Σάββατο 20 Οκτωβρίου 2012

Το " Χρυσόβουλο" του Αλεξίου του Κομνηνού




ΑΛΕΞΙΟΥ  Α'  ΚΟΜΝΗΝΟΥ
ΧΡΥΣΟΒΟΥΛΛΟΣ ΛΟΓΟΣ

 + ΄Εν νόματι, το πατρς κα το Υο κα το γίου πνεύματος λέξιος πιστς ρθόδοξος βασιλες
 κα ατοκράτωρ ωμαίων Κομνηνς+

σιν ος τ παρόν μν εσεβς πιδείκνυται σιγίλλιον+

     Καί πσι μν πέχειν τάς κος τος ελόγως τάς ατήσεις ποιουμένοις δίκαιόν τε μοῢ κα θεοφιλς κα τς θείας χόμενον ντολς τος δ κατ᾽ ρετν διαφέρουσι κα λοις δι βίου νακειμένοις Θε, πολλ μλλον δικαιότερον κα κρείττονος λόγου πάξιον. Τ γρ συναίρεσθαι τούτοις κα χερα ρέγειν βοηθείας ν ος ρα κα δέοιντο, Θεο ντικρυς συνέργεια, κατ τν μέγα κα θεον Ἀπόστολον, κα τς νάρετου πολιτείας κα διαγωγς συντήρησις. Δι τοι τοτο κα βασιλεία μου, κα πσι μν τος λλοις δίκαιον γεται συμπαθέστερον πικλύεσθαι κα τάς το λέους ποχετεύειν πηγς δαψιλῶς, μάλιστα δ τν πάντων, ος κατ μονς βίος στ κα τς κοσμικς ποδιρημένος περιφορς κα συγχύσεως.
     Ἔνθεν τοι κα τ ελαβεστάτῳ μοναχ Χριστοδούλῳ κα συχαστ, τ πρν ν τ ρει το Λάτρους τάς κατ Θεν ποιουμέν διατριβς κα τν σκητικν διανύοντι δίαυλον, συχίας τυγχάνοντι διαπύρ ραστ, κα ργον τιθεμέν διηνεκς ν τοῖς το Θεο δικαιώμασι κατ μόνας δολεσχεῖν, ατησιν προτειναμέν μάλα θεάρεστόν τε κα ελογον, πέσχε τάς κος γαληνότης μν συμπαθς κα τν ατησιν ξεπλήρωσεν εχερς. πεί γρ θεοφιλς οτος νήρ, δι' ρωτα συχίας κα πόθον βίου ρημικο, καταγώγιόν τι πεζήτει ερεῖν τ οκεί τρόπ κα βί κατάλληλον, διέγνω δ τν Πάτμον νσον, λλως τε μν οσαν τραχεάν τε κα λυπράν, πίειραν δ κα πρς καρπν πνευματικν πιτηδειοτάτην φοράν, ε τις ν ατῇ καταβαλεῖν θέλοι τ θεοφιλ τν ρετν σπέρματα, κα ρετς, ς επεν, πάρχουσαν ργαστήριον (πρώτως γάρ, δι τ καθάπερ τιν κλρον εληφέναι τάς ν ατῇ το τς βροντς υο κα τ Χριστ διαφερόντως γαπημένου διατριβάς· πειτα δ κα τ τς θέσεως το τόπου ρημικν κα μονώτατον, κα μή τινας χειν τος κεῖ παραβάλλοντας, δι τ τς πείρου ποκεῖσθαι μακράν), προσῆλθε τ βασιλεί μου κλιπαρῶν μάλα περιπαθς συλλήπτορα ταύτην φευρεῖν πρς τήν του οκείου κπλήρωσιν φετοῦ, κα ξαιτούμενος φορισθῆναι μν π' ντεθεν τ δημοσί τ ν τ νήσ Κῷ θενδήποτε ατῷ προσκτηθέντα, σα κα οά εσιν, ντιλαβεῖν δ τν ερημένην πασαν νσον δρον ναφαίρετον, κα κκοπῆναι τ πικείμενα ταύτ δημόσια τέλη, σα κα οά εσιν, λευθέραν δ τν τοιαύτην νσον δωρηθναι ατ κα πάσης πηλλαγμένην σεκρετικς συζητήσεως, ς ν φροντιστήριόν τε ν ατ νεγείροι, τούς  οκείους τε μαθητς π τ ατό συναγάγοι, κα οτως περισπάστως προσομιλοίη Θε κα τάς πρ το κράτους μν θερμοτέρας ποιοῖτο εχάς.
     Ὅθεν κα διορίζεται δι το παρόντος εσεβος χρυσοβούλλου λόγου προσαφορισθναι μν τ δημοσί, κατ τν ατησιν το ελαβέστατου γέροντος, σα κα οα ν τ νήσ Κῷ θενδήποτε ατ προσεκτήθησαν, δωρεῖται δ ατ τν δηλωθεῖσαν νσον μετ πάσης ατς περιοχς κα διακρατήσεως, ο καιρικς οδ χρόνοις ριθμητοῖς, λλ' π' ναφαιρέτ κα διηνεκεῖ δεσποτεία κα κυριότητι, κα χρις ν παρών διαρκοίη αἰών˙ διορισαμένη κκοπῆναι μέν κα λογισθναι κα τ ταύτης παντα δημόσια τέλη κα βάρη, οα κα σα τυγχάνουσι, τς προγραφς το λογιστικο, γινομένης ν τοῖς σεκρετικος χαρτίοις δι κινναβάρεως, χειρ το πρωτοπροέδρου Κωνσταντινουπόλεως κα π τν δεήσεων, το Χοιροσφάκτου, το οκείου νθρώπου τς βασιλείας μου' ς γρ ξαίρετόν τι νάθημα κα καλλιέργημα μέγιστον δι μέσου τοῦ τν ατησιν νενεγκόντος ελαβος μοναχο, τν τοιαύτην νσον βασιλεία μου φιεροῖ τ Θε· κα σται πό γε τς σήμερον κα ες τος ξς παντας κα διηνεκες χρόνους πεσπασμένη μν τν βασιλικν δικαίων, πηλλαγμένη δ κα τν σεκρετικν ρκύων, μόν δ νατεθειμένη Θε κα τος ν ατῇ μοναχοῖς· ο κα μόνοι ν ατῇ αλισθήσονται, μ συγχωροντές τισι τν λαϊκν λόγ παροικίας γκατοίκους ταύτ γίνεσθαι, μπορίαν σως λλο τι πιτήδευμα βίου μετερχομένους· μόνοι γρ ν κοσμικ σχήματι τ νήσ γκατοικήσουσιν ο μισθαρνοντες τος μοναχοῖς, κα οτοι ζυγες, κα μήτε γυναιξ συνοικοντες, μήτε μν παῖδα χοντες· πσαν γρ δν πονηρς μεθόδου ποκλείει τ σαταν βασιλεία μν. Κα δι τοτο τος λείοις τε κα βλαπτικοῖς προσώποις, γυναιξί τε κα παισ κα ενούχοις, φ' ν ς τ πολλ κατ τς ψυχς ναρριπίζονται πόλεμοι, βατον εναι τν νσον ταύτην παντάπασι διορίζεται, καθ δηλονότι κα ελαβέστατος οτος νρ τν βασιλείαν μου τήσατο˙ πάρεξ μν τοι, ς ερηται, τν μισθίων, σων χρῂζουσιν ο μοναχο ες δουλείαν τς νήσου, κα τούτων ζυγα βίον χόντων, κα γγς τλλα τς μοναχικς πολιτείας τυγχανόντων, κν μόν τ σχήματι διαλλάτοιεν.
     Καθέξει ον τν τοιαύτην νσον ατός τε πολλάκις μνημονευθες ελαβέστατος νρ μετ τν π' ατν μοναχν τν τε νν ντων κα τν σύστερον σομένων, κα σν τούτοις παρ τούτου νεγερθησομένη ν τ νήσ Πάτμω ερά μονή, τελς, βαρῶς, κυρίως κα αθεντῶς, ναφαιρέτως τε κα αωνίως· κα καθς ν συνεργοίη τούτ Θεός, κατ τ ατ βουλητν ταύτην διαθήσοιεν˙ κν ες εφορωτατήν τε κα επρόσοδον τ οκεί μεταγάγοι σπουδ, ες διον κέρδος τάς ντεθεν προσόδους λογίσεται σν μα τος π' ατν μοναχοῖς, μ παρ τινος τ σύνολον λογοπραγούμενος νακρινόμενος.
     ’Αποχρώσα μέντοι σται τούτ π τ τοιαύτ νήσ διαιωνίζουσα δωρεά τς βασιλείας μου, κα οκ ξω τν ρίων ταύτης καθ' τέραν νσον πικτήσεταί τι τ σύνολον˙ κα ατ γάρ, σα ν τ νήσ Κῶ θενδήποτε ατ προσεκτήθησαν μέχρι το νῦν, τ δημοσί π' ντεθεν προσαφορισθήσονται, κα ς μηδέποτε τ κατ" ατν μον προσαρμόσοντα λογισθήσονται˙ πάρεξ μν τοι το λοκλήρου νησιδίου τς Λειψώ, κα τν ν τ νήσ Λέρω δεσποζομένων παρ᾿ ατο μέχρι το νῦν˙ τν γρ τοιούτων δεσπόσει κατ τν τς προγεγονυίας ατ παρ τς μν γαληνότητος π τούτοις χρυσοβούλλου γραφς περίληψίν τε κα δύναμιν, κα καθς χρι τς δερο δεσπόζων τούτων τύγχανεν˙ τερον δέ τι κατ᾿ οδένα τρόπον ν οᾳδήτινι νήσ οδαμς πικτήσεται, ατν δ τούτων μόνων κα τς λης νήσου Πάτμου ὅ τε ερς οτος νρ κα ο π' ατν σύμπαντες δεσπόσουσι μοναχο ο τε νν κα ντες κα ο μετ τατα σόμενοι, τι δ κα ν τ νήσ τ Πάτμω, ς ερηται, κ καινς νεγερθησομένη σεβάσμια μον σται κυριαρχοῦσα τούτων παρασπάστως τε κα νυπεξαιρέτως, ς πάσης σεκρετικς ερεσιλογίας, μλλον δ γλωσσαλγίας, περτεροῦσα, κα διάσειστον κα περίτρεπτον τήν π' ατς δεσποτείαν χειν φείλουσα ες τν αἰῶνα τν παντα. Ἣτις κα ατοδέσποτος κα ατεξούσιος μετ τς λης νήσου διαμενεῖ σαεί, καθ' αυτν γομένη κα διευθυνομένη κατ τ μέλλον π ταύτ γενέσθαι Τυπικν κα τν Διάταξιν παρ το δηλωθέντος ελαβος μοναχο Χριστοδούλου κα κτήτορος· κα οτε ατη, οτε τ π' ατήν, ς νωθεν ερηται, οθ' νσος ατή, π βασιλικά, πατριαρχικά, μητροπολιτικά, πισκοπικά, κκλησιαστικά, π τινα διωτικ παχθήσεται λως πρόσωπα, οτε μν ξόριστος τις πεμφθήσεται πώποτε ν ατοῖς, λλ' λευθεριάσουσι καθαρς χρι παντς αἰῶνος κα πλουτήσουσι δι τσδε τς εσεβος χρυσοβούλλου γραφς τ ατοδέσποτόν τε κα λευθέριον.
     Ἐξκουσσευθήσεται μέντοι τε ηθεσα πασα νσος κα ατή μονή μετ τν π' ατν πάντων πό τε μιτάτων ρχόντων ταγματικν κα θεματικν, ωμαϊκν τε παραταγν κα θνικν˙ τι τε ώσων, Βαράγγων, Κουλπίγγων, γγλίνων, Φράγγων, Νεμίτσων, Βουλγάρων, Σαρακηνν, λανῶν, Ἀβασγῶν, θανάτων κα λοιπν πάντων ωμαίων τε κα θνικν ντιμιτατατικίων, φραγγιατών, πομιτάτων πλήκτων μεσαπλήκτων κριτν, στρατηγν, παιτητν, κα τς πρ τν ἀπλήκτων χορηγίας χρειν˙ πιθέσεως μονοπροσώπων˙ δόσεως κανισκίων ντικανίσκων˙ σιταρκήσεως κάστρων˙ γορς μουλαρίων, μεσομουλαρίων, βορδωνίων, μεσοβορδωνίων, ππων, παριππίων, κηλωνίων, νοκηλωνίων, νοθηλειῶν, φορβάδων, βον ργατικν κα γελαίων, χοίρων, προβάτων, αγν, γελάδων, βουβαλίων, λαγων, λάφων, κυνν λακωνικν ποιμενικν κα λοιπν τετραπόδων ζων, χηνν, νηττν, περδικν, ταώνων, γεράνων, κύκνων, φασιανν, ρνίθων γρίων χειροήθων, περιστερν κα λοιπν πτηνῶν, κα τν ξ ατν πάντων ᾠῶν˙ παροχς γεννήματος ξ γορασίας γεγενημένου˙ δόσεως πάκτου χωροπάκτου· χρείας κριτν πρωτονοτάριων τέρων πρακτόρων ρχόντων˙ οκομοδου˙ προσόδου ερικού, καπνικῶν, ερικοπρατῶν˙ κωμοδρομικοῦ˙ συνωνῆς· καστροκτισίας, δοστρωσίας˙ γεφυρν˙ παροικιατικοῦ˙ ννομίου˙ φραγγομιτάτου˙ φραγετικοῦ˙ σιδήρου καρφοπετάλων κα μαζίου˙ κβολς χρειν τν χορηγουμένων δικασταῖς πράκτορσιν τέροις ρχουσι, δουξί, κατεπάνοις, στρατηγοῖς, παιτηταῖς κα λοιποῖς, πρέσβευσιν θνν διερχομένοις κα στρατιᾷ τινι˙ δόσεως προσκυνητικίου˙ κβολς χορτασμάτων˙ διατροφς πρωτοκεντάρχων, προελευσιμαίων, βεστιαριτῶν, μανδατόρων το δρόμου πρέσβεις γόντων ξορίστους, κατ τινα λλην χρείαν διερχομένων, βασιλικν νθρώπων π τινας ποστελλομένων δουλείας το δημοσίου· κδανεισμοῦ γεννήματος, ονου, κρεν, τυρίων κα τέρων παντοίων εδν˙ ξοπλίσεως πλωίμων, τοξοτν, πποτοξοτν, ματζουκάτων, κονταράτων κα τέρων στρατιωτν ξωνήσεως ζευγαρίων, σίτου, κριθς, βρώμου, λαίου, σπρίων παντοίων κα κέγχρου, λιναρίου κα το τούτου σπέρματος, καννάβεως κα τν λλων σπερμάτων κηρίου μέλιτος παροχς· κοπς κα καταβιβασμο οασδητινος ξυλς μετακομιδς τέρου εδους· κτίσεως χελανδίων, γραρίων, ζερμώνων πολεμικν, χαρβιῶν, κα λοιπν λλων˙ πρίσεως σανίδων˙ φοσσάτου διατροφς κα πλήκτου π πόλεμον πιόντος κα ποστρέφοντας· καθίσματος κα ποδοχς τν ν περοχαῖς ρχόντων, δομεστίκων τν σχολν, δουκν, κατεπάνω, στρατηγν, κριτν κα τν ντιπροσωπούντων ατοῖς, ποπτν, στρατευτῶν, ρθωτῶν, ναγραφέων, ξισωτῶν, δικαιοφυλάκων, συνωναρίων, ρειαρίων, τοποτηρητῶν, ταξιαρχν, τουρμαρχῶν, μεραρχῶν, χαρτουλαρίων το τε δρόμου κα τν θεμάτων, κομήτων τς κόρτης, δομεστίκων τν θεμάτων, δρουγγαροκομήτων, παραφυλάκτων κα παντς τέρου δουλείαν το δημοσίου μεταχειριζομένου· γγαρείας, παραγγαρείας, ψωμοζημίας κα λοιπς πάσης πηρείας τε κα κακώσεως νν τε οσης κα σύστερον πινοηθησομένης, καθς ν καιρς κα τ πράγματα πιζητοῖεν γίνεσθαι.
      Διό παρεγγυώμεθα κα πάντας ξασφαλιζομεθα πό τε τν κατ καιρος σακελλαρίων, γενικν κα στρατιωτικν λογοθετν, τν π τς μετέρας σακέλλης κα το βεσταρίου, οκονόμων τν εαγν οκων, τν π τν οκειακν κα τν φόρων τν βασιλικν κουρατορίων, εδικν, γηροτρόφων, ρφανοτρόφων, τν π το θείου μν ταμείου το Φύλακος, κουρατόρων το οκου το λευθερίου κα τν Μαγγάνων, οκιστικῶν, κα τν π' ατος πρωτονοταρίων, λογαριαστῶν, χαρτουλαρίων, βασιλικν νοταρίων κα νοταρίων, το μηδένα τν πάντων ν οῳδηποτε χρόν καθ᾿ οονδητινα τρόπον π' δείας χειν θετεῖν μερικς καθ' λόκληρον τν παρόντα εσεβ χρυσόβουλλον λόγον τς βασιλείας μου γεγενημένον κατ τν ’Απρίλλιον μνα τς νδεκάτης νδικτινος το ςφϠς΄ κτου τους (†1088), ν κα τ μέτερον εσεβς κα θεοπρόβλητον πεσημήνατο κράτος.

†Ἀλέξιος ν Χριστ τ Θε πιστς βασιλες
κα ατοκράτωρ ωμαίων Κομνηνς

ΠΗΓΗ:    Ἀκολουθία ἱερά τοῦ ΄Οσίου και Θεοφόρου Πατρός ἡμῶν Χριστοδούλου τοῦ Θαυματουργοῦ, ΄Εκδοσις ΄Ι. Μονῆς Αγ. Ιωάννου Θεολόγου Πάτμου, 1990