Τρίτη 9 Απριλίου 2013

Ο Εθνομάρτυς ΄Αγιος Γρηγόριος ο Ε' (10 Απριλίου)

    Άγιος Γρηγόριος Ε'                     Πατριάρχης   Κωνσταντινουπόλεως

ν γχόνη κν τέθνηκας Πατριάρχα,
μως γε ε ζς ν δμ τ θεί.
Τ δεκάτ Πατριάρχης θμα γέγον’ ονεκα θνους.
Βιογραφία
Ο Άγιος Γρηγόριος, κατά κόσμο Γεώργιος Αγγελόπουλος, γεννήθηκε στη Δημητσάνα το έτος 1745 μ.Χ., από ευσεβείς και ενάρετους γονείς, τον Ιωάννη και την Ασημίνα. Το 1767 μ.Χ. μετέβη στη Σμύρνη, κοντά στον θείο του εκκλησιάρχη Μελέτιο, παρακολουθώντας μαθήματα στην Ευαγγελική Σχολή. Στη συνέχεια παρακολούθησε μαθήματα φιλοσοφίας στην Πάτμο από τον Δανιήλ Κεραμέα. Μετά τις σπουδές του ήλθε στην αυτοκρατορική μονή της Μεταμορφώσεως των Στροφάδων νήσων, όπου εκάρη μοναχός λαμβάνοντας το όνομα Γρηγόριος. Από εκεί τον κάλεσε ο Μητροπολίτης Σμύρνης Προκόπιος και τον χειροτόνησε αρχιδιάκονό του. Όταν αργότερα χειροτονήθηκε πρεσβύτερος, επέστρεψε στη Δημητσάνα και έδωσε 1.500 γρόσια για την στέγαση των απόρων φοιτητών.
Ο Άγιος Γρηγόριος μυήθηκε στην Φιλική εταιρεία από τον Ιωάννη Φαρμάκη περί τα μέσα του έτους 1818 μ.Χ. στο Άγιον Όρος. «
δειξεν εθς ζωηρότατον νθουσιασμν πρ το πνεύματος ατς» και «ηχήθη π καρδίας», για την επιτυχία του σκοπού της.
Στις 19 Αυγούστου 1785 μ.Χ. εκλέγεται οικουμενικός Πατριάρχης και παραμένει στον πατριαρχικό θρόνο μέχρι τον Δεκέμβριο του 1798 μ.Χ.. Κατά το έτος αυτό καθαιρείται από την Πύλη, διότι θεωρήθηκε ανίκανος να διατηρήσει την υποταγή των Χριστιανικών λαών κάτω από τον Τουρκικό ζυγό και εξορίζεται στο Άγιον Όρος. Το 1818 μ.Χ. κλήθηκε για τρίτη φορά στον Οικουμενικό θρόνο, στον οποίο και παρέμεινε μέχρι την ημέρα του μαρτυρικού του θανάτου.
Ο Κωνσταντίνος Κούμας αναφέρει ότι ο Άγιος Γρηγόριος δεν ήταν μόνο «σεμν
ς τ θος, λιτς τν δίαιταν, ταπεινς τν στολήν, ζηλωτς τς πίστεως, δραστηριότατος ες λα τ ργα του», αλλά ήταν και «καμπτος ες τς δέας του κα δν τν μελε δι κανν ναντίων, ταν πεφάσιζε τίποτε». Και ο Γρηγόριος αποφάσισε. Έταξε ως σκοπό στην ζωή του να υπηρετήσει πιστά το δούλο Γένος και να βοηθήσει με όλες τις δυνάμεις του και με την ζωή του στην απελευθέρωση από τον Τουρκικό ζυγό. Για την πραγματοποίηση του σκοπού του χρησιμοποιούσε όλη του τη διπλωματική δεξιοτεχνία.
Στην προσπάθειά του ο Εθνομάρτυρας να διασώσει τον Ελληνικό πληθυσμό από την σφαγή και συγχρόνως να παραπλανήσει τον Σουλτάνο και να δώσει την ευκαιρία στους αγωνιστές να εργάζονται ανενόχλητοι, αναγκάσθηκε να αφορίσει τους επαναστάτες.
Συντριπτική απάντηση στους κατήγορους του Γρηγορίου θα δώσει ο Αλέξανδρος Υψηλάντης με τις οδηγίες που έστειλε από το Κισνόβιο της Βεσσαραβίας στους αρχηγούς της Πελοποννήσου: «
μν Πατριάρχης βιαζόμενος παρ τς Πόρτας σς στέλλει φοριστικ κα ξάρχους, παρακινώντας σας ν νωθτε μ τν Πόρταν. σες μως ν θεωρτε τατα ς κυρα καθόσον γίνοντα μ βίαν κα δυναστείαν κα νευ θελήσεως το Πατριάρχου». «ς μν λησμονήσωμεν τι πάρχουν περιστάσεις καθ’ ς παιτονται θυσίαι μεγαλύτεραι κα ατς τς θυσίας τς ζως κα τι νίοτε μαρτυρικ ζω εναι πικρότερον λλ πλέον πιβεβλημένον καθκον κα ατο το μαρτυρικο θανάτου. Κα ατν τν πέρτατην θυσίαν προσέφερεν οίδιμος Πατριάρχης, στις συνησθάνθη συναίσθημα πικρότερον κα ατο το θανάτου, ταν θυσιάζων πάντα γωισμν κα ποβλέπων ες τ ληθινν συμφέρον, ναγκάσθη ν θέση τν πογραφν του κάτωθι γγράφου καταδικάζοντας τ κίνημα, πρ τς πιτυχίας το ποίου λοψύχως ηχετο κα εργάζετο. πογράφων, πεμάκρυνε τς πονοίας τς Πύλης περ συμμετοχς ες τ κίνημα πισήμων κύκλων, μ πογράφων, θ πεβεβαίου τς πονοίας, τε δειν πιπίπτουσα τιμωρία το τυράννου κατ τν βυσσοδομούντων, θ νέκρου τ κίνημα πρν κραγ. λλως οίδιμος Πατριάρχης μετ θαυμαστς γκαρτερήσεως πέστη τ μαρτύριον, ταν πέστη τ μαρτύριον, ταν πέστη ρα, καίτοι δύνατο ν σωθ δι τς φυγς».
Είναι χαρακτηριστική η επιστολή που έστειλε ο Άγιος Γρηγόριος στις 26 Δεκεμβρίου 1820 μ.Χ. στον Επίσκοπο Σαλώνων Ησαΐα και πολύτιμη από ιστορική άποψη, γιατί αποδεικνύει πως ο Εθνομάρτυς παρακολουθούσε όλα όσα συνέβαιναν στην Ελλάδα, σε όλες του τις λεπτομέρειες και τις προετοιμασίες για την επανάσταση: «
μφοτέρα τς τιμίας πιστολς, δι το γαθο Φοντα Γαλαξειδιώτου, σφαλς δεξάμην κα τος ν ατας τιμίους λόγους γνων. χεμυθείας, δελφέ, μεγίστη χρεία κα προφύλαξις περ πν διάβημα, ο γρ χρόνοι πονηρο εσι κα ν τας φιλοπατριώταις στι κα μοχθηρν ζύμη, φ’ ς ς π ψωραλέου προβάτου φυλάττεσθε. Κακν γρ πολλο μηχανώνται δι τ τς φιλοπλουτίας γκλημα. Δι τν γαθν μερίδα ξελέξω κοινολογν μοι μπιστευομένοις πατριώταις, τ χεμυθείας δεόμενα. Ο Γαλαξειδιώται, ος πιστέλλεις μοι συνεχς, πεφροντισμένως νεργούσι, κα φ’ ν γνω δύνατον ντ παντς τιμίου οδ’ λάχιστον λόγον ρκος δόντων φυγείν. Ο μόνον τ σά, λλ κα τ τν ν Μορέ δελφν γράμματα κομίζουσι μοι. το Παπανδρέα πρξις πατριωτικ μν τος γινώσκουσι τ μύχια, κατακρίνουσι δ ο μ εδότες τν νδρα. Κρυφ περασπίζου ατόν, ν φανερ δ γνοιαν ποκρίνου, στι δ’ τε κα πίκρινε τος θεοσεβέσιν δελφος κα λλοφύλοις. δα πράυνον τν Βεζύρην λόγοις κα πόσχεσιν, λλ μ παραδοθήτω ες λέοντος στόμα. σπασον ον τας μας εχας τος νδρείους δελφούς, προτρέπων ες κρυψίνοιαν δι τν φόβον τν ουδαίων. νδρωθήτωσαν σπερ λέοντες κα ελογία το Κυρίου κρατύνει ατούς, γγς δ’ στι το Σωτρος τ Πάσχα. Α εχα τς μς μετριότητος π τς κεφαλς σου, δελφέ μου ασαΐα. Γεωργο καμάτως κα λβια γεώργια δώσοι σοι Πανύψιστος».
Ο Άγιος Γρηγόριος συνιστούσε τον αγώνα για την ελευθερία και τον ενίσχυε με κάθε μέσο. Ήταν αποφασισμένος να θυσιασθεί για την Πατρίδα. «Χρεωστο
μεν», έλεγε, «ν ποιμαίνωμεν καλς τ ποίμνιά μας κα χρείας τυχούσης ν κάμωμεν, πως καμεν ησος δι’ μς δι ν μς σώση....».
Σε επιστολή που έστειλε προς τον Παλαιών Πατρών Γερμανό, έγραφε: «Συλλειτουργ
ν Χριστ κα λίαν γαπητ δελφέ. λαβον τν π 20 πριλίου πιστολήν σου. πόφασίς μου περ μελετωμένης νορθώσεως «σχολς» τς φιλτάτης πατρίδος εναι τοιαύτη, ς δική σας. πως θέλς μάθει κα παρ το δίου. Τ κιβώτιον το λέους πρέπει ν μψυχωθ. Κα τν βουλν το Κυρίου νθρώπιναι δυνάμεις δν δύνανται ν τν μεταβάλουν. Γενηθήτω τ θέλημά Του».
Κάτω από την λέξη «σχολήν» υπονοούσαν την Ελληνική Επανάσταση. Οι Φιλικοί μάλιστα ονόμασαν επιστάτες της σχολής τον Οικουμενικό Πατριάρχη Γρηγόριο και τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Πολύκαρπο.
Όταν σε μια συνεδρίαση της Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου, ο Μητροπολίτης Δέρκων Γρηγόριος προέτρεψε τον Πατριάρχη να μεταβούν στην Πελοπόννησο για να τεθούν επικεφαλής της Επαναστάσεως, ο Γρηγόριος ο Ε' απάντησε: «Κα
γ ς κεφαλ το θνους κα μες ς Σύνοδος φείλομεν ν ποθάνωμεν δι τν κοινν σωτηρίαν. θάνατος μν θ δώση δικαίωμα ες τν Χριστιανοσύνην ν περασπίση τ θνος ναντίων το τυράννου. λλ’ ν πάγωμεν μες ν θαρρύνωμεν τν πανάστασιν, τότε θ δικαιώσωμεν τν Σουλτάνον ποφασίσαντα ν ξολοθρεύση λον τ θνος»
Όταν μερικοί προσπάθησαν να τον πείσουν να φύγει από την Κωνσταντινούπολη και να σώσει τον εαυτό του, ο καλός ποιμένας απάντησε: «Μ προτρέπετε ες φυγήν. Μάχαιρα θ διέλθη τς ρύμας τς Κωνσταντινουπόλεως κα λοιπν πόλεων τν χριστιανικν παρχιν. μες πιθυμετε πως γ μεταμφιεζόμενος καταφύγω ες πλοον κλεισθ ν οκί οουδήποτε εεργετικο μν Πρεσβευτο, ν’ κούω δ κεθεν πς ο δήμιοι κατακρεουργούσι τν χηρεύοντα λαόν. Οχί! γ δι τοτο εμαι Πατριάρχης, πως σώσω τ θνος μου, οχ δ πως θ θεωρήσωσιν διαφόρως πς πίστις ατν ξυβρίσθη ν τ προσώπ μου. Ο λληνες, ο νδρες τς μάχης, θ μάχωνται μετ μεγαλυτέρας μανίας, περ συχνάκις δωρεται τν νίκην. Ες τοτο εμαι πεπεισμένος. Βλέπετε μεθ’ πομονς ες τι κα ν μο συμβ. Σήμερον (Κυριακ τν Βαΐων) θ φάγωμεν χθες, λλ μετ τίνας μέρας κα σως κα ταύτην τν βδομάδα ο χθες θ μς φάγωσιν… Ναί, ς μ γίνω χλεύασμα τν ζώντων. Δν θ νεχθ στε ες τς δος τς δησσο, τς Κερκύρας κα τς γκνος διερχόμενον ν μέσ τν γυιν ν μ δακτυλοδείκτωσι λέγοντες: δο ρχεται φονες Πατριάρχης”. ν τ θνος μου σωθ κα θριαμβεύση, τότε πέποιθα θ μο ποδώση θυμίαμα παίνου κα τιμν, διότι ξεπλήρωσα τ χρέος μου… πάγω που μ καλε νος μου, μέγας κλρος το θνους κα Πατρ οράνιος, μάρτυς τν νθρωπίνων πράξεων».
Ο Γρηγόριος ο Ε', ο φλογερός αυτός Ιεράρχης, ακολούθησε τον δρόμο του. Σάρκωσε ολόκληρο το υπόδουλο Γένος. Επωμίσθηκε το σταυρό του. Ανέβηκε το Γολγοθά του. Δέχθηκε ραπίσματα, χλευασμούς, εμπτυσμούς και τέλος τον θάνατο με απαγχονισμό. Μπροστά στο Πατριαρχείο, την ημέρα του Πάσχα του 1821, οι Τούρκοι κρέμασαν τον Πατριάρχη.
Στο έγγραφο της καταδίκης του (τουρκιστί «γιαφτάς»), αναφέρεται η αιτία του απαγχονισμού του: «.…
λλ’ πιστος πατριάρχης τν λλήνων… ξ ατίας τς διαφθορς τς καρδίας του, χι μόνον δν εδοποίησεν οδ’ παίδευσε τος πατηθέντας, λλ καθ’ λα τ φαινόμενα το κα ατός, ς ρχηγός, μυστικς συμμέτοχος τς παναστάσεως… ντ ν δαμάσ τος ποστάτας κα δώση πρτος τ παράδειγμα τς ες τ καθήκοντα πιστροφς τν, πιστος οτος γινεν πρωταίτιος λων τν νεφυεισν ταραχν.
Ε
μεθα πληροφορημένοι τι γεννήθη ν Πελοποννήσ κα τι εναι συνένοχος λως τν ταξιν, σας ο ποπλανηθέντες ραγιάδες πραξαν κατ τν παρχίαν Καλαβρύτων…
πειδ πανταχόθεν βεβαιώθημεν περ τς προδοσίας του χι μόνος ες βλάβην τς ψηλς Πύλης, λλ κα ες λεθρον ατο το θνους του, νάγκη το ν λείψη νθρωπος οτος π το προσώπου τς γς κα δι τοτο κρεμάσθη πρς σωφρονισμ τν λλων».

Ένα χρόνο μετά τον απαγχονισμό και την μεταφορά του τιμίου λειψάνου του από τον πλοίαρχο Μ. Σκλάβο στην Οδησσό της Ρωσίας, ο Ζακυνθινός ιερωμένος Οικονόμος Νικόλαος Κοκκίνης, μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Ζακύνθου, εφημέριος τότε του παλαίφατου ναού της Οδηγήτριας και φλογερότατος Φιλικός, ευαισθητοποιημένος από την θυσία του Πατριάρχη, συνθέτει Ακολουθία προς τιμήν του νέου Ιερομάρτυρα, κάτι που αποδεικνύει περίτρανα ότι ο Άγιος Γρηγόριος στη συνείδηση του Γένους κατέκτησε αμέσως με το τίμιο αίμα του θέση Αγίου
Το 1871 μ.Χ. η Εκκλησία της Ελλάδος θεώρησε επιβεβλημένο να μετακομίσει το τίμιο λείψανό του από την Οδησσό στην απελεύθερη Αθήνα. Για τον σκοπό αυτό συστάθηκε Επιτροπή, στην οποία συμμετείχαν ο Αρχιεπίσκοπος Ζακύνθου Νικόλαος Β' ο Κατραμής και Αρχιμανδρίτης Αβέρκιος Λ. Λαμπίρης, Α' γραμματεύς της Ιεράς Συνόδου. Στην Οδησσό απεδόθησαν από τα μέλη της Επιτροπής και τους εκεί ομόδοξους τιμές Αγίου στο ιερό λείψανο του Αγίου Γρηγορίου. Κατά την Πανυχίδα μάλιστα, που τελέσθηκε εκεί κατά την ημέρα της μνήμης του, «εξεφώνισεν π’ μβωνος, κατ’ πίμονον τν μογενν παίτησιν, λογύδριον Σεβασμιώτατος ρχιεπίσκοπος Ζακύνθου». Το ιερό λείψανο έφθασε στην Αθήνα την 25η Απριλίου 1871 μ.Χ., όπου οι Αθηναίοι του επεφύλαξαν πάνδημη υποδοχή. Με κατάνυξη και αγαλλίαση εναπετέθη στον Καθεδρικό Ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, όπου φυλάσσεται μέχρι σήμερα σε περίβλεπτη λάρνακα. 
Στις 10 Απριλίου 1921 μ.Χ. ανακηρύχθηκε Άγιος από την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος.

πολυτίκιον
χος γ΄. Τν ραιότητα τς Παρθενίας Σου.
Πελοπόννησος πολυθαύμαστος,
γεννησαμένη σε, Μάρτυς Γρηγόριε,
κα θρεψαμένη καλλονας,
αγάζεται τς δόξης σου
μλλον δ’ περίδοξος θηνν πόλις τέρπεται,
ν τος κόλποις χουσα, τ σεβάσμιον σκνός σου. Δι κα γεγηθυαι κραυγάζουσι
δόξα Θε τ Παντοκράτορι.

τερον πολυτίκιον
χος πλ. δ'.
Ε
λογητς ε Χριστ Θες μν
τν θεον Πατριάρχην νισχύσας,
ορανόθεν κπέμψας ατ βοήθειαν,
κα δι’ ατο λλήνων θνος νυψώσας
πρς προγόνων τν εκλειαν.

τερον πολυτίκιον (Κατέβασμα)
χος α’. Τς ρήμου πολίτης.
Δημητσάνης τ
ν γόνον βυζαντίου τν πρόεδρον,
κα Σχολής της Πάτμου, γέρας θεον κα καύχημα.
 Γρηγόριον τιμήσωμεν πιστοί, ς Μάρτυρα Χριστο πανευκλε,
 να λάβωμεν πταισμάτων τν λασμόν, παρ Θεο κραυγάζοντες. Δόξα τ δεδωκότι σου σχύν, δόξα τ σ στεφανώσαντι,
 δόξα τ ν εκλεί ορανν, δοξάσαντί σε γιε.

Κοντ
άκιον
χος δ'. πεφάνης σήμερον.
θροισθέντες παντες, γνήσιοι παδες
τς λλάδος σήμερον, π τν πόλιν θηνν,
τν Πατριάρχην Γρηγόριον
σμασι θείοις, λαμπρς ορτάσωμεν.

Κ
άθισμα
χος α'. Τν τάφον Σου Σωτρ.
δάμας ς στεῤῥὸς, ς κλόνητος πύργος
ς κμων καμπς, προσβολας τν νόμων, πήνεγκας Γρηγόριε, κα οδόλως εδέδεξαι
τν σέβειαν, τν δ ρθόδοξον πίστιν, νεκήρυξας,
 ν τ σταδί γενναίως
δι σ γεραίρομεν.

τερον Κάθισμα
χος α'. Τν τάφον Σου Σωτρ.
Επέλαμψεν
δο, γία μέρα
τς θείας ορτς, το σοφο Πατριάρχου
ρώων πόγονοι, εύσεβέστατοι λληνες
ταύτην σήμερον, περιχαρς μο πάντες, ορτάσωμεν,
τς γρ μν σωτηρίας,
πρόξενος γέγονε.

Οκος
Τ
ν τν προγόνων κποθν δόξα
Πατριάρχης ναλαβεν τ θνος τ τς λλάδος,
 ν τ γχόν άρνατηθήναι πέμεινεν,
π γένους σεβος, θος ς νοχος.
Τοτον ον εσεβείας κλάδος Ατοκράτωρ δεξάμενος,
 παξίως νταφιάζει ν πόλει τς δέσσης.
θεν ε δι’ ατο λυτρωθέντες λληνες π το σκληρο ζυγο,
 κα σήμερον πάντες ν τ ορτ ατο συναθροισθέντες,
σμασι θείοις, λαμπρς ορτάσωμεν.

Μεγαλυν
άριον
Το
ς ερομάρτυσι κα σεπτος, θεοις εράρχαις,
συγχορεύων ν ορανος, Γρηγόριε μάκαρ,
 σίοις κα δικαίοις, κα πάσι τος γίοις, μν μνημόνευε.

τερον Μεγαλυνάριον
Τ
ν ερομάρτυρα το Χριστο, κα το Πανελληνίου,
προσμάχητον βοηθν, φλακα κα ύστην,
τν πικαλουμένων, Γρηγόριον τν νέον, πάντες μνήσωμεν.

τερον Μεγαλυνάριον
Τ
ν φωστρα πάντες τν φαεινν, τν κ Δημητσάνης, παστράψαντα ασθητς, ποιμένων τν δόξαν,
 κα κλέος τν Μαρτύρων,
Γρηγόριον τν νέον, μνοις τιμήσωμεν.

τερον Μεγαλυνάριον
Δε
τε εφημήσωμεν ο λαο, τν θεον Ποιμένα,
 κα πέρμαχον τν πιστν, τν πρ το θνους,
κα τς ρθοδοξίας, ν ξύλ ρτηθέντα, ς Δεσπότης Χριστς.

τερον Μεγαλυνάριον
Τ
ς Πελοποννήσου θείος βλαστς, κα τς ρθοδόξου κκλήσιας
  θησαυρς, κα το Πανελληνίου, τ καύχημα τ μέγα,
Πατριαρχν τ κλέος, νέε Γρηγόριε.

τερον Μεγαλυνάριον
Βασιλε
ς παράνομος τν κλεινν, κρεμ Πατριάρχην,
ν τ ξύλ παραφρονν, Βασιλες δ πάλιν, φιλευσεβς δ τοτον, δεχόμενος κηδεύει, ες γν ρθόδοξον.
 ΠΗΓΗ:http://www.saint.gr/1301/saint.aspx

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου