«Παροιμίες από την Πάτμο», μέρος Πέμπτο (Ε΄. )

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ  ΠΑΡΑΘΕΜΑΤΑ

ΑΠΟ ΤΟΝ  ΖΗΣΙΜΟ ΒΙΡΒΙΛΛΗ,

ΘΕΟΛΟΓΟ – ΦΙΛΟΛΟΓΟ - ΛΑΟΓΡΑΦΟ

121 - Κάθε πράμα στον καιρό του κι ο κολιός τον Αύγουστο.(+)

122 - Κυριακή κοντή γιορτή.(+)
123 - Κοντός ψαλμός , αλληλούια.(+)
124 - Ο γέρος κι αν στολίζεται στ’  ανήφορο γνωρίζεται.(+)
125 - Εδώ που είσαι ήμουνα κι εδώ που είμαι θά  ’ρτεις.(+)
126 - Τώρα στα γεράματα μάθε γέρο  γράμματα.(+)
127 - Του γέρου τα παιχνίδια, σα(ν) νερόβραστα κρoμμύδια,
  και του νιού τα  παιχνιδάκια είναι μοσχοκαρυδάκια.(+)
128 - Αύγουστε, καλέ μου μήνα, νά  ’σουν δυο φορές το  χρόνο.(+)
129 - Τα ξερά σκατά στον τοίχο δεν κολλάνε.
(ή Τα ξερά σύκα…..)[Λέγεται σε περίπτωση  συκοφαντίας].
130 - Ο Θεός μακροθυμεί αλλά δεν αλησμονεί.(+)
131 - Από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο χειμώνας.(+)
132 - Του Αυγούστου το φεγγάρι παρά λίγο νά  ’ναι μέρα.(+)
133 - Νά  ’σαι καλά τον Αύγουστο πού ’ναι παχιές μύγες.(?)
134 - Είναι ο μήνας που θρέφει του έντεκα.(;;;)
135 - Μάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης.(+)
136 - Όταν πρέπει δε χιονίζει και το Μάη δροσολογά.(+)
137 - Το Μάρτη ξύλα φύλαγε μην κάψεις τα παλούκια σου.(+)
138 - Αν ρίξει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα,
   χαρά σ’ εκείνο το ζευγά ( ή το σποριά) πού  ’χει πολλά 
  σπαρμένα.(+)
139 - Μήδ’ ο Μάρτης καλοκαίρι μήδ’ ο Αύγουστος χειμώνας.(+)
140 - Πέρυσι έκλασε εφέτος ηβρώμησε.(+)
141 - Όποιος βιάζεται σκοντάφτει.(+)
142 - Άπιαστα πουλιά δέκα στον παρά.(+)
143 - Ακούστε αγγέλοι θάματα! [Όταν ακούμε περίεργα πράματα και θαυμάζομε].
144 - Κούρεψε τ’  αυγό και πάρε το μαλλί του.(+)
145 - Άρμεγε λαγούς και κούρευε χελώνες.(+)
146 - Όπου ’χει και πορεύ(γ)εται, τύφλα του κι αν
  παντρεύ(γ)εται . [shoking υπό αίρ]
147- Στο μικρό νερό και στο μεγάλο θέση.(+)
148- Το σιγανό ποτάμι να φοβάσαι.(+)
149- Ούλα τά  ’χει η Μαριωρή  μόνο ο φερετζές
 της λείπει (ή της έλειπε)  (ή Ούλα  τά  ’χει η  κουρεμένη μόνο. . . .) (+)
150 -Το πολύ « Κύριε ελέησον» κι ο παπάς (ή κι ο Θεός)
 το βαριέται. (+)
151 - Όπου φτωχός κ’  η μοίρα του. (+)
152 - Άρεσαν στη γριά το σύκα κι  ούλη μέρα τ’ ανεζήτα. (+)
153 - Φωνάζει ο κλέφτης για να φύγει  ο νοικοκύρης
 (ή για να φοβηθεί ο . . . ) (+)
154 - Κατούρα να φύγομε. (?)
155 - Σα(ν) δεν έχει ο μήνας  «ρώ» βάνε στο  κρασί νερό
 και σαν έχει ο μήνας «ρώ» μη βάνεις στο κρασί νερό. (+)
156 - Όσα δε φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια
(ή τα κάνει αγουρίδες). [Σύμφωνα με το μύθο του Αισώπου:
 είναι άγουρα τα σταφύλια)   «Ὄμφακές εἰσι». (+)]
157 - Η «καλημέρα» είναι του Θεού,  ρίξ’ την κι ας  πέσει  χάμω.(+)
158 - Το καλό πράμα αργεί να γίνει.(+)
159 - Σα(ν) πεθάνω εγώ φούρνος να μην καπνίσει.(+)
160 - Μη με θωρείς κοντό – κοντό και χαμηλοζωσμένο.
(ή Τί με θωρείς κλπ;) Από τη γης δε φαίνομαι μα τις
καρδιές μαραίνω.(+)
161 - Στη βράση κολλά το σίδερο.(+) [ Ό,τι είναι να γίνει,
καλά  είναι να γίνεται γρήγορα].
162 - Του γύφτου η φωτιά σταχτή [στάχτη] δεν πιάνει.
 [Διότι  ποτέ δε σταματά κάπου. Συνεχώς μετακινείται]
163 - Ακόμα δεν τον είδαμε και  Γιάννη   τόνε βγάλαμε.[ή . . . τον βαφτίσαμε……..] (+)
164-«Το γοργόν και χάριν έχει».[Αρχαιο-ελληνική ή λογία]  (+)
165 - Στου κρεμασμένου το σπίτι δε μιλάνε  για σκοινί.(+)
166 - Τού ’φεξε. Μού ’φεξε . . . . . [Όταν υπάρχουν επιτυχίες].
167-«Εννοείται και γάρ» [ Η σωστή σύνταξη είναι:  «Καί
γάρ ἐννοεῖται» = και  τούτο διότι (αυτό που
λέγεται) είναι ευνόητο=είναι αυτονόητο. ]
168- Σπίτι μου, σπιτάκι μου, φτωχοκαλυβάκι μου.
 (ή κουτσοκαλυβάκι μου).(+)
169- Ήκαψα την καλύβα μου να μή με τρών’ οι ψύλλοι. (+)
170 - Μήτε ψύλλος στον κόρφο μου.( ή στον κόρφο σου ή του).(+)
171 - Μου μπήκαν ψύλλοι στ’ αυτιά.(+)
172 - Το μ. . . .τραβάει καράβι [ ή σέρνει καράβι]
 [shocking, υπό αίρ.]
173 - Η γυναίκα να φοβάται τον άντρα. [Από την επιστολή προςτους Εφεσίους του Αποστόλου Παύλου κατά την τελετή του Μυστηρίου του γάμου. Η σημασία του αποσπάσματος, που έγινε ρητό δεν είναι αυτή που αποδίδουν κάποιοι στο φόβο,  που πρέπει να έχει η γυναίκα στον άντρα της, αλλά
 στο  σεβασμό που πρέπει να τρέφει απέναντί του, για τουγνωστούς κοινωνικούς και οικογενειακούς λόγους].
174 - Όπου ακούεις φαΐ να τρέχεις κι όπου ακούεις ξύλο  πάλι να τρέχεις. (ή  ….κι όπου ακούε ξύλο να φεύγεις).(+)
175 - Όπου γάμος και χαρά κ’ η  Βασίλω πρώτη.(+)
176- Τον ακάλεστο στο γάμο πίσω - πίσω τον καθίζουν. [Τον υποτιμούν – τον περιφρονούν].
177 - Εγώ κι αν σε αγάπησα δε ήρθα να σε πάρω,
ένα τουλούμι χρειάστηκα κ’ ήρθα για να σε γδάρω. [Ανόητη]
178 - Εδώ ο κόσμος χάνεται και το μ. . . .χτενίζεται.(+)
[shocking, υπό αίρ.]
179 - Εδώ καράβια χάνονται κι εσεις παλιόβαρκες
 πού πάτε;  [ή κι εσείς βαρκούλες  αρμενίζετε;] (+)
180 -«Ὅν ἀγαπᾶ Κύριος παιδεύει». [Λαθος ερμηνεία έχει δοθεί από κάποιους αδαείς, γιατί ο Κύριος (ο Θεός) δεν παιδεύει αυτούς που αγαπά, αλλά τους παιδαγωγεί με τον τρόπο του, με σκοπό να τους σωφρονήσει, όπως  ένας καλός γονιός το παιδί του].
181 - Αγάπα τον το φίλο σου με τα ελαττώματά του.(+)
182 - Σέ φίλο σου νά μήν εἰπῆς ποτέ τό μυστικό   σου.
Φίλος σέ φίλο θά τό εἰπῆ κ’ εἶναι κακό δικό σου.(Λογία)(+)
183 - Έμαθα και μαστορεύω και γ. . . . το μάστορή   μου. [ shocking – υπό αίρ.] [Αλλά μπορεί να εννοηθεί και με τη σημασία ότι ξεπέρασα το μάστορή μου  στην τέχνη, αλλά ακόμα πως εγώ νομίζω εγωιστικά  ότι τον ξεπέρασα].
184 - Κώλος κλασμένος, γιατρός χεσμένος. (+)[ Διότι ο εξαερισμός του πεπτικού συστήματος ευνοεί σε κάποιες παθήσεις].
185 -«Οὐδείς μωρότερος  τῶν ἰατρῶν, ἐάν μή ὑπῆρχον οἱ διδάσκαλοι». [Λογία –  κακεντρεχής].
186 - Νά παράδες, δός μου κρέας. [ Όταν δε υπολογίζομε την αξία των χρημάτων και ενεργούμε χωρίς μέτρο].
187 - Το βρώμιο κρέας οι σκύλοι το τρώνε.(+)
188 - Η χεζόμυια ή στο κρέας θα πάει ή στα σκατά.(+)
189 - Ήκαμε κ’ η μυία (ή  κ’ η κότα) κώλο  κ’ ήχεσε τον κόσμον όλο.(+)
190 -΄Ηκαμε [ή κάνει] το σκατό του παξιμάδι.(+) [Λέγεται για τους τσιγκούνηδες].
191 - Καλομελέτα κι  έρχεται.(+)
192 - Η πόρνη το γευ(γ)έντισμα για πανηγύρι τό ’χει.
 [shoking  υπό αίρ.]
193 - Ο καλός καλό δεν έχει. (+)
194 -Των φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν. (+) [Λογία]
195 - Κάτσε μ . . . . στον τόπο σου και λόγια μη    μου φέρνεις.
[ shocking – υπό αίρ.]
(Ή Κάτσε πράμα μου . . . ή  Κάθου πραματάκι μου . . .)
196- Όπου θέλει αγιάζει κι όπου θέλει ξεπαγιάζει.[ Ο Θεός; Όχι. Ο άνθρωπος όταν μεροληπτεί]. (+)
197- Όρθιο το φεγγάρι, ξάπλα ο καπετάνιος. Ξάπλα το φεγγάρι,
 όρθιος ο καπετάνιος. [Και τ’ αντίθετο].(?)

 

 

(Ἕπεται συνέχεια...)