρθρου απαντώνται οι ακόλουθες διατάξεις: Βασικότερη μεταβολή της τυπικής διάταξης της εβδομάδας της Τυρινής αποτελεί η μελώδηση τριωδίων κανόνων ή και πλήρων κανόνων από το Τριώδιο, με περιεχόμενο μετανοίας, νήψεως και καλέσματος σε προσευχή και νηστεία. Οι τριώδιοι κανόνες είναι διπλοί και ψάλλονται καθημερινά, ενώ ο πλήρης κανόνας απαντάται μόνο στον όρθρο της Τετάρτης και της Παρασκευής. Αυτές τις δύο ημέρες υπάρχουν και μερικές επιπλέον μεταβολές στην ορθρινή ακολουθία: α) Αντί για το «Θες Κύριος», ψάλλεται το τριπλό «λληλούια», με τη συνοδεία των τεσσάρων στίχων από το Ησ. κστ’, 9,11,15 («κ νυκτς ρθρίζει τ πνεμά μου» κ.λπ.) και οι τριαδικοί ύμνοι του ήχου της εβδομάδας. β) Πριν από τη μελώδηση των κανόνων προηγούνται οι εννέα βιβλικές ωδές (την Τετάρτη ολόκληρες οι γ’, η’ και θ’ ωδές και η αρχή και το τέλος των υπολοίπων, ενώ την Παρασκευή αντί της γ’ ψάλλεται ολόκληρη η ε’ ωδή). γ) Αντί για το σύνηθες κοντάκιο του αγίου της ημέρας λέγεται το μαρτυρικό του ήχου της εβδομάδας. δ) Δεν ψάλλεται εξαποστειλάριο, αλλά το φωταγωγικό του ήχου της εβδομάδας. ε) Στη θέση του απολυτίκιου λέγεται χύμα το «ν τ να σττες τς δόξης σου» και η λοιπή ακολουθία όμοια με τον εσπερινό της παραμονής. στ) Συνημμένα με την ακολουθία του Όρθρου τελούνται και οι ακολουθίες των Ωρών Α’, Γ’ και ΣΤ’. Στην τελευταία λέγεται το τροπάριο της προφητείας και η προφητεία από το βιβλίο του Τριωδίου, ενώ μετά το πέρας της Στ’ Ώρας γίνεται η απόλυση και δεν ακολουθεί η τέλεση Θείας Λειτουργίας.

Η τέλεση της Θείας Λειτουργίας αποτελεί τη θεμελιώδη έκφραση της λατρευτικής σύναξης. Την εβδομάδα της Τυρινής όμως, και συγκεκριμένα την Τετάρτη και την Παρασκευή, δεν είναι δυνατή η τέλεση Θείας Λειτουργίας πλήρους μορφής ή έστω Προηγιασμένων Δώρων, σύμφωνα με παλαιό έθος της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων. Το τυπικό της μονής του Αγίου Σάββα χαρακτηρίζει τις ημέρες αυτές ως τελείως άπρακτες.  Σε παλαιότερες εποχές, η τέλεση της Λειτουργίας των Προηγιασμένων Δώρων επιτρεπόταν αυτές τις δύο ημέρες. Στην περίπτωση αυτή, δεν αναγιγνώσκονταν δύο, αλλά ένα παλαιοδιαθηκικό ανάγνωσμα και αντί του «Κατευθυνθήτω προσευχή μου» θα ψαλλόταν ο ψαλμικός στίχος «λπισάτω σραήλ πί τόν Κύριον» (Ψαλμ. ργ’, 3) με εναλλαγή των στίχων του ρλ’ ψαλμού. Κατάλοιπο αυτής της παλαιάς συνήθειας αποτελεί η παράθεση παλαιοδιαθηκικού αναγνώσματος στο βιβλίο του Τριωδίου, κατά την ακολουθία του Εσπερινού των δύο ημερών της εβδομάδας της Τυρινής.

Εξαίρεση στην απαγόρευση τέλεσης Θείας Λειτουργίας μπορεί να λάβει χώρα, εάν κατά τις ημέρες αυτές συμπέσει η εορτή της Υπαπαντής του Κυρίου (περίπτωση δυνατή μόνο για τις κοινότητες που ακολουθούν το Παλαιό Ημερολόγιο) ή μνήμη εορτάσιμου Αγίου, όπως για παράδειγμα του Αγίου Χαραλάμπους, των Τεσσαράκοντα μαρτύρων κ.λπ. Στην περίπτωση αυτή ψάλλεται σε όλες τις ακολουθίες της ημέρας η ακολουθία του εορταζόμενου Αγίου, καταλυμπάνεται η διάταξη του Τριωδίου και τελείται η Θεία Λειτουργία του ιερού Χρυσοστόμου.

Η εβδομάδα της Τυρινής αποτελεί λοιπόν και τελετουργικό προάγγελο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, εισάγοντας σταδιακά τους πιστούς στο λειτουργικό πλούτο της περιόδου των Νηστειών. Κατά την περίοδο που ανοίγεται μπροστά μας, η ενοριακή λατρεία θα ομοιάσει με εκείνη που τηρείται στα καθολικά των μοναστηριών και θα αποτελέσει πρόκληση για μύηση στις αρετές της προσευχής, της νηστείας και της εγκράτειας, αλλά και στην ιδιόρρυθμη τελετουργική πάλη μεταξύ της μοναχικής ακρίβειας και της ενοριακής οικονομίας των ιερών ακολουθιών.

ΠΗΓΗ: https://www.pemptousia.gr/2024/03/tirini-o-teletourgikos-prothalamos-tis-megalis-tessarakostis/

Πέμπτη 14 Μαρτίου 2024

Το Τριώδιον!

 

Επίσκοπος Σαλώνων Ιγνάτιος: Το Τριώδιο και η πνευματική μας ζωή

13 Μαρτίου 2024

Ο Επίσκοπος Σαλώνων κ. Ιγνάτιος μιλάει για το Άγιο Τριώδιο και την πνευματική μας προετοιμασία για την Ανάσταση του Κυρίου μας, στην τηλεόραση της Πεμπτουσίας και τον δημοσιογράφο Δημήτρη Στρουμπάκο.

Δείτε εδώ την συνέντευξη: www.pemptousia.tv

Κατηχητήριος Λόγος

  

Λόγος Κατηχητήριος επί τη ενάρξει της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής (2024)

 

 

+ Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Σ

ΕΛΕῼ ΘΕΟΥ

ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ – ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ

ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ

ΠΑΝΤΙ Τῼ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ,

ΧΑΡΙΣ ΕΙΗ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗ

ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΚΑΙ ΚΥΡΙΟΥ ΗΜΩΝ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ,

ΠΑΡ᾿ HΜΩΝ ΔΕ ΕΥΧΗ, ΕΥΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΣΥΓΧΩΡΗΣΙΣ

* * *

Τιμιώτατοι ἀδελφοί Ἀρχιερεῖς καί τέκνα ἐν Κυρίῳ εὐλογημένα,

Ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ τῆς ἀγάπης μᾶς ἠξίωσε καί πάλιν νά εἰσέλθωμεν εἰς τήν ψυχωφελῆ περίοδον τοῦ Κατανυκτικοῦ Τριῳδίου καί νά φθάσωμεν εἰς τήν Ἁγίαν καί Μεγάλην Τεσσαρακοστήν, εἰς τό πλῆρες ἄνωθεν δωρημάτων καί σταυροαναστασίμου εὐφροσύνης στάδιον τῶν ἀσκητικῶν ἀγώνων. Κατά τό εὐλογημένον αὐτό διάστημα ἀποκαλύπτεται εὐκρινῶς ὁ πνευματικός πλοῦτος καί ὁ δυναμισμός τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς καί ἡ σωτηριολογική ἀναφορά ὅλων τῶν ἐκφάνσεών της. 

Πολλά ἐδιδάχθημεν ἤδη ἐκ τῆς ἀδιεξόδου καί αὐτοδικαιωτικῆς ὑπερηφανίας τοῦ Φαρισαίου, ἐκ τοῦ ἀγόνου ἠθικισμοῦ καί τῆς σκληροκαρδίας τοῦ πρεσβυτέρου υἱοῦ τῆς παραβολῆς τοῦ ἀσώτου καί ἐκ τῆς ἀναλγησίας καί τῆς καταδίκης ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι ἠδιαφόρησαν διά τούς πεινῶντας, τούς διψῶντας, τούς ξένους, τούς γυμνούς, τούς ἀσθενεῖς καί τούς ἐν φυλακῇ «ἐλαχίστους ἀδελφούς» τοῦ Κριτοῦ. Ἐφανερώθη δέ εἰς ὅλους μας ἡ ἀξία καί ἡ ἰσχύς τῆς ταπεινώσεως καί τῆς μετανοίας, τῆς συγχωρητικότητος καί τῆς ἐλεημοσύνης, στάσεων, εἰς τήν καλλιέργειαν τῶν ὁποίων μᾶς καλεῖ μέ ἔμφασιν ἡ Ἐκκλησία κατά τήν ἀρχομένην περίοδον. 

Ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Τεσσαρακοστή εἶναι καιρός εὐπρόσδεκτος πνευματικῆς, ψυχικῆς καί σωματικῆς καθάρσεως καί γυμνασίας, διερχομένων, ὡς ἠκούσαμεν εἰς τήν πρό ὀλίγου ἀναγνωσθεῖσαν εὐαγγελικήν περικοπήν, διά μέσου τῆς νηστείας, ἡ ὁποία δέν ἐπιτρέπεται νά τηρῆται «πρός τό θεαθῆναι τοῖς ἀνθρώποις», καθώς καί διά τῆς συγχωρητικότητος πρός τούς ἀδελφούς: «Ἐάν ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τά παραπτώματα αὐτῶν, ἀφήσει καί ὑμῖν ὁ Πατήρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος» [1]. Αὐτό ἐξ ἄλλου ὁμολογοῦμεν καθ᾿ ἡμέραν εἰς τήν Κυριακήν προσευχήν μέ τό «ὡς καί ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν» [2]. 

Χθές, Σάββατον τῆς Τυροφάγου, ἡ Ἐκκλησία ἐτίμησε τήν μνήμην τῶν ἐν ἀσκήσει λαμψάντων Ἁγίων ἀνδρῶν καί γυναικῶν. Οἱ Ἅγιοι δέν εἶναι μόνον πρότυπα τῶν πιστῶν εἰς τόν καλόν ἀγῶνα τῆς ἐν Χριστῷ καί κατά Χριστόν ζωῆς, ἀλλά καί συνοδοιπόροι, φίλοι καί ἀρωγοί εἰς τόν ἀσκητικόν δόλιχον τῆς νηστείας, τῆς μετανοίας καί τῆς ταπεινώσεως. Δέν εἴμεθα μόνοι εἰς τήν προσπάθειάν μας, ἀλλά ἔχομεν εὐδοκοῦντα καί εὐλογοῦντα τόν Θεόν καί συμπαραστάτας τούς Ἁγίους καί τούς Μάρτυρας, μεσίτριαν δέ ὑπέρ πάντων ἡμῶν πρός Κύριον τήν Ἁγιόπρωτον Θεοτόκον. Ἡ ἁγιότης εἶναι τεκμήριον τῆς δυνάμεως τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ καί τῆς συνεργίας τοῦ ἀνθρώπου, ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ, διά τῆς μετοχῆς εἰς τά ἱερά μυστήρια καί διά τῆς τηρήσεως τῶν θείων προσταγμάτων. Δέν ὑπάρχει «ἀδάπανος εὐλάβεια» καί «εὔκολος Χριστιανισμός», οὔτε «πλατεῖα πύλη» καί «εὔχωρος ὁδός», ἀπάγουσαι πρός τήν οὐράνιον Βασιλείαν [3].

Ἡ Ἐκκλησία συνεχῶς μᾶς ὑπενθυμίζει ὅτι ἡ σωτηρία δέν εἶναι ἀτομικόν, ἀλλά ἐκκλησιαστικόν γεγονός, κοινόν ἄθλημα. Κατά τήν θεοσκέπαστον Ἁγίαν καί Μεγάλην Τεσσαρακοστήν, ἀποκαλύπτεται ἡ καθοριστική διά τήν πνευματικήν ζωήν τοῦ πιστοῦ σημασία τῆς μετοχῆς εἰς τήν ζωήν τῆς κοινότητος, εἰς τήν χριστιανικήν οἰκογένειαν καί τήν ἐνορίαν ἤ, ἀντιστοίχως, εἰς τό μοναστικόν κοινόβιον. Ἐπιθυμοῦμεν νά ἐξάρωμεν τήν λειτουργίαν τῆς χριστιανικῆς οἰκογενείας ὡς κοινότητος ζωῆς διά τήν βίωσιν τῆς πνευματικότητος τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Ὁ ἐν Ἁγίοις προκάτοχος τῆς ἡμῶν Μετριότητος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἀπεκάλεσε τήν οἰκογένειαν «Ἐκκλησίαν μικράν»[4]. Ὄντως, εἰς τήν οἰκογένειαν συντελεῖται ἐκκλησιοποίησις τῆς ὑπάρξεώς μας, ἀναπτύσσεται ἡ αἴσθησις τοῦ κοινωνικοῦ καί κοινοτικοῦ χαρακτῆρος τοῦ ἀνθρωπίνου βίου καί τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς, ἡ ἀγάπη, ὁ ἀλληλοσεβασμός καί ἡ ἀλληλεγγύη, βιοῦνται ἡ ζωή καί ἡ χαρά τῆς συμβιώσεως ὡς θεία δωρεά. Ἡ κοινή προσπάθεια ἐφαρμογῆς τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ κανόνος καί τοῦ ἤθους τῆς νηστείας ἐν τῷ πλαισίῳ τῆς οἰκογενείας, ἀναδεικνύει τόν χαρισματικόν χαρακτῆρα τῆς ἀσκητικῆς βιοτῆς καί, εὐρύτερον, τήν βεβαιότητα ὅτι ὅλα τά ἀληθῆ, τά σεμνά καί τά δίκαια εἰς τήν ζωήν μας προέρχονται ἄνωθεν, ὅτι, παρά τήν ἰδικήν μας συνεργίαν καί συμβολήν, ὑπερβαίνουν, ἐν τέλει, τό ἀνθρωπίνως ἐφικτόν καί τά ἀνθρώπινα μέτρα. Ἐξ ἄλλου, ἡ κοινότης τοῦ βίου, ἡ οὐ ζητοῦσα τά ἑαυτῆς πρός ἀλλήλους ἀγάπη καί ἡ συγχωρητικότης δέν ἀφήνουν χῶρον εἰς τόν δικαιωματισμόν καί τήν αὐταρέσκειαν. Ἔκφρασιν αὐτοῦ τοῦ πνεύματος «κοινῆς ἐλευθερίας» καί εὐχαριστιακοῦ ἀσκητισμοῦ ἀποτελεῖ ἡ ἀδιάσπαστος σύνδεσις νηστείας, φιλανθρωπίας καί μετοχῆς εἰς τήν ἐνοριακήν καί λειτουργικήν ζωήν τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ βίωσις τοῦ «σαρακοστιανοῦ κλίματος» εἰς τήν χριστιανικήν οἰκογένειαν ὁδηγεῖ εἰς τό βάθος τῆς ἀληθείας τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἐμπειρίας καί ἀποτελεῖ κοιτίδα καί ἀφετηρίαν χριστιανικῆς μαρτυρίας εἰς τήν ἐκκοσμικευμένην σύγχρονον κοινωνίαν.

Εὔχεσθε, ἀδελφοί καί τέκνα, νά διατρέξωμεν ἅπαντες μέ ἔνθεον ζῆλον τό στάδιον τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς ἐν νηστείᾳ καί μετανοίᾳ, ἐν προσευχῇ καί κατανύξει, εἰρηνεύοντες ἐν ἑαυτοῖς καί μετ᾿ ἀλλήλων, κοινωνοῦντες τήν ζωήν, ἀναδεικνυόμενοι «πλησίον» τῶν ἐν ἀνάγκαις ἐν ἔργοις φιλανθρώποις, συγχωροῦντες ἀλλήλοις καί δοξολογοῦντες ἐν παντί τό ὑπερουράνιον ὄνομα τοῦ Θεοῦ τοῦ ἐλέους, δεόμενοι Αὐτοῦ ὅπως εὐδοκήσῃ νά φθάσωμεν κεκαθαρμέναις διανοίαις τήν Ἁγίαν καί Μεγάλην Ἑβδομάδα καί νά προσκυνήσωμεν ἐν χαρᾷ καί ἀγαλλιάσει τήν λαμπροφόρον Ἀνάστασίν Του. 

Ἁγία καί Μεγάλη Τεσσαρακοστή ͵βκδʹ

† Ὁ Κωνσταντινουπόλεως

διάπυρος πρός Θεόν εὐχέτης πάντων ὑμῶν

__________

1. Ματθ. στʹ, 14.

2. Ματθ. στʹ, 12.

3. Πρβλ. Ματθ. ζʹ, 13-14.

4. Ἰ. Χρυσοστόμου, Ὑπόμνημα εἰς τήν πρός Ἐφεσίους ἐπιστολήν, κʹ, PG 62, 143. 

 

ΠΗΓΗ: https://ec-patr.org/%ce%bb%cf%8c%ce%b3%ce%bf%cf%82-%ce%ba%ce%b1%cf%84%ce%b7%cf%87%ce%b7%cf%84%ce%ae%cf%81%ce%b9%ce%bf%cf%82-%ce%b5%cf%80%ce%af-%cf%84%ce%b7-%ce%b5%ce%bd%ce%ac%cf%81%ce%be%ce%b5%ce%b9-%cf%84%ce%b7%cf%82-3/

Νάξιοι Μελιστές: Τυπική Διάταξη Ακολουθιών από 17η έως 23η Μαρτίου ...

Νάξιοι Μελιστές: Τυπική Διάταξη Ακολουθιών από 17η έως 23η Μαρτίου ...:  Download σε μορφή pdf  ΕΔΩ

Η Αποκάλυψη (Β΄)

  

Ο συμβολισμός της Αποκαλύψεως [Β΄]


Στέργιος Ν. Σάκκος, Ομότιμος Καθηγητής Εισαγωγής & Ερμηνείας Καινής Διαθήκης Α.Π.Θ. († 2012)

Τα ιδιάζοντα χαρακτηριστικά του συμβολισμού της Αποκαλύψεως είναι:

1. Ελευθερία στη χρήση των συμβόλων και των εικόνων. Δεν χρησιμοποιείται το ίδιο συμβολικό λεξιλόγιο στα διάφορα τμήματα του βιβλίου, αλλά ούτε και στη ροή του ιδίου οράματος. Δημιουργείται έτσι εκ πρώτης όψεως η εντύπωση του χάους, ώστε, για να προσεγγίσουμε το νόημα, «θα έπρεπε να έχει γραφεί ένα λεξικό -ή καλύτερα μία γραμματική κι ένα συντακτικό- της εικονογραφίας και των συμβόλων της Αποκαλύψεως», όπως επιτυχημένα έχει λεχθεί. Η προσεκτική όμως μελέτη αποκαλύπτει στον αναγνώστη ότι και τα οράματα που φαίνονται άσχετα και ασύνδετα μεταξύ τους περιέχονται στο ίδιο πλαίσιο. Αυτό καθορίζεται από ορισμένα σύμβολα, όπως είναι το αρνίο, ο δράκοντας, η γυναίκα του κεφ. 12, η οποία εμφανίζεται και πάλι ολόλαμπρη ως ουράνια πόλη στο κεφ. 21, τα δύο θηρία, η Βαβυλώνα.


2. Συγγένεια ή και ταύτιση διαφορετικών συμβόλων. Το ίδιο πρόσωπο ή γεγονός μπορεί να συμβολίζεται με διαφορετικά σύμβολα. Ο Ιησούς Χριστός π.χ. συμβολίζεται με παραστάσεις που φαίνονται απόλυτα ανεξάρτητες και άσχετες μεταξύ τους: ως ο Υιός του ανθρώπου (Απ. 1,13), ως ο λέων ο εκ της φυλής Ιούδα (5.5), ως το αρνίο (5,6), ως ο ιππέας του λευκού ίππου (6,2). Οι πληγές που περιγράφονται με το συμβολισμό των επτά σφραγίδων, των επτά σαλπίγγων και των επτά φιαλών, παρά τη διαφορετικότητα των συμβόλων αυτών, δεν διαφέρουν ουσιαστικά μεταξύ τους.

3. Αντίστροφα, το ίδιο σύμβολο μπορεί να συμβολίζει διαδοχικά δύο ή περισσότερες πραγματικότητες. Σύμφωνα, π.χ., με το Απ. 17,9-10 τα επτά κεφάλια του θηρίου «όρη επτά εισι… και βασιλείς επτά εισι».

4. Σύμβολα που αλληλοσυμβολίζονται, με έναν «συμβολισμό πολλών επιπέδων». Αυτό π.χ. συμβαίνει με τους «αστέρας» και τους «αγγέλους των επτά εκκλησιών» (Απ. 1,20). Οι αστέρες συμβολίζουν τους «αγγέλους» των εκκλησιών και αυτοί τους επισκόπους των εκκλησιών και συνεκδοχικά τις εκκλησίες. Επίσης, κάτι παρόμοιο συμβαίνει με το επτακέφαλο θηρίο και με μία από τις κεφαλές του, η οποία έχει όλες τις ιδιότητες του θηρίου.

5. Σύμβολα δυνάμεως και νίκης μετασχηματίζονται σε εικόνες πόνου ή αδυναμίας. Έτσι, ενώ ο Ιωάννης ακούει ότι «ενίκησεν ο λέων ο εκ της φυλής του Ιούδα» (5,5), βλέπει «αρνίον εστηκός ως εσφαγμένον» (5,6). Ομοίως οι πιστοί «ενίκησαν αυτόν (τον διάβολον) διά το αίμα του αρνίου και διά τον λόγον της μαρτυρίας αυτών, και ουκ ηγάπησαν την ψυχήν αυτών άχρι θανάτου» (12,11), δηλαδή τα θύματα αναδεικνύονται με τη θυσία τους νικητές.

6. Συχνή χρήση παράξενων και αφύσικων συμβόλων, που περιγράφουν πρόσωπα και καταστάσεις με τρόπο υπερβολικό, προκειμένου να δοθεί το μήνυμα με μεγαλύτερη έμφαση.

7. Ιδιορρυθμία ως προς τη σύνθεση των εικόνων. Πολλές από τις περιγραφές του βιβλίου δεν είναι δυνατόν να απεικονισθούν, ούτε καν να συλληφθούν από την ανθρώπινη φαντασία, καθόσον τα συμβολιζόμενα βρίσκονται έξω από τον κύκλο της ανθρωπίνης γνώσεως και εμπειρίας.

Σε αρκετές περιπτώσεις η ερμηνεία των συμβόλων της Αποκαλύψεως αναφέρεται από τον ίδιο τον Ιωάννη πλήρως ή εν μέρει (π.χ. στα Απ. 1,20· 4,5· 5,6· 12,9· 17,9έ. 12.15). Παραμένουν όμως κάποιες συμβολικές μορφές, ως προς τις οποίες υπάρχει ποικιλία ερμηνειών ακόμα και μεταξύ των ερμηνευτών που ακολουθούν την ίδια γενική ερμηνευτική μέθοδο.

Μπορούμε να διατυπώσουμε τις ακόλουθες αρχές ερμηνείας των συμβόλων της Αποκαλύψεως:

1. Χρειάζεται κατ’ αρχήν η γνώση των χαρακτηριστικών του συμβολισμού της Αποκαλύψεως.

2. Όπου το ίδιο το κείμενο δεν δίνει καμία ερμηνεία, οι παραστάσεις ως επί το πλείστον πρέπει να εκληφθούν με συμβολική σημασία, «αλληγορικώς», όχι όμως κατά την αυθαιρεσία της αλληγορικής ερμηνείας.

3. Υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες ένα στοιχείο συμβολισμού εμφανίζεται σε μία περιγραφή, η οποία δεν πρέπει ως επί το πλείστον να ερμηνευθεί συμβολικά.

4. Μερικές από τις εικόνες της Αποκαλύψεως δεν πρέπει να ερμη¬νευθούν ως συμβολικές. Χρησιμεύουν απλώς για να προσθέσουν ζωηρότητα και κίνηση στη συνάφεια.

5. Διαδοχικά μέλη μιας σειράς οραμάτων δεν υπονοούν αναγκαστικά μία χρονολογική συνέχεια.

6. Οι αριθμοί τρία, τέσσερα, έξι, επτά, δώδεκα κ.ά. έχουν ιδιάζουσα σημασία, η οποία, μάλιστα, δεν είναι μονοσήμαντη. Π.χ. στον αριθμό του θηρίου 666, το 6, ως υπολειπόμενο του 7, θεωρείται σύμβολο της ελλείψεως και του κακού, αλλά εν τούτοις τα «ζώα» γύρω από τον θρόνο είναι εξαπτέρυγα (Απ. 4,8), σύμβολο που εκφράζει την πλήρη και τέλεια κίνησή τους σε κάθε κατεύθυνση.

7. Ο ερμηνευτής δεν πρέπει να παρασύρεται από τα δεδομένα και τις αντιλήψεις της δικής του εποχής, για να ερμηνεύσει τις συμβολικές παραστάσεις της Αποκαλύψεως.

8. Τα σύμβολα της Αποκαλύψεως είναι τύποι, οι οποίοι βρίσκουν εφαρμογή όχι μόνο στην πρώτη πραγματικότητα, την οποία αρχικά συμβολίζουν, αλλά επί πλέον σε διάφορα γεγονότα και πρόσωπα ανά τους αιώνες. Η ερμηνεία τους, λοιπόν, δεν εξαντλείται σε συγκεκριμένα ιστορικά γεγονότα ή πρόσωπα.

Την αλήθεια αυτή κατανοούμε σαφώς από την ερμηνεία που δίδει ο ίδιος ο Κύριος και οι απόστολοι σε γεγονότα και πρόσωπα της Παλαιάς Διαθήκης. Μάταια, π.χ., πάσχιζαν οι ραβίνοι να εξηγήσουν γιατί ο Θεός διέσωσε τους Ισραηλίτες από τη μάστιγα των φιδιών υποδεικνύοντας την ύψωση του χάλκινου όφεως. Την απάντηση άκουσε από το στόμα του Ιησού ο φαρισαίος Νικόδημος· «Καθώς Μωϋσής ύψωσε τον όφιν εν τη ερήμω, ούτως υψωθήναι δει τον υιόν του ανθρώπου, ίνα πας ο πιστεύων εις αυτόν μη απόληται, αλλ’ έχη ζωήν αιώνιον» (Ιω. 3,14¬-15). Στη συνέχεια είδε να πραγματοποιούνται τα λόγια αυτά στο Γολγοθά, όπου ο Κύριος «θανάτω θάνατον επάτησε». Επίσης στον περίφημο λόγο του Ιησού περί του άρτου της ζωής γίνεται σαφές ότι το μάννα είναι τύπος της σάρκας του Κυρίου, την οποία λαμβάνουμε στο μυστήριο της θείας Κοινωνίας (βλ. Ιω. 6,32-58). Ο απόστολος Παύλος βλέπει στην Ερυθρά θάλασσα και στη νεφέλη που ακολουθούσε τους Ισραηλίτες το νερό του Βαπτίσματος, στο βράχο που ανέβλυσε νερό τον ίδιο τον Χριστό, και επισημαίνει ότι «ταύτα τύποι ημών εγενήθησαν» (βλ. Α’ Κορ. 10,1-6). Επιπλέον, ο Κάιν ερμηνεύεται από τον ευαγγελιστή Ιωάννη και τον απόστολο Ιούδα ως τύπος φθόνου, μισαδελφίας και φόνου (βλ. Α’ Ιω. 3,12• Ιούδα II).

9. Ο καλύτερος ερμηνευτής των συμβόλων της Αποκαλύψεως είναι η ίδια η ιστορία. Ο επιστήμονας ερμηνευτής δεν έχει τη δυνατότητα να κατανοήσει όλα τα σύμβολα, ενώ παράλληλα και γι’ αυτά που φαίνεται να κατανοεί δεν μπορεί να εμφανίζεται πάντοτε απολύτως βέβαιος.

Σ’ όλα τα παραπάνω πρέπει να προστεθεί ότι ένα μεγάλο μέρος της ερμηνείας επαφίεται στην «ερμηνευτική διακριτικότητα του ερμηνευτού», διακριτικότητα βεβαίως «εν Πνεύματι», καθ’ όσον το ερμηνευόμενο είναι «τί το Πνεύμα λέγει». Όσο μπορούμε να εντοπίσουμε την ψυχή ανατέμνοντας το ανθρώπινο σώμα, τόσο μπορούμε να βρούμε την σωστή ερμηνεία της Αποκαλύψεως προσεγγίζοντάς την άνευ Πνεύματος.

(Πηγή: Περιοδικό “ΘΕΟΛΟΓΙΑ”, 2/2007, σ. 533-544)

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ:  https://www.pemptousia.gr/2024/03/o-simvolismos-tis-apokalipseos-v/

Τετάρτη 13 Μαρτίου 2024

Τετάρτη της Τυρινής

  

«Βρωμάτων νηστεύουσα ψυχή μου,.."

                                                   Πρωτοπρεσβύτερος Γεώργιος Δορμπαράκης

«Βρωμάτων νηστεύουσα ψυχή μου, και παθών μη καθαρεύουσα, μάτην επαγάλλη τη ατροφία ει μη γαρ αφορμή σοι γένηται προς διόρθωσιν, ως ψευδής μισείται παρά Θεού, και τοις κακίστοις δαίμοσιν ομοιούσαι, τοις μηδέποτε σιτουμένοις μη ούν αμαρτάνουσα, την νηστείαν αχρειώσης, αλλ’ ακίνητος, προς ορμάς ατόπους μένε, δοκούσα παρεστάναι εσταυρωμένω τω Σωτήρι, μάλλον δε συσταυρούσθαι, τω διά σε σταυρωθέντι, εκβοώσα προς αυτόν Μνήσθητί μου Κύριε, όταν έλθης εν τη βασιλεία σου» (Απόστιχα των Αίνων, Ιδιόμελον, ήχος α΄).




(Ψυχή μου, με το να νηστεύεις από φαγητά, αλλά να μη καθαρίζεσαι από τα πάθη σου, μάταια χαίρεσαι που δεν τρως. Διότι αν η νηστεία δεν σου γίνεται αφορμή για διόρθωσή σου, προκαλεί την αποστροφή του Θεού ως ψεύτικη, κι εσύ γίνεσαι όμοιος με τους δαίμονες, οι οποίοι δεν σιτίζονται καθόλου. Μην εξαχρειώσεις λοιπόν τη νηστεία με τις αμαρτίες σου, αλλά μένε ακίνητος, χωρίς να στρέφεσαι προς τις άτοπες ορμές. (Κι αυτό θα το καταφέρεις) με τη σκέψη ότι βρίσκεσαι μπροστά στον Εσταυρωμένο Σωτήρα Χριστό, ή μάλλον ότι είσαι σταυρωμένος μαζί μ’ Εκείνον που σταυρώθηκε για σένα, φωνάζοντας δυνατά προς Αυτόν: Μνήσθητί μου, Κύριε, όταν έλθης εν τη Βασιλεία Σου).

Το συγκεκριμένο τροπάριο είναι από τα πιο συγκλονιστικά όλου του Τριωδίου. Ο υμνογράφος με κρυστάλλινη διαύγεια και αμεσότητα, με προφητική δύναμη που θυμίζει τους παλαιούς μεγάλους Προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης, τονίζει τον αληθινό χαρακτήρα της νηστείας, η οποία όχι μόνον δεν εξαντλείται στον περιορισμό των τροφών ή και στην αποχή από αυτές, αλλά γίνεται αποδεκτή ακριβώς στον βαθμό που οδηγεί στη διόρθωση της ζωής του ανθρώπου, ως απομάκρυνση και κάθαρσή του από τα ψεκτά πάθη του εγωισμού και της φιλαυτίας που θα πεί ότι, αφού διορθώνει τον άνθρωπο, γίνεται το μέσον για στροφή του προς τον Θεό, άρα προς απόκτηση περισσότερης αγάπης. Αν δεν κατανοηθεί έτσι η νηστεία του πιστού, τότε αφενός προκαλεί την αποστροφή του Θεού ως ψεύτικη και φαρισαική, αφετέρου εξομοιώνει τον άνθρωπο με τους ίδιους τους δαίμονες, αφού κι εκείνοι απέχουν ολιωσδόλου από φαγητά.

Τι προτείνει λοιπόν ο υμνογράφος ως στόμα της Εκκλησίας; Να κρατάει ο πιστός την αληθινή νηστεία, αποφεύγοντας τις αμαρτίες και μένοντας σταθερός σ’ αυτό που έχει κληθεί ως μέλος Χριστού: να είναι πάντα ενώπιον του Εσταυρωμένου, που σημαίνει να βλέπει τον εαυτό του συσταυρωμένο με Εκείνον. Στην πνευματική αυτή κατάσταση το μόνο που απαιτείται είναι να φωνάζει κι αυτός σαν τον ληστή πάνω στον Σταυρό: «Μνήσθητί μου, Κύριε, όταν έλθεις στη Βασιλεία Σου».

Είναι περιττό βεβαίως να σημειώσουμε ότι ο υμνογράφος, μολονότι μας διδάσκει και μας καθοδηγεί, δεν γίνεται καθόλου απόμακρος ή αποκρουστικός, γιατί απευθύνεται πρωτίστως στον εαυτό του και την ψυχή του, οπότε ο λόγος του αποκτά τη δραματική ένταση του πιστού που πάσχει κι αγωνίζεται κατά της αμαρτίας και των διαστροφών της.

pgdorbas.blogspot.com

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ: Πεμπτουσια